De negenjarige Sam woont vier dagen in de week bij zijn opa en drie dagen bij zijn moeder. Zijn vader heeft hij nooit gekend. Sam vindt het geweldig bij zijn opa, die vroeger vrachtwagenchauffeur en zeeman was en veel mooie verhalen kan vertellen. Wanneer Sam hem vraagt of alles wat hij vertelt ook echt is gebeurd, zegt opa: Waar of niet waar is voor saaie mensen. Maar Sammie wil van sommige dingen precies weten hoe het zit. Wat gebeurt er met je als je dood bent? Hoe weten we welke kleur de dinosaurussen hadden? Waar begint de wind? En wordt opa weer beter wanneer hij in het ziekenhuis belandt?
Enne Koens schrijft drama, proza en liedjes. Theater schreef ze onder andere voor theatergroep Artemis, theatergroep Max, De Toneelmakerij en het Gasthuis. Ook vulde ze twee zomers de Studio 7 tent op De Parade met haar eigen muziektheatergroep ‘Het Paleis voor Volksvlijt’. In 2004 won ze de Hollandse Nieuwe Toneelschrijfprijs voor het toneelstuk Skills. Verschillende teksten zijn te verkrijgen op www.theaterboek.nl.
In 2007 verscheen haar eerste roman: Tot alles gezegd is. In 2011 lag de YA-roman Vogel in de winkels, waarmee je de Jonge Jury Debuutprijs in de wacht sleepte. In 2013 verscheen het veelgeprezen Sammie en opa. Een ontroerend voorleesboek voor 7 jaar en ouder. Een nieuw jeugdboek, genaamd Hotel Humus, is in de maak.
Uitgelezen met een lach en met een traan. Een vlotgeschreven, alledaags verhaal over een opa en een kleinzoon wiens elkaar beste vrienden zijn. En daarom juist ook over alle belangrijke dingen in het leven. Dit boek, deze opa, gun je veel kinderen.
Sammies moeder moet de hele zomervakantie werken en dus woont hij nu zeven in plaats van vier dagen bij opa. Eén weekendje zal zijn altijd drukke mama er zijn. Ze vliegt de halve wereld rond en zij maakt meer mee vindt hij. Niet dat ze niets hebben gedaan; alleen na twaalf potjes rummikub, zwemmen, hut bouwen en zelfs een brief aan de minister-president schrijven weet opa ook even niets nieuws meer te verzinnen. ‘Fastidii’ noem je dat zegt opa, de ziekte die verveling heet. Maar dat duurt niet lang, de toeristen gaan op speciale reis want wat je belooft moet je doen.
De opa die vol verhalen zit, waar of niet waar, heeft vroeger de zeeën bevaren en vracht gereden, en gedraagt zich op zijn 82e niet bepaald als de stereotiepe opa. Ongegeneerd zit hij met schoenen aan op de bank, laat een wind vliegen, gaat even ‘pissen’ en nagels knippen doe je met gereedschap. Daartegenover is het de liefste opa als Sammie ergens mee zit. Opmerkingen in een rapport is reden om samen de school vanuit een ander perspectief, de verrekijker, te bekijken en iets te doen wat niet mag maar wat je nooit zal vergeten. Opa leert hem te relativeren en omgaan met negatief gedrag van anderen door er niet op in te gaan: ‘pesten is een estafettestokje: je geeft het altijd door’.
Als opa een keer niet bij het schoolhek staat weet hij dat er iets aan de hand is. Sammie ziet voor het eerst dat iets groots dood is, één van de katten is aangereden. Hij ervaart wat verlies is en leert afscheid te nemen wat hij later aandoenlijk weer oppakt. Sammie is naast gevoelig, ‘er is altijd iemand die mij moet missen’ – mama of opa - ook filosofisch aangelegd. Associërende gedachten laten hem tientallen vragen stellen totdat de authentieke opa het zat is en brult dat hij op moet houden. Want wat kun je antwoorden op vragen als ‘waar begint de wind?’ of ‘waarom kun je alleen met je hersenen denken?’ Een vader moet Sammie ook hebben, maar daar wil zijn moeder niet over praten. De vraag op wie je lijkt kun je zelf zien in de spiegel door weg te laten wat je kent zegt opa. En wat moet hij aan met een grote verandering, de nieuwe vriend van mama?
Opa is als een vriend voor Sammie en geeft allerlei levenswijsheden mee. Als je in iets gelooft durf je het, zoals zelf kunnen vliegen. Sammie ontdekt een nieuw gevoel, hij wil opa beschermen. Opa die beweert dat de luie stoel hem lui laat zijn als hij weer even in slaap valt. Opa die best minder bier kan drinken merkt Sammie uit bezorgdheid op en ontdekt dat de dikke buik ineens is verdwenen. Intussen is opa met een geheimzinnig project bezig en doordat de negenjarige Sammie initiatief neemt komt het eerst grotendeels goed, maar ‘dingen gaan soms anders dan je denkt’.
Een rijk verhaal, ontroerend ook. Over zoveel onderwerpen dat toch nergens te veel wordt door de goede vlotte schrijfstijl van Enne Koens. In weinig woorden weet ze een situatie te schetsen en een beeld te geven aan omgeving. Je ruikt de zomer, je voelt de stilte en het missen waarin je zelf de slingers ophangt door vindingrijkheid en ontdekken. Wie springt er nog slootje en durft een pad in zijn broekzak te stoppen? Vooral de levendige fantasie levert volop situaties op waarbij je in de lach schiet en gedachten of uitspraken waarover je nadenkt. Nog eentje: ‘Hoe kan het dat spoken niet bestaan, maar dat het woord spoken wel bestaat?’
Een boek dat in 2014 een vlag & wimpel kreeg toegekend is nu in 2023 met een fris nieuw omslag van ook Kees de Boer en omslagontwerp van Marieke Oele opnieuw uitgegeven. En terecht. Het was en is een geweldig verhaal.
Koens is een schrijver waarvan je ieder boek cadeau kunt doen. Verhalen waarbij kinderen aan je lippen hangen bij het voorlezen en erin verdwijnen bij het zelf lezen. Sammie en opa sluit je in je hart. Vanaf ong. 8 jaar.
Wat een prachtig boek. ‘Sammie en opa’ is een boek voor kinderen in de leeftijd van ongeveer 8 jaar en is naar mijn mening een boek wat je in een hoekje, in je eentje, moet lezen. Je wordt meegenomen in het leven van Sam die zich deels bij opa woont en in de weekenden bij zijn moeder. Wanneer Sam bij zijn opa is krijgt hij dagelijks de prachtige verhalen van zijn opa te horen, die hij heeft meegemaakt als zeeman. Als lezer weet je dat de verhalen van opa verzonnen en overdreven zijn. Schrijfster Enne Koens speelt met een prachtige fantasie die je wilt geloven. Ze is scherp met woordspelingen en is niet verlegen om onderwerpen als transgender zijn, rouwverwerking en pesten aan te snijden. Daarom vind ik het boek zo mooi om zelf, stiekem, in een boekje te lezen. Je moet gniffelen om de verhalen die opa vertelt maar aan het einde van de boek loopt er ook een traan van verdriet over je wang.
Recentelijk ben ik mijn eigen opa verloren en wellicht dat ik daarom een echt moest huilen toen de opa van Sam overleed. Enne Koens weet, een paar dagen voor zijn dood, zo mooi te beschrijven hoe Sam nog tegen zijn opa aan kruipt en verlangt dat zijn opa nog één mooi verhaal vertelt. Het mooiste hoofdstuk vond ik ‘pesten’ waarbij Sam worstelt met dat hij gepest wordt op school omdat hij rood haar hoofd. De opa van Sam speelt hier op in door uit te leggen dat pesten een estafettestokje is wat altijd weer doorgegeven wordt. Pesten zou een onderdeel van het leven zijn en opa zegt ‘ik zou je graag een beter antwoord willen geven, maar ik ben bang dat er geen beter antwoord bestaat’. Schrijfster Koens durft ook deze kant van pesten te beschrijven. Een eerlijke kant. Je zou misschien verwachten dat opa zou zeggen ‘wat naar en we gaan er samen wat aan doen’, maar dit verhaal is zo krachtig omdat er een grote waarheid in zit. Iedereen wordt in zijn leven wel eens gepest. Een nare eigenschap van de mensheid. De vraag is hoe je dit het beste kan stoppen.
‘Sammie en opa’ is een echte aanrader als boek voor kinderen om zelf te lezen.
Oh mijn hart! Had iedereen maar zo’n opa! Een schitterend boek. Over alleen thuis blijven in de zomervakantie, de dagelijkse dingen op school, omgaan met pesters, durven dromen, nieuwsgierig zijn en rake vragen stellen. En over afscheid en rouw.
Mooi voorleesboek vanaf 8 jaar. Maar pas op: gegarandeerd een brok in je keel bij het voorlezen.