Денят, в който реката замръзна

by Σταύρος Χριστοδούλου, Ставрос Христодулу, Иван Б. Генов (Translator)

Будапеща, 12 февруари 1985-а. Студът пронизва до кости, реката е замръзнала, едно пророчество бележи съдбата на новородения Янош и 27 години по-късно се сбъдва. Янош Унгареца е арестуван в Атина, обвинен за убийството на художника Мѝлтос Адриано̀с. Дали то не е свързано със света на мъжките проститутки?

Журналистът Стра̀тос Пападо̀пулос разплита сложната история, заравяйки се в ъндърграунда на атинската действителност. Шейсетгодишна вдовица, която си плаща за любовта на Унгареца; неговата съпруга, родила му син; наследник на известна фамилия политици, който има интимна връзка с художника; комплексиран полицай и тайнствена фигура от престъпния свят – това са главните действащи лица в неравната игра на страсти и пари.

Никой не изглежда невинен, а истината се крие в подробностите. И преди да бъде разбулена, сивите води на Дунава завличат историите на хора, чието единствено желание е да бъдат обичани.

392 pages, Paperback

First published May 2, 2018

Reviews

[Mary Bookitsa · Rating 3 out of 5]

3/5 στα 5

Στην παγωμενη Βουδαπέστη το Φλεβάρη του 1985 γεννιέται ενα αγορι. Ατυχο. 'Κακός σπόρος κακα μαντάτα' Ειναι παρεισακτος και ανεπιθύμητος πριν ακομα γεννηθεί. Η ζωη του δεν θα είναι εύκολη. Ο Γιανος ο Ούγγρος που ο δρόμος τον έβγαλε στην Αθηνα μετα απο αρκετά χρόνια κατηγορειται. Για έναν φονο. Που ίσως έκανε ίσως και οχι. Απο την αλλη ο δημοσιογράφος Στρατος Παπαδοπουλος σκαλίζει. Η παραμικρή λεπτομέρεια εχει σημασια για αυτον. Η δολοφονία του ζωγραφου Μιλτου Ανδριανου στοιχειωνει τις μέρες και τις νυχτες του. Δεν θα ησυχασει αν δεν ξετυλιξει το κουβαρι ως το τερμα. Η Αθήνα ολοζώντανη μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Φώτα της νύχτας, κακοφημα μπαρ, αντρική πορνεία, ζωες σε τέλμα, απελπισμένοι άνθρωποι, ερωτευμενες γυναικες σε απογνωση. Τελικά ποιος? Ισως όλοι να έχουν κίνητρο, ισως ολοι να είναι αθωοι. Το πείσμα του δημοσιογράφου θα φέρει αραγε αποτέλεσμα?
Ενα καλογραμμένο νουαρ με ηρωες θύτες και θυματα. Ο συγγραφέας δινει εμφαση στον ψυχισμο των πρωταγωνιστών σε σωστές δοσεις. Δεν κουράζει με ασκοπες περιγράφες και ειναι όλα τα γραφόμενα πολύ σωστα ζυγισμενα. Το μόνο ισως μειον ειναι τα παρα πολλα πρόσωπα. Κάποιες φορές ηταν περισσότερα απο οσα μπορουσα να συγκρατησω. Αν διαβάσεις αυτό το βιβλίο φρόντισε να μην αποσπά τιποτα αλλο την προσοχή σου και να εχεις απολυτη ησυχια. Όταν ολα ξεδιαλύνουν καταλαβαινεις πως τίποτα απο όσα διαβασες δεν ηταν περιττό. Αν περιμένεις ένταση αγωνία και αδρεναλινη στο φουλ τότε δεν είναι αυτο που ψαχνεις. Δεν θα βρεις τελειωμενους μπάτσους να αναζητουν με μανια το δολοφόνο. Ο ρολος της αστυνομίας εδω είναι ελαφρως διακοσμητικος. Η ιστορία που ξετυλιγεται εχει περισσότερο κοινωνικη προέκταση.

[Πάνος Τουρλής · Rating 4 out of 5]

Ο Μίλτος Αδριανός, κάποτε διάσημος ζωγράφος, βρίσκεται νεκρός στο διαμέρισμά του στο Κολωνάκι. Την υπόθεση θα προσπαθήσουν να εξιχνιάσουν ο αστυνόμος Στέλιος Σουρούνης και ο δημοσιογράφος Στράτος Παπαδόπουλος, δυο άντρες που συνεργάζονται πάρα πολλά χρόνια με μια ιδιότυπη σχέση: με ανταλλαγή πληροφοριών επιλύονται υποθέσεις και δημοσιεύονται πολύκροτα πρωτοσέλιδα! Ποιος λοιπόν σκότωσε τον Αδριανό και κατά πόσο ο θύτης προέρχεται από τα ομοφυλοφιλικά στέκια όπου εμφανιζόταν ο καλλιτέχνης; Ποιος είναι στην πραγματικότητα ο Γιάνος ο Ούγγρος και γιατί το έσκασε από την κομμουνιστική Βουδαπέστη, αφήνοντας πίσω του ανθρώπους που δεν τον αγάπησαν ποτέ; Πόσο ερωτευμένη είναι μια γυναίκα που έζησε την πορνεία στο πετσί της κι αγάπησε μετά από ασήκωτα χρόνια μοναξιάς έναν άντρα με μυστικά; Πού κατέληξε το παιδί που γεννήθηκε το 1985, «τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός»;

Το μυθιστόρημα είναι ένα καλογραμμένο και συναρπαστικό κείμενο για απαιτητικούς αναγνώστες που παραθέτει, με αφορμή τη διαλεύκανση της υπόθεσης, διάφορες ιστορίες των εμπλεκόμενων προσώπων, χτίζοντας έτσι σταδιακά ποικίλες προσωπικότητες, με ξεχωριστά ενδιαφέροντα, διαφορετική ψυχοσύνθεση και αντίθετες οπτικές γωνίες. Η πλοκή με πήγε από τη δεκαετία του 1980, την κομμουνιστική Ουγγαρία και την Ελλάδα της Αλλαγής ως τη δεκαετία του 2000, μέσα από τα σκοτεινά πάρκα στου Γκύζη και τα φωτεινά διαμερίσματα του Λυκαβηττού, από τα λημέρια του αγοραίου αντρικού έρωτα, τα ξενοδοχεία και τα σινεμά της μιας ώρας ως την αλλαγμένη Βουδαπέστη, με τις μη τουριστικές γωνίες της. Η αφήγηση έχει κάτι το ιδιαίτερο, που απαιτεί έναν σχετικό βαθμό προσήλωσης: σε αρκετές περιπτώσεις, λίγο πριν εξελιχθεί η επόμενη σκηνή της κεντρικής υπόθεσης, η εξιστόρηση στρέφεται στο παρελθόν και μας αναλύει μέσα από συναρπαστικά ρεαλιστικά γεγονότα το ποιόν ενός βασικού χαρακτήρα που εμφανίζεται στο περί ου ο λόγος σημείο.

Πρόκειται δηλαδή για κάτι σαν «αφηγηματικές παρενθέσεις» που βοηθάνε τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα και τον τρόπο που αντιδράει κάποιος στα γεγονότα, μιας και θα μπορούσε το παρελθόν να αναπτυχτεί παράλληλα με το παρόν και το μυθιστόρημα να πάρει εκτενέστερη μορφή. Αντίθετα, ο πειραματισμός αυτός δένει σφιχτότερα το κείμενο, φωτίζει τα καίρια σημεία και καταφέρνει να ολοκληρώσει ένα σημαντικό κομμάτι του χτες πριν συνεχίσει με το σήμερα. Υπέροχη επιλογή ηρώων, ποικιλία στις ζωές τους, διαβάθμιση των κινήσεών τους και πάντα ένα κομμάτι να μένει στο φως, είναι χαρακτηριστικά που κατ’ εμέ πέτυχαν να συστήσουν καλύτερα τα πρόσωπα και να χτιστεί ένας αρραγής τοίχος-πλαίσιο γύρω από τα τεκταινόμενα. Δεν αποκάλυπτε τα πάντα ο συγγραφέας, αντίθετα, με αυτό το «σκωτσέζικο ντους» η αγωνία χτύπησε κόκκινο, ειδικά όσο πλησίαζα προς το τέλος και την ταυτότητα του δολοφόνου.

Εκτός λοιπόν από τον πειραματισμό στην αφήγηση, ως προς το αστυνομικό σκέλος του μυθιστορήματος έχουμε μια κλιμάκωση του σασπένς και απανωτές αποκαλύψεις που προσθέτουν ή αφαιρούν ονόματα από τη λίστα υπόπτων. Αν κάποιος θεωρηθεί ύποπτος, κάτι θα συμβεί που θα τον απαλλάξει ή κάποιος ένοχος ίσως τελικά αποδειχθεί αθώος! Όλα όμως με μέτρο, σοβαρότητα, συγγραφική ωριμότητα και απόλυτη επίγνωση της ιστορίας και του τρόπου χειρισμού της. Ειδικά το φινάλε έκλεισε τον κύκλο με ένα σωστό και κατάλληλο τέλος, που με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο.

Όσο αγάπησα το ντουέτο Στράτου και Στέλιου, την αρμονία στη σχέση τους και την επιτυχημένη τους χημεία, τόσο με απογοήτευσε ο αστυνόμος Στέλιος Σουρούνης κατά μόνας. Από την αρχή σχεδόν μου φάνηκε περίεργος, ιδιαίτερος και μισάνθρωπος, στη συνέχεια όμως η μυστηριώδης συμπεριφορά του δικαιολογήθηκε από την οικογενειακή του καθημερινότητα, επ’ ουδενί όμως δε με έπεισε. Ειδικά οι σκηνές που, άτεγκτος και ρατσιστής ων, απείλησε μια οικογένεια έγχρωμων γειτόνων του να φύγουν από την περιοχή, με υπερβάλλοντα ζήλο και κατάχρηση εξουσίας, δε με έκαναν να τον μισήσω απλώς αλλά και να αναρωτηθώ σε τι χρησιμεύει αυτό το κομμάτι. Δυστυχώς ο Σουρούνης στη συνέχεια αποδεικνύεται στενοκέφαλος και με μια συμπεριφορά παρωχημένη, με αποτέλεσμα αυτό να ξεσπάσει στην κοινωνική του ζωή, όμως εξακολουθώ να νιώθω πως κάποιο κομμάτι μου λείπει, σε σημείο που να νιώθω πως ο χαρακτήρας αποδόθηκε σχεδόν ελλιπής. Ξέρω όμως πως σε μια δεύτερη ανάγνωση θα το κατανοήσω περισσότερο, γιατί τα κείμενα του κυρίου Χριστοδούλου πάντα θα έχουν κάτι νέο να αποκαλύψουν και σε επόμενες αναγνώσεις.

Η προσωπική ζωή του Γιάνος του Ούγγρου μου φάνηκε γεμάτη από περιστατικά και εκπλήξεις, με ένα μυστικό καλά κρυμμένο ως την κρίσιμη στιγμή. Διαβάζοντας για τις περιπέτειές του από την πατρίδα του στην Ελλάδα και κατά τη διαμονή του εδώ ένιωθα πως διάβαζα ένα καλογραμμένο noir μυθιστόρημα, με ολοζώντανη αναπαράσταση των περιοχών και των δρόμων στους οποίους κινείται ο Γιάνος. Γωνίες, οδοί, πάρκα, σινεμά, μπαρ ήταν αληθοφανέστατα και μου έδειξαν τι συμβαίνει σε μια πόλη που ποτέ δεν κοιμάται και σ’ έναν άνθρωπο που ήθελε να βρει κάτι καλύτερο από κει που έφυγε. Η περίπλοκη προσωπικότητά του δε με ενόχλησε. Οι πράξεις του και οι σκέψεις του, τα αισθήματα που γεννιούνταν κατά καιρούς και ανάλογα με τις συνθήκες είχαν μια λογική αλληλουχία κι ας έπαιζε επικίνδυνα με την ταυτότητά του, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή του. Παντρεμένος με παιδί, με μια γυναίκα που διαδραματίζει τον δικό της ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας, εραστής και μπλεγμένος στα γρανάζια της νύχτας είναι μια συμπαθητικά αντιπαθής προσωπικότητα.

«Τη μέρα που πάγωσε ο ποταμός» ξεκινάει το συναρπαστικό νέο μυθιστόρημα του κυρίου Σταύρου Χριστοδούλου και χαρίζει στον αναγνώστη κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που περιμένει. Στρωτό, ρεαλιστικό, καλογραμμένο, με ανατροπές και εντάσεις, διεισδυτική ματιά στην ανθρώπινη ψυχολογία και στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της χώρας μας αλλά και της Ουγγαρίας, γεμάτο από ανθρώπους που υποφέρουν αλλά ελπίζουν, πεινάνε και πονάνε, ψάχνουν τη λύτρωση αλλά λιώνουν στα γρανάζια της μηχανής του συστήματος, το μυθιστόρημα με παρέσυρε σ’ ένα ατέρμονο παιχνίδι εξεύρεσης του δολοφόνου και με ταξίδεψε σε ανήλιαγα υπόγεια όπου «ανθρώπινα περιττώματα» εξακολουθούν να ζουν και να ψάχνουν ένα φωτεινότερο αύριο.

[Eli · Rating 4 out of 5]

Ένα εξαιρετικό νουάρ!

[Teodora · Rating 3 out of 5]

Милтос Адрианос, някога известен художник, е намерен мъртъв в апартамента си в Колонаки. И така, кой е убил Адрианос и дали извършителят е дошъл от хомосексуалните заведения, в които артистът си е намирал забавление? Кой всъщн��ст е унгарецът Янош и защо е избягал от комунистическа Будапеща, оставяйки след себе си хора, които никога не са го обичали? Къде се е озовало детето, родено през 1985 г., "в деня, в който реката замръзна"?

Романът е увлекателен, но за взискателните читатели ще спомена,че е повече драма, отколкото криминален. Разплитането на случая представя различни истории на замесените лица, като по този начин постепенно изгражда разнообразие от личности с различни интереси, различна психика и контрастни гледни точки. Сюжетът пренася читателя от 80-те години на миналия век, комунистическа Унгария и Гърция на промените, до 2000-те години, през тъмните паркове и бърлогите на младежката мъжка любов, едночасовите хотели и кината, до променената Будапеща с нейните нетуристически кътчета. В повествованието има нещо особено, което изисква определена степен на ангажираност: точно преди да се развие следващата сцена от основния сюжет, разказът се обръща към миналото направо на същата страница и чрез факти анализира за нас характера на ключов герой, който се появява във въпросния момент. Макар и да не са отделени по никакъв начин и да е малко объркващо на моменти, тези факти помагат на читателя да разбере по-добре характеристиките и начина, по който героите реагират на събитията, вместо миналото да се развива паралелно с настоящето и романът да придобие по-дълга форма. Вместо това този експеримент свързва текста по-плътно, осветлява ключови моменти и успява да завърши важна част от вчерашния ден, преди да продължи с днешния.

Подбора на герои уж е разнообразен, но аз нямах такова усещане. Живота им, градация им като цяло, имаха еднакъв отчайващ резултат. Малко са оставените на светло особености, които успяваха да разграничат отделните герои и да изградят рамка около събитията. От самото начало разследващият полицай ми се стори почти странен, особен и мизантропски настроен, но след това мистериозното му поведение беше оправдано от семейната и работната му рутина. Особено сцените, в които той, безмилостен и расистки, злоупотребява с власт, той за мен е най-реалистичният герой в цялата история. Янос, отритнат от семейството си, с дете, от жена, която играе собствена роля в развитието на историята, любовник и оплетен в пороците на нощта, той е симпатично нелицеприятен герой.

Така че освен експериментите в повествованието, що се отнася до детективския аспект на романа, имаме ескалация на напрежението и повтарящи се разкрития, които добавят или премахват имена от списъка на заподозрените. Ако някой е смятан за заподозрян, ще се случи нещо, което ще го оневини, или пък в крайна сметка може да се окаже, че виновният е невинен. Но всичко това с умереност и лека съпротива от страна на отговорните органи. Особено финалът завъртя цикъла със завършек, който ме остави удовлетворена.

"Денят, в който реката замръзна" ми даде нещо различно от това, което очаквах. Добре написан, с леки обрати и напрежение, проникновен поглед към човешката психология и социалните и икономическите условия в Гърция и Унгария; пълен с хора, които страдат, но нямат надежда, глад и болка, търсещи изкупление, но раздробени в зъбчатите колела на машината на системата. Романът ме въвлече в безкрайната игра за откриване на убиеца и ме отведе на пътешествие в запустелите мазета, където "човешките екскременти" все още живеят и търсят светлото утре.

[Maria Giannali · Rating 3 out of 5]

Σαν βιβλίο θεωρώ ότι ήταν αρκετά καλό, αρκετά ενδιαφέρον, αλλά θα μπορούσε και να ήταν και καλύτερο, κάτι του έλειπε από άποψη πλοκής. Έχει να κάνει με την φτώχεια, τους μετανάστες, τον ρατσισμό, την εκμετάλλευση. Το βιβλίο το διάβασα ψηφιακά, στο tablet μου.Δεν γνωρίζω αν έχει να κάνει με τον εκδοτικό οίκο - δηλαδή αν ο κάθε οίκος δημιουργεί το δικό του φηφιακό αρχείο με το κάθε βιβλίο- αλλά το αρχείο ήταν τρισάθλιο. Δεν μπορεί να παράγεις λόγο και να μην χωρίζεις τα κεφάλαια. Κάποιες λέξεις ήταν ενωμένες αλλά το χειρότερο ήταν με τα κεφάλαια. Δηλαδή κάποιες φορές έπρεπε να σπάζω το κεφάλι μου για να καταλάβω ότι έχει αρχίσει νέο κεφάλαιο, καινούργιο σκηνικό, διαφορετικά άτομα. Ντροπή!

[Δώρος Αντωνιάδης · Rating 4 out of 5]

Άρτιο τεχνικά, καλογραμμένο, από πολλαπλές γωνίες θέασης, αστυνομικό μεν, αλλά που ρίχνει το βάρος στο κοινωνικό.

[George Iordanou · Rating 4 out of 5]

Very much worth a read if only for the transformation of the police man: an average, decent man who gradually became poisoned with racism.