دفتر دل

by مجتبی تهرانی

مقصود اصلی از تمام دستورات شرع، متأثر شدن قلب است. یعنی مقصود از تمام این سیرها و عبادت‌ها، این است که قلب انسان تأثیر پذیرفته و دری از دل به سوی رب باز شود تا بنده بتواند مولایش را شهود کند. این اصل کار است. مقصد اعلی و ذی المقدمه تمام کبادات، این است. لذا پرداختن به قلب، اهم مباحث است و انسان باید ابتدا مسائل مربوط به قلب را شناسایی کند و بداند که قلب چیست و چه اهمیتی دارد؛ بعد به سراغ کارهایی برود که روی دلش اثر دارد. وگرنه اگر اعمال عبادی انسان، هیچ اثری بر دل نگذارد، عبادت بی‌ثمر بوده و فرصت‌ها از دست رفته است.

381 pages, Paperback

First published January 1, 2002

About the author

مجتبی شهیدی کَلهُری مشهور به آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی مرجع تقلید شیعیان، استاد مشهور اخلاق و مدرس حوزه‌های علمیهٔ تهران بود.

جلسات اخلاق حاج آقا مجتبی و برادر بزرگترش (حاج آقا مرتضی تهرانی) نزدیک به چهاردهه از پررونق ترین و مهمترین جلسات اخلاق و عرفان تهران بود

زندگی نامه:
آیت الله مجتبی تهرانی در سال ۱۳۱۶ش در تهران زاده شد. پدرش میرزا عبدالعلی تهرانی، از شاگردان عبدالکریم حائری یزدی بود که در زمان حکومت رضاخان، با همراهی محمود شاه‌آبادی، نماز جماعت مسجد جامع بازار تهران را امامت می‌کرد.

حاج آقا مجتبی تهرانی از پنج سالگی به مکتب رفت و در تا ده سالگی بخشی از مقدّمات دروس دینی را در مدرسۀ حاج ابوالفتح تهران گذراند. سپس به‌همراه پدر به مدّت سه سال به مشهد مهاجرت کرد و مشغول دروس مقدّمات شد. به‌طور خصوصی در درس محمدتقی ادیب نیشابوری شرکت کرد. در سال ۱۳۳۴ه‍.ش در ۱۸سالگی به قم رفت. امام خمینی، سید حسین بروجردی، سید محمد رضا گلپایگانی، سید محمد حسین طباطبایی، سید محمد محقق داماد از جمله اساتید او بودند. وی در ۲۵ سالگی به درجه اجتهاد رسید.

آیت الله تهرانی، تقریرات درس بیع امام خمینی را جمع‌آوری و با اجازه او به صورت یک اثر مستقل منتشر کرد. کتاب مکاسب محرمه آیت الله خمینی و همچنین دو جلد رسائل اصولی او نیز به همت شیخ مجتبی تنظیم و منتشر شد. تهرانی به امام خمینی علاقه ویژه‌ای داشت و خود گفته بود که «از آیت الله خمینی بیشتر از پدرش استفاده کرده است.» وی مدتی نیز با مصطفی خمینی هم مباحثه بود. وی با آقابزرگ تهرانی نیز رابطه ویژه‌ای داشت و خود گفته بود «آقا بزرگ تا آخر عمر، هر رمضان یک افطاری دونفری مرا دعوت می‌کرد.»

با درگذشت آیت الله بروجردی و مطرح شدن مرجعیت امام خمینی و با توجه به اینکه نسخه‌های نامطلوب و حاوی اغلاط و اشتباه از رسالۀ امام خمینی در دست مردم بود، او شاگرد خود، مجتبی تهرانی را مأمور به جمع‌آوری فتاوا و تنظیم صحیح‌ترین نسخه از رسالۀ عملیه و مناسک حج خویش گرداند که در سال۱۳۴۳هـ‌ش به چاپ رسید و در دسترس مقّلدان قرار گرفت. بعد‌ها تهرانی به‌همراهی بعضی دیگر از شاگردان امام خمینی، کتابخانۀ او را در قم دایر کردند که سه‌سال بعد توسّط ساواک تعطیل شد.

در سال ۱۳۴۷ش به نجف رفت و در اقامت سه ساله، در مدرسۀ آیت‌الله بروجردی کفایه تدریس کرد و در درس امام خمینی شرکت کرد، در درس‌های خارج اصول سید ابوالقاسم خویی و سیدمحسن حکیم حاضر شد.

اساتید:
محمدتقی ادیب نیشابوری
امام خمینی
سید حسین بروجردی
سید محمد رضا گلپایگانی
سید محمد حسین طباطبایی
حسن فرید اراکی
سید محمد محقق داماد
سید ابوالقاسم خویی
سید محسن حکیم
میرزا عبدالعلی تهرانی

درگذشت:
حاج آقا مجتبی تهرانی در ۱۳ دی ۱۳۹۱ش (۱۹ صفر ۱۴۳۴ق) بعد از گذراندن یک دورۀ طولانی بیماری درگذشت و در ۱۴ دی در حرم حضرت عبدالعظیم دفن شد. آیت الله خامنه‌ای بر پیکر او نماز خواند. به مناسبت درگذشت او، علما و مراجع تقلید و برخی از سیاسیون پیام‌های تسلیت صادر کرده و مجالس ترحیم در شهرهای مختلف برگزار شد.

Reviews

[AmirHosein · Rating 5 out of 5]

چقدر دلم تنگ شده بود برای حاج آقا..

از آن دسته آدم هایی هستم که برای خواندن یک کتاب به نویسنده اش خیلی اهمیت می دهم. یعنی در هر جمله و پاراگراف صورت نویسنده هی جلوی چشمم می آید و متن را با شناختی از نویسنده دارم می خوانم. دفتر دل صرف یک کتاب نیست که بخوانیم و از آن رد بشویم. بلکه دقیقا مصداق همان صحبت خود حاج آقا ست که می گفت: زانو به زانوی عالم با معرفت بنشینید و از او تلمذ کنید. انگار جلویت نشسته و دارد درس یادت می دهد.
همینطور که خواندن این کتاب مثل خواندن رمان نیست، فکر کردن به آن هم خیلی سخت است. نمی توانی بخوانی و جلو بروی بعد برگردی ببینی چقدر عقب هستی و چقدر وضعت خراب است به قول امام صادق علیه السلام..
ولی خب بعضی جاها دل آدم روشن می شود وقتی می گوید تعلق دل به عالم غیب کاشف از این معناست که قلب ما نمرده است. می شود یک جاهایی رویش حساب کرد انگار!
یکی از آیاتی که خیلی حظ می برم وقتی می خوانمش و اینجا هم اشاره ی جالبی شدآیه ی چهارم سوره ی فتح هست؛ هو الذی انزل السَّکینةَ علی قلوب المومنین لِیزدادوا ایماناً معَ ایمانِهم..
خدا کنه که توی راه قرار بگیریم.

[Sara MostaghaC · Rating 5 out of 5]

این کتاب را با یک سوال آغار کردم: روزه ی قلب با تاثیر روزه بر قلب چه تفاوتی دارد؟
و دقیقا در آخرین صفحه ی کتاب، در آخرین خطوط آن پاسخ سوالم را پیدا کردم:)
و جالب این که در مسیر یافتن این جواب، کلی سوال دیگر هم ایجاد شد که فقط جواب بعضی ها را پیدا کردم...پس این کتاب تازه شروعی است برای من در مسیر یافتن پاسخ ها...

خیلی ممنون خانم توکلی...واقعا کتاب خوبی بود:))

[طـيـبـه فاضلی نیا · Rating 5 out of 5]

خوندن این کتاب رو به تمام کسانی که میخوان بدونن دلشون به نور الهی منور هست یا نه و کسانی که نمیخوان دلشون نورانیتش رو از دست بده یا اگه از دست داده در تاریکی نماند به شدت توصیه میکنم!

كتاب در برگيرنده ى سخنرانى هاى حاج آقا مجتبى تهرانى(ره) در ماه مباركـ رمضان سال ١٤۱۷ هـ ق می باشد
فایل های صوتی این سخنرانی ها در سایت موسسه مصابیح الهدی در دسترس بود و همزمان که کتاب پیش روی من بود صدای حاج آقا مجتبی هم می شنیدم ، که مطالعه ی این کتاب رو دلچسب تر نمود.
مباحث درباره ی دل بود و انواع دل و انواع حالات دل... که به زیبایی و مبسوط در ۲۹ جلسه بیان شده است
کتاب بسیار با ارزشیست... و بسیار پیشنهاد میشه.

[Elham Yaghoobi · Rating 5 out of 5]

کتاب در ۲۹ فصل متناسب با ۲۹ روز ماه رمضان سال ۷۵ و در قالب سخنرانی حاج آقا مجتبی تهرانی تنظیم شده..
یه جاهاییش خیلی خلاصه و کوتاه بود که آدم دوست داشت بیشتر در موردش صحبت کنه..اما این چیزی از دلنشین بودن کتاب کم نکرد..

[Zeinab Meftah · Rating 5 out of 5]

کتاب خیلی خوبیه
به نظرم زمانی که مشغول خوندن این کتاب بودم آدم بهتری بودم

[maryammehrvar · Rating 5 out of 5]

من در یک سال گذشته تقریبا نزدیک ۱۵۰ کتاب خواندم در موضوعات و سبک های مختلف و به جرات میتونم بگم این کتاب جزو تاثیر گذار ترین و مفید ترین کتاب هایی بود که خوندم .
علاوه بر موضوعات کاربردی ، بنیادی و جدیدی که در این کتاب مطرح میشه ؛ نگارش قابل فهم و پیوستگی مطالب باعث میشه قدم به قدم پیش برید و خوندن کتاب رو بسیار براتون لذت بخش میکنه .

[A L I · Rating 5 out of 5]

به احتمال فراوان، زندگی شما رو وارد عرصه جدیدی خواهد کرد!

[راحِ روح · Rating 5 out of 5]

زبان و بیان کتاب، نسبت به متون دینی ساده و روان هست.
یکی از ویژگی‌های خوب کتاب این بود که به‌سبب مرور مطالب گذشته [هرچند مختصر] در هربخش، مباحث برای خواننده جا می‌افته و توی ذهن می‌مونه.
راه‌کارهایی‌ارائه شده برای شناخت قلب و دل، تقویت قلب، حضور دل، پرهیز از غفلت و ... که راه‌کارهای سخت و پیچیده‌ای هم نیستند و عمل بهشون راحته و شیرین :)

[Leila Seraj · Rating 5 out of 5]

میتونم بگم یکی از بهترین کتابهایی که خوندم ⁦♥️⁩

[Kosar · Rating 5 out of 5]

یکی از بهترین کتاب هایی که هر فردی در طول زندگیش میتواند بخواند.
کتاب به خوبی فرد را با قلب آشنا می کند و اهمیت آن را توضیح میدهد و راه های رسیدن به مقصد قلبی نورانی و خدا جو را بیان می کند.،در پایان قطعا هدف این بوده که قلب انسان بتواند مولایش را شهود کند.
برای آنها که میخواهند از وضعیت قلب خود آگاه شوند و قبل از اینکه نور فطری قلبشان سیاه و تاریک شود آن را دوباره به مسیر صراط مستقیم بیاورند شدیداً توصیه می شود.🌱
۲۰ آذر ماه ۴۰۴