De opdracht van de Moor

by Abdelkader Benali

De schrijver Omar Lorenzo krijgt van een ingenieursbureau de opdracht om Venetië in kaart te brengen met behulp van verhalen van de bezoekers. De verhalen van reizigers, vluchtelingen en gelukszoekers vormen de basis waarop het meest ambitieuze project uit de geschiedenis van de stadsarchitectuur kan worden uitgevoerd: de verplaatsing van het door overstroming bedreigde Venetië naar de veilige woestijn in het Midden-Oosten. Lorenzo krijgt hulp van de raadselachtige dakloze Moor, die zich ontpopt tot rasverteller. Ze vertellen elkaar verhalen die tonen hoe de wereld is verbonden, van de Waal tot het Grote Kanaal, van Dubai naar Tanger – juist als het water ons aan de lippen staat.

256 pages, Paperback

Published January 17, 2025

About the author

Benali was born in Morocco, but came to Rotterdam at the age of four. Later he moved to Amsterdam. Except novels and plays Benali also writes articles and reviews for various Dutch newspapers and magazines.

Reviews

[Marieke · Rating 3 out of 5]

Niet echt een super goed boek. Ik mis denk ik een beetje het doel. Of ja, het doel wat ik voor ogen had. Een boek schrijven over het verplaatsen van een historische stad naar het Midden-Oosten klinkt al te mooi om waar te zijn. Blijkbaar was dat het ook, omdat het daar nauwelijks over ging. Soit.

Af en toe een beetje pretentieus geschreven. Maar misschien komt het door de verteller. Een man, beetje loom en lui, waar dingen overkomen en ze zelf niets voor hoeven te doen. Heb ik een beetje een hekel aan. Ook hoe vrouwen worden beschreven als lustobject of om verliefd op te worden irriteerde me. Zij stonden recht tegenover de verteller en andere mannelijke personages als doortastende en kritische vrouwen, maar werden gereduceerd tot ‘mooie lichamen’. Beetje jammer.

Het belichten van het verhaal van de vluchteling als kern van de stad, binding tussen west en oost, en Nijmegen als een soort Venetië van het Noorden (sorry, Giethoorn) waren treffend. Mooie verwijzingen naar geschiedenis als verbinding, bijvoorbeeld het toe-eigenen van Romeinse geschiedenis door zowel de Nijmegenaar als de Tunesiër; de intertekstuele verwijzingen naar Othello van Shakespeare, wat uiteindelijk ook Nijmegen, Venetië en de vluchteling samenbracht in de novelle; en de centrale plek voor taaldiversiteit en -begrip deden me goed. Ik denk dat de drie sterren vooral naar die stukken tekst gaan.

[Dylan · Rating 3 out of 5]

Het las als een soort Grand Hotel Europa, maar dan vanuit Arabisch perspectief. Ik denk dat ik begrijp wat het boek pretendeert te zijn, maar het is volgens mij niet helemaal gelukt.

[Steven · Rating 2 out of 5]

Er is zo veel mis met dit boek.

Om te beginnen het plot: een Nijmeegs ingenieursbureau heeft een geheime opdracht van een sjeik om Venetië te redden van de ondergang en deze te verplaatsen naar de woestijn. Een Nijmeegse schrijver, Omar, die nog steeds worstelt met zijn eerste roman, wordt gevraagd om naar Venetië te gaan en verhalen op te tekenen om de sjeik cadeau te geven.

Venetië naar de woestijn verplaatsen?? En dan een schrijver die nog nauwelijks iets heeft gepresteerd, in zo'n groots project er na toe sturen?

Het boek, met een fonds van de gemeente Nijmegen geschreven, gaat vervolgens in het eerste deel alleen over Venetië. Omar tekent hier verhalen op van migranten. In het hele boek wordt de Italianen niets gevraagd. (Ook niet over de verplaatsing van de stad, want hun perspectief doet er kennelijk niet toe.) Er is niet goed een samenhang in te zien, anders dat het over migratie gaat.

In het tweede deel is Omar weer thuis en weet hij eindelijk een novelle te schrijven, als een raamvertelling, met twee verhalen over een vluchtelingenkamp in Heumensoord in de jaren 90 en in 2015. Dit staat dan weer geheel los van het eerste deel, behalve dat het ook iets met migratie te maken heeft, en dat aan het einde er een héél klein haakje naar het Venetië-project is.

Wat knap is van Benali dat hij élk verhaal als een nachtkaars uit weet laten te gaan. Personages verdwijnen van het ene op het andere moment. Ook in het hoofdverhaal is bijna iedereen aan het eind plots weg.

En dan heb ik het nog niet over mijn ergernis over zaken die gewoon niet kloppen. In Venetië bezoekt Omar de Arsenale waar arbeiders kunstwerken van de Biënnale in vrachtwagens aan het laden zijn. (Knap hoe je een vrachtwagen Venetië binnengereden krijgt) En een groot migrantenkamp achter een hotel op Lido is ook erg fantasievol.
En als Nijmegenaar weet ik dat het Romeinse masker pas op het eiland is geplaatst lang nadat de tentenkamp in Heumensoord was afgebroken. Of dat de tekst Refugees Welcome aan de stadse kant van de brug staat en dus niet vanaf het eiland te lezen is.

Je vraagt je af of er niet een redacteur heeft ingegrepen en gezegd heeft: 'hier moet eens flink aan geschaafd worden. Geef het meer diepgang.' Nu is te veel een eerste versie van het manuscript. Inclusief een hoop taal en stijlfouten.

[Hendrik Mosterd · Rating 2 out of 5]

Er worden zoveel verhalen verteld in dit boek dat ik door de bomen het bos niet meer zag. Ik had serieus moeite om het boek uit te lezen. Die verhalen laten overigens wel zien dat er meer te vertellen is over de ontmoeting tussen de Arabische en Europese cultuur en migratie dan het dominante narratief van onze tijd.

[Henneke Wateringen · Rating 3 out of 5]

3,5*. Zaten hele mooie stukken tussen.

[Rowella · Rating 4 out of 5]

Ik vond het een mooi boek, maar ik heb de indruk dat ik het nog niet helemaal te pakken heb. Ik vond het best lastig om helder te krijgen waar het nou precies over gaat, omdat er niet een hele duidelijke verhaallijn in zit. Tegelijkertijd zitten er wel prachtige stukken in en is het erg mooi geschreven. Het deed me af en toe een beetje denken aan Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer, o.a. doordat je soms op zoek bent naar de samenhang tussen alle hoofdstukken, maar eveneens door een aantal thema's die ook in dit boek terugkomen, zoals toerisme/migratie, de manier waarop mensen omgaan met cultuur en erfgoed en de kracht van verhalen in het algemeen.
Dit boek gaat over Omar Lorenzo, een schrijver die al lange tijd bezig is met het schrijven van een roman, wat maar niet van de grond komt. Hij wordt ingehuurd door een ingenieursbedrijf wiens partner (de Arabische Al-Falak groep) Venetie naar het Midden-Oosten wil verhuizen, omdat het in de toekomst door de klimaatveranderingen letterlijk dreigt ten onder ten gaan door overstroming. Omar moet de sfeer van Venetie in kaart brengen door verhalen over de mensen daar. Terwijl hij daar is, ontdekt hij dat de lokale bevolking niet met hem wil praten en langzamerhand verdwijnt en de stad voornamelijk bevolkt wordt door reizigers, vluchtelingen en arbeidsmigranten. Omdat hij zelf het kind is van een Italiaanse moeder en een Noord-Afrikaanse vader, opgegroeid in Nijmegen, spreken juist die verhalen hem aan: wat 'beweegt' mensen om te 'bewegen'?. Een van de mensen die hij ontmoet is 'De Moor' die in het ziekenhuis belandt, waar Omar hem bezoekt en ze elkaar 'vasthouden' door elkaar verhalen te vertellen over hun leven. Het is dit contact dat hem er toe zet om nadat hij de opdracht van het ingenieursbureau voltooid heeft, gehoor te geven aan de opdracht van de Moor: 'Wat we hebben besproken, is voorgoed aan jou gegeven. Blijft het in jou liggen dan is het waardeloos, maar laat je het gaan, dan is het zijn gewicht in goud waard. Waarom? De duif bestaat bij de gratie van zijn beweging en niet andersom. Dus bewegen moet het en ik hoop dat je verder beweegt en dat het verhaal met je meereist.' Verhalen bestaan bij de gratie van het verteld worden, gehoord en gelezen worden. Vervolgens schrijft Omar zelf zijn boek over een aantal personen uit het vluchtelingenkamp Heumensoord in Nijmegen (de stad aan de Waal), wat me als Nijmeegse ook direct aanspreekt.
Het boek gaat ook over de kracht van verhalen, hoe ze mensen troost bieden, iets om aan vast te houden in een bestaan waarin men in basis op zichzelf aangewezen en eenzaam is en daarmee om moet leren gaan. Het boek beschrijft dat de wereld een aaneenschakeling is van microverhalen, in literatuur, maar ook in muziek en in andere kunstvormen en dat mensen elkaar daarin ontmoeten en zich met elkaar verbinden: 'intieme persoonlijke momenten die voor geluk kunnen zorgen'. Het zijn dit soort passages die ik helemaal herken en ook zo beleef en die ik zo prachtig beschreven vind, dat het boek me tot het eind toe bleef intrigeren, ook al heb ik nog niet het idee dat ik het in zijn totaliteit kan bevatten.

[André · Rating 4 out of 5]

De opdracht van de Moor : roman
Abdelkader Benali
Amsterdam: De Arbeiderspers, © 2025
253 p.
ISBN
9789029552691
Abdelkader Benali (Ighazzazen, 1975) is een heel bezig bijtje. Schrijven van literair werk, journalistiek, programma's maken en presenteren, hardlopen enz., het gaat hem allemaal vlekkeloos af. Zijn werk wordt dan ook in meer dan vijftien landen uitgegeven en het won meerdere literaire prijzen, zoals de E. du Perronprijs, de Geertjan Lubberhuizenprijs en de Gouden Ganzenveer.
De opdracht van de Moor, zijn laatste roman, focust vooral op thema’s die hemzelf aanbelangen zoals onderandere massamigratie en het belang van verhalen vertellen of schrijven.
De schrijver Omar Lorenzo krijgt van een Nijmeegs ingenieursbureau de opdracht om Venetië in kaart te brengen met behulp van verhalen van reizigers, vluchtelingen en gelukszoekers. Deze verhalen zijn cruciaal voor een ambitieus project om het door overstromingen bedreigde Venetië in haar geheel naar een veilige plek in de woestijn te verplaatsen. Lorenzo wordt hierin bijgestaan door een mysterieuze Moor, dien een talentvolle verteller blijkt te zijn. De verhalen die ze aan elkaar vertellen bevatten een universele samenhorigheid.

Het boek bestaat voornamelijk uit korte gesprekken en ontmoetingen met personen in Venetië. De gesprekken gaan voornamelijk over het uitwisselen van verhalen of over de kracht van verhalen.
Een toch wel apart boek!

[Henriette · Rating 2 out of 5]

Het boek viel me heel erg tegen. Het verhaal begint met een plan voor het verplaatsen van de stad Venetië naar het Midden-Oosten. Dubai, om precies te zijn. Dat is bijzonder, denk je dan. Maar daar gaat het boek verder helemaal niet over. Het blijkt slechts een dunne raamvertelling te zijn waarbinnen nogal vergezochte, rommelige verhalen worden verteld door vluchtelingen die de hoofdpersoon en schrijver Omar in Venetië ontmoet. Hij heeft namelijk opdracht gekregen om met de bewoners in gesprek te gaan om verhalen over het oude Venetië te kunnen vastleggen voordat de stad verdwijnt. Waarom dan geen gesprekken gevoerd met de oorspronkelijke bewoners van Venetië? Daar ging het toch om? Wat het doel van dit boek is, ontgaat mij. Tenzij dit het doel op zich is, om vluchtelingen aan het woord te laten. Een van hen vertelt het verhaal dat hij op een vals paspoort (dat van zijn broer) met het vliegtuig naar Venetië is gekomen. Niks gammele bootjes.
Omdat het hele boek in opdracht van de gemeente Nijmegen is geschreven, is dat toevallig precies de stad waar de hoofdpersoon Omar woont. Kortom, het is allemaal nogal vergezocht en onsamenhangend, naar mijn mening. In een interview zegt de auteur dat hij al met een verhaal over Dubai bezig was toen hij de opdracht van de gemeente Nijmegen kreeg. Puur toeval dus.

[Roman · Rating 3 out of 5]

Mooie roman, met een wat losse structuur. Nieuwsgierig makend uitgangspunt - een bedrijf wil Venetië van de ondergang redden door de hele stad te verplaatsen naar de woestijn - is aanleiding tot het vertellen van een groot aantal verhalen van migranten. Het meest beklijven de verhalen van de vluchtelingen Milo Andric die de Balkan ontvluchtte en in 1995 in Heumensoord belandde en de Syrische kunstenaar Mahmoud die er twintig jaar later belandde. Fictieve personages, maar gebaseerd op de werkelijkheid. Bij beide lees en voel je het ongemak dat ze ervaren in de omgang met de nuchtere Nederlanders (vrouwen met name). De schrijvende verteller overwint door deze verhalen zijn faalangst, aan het einde van het boek is zijn roman ('novelle') klaar. De 'opdracht van de Moor' is trouwens het verder vertellen van verhalen, en Benali kan dat, als rasverteller!
Het boek is ook een hommage aan Nijmegen, een stad die volgens de schrijver altijd migranten goed gezind is geweest.

[Simon · Rating 3 out of 5]

Mooi geschreven. Een verhaal over een schrijver die de (merkwaardige) opdracht krijgt de verhalen van Venetië op te schrijven vanuit de bedoeling ( van Arabische opdrachtgevers) Venetië ivm de stijgende zeespiegel naar de woestijn te verplaatsen. Dat vond ik zo raar dat ik het boek eerst weer heb weggelegd, maar later, na aanbevelingen, toch ben gaan lezen. De schrijver in het boek gaat naar Venetië en ontmoet mensen waarvan hij de verhalen opschrijft. In die verhalen vertellen mensen ook weer verhalen. In dat middendeel raakte ik het spoor een beetje kwijt. De mogelijke verplaatsing van Venetië verdwijnt daarna ook letterlijk spoorloos in de mist. Tegen het eind is de schrijver weer met z’n eigen novelle aan de slag. Het deel over Nijmegen en de in Heumensoord ondergebrachte vluchtelingen is dan weer hartverwarmend.

[Angelique · Rating 2 out of 5]

Warrig geschreven, geen mooi, lekker lopend verhaal, door de regelmatig vreemde stellingen en conclusies met soms rare metaforen en storend taalgebruik. Wel zaten er een aantal interessante elementen in (migratie, de verdeling rijk en arm, de noodzaak van het vertellen van verhalen) maar al met al viel het geheel een beetje erg tegen.
Op basis van recensies en interviews kun je wellicht discussiëren over de vraag of het een geslaagde of juist een mislukte postmodernistische roman is... Helaas vooral dat laatste. In zijn ijver om veel te belichten op een bijzondere wijze, is het Benali niet gelukt om een sterke boeiende aansprekende roman te schrijven, terwijl het idee erachter zeker wel potentie had.

[Roos Books · Rating 2 out of 5]

(5.5: voldoende, maar net) Niet heel bijzonder, de vluchtelingen verhalen, en de setting Nijmegen waren leuk. Maar de verhuizing van Venetië en de Waal en partners voelde een beetje als een rare toevoeging die het verhaal uit ons Nijmegen plaatste en in een alternatieve dimensie. Verder was het een beetje een samenraapsel van verhalen.

[Jacques Thielen · Rating 2 out of 5]

Dit boek is in opdracht en met subsidie van de gemeente Nijmegen tot stand gekomen. Het is geen goed boek geworden en wat mij betreft had de censor van de gemeente om iets beters moeten vragen. Zowel qua stijl, taalgebruik als plot is het niet echt de moeite waard. Jammer.

[Joukje · Rating 4 out of 5]

Kan een andere plek Venetië redden en zijn verhalen van mensen niet veel belangrijker dan plekken?

[Anne Lachmeijer · Rating 3 out of 5]

3.5*

[Omar · Rating 2 out of 5]

Onaffe schets van een karikatuur van een roman

[Raf Verbeke · Rating 2 out of 5]

meh :/ na de 12e metafoor voor migratie had ik het wel gehad

[Marije]

Insert Yawn emoji

[Jacky Schouwenburg · Rating 3 out of 5]

'Dromerigheid is een prachtige bescherming tegen cynisme. Een mooie plek om je in te verschuilen.'

[Jort Gerdes · Rating 3 out of 5]

Erg leuk einde chaos

[Marijn Roos]

De verhalen die Omar vertelt vind ik mooi. Zijn novelle ook. Zijn eigen verhaal had wat meer aandacht verdiend.