De dertienjarige Natan wil het mysterie ontrafelen rond de dood van een kluizenaar die op een woonboot in de Hollandse veenplassen woonde. De dorpsbewoners zitten daar helemaal niet op te wachten. Oud Zweiland houdt de gelederen gesloten, en de torenklok wijst hardnekkig kwart voor vijf aan.
Wilgeneiland is een spannende roman over vier ontwortelde mensen die proberen grip te krijgen op zichzelf en de wereld.
Gerwin van der Werf (De Meern, 13 juni 1969) is schrijver, columnist/publicist bij Dagblad Trouw en muziekdocent. Hij publiceerde vier romans bij uitgeverij Atlas Contact: Gewapende Man (2010), Wild (2011, longlist Libris Literatuurprijs), Luchtvissers (2013) en Een Onbarmhartig Pad (2018). Ook verschenen er van hem twee bundels met columns en verhalen over het onderwijs: Schooldagen (2014) en Stampen en Zingen (2018)
Van der Werf won de eerste editie van de Turing Nationale Gedichtenwedstrijd in 2010 voor het gedicht Misbruik.
In Wilgeneiland van Gerwin van der Werf bijt de jonge Natan zich begin jaren negentig vast in een eigen onderzoek naar de geheimzinnige dood van kluizenaar Aalt zo’n tien jaar eerder. Dat gaat niet zonder slag of stoot mede door de gesloten gemeenschap in het kleine Oud Zweiland, gelegen aan een Hollandse veenplas genaamd de Zwarte Poel (met in het midden het eiland uit de titel). Zij houden buitenstaanders het liefst op de grootst mogelijke afstand. Dit boek wordt verteld door de ogen van 4 ontwortelde, kunstzinnige buitenstaanders die in dit gehucht terecht komen (Tom alias Jezus, Aalt de kluizenaar, Marie, dochter van een geadopteerde Koreaanse, en zoals gezegd Natan). Door de vernuftige perspectief wisselingen gedurende het boek wordt de lezer constant op het verkeerde been gezet in het hoe en waarom van de dood van Aalt. De enorme suspense blijft tot je het boek dichtklapt. Dat laatste wordt nog versterkt door de stilistische saus waarin dit alles is gegoten. Van der Werf gebruikt korte en krachtige taal. Daarnaast echter, zijn zijn omschrijvingen van de natuur van zo’n schoonheid dat de Zwarte Poel en Oud Zweiland werkelijk tot leven komen voor je ogen en je je nog beter in de gemoedstoestand van de hoofdpersonages kunt verplaatsen: “ ...Wie op de Poeldijk staat waant zich vanzelf het middelpunt, het hele land strekt zich voor je uit, de hele zomer ligt aan je voeten. De dagen zijn warm en lang, het is de tijd van klaprozen en fluitenkruid, van de grutto’s die boven het weiland cirkelen om hun jongen te bewaken. Hij draait zich om naar het stille water, er dobberen eenden, futen, lelies en geheimen. ...”. Ook het dorpje lijkt wel een opzichzelfstaand personage die samen met de verloederende kerk langzaam ten onder lijkt te gaan door de (ver)zakkende veengrond: “...Op de kerktoren staat een gietijzeren kruis, het helt naar voren. Dat de toren zelf ook uit het lood staat zie je bijna niet. Het is de inklinkende bodem, zeggen ze, alles verzakt, ja alles verzakt hier, er is geen redden aan.” De auteur combineert diverse thema’s zoals eenzaamheid, geloof vs bijgeloof, somberheid maar het gaat vooral om mensen die moeilijk kunnen aarden op deze planeet, zoals de auteur het letterlijk omschrijft: “ ‘Sommige mensen zijn gewoon niet zo thuis in deze wereld’ zegt ze, alsof ze zijn gedachten heeft geraden.” Dit zeggende, verwacht de lezer misschien één groot donker en somber boek maar dat is het zeker niet. Ja, je voelt de strijd die de hoofdpersonages leveren maar er zitten de nodige luchtige momenten en ingenieuze humor in verweven. Tel daarbij de perfect opgebouwde spanning en verrassingen in de plot die zorgen voor een heerlijke leeservaring in deze zeer vernuftig opgezette roman. Op het omslag wordt vermeld dat van der Werf ‘een meesterverteller is’ met ‘een lekkere en zuivere stem’. Van tevoren neem ik zulke aanprijzingen vaak met een korreltje zout maar na lezing kan ik alleen maar beamen. Een boek dat me bij zal blijven.
Wilgeneiland is een ietwat wonderlijk, maar daardoor ook een onderhoudend boek. Opvallend is dat het boek op een gegeven moment figureert in het verhaal; een soort literair Droste-effect. Het boek zit ook tjokvol referenties aan de evangeliën met zelfs een Jezus (een acteur die Jezus speelt in musicals) met een messiascomplex.
Ik zou het boek drie sterren willen geven omdat het een prettig leesbaar en op het eerste gezicht toegankelijk boek lijkt. Als je beter kijkt zitten er diverse losse draadjes in: wat gebeurt er eigenlijk met Bender? hoe komt Christine alias Marie (ik zei al: het stikt van de referenties aan de evangeliën) achter de naam van haar moeder? Wie is nou de vader van Christine, Aalt of Arend? En wat is er nou met Nathan gebeurd? De meeste vragen worden aan het einde half beantwoord. Het voelt alsof na een vertelling met een fijn ritme ineens de tijd of de pagina’s op waren. Het gehaaste slot staat daarmee in contrast met de rest van het verhaal en dat doet wel een beetje afbreuk. Verder is het een fijn boek om te lezen, veel mooie zinnen en invalshoeken om nog eens over na te denken.
Een citaat die wat mij betreft terug mag komen op een scheurkalender is: ‘Degene die sorry zegt is nooit degene met de meeste spijt’.
Ik heb een zwak voor boeken die zich in een typisch Nederlands landschap afspelen. En schrijvers die de tijd nemen om de natuur te omschrijven, zodat zij bijna een eigen, tastbaar karakter wordt. Dat was ook wat ik het mooiste vond aan dit boek. De alomtegenwoordigheid van het water, de uitgestrektheid van het polderlandschap, de futen, meerkoeten, waterlelies, muggen en het zompige veen voelden heel echt aan terwijl ik het las. Dat iemand er zulke mooie woorden aan wijd, deed mij de omgeving waar ik ben opgegroeid (dit boek lijkt te zijn gebaseerd op de Kagerplassen en Roelofarendsveen) en het Nederlandse polderlandschap weer even herwaarden en met andere ogen bekijken.
En dat is leuk want ik rijd er nu praktisch elke ochtend met de trein doorheen.
Weer een ontdekking in 2024. Het lijkt een normale roman te worden, maar wat is de definitie van normaal? Precies. Dat vraagstuk geldt ook voor deze roman. Je moet ff door buffelen maar dan krijg je hoofdstuk op hoofdstuk openbaring op openbaring. Plottwist op plottwist. Paul Auster had er bij leven trots op kunnen zijn. Dus lezers begin ff doorkauwen en dan begint t!
De flaptekst zet je enigszins op het verkeerde been. Dit is niet een roman over een jongen die een moordmysterie probeert op te lossen. Dit is wel een licht vervreemdend verhaal over een boek in een boek, over een aantal mensen die hun plek proberen te vinden, en daar niet allemaal even succesvol in zijn. Vlot geschreven, veel korte hoofdstukken in vlotte, makkelijk te lezen zinnen. Toch wel boeiende karakters, al zijn de dorpsbewoners (zoals te verwachten) wel nogal karikaturaal lomp, boers, afgunstig etc. Het echte mysterie is dat niet duidelijk wordt wat het mysterie is, en dat is goed. Alleen, als je over een grutto schrijft, verdiep je dan wel even in de soort. Dat zijn nestvlieders, dus er valt weinig te verstoren aan een nest zodra ze uitgekomen zijn. En een stal met een houten vloer? Lijkt me niet echt logisch en erg onpraktisch. Ook niet dat ie na twee generaties leegstand nog naar de koeienstront stinkt. Als ik meer verstand van klokken zou hebben had ik daar misschien ook nog iets te zeuren over. Best een aanrader.
Vermakelijk, staat als aanbeveling op de kaft. Nee, vermakelijk vond ik het niet. Eerder zwaarmoedig. Verloren zielen, weemoed. Verpakt in een verhaal dat lang voor kinderen bedoeld lijkt, maar dat zwaarder wordt, gaandeweg. Met een wat kunstmatig aandoende constructie. Maar ook precies, soms teder, fijngevoelig. Origineel. Tussen drie en vier sterren.
Ik vind het een 7 1/2 paar keer gelachenen soms mooie taal maar ben wel benieuwd naar wat de schrijver er morgen over te vertellen heeft. Literair Nederland: 16 december 2024 Gerwin van der Werf – Wilgeneiland
Een schreeuw om verlossing
Recensie door Michiel van Diggelen Gerwin van der Werfs nieuwste boek Wilgeneiland is een sfeerrijke en veelzijdige roman die speelt in de zompige wereld van het Hollandse merengebied. De auteur heeft voor dit boek veel onderzoek ter plaatse gedaan. Hij vestigde zich in een woonboot van een vriend om de sfeer van de alomtegenwoordigheid van het water te kunnen ondervinden. Er worden veel vragen opgeroepen, maar weinig beantwoord. De roman speelt zich af in een oerconservatief fictief dorpje Oud Zweiland in het Hollandse merengebied, waar de wereld verdeeld is in gevestigden en buitenstaanders. De dorpelingen die er van geslacht op geslacht gewoond hebben, zijn de gevestigden. Ze worden als simpele vreemdelingehaters geschetst, vanuit het perspectief van de buitenstaanders getekend. Het zijn stuk voor stuk flatcharacters, die stereotiep reageren op veranderingen en gedreven worden door eigenbelang en oude tradities.
De buitenstaanders zijn de mensen die ook nog letterlijk aan de rand van het dorp wonen in woonboten. Zij proberen te assimileren, maar dat wordt hen door de plaatselijke jeugd niet gemakkelijk gemaakt. Ze zijn niet van ‘hiero’. Het zijn allemaal mensen die er niet thuishoren. De buitenstaanders zijn moeilijk grijpbaar. Het zijn in zichzelf gekeerde mensen die zich niet uitspreken, die vastlopen in hun eigen gedachten. Het boek stemt bepaald niet vrolijk, omdat de hoofdpersonen geen lolbroeken zijn. Depressiviteit overheerst bij hen. Zij zijn geen van allen praters die inzicht geven in hun drijfveren. Het zijn kwetsbare mensen die leven in een kwetsbaar gebied aan de rand van de bewoonde wereld.
Een geheimzinnig eiland
In het eerste deel van de roman dat speelt in 1992 staat de dertienjarige Natan centraal. Hij is een dichterlijke jongen die met zijn ouders Johan en Magda (Lena) op een woonboot woont. Vanuit de ouderlijke woonboot heeft Natan uitzicht op een geheimzinnig eiland. Bij een poging het eiland zwemmend te bereiken verdrinkt hij bijna. Hij wordt gered door zijn buurman Tom Healy die ook op een woonboot woont. Deze Tom wordt op het dorp Jezus genoemd, omdat hij de hoofdrol speelt in de musical Jezus Christ Superstar. Natan gebruikt in het vervolg diens kano om naar het eiland te varen. Daar ligt een verrotte woonboot, waar eens de kunstschilder Aalt woonde. Is Aalt overleden, of pleegde hij zelfmoord? Natan probeert dat uit te zoeken en maakt daarvoor een bewijsbord, waar hij mogelijke daders en slachtoffers een plaats geeft, als een echte detective. Hij komt er echter niet uit.
Wie denkt in het tweede deel, dat vanuit het perspectief van Aalt is geschreven, antwoorden te krijgen, komt bedrogen uit. We gaan in dit deel terug in de tijd naar 1979. De auteur beschrijft Aalts leven als schilder en houtbewerker in sympathieke bewoordingen, bijna met liefde. Aalt legt een nieuwe stalvloer bij Boekhorst, een rijke boer, die de stal wil gebruiken om een verzameling religieuze beelden aan te kunnen leggen. Nadat hij bij boer Boekhorst een piéta heeft gezien, die hem angst aanjaagt, gaat hij maniakaal aan het schilderen. In het schilderij dat ontstaat verwerkt hij zijn eigen angsten en geeft hij zijn visioenen weer. Aalt hoort in zijn hoofd allerlei ondergangsteksten van de oud-testamentische profeet Sefanja. Die doen vermoeden dat het niet goed afloopt met de schilder.
Bijbelse namen
Een vierde hoofdpersoon, naast Natan, Tom en Aalt is Marie een vriendin van Natan. Marie die eigenlijk Christine heet is de buitenechtelijke dochter van een Koreaanse, die door boer Boekhorst geadopteerd is. Wie Marie’s vader is, blijft een raadsel. Is het de boer, die haar moeder adopteerde, is het een van de dorpsjongens of is het de eenling Aalt? Marie is geen buitenstaander, want zij is op het dorp geboren, maar ook geen autochtoon. Zij vertrekt uit Oud Zweiland om kunstenares te worden en neemt een andere naam aan.
Veel in deze roman ademt de christelijk achtergrond van de auteur. Van der Werf strooit met verwijzingen naar de bijbel. De meeste voornamen in het boek stammen uit de bijbel. Natan is in de bijbel een profeet die koning David aanklaagt vanwege diens overspel met de mooie Bathseba. De andere namen verwijzen naar mensen rondom Jezus, zo heten Natans ouders Johan (Johannes de Doper?) en Magda (Lena). Marie spreekt voor zichzelf, alleen Aalt valt uit de toon in dit opzicht.
De auteur beweert in een interview, dat hij afscheid heeft genomen van het christelijk geloof, maar in de roman schreeuwt ieder persoon als het ware om verlossing, de kern van de christelijke boodschap. Van boer Boekhorst wordt letterlijk gezegd, dat hij beelden verzamelt om zichzelf te verlossen. Maar ook de andere personen schreeuwen als het ware om de verlossing uit hun verloren toestand. Met de meesten loopt het niet zo goed af. Alleen het buitenechtelijke kind Marie (Christine) lijkt die dans te kunnen ontspringen. Zij lijkt nog het meest op de Piéta, die mannen kan troosten. Maar Christus zelf ontbreekt.
Van der Werf schrijft geen rechttoe rechtaan verhaal van begin naar eind, maar verdeelt het in delen waarin het perspectief wisselt. Het is zowel een familieroman, een moordmysterie en een streekroman. Ergens vergaloppeert hij zich door een schrijversspelletje te spelen. Uiteraard is Van der Werf de auteur, omdat zijn naam op de omslag staat, maar in de roman wordt één van de hoofdpersonen als auteur van de eerste twee delen genoemd. Waarom hij dat doet, is niet duidelijk. Die twee delen worden door dat spel met wie is de auteur wat ongeloofwaardig. Is deze hoofdpersoon in staat zijn hoofdpersoon dergelijke gedachten in de mond te leggen?
Apocalyptisch perspectief
Dankzij de geheimzinnige sfeer en de onbeantwoorde vragen die je aan het denken zetten, blijft de roman fascineren. Daarbij komt dat Van der Werf mooi proza schrijft. Hij kan in korte bewoordingen goed karakteriseren. Zo zegt hij over een vrouw: ‘‘Ze heeft een mekkerstem, waarmee ze niet meer dan twee registers kan bedienen: geveinsde interesse en ongenoegen.’ Zijn beschrijving van het landschap is ook erg mooi en bovendien verstaat hij de kunst om een hoofdstuk zo te beginnen dat je meteen geboeid bent. Van der Werf gebruikt ook mooie oude woorden als ‘deernis’ waardoor Tom Healy ‘bevangen wordt’. Het is opnieuw een verwijzing naar Jezus. Healy wordt ook, als hij Natan uit het water trekt in zijn kano, beschreven als een ‘visser van mensen’. Zou Tom dan, de musicalster, de enige zijn, die zoals de bijbelse Jezus door ontferming bewogen is over de anderen? Maar Tom haalt het niet bij Christus. Hij is een man ‘zonder kern die leeft op het gejuich van het publiek’.
Door gebruik te maken van de ondergangsteksten van de bijbelse profeet Sefanja zet Van der Werf dit complexe verhaal in een apocalyptisch perspectief. Alsof de gebeurtenissen op het dorp het einde der tijden inluiden, waarin God zal rechtspreken kon over de zonden van de mensheid.
Boekrecensie Parool Recensie: Gerwin van der Werf levert met ‘Wilgeneiland’ wéér een zeer vermakelijke, spannende roman af
In Wilgeneiland van Gerwin van der Werf wil de 13-jarige Natan het mysterie rond de dood van een kluizenaar onderzoeken. Dat levert een fraaie, spannende en vernuftig opgezette roman op.
Maarten Moll18 oktober 2024, 07:00
Bewaren Delen
Beeld Getty Images/iStockphoto In de roman Wilgeneiland van Gerwin van der Werf is sprake van een roman met de titel Wilgeneiland, geschreven door N. Lupijn. Een personage leest wat er op de achterflap van die roman van N. Lupijn staat: ‘een familiedrama, een streekroman en een moordmysterie in één, maar boven alles een grappig en spannend boek over een jongen die gelooft dat alles, maar dan ook alles nog mogelijk is’.
Op de achterflap van de echte roman Wilgeneiland van Van der Werf is zo ongeveer hetzelfde te lezen. Overigens komt de roman Wilgeneiland van N. Lupijn pas laat ter sprake in Van der Werfs roman Wilgeneiland. Nee hoor, het is niet zo ingewikkeld allemaal. Het is een spel, een literaire truc. Dat je na lezing denkt: is dit boek nu geschreven door Van der Werf of door Lupijn?
Maar dat doet er eigenlijk niet toe. Wilgeneiland gaat over de 13-jarige Natan, die in de jaren negentig van de vorige eeuw de dood van kluizenaar Aalt, die op Wilgeneiland woonde, wil oplossen. Dan is er nog een meisje, de geadopteerde Marie, en buurman Tom die Jezus speelt in Jesus Christ Superstar.
Van der Werf laat die vier personages in een vernuftig opgezette roman om elkaar heen draaien, in een poging te reconstrueren wat er nu precies is gebeurd in en rondom dat te midden van veenplassen gesitueerde dorp Oud Zweiland.
Schimmige toedracht Een spannend jongensboek, zo zou je de achterflap van Wilgeneiland kunnen samenvatten. Geschreven, zou je kunnen opvatten, vanuit het perspectief van een 13-jarige jongen, ook vanwege het eenvoudige taalgebruik en de wat naïeve manier van alles uitleggen. Alles wordt beschreven, waar juist de toedracht rond de dood van Aalt schimmig wordt gehouden. Ook dat doet Van der Werf mooi.
Heel erg grappig is de meesterlijke passage over het kopen van een Donald Duck. De kleine scène beslaat slechts twee pagina’s, heeft in het verhaal niet eens een heel belangrijke functie, maar nergens in de Nederlandse literatuur wordt zo komisch, droevig en lullig tegelijk geschreven over het kopen van iets. Dat moest nog even gezegd.
De twee romans die Van der Werf vóór Wilgeneiland schreef, het zeer vermakelijke en onderschatte Strovuur (2020), en De droomfabriek (2022), belandden op de shortlist voor het Beste Boek voor Jongeren. Het zou gek zijn als dat met Wilgeneiland niet opnieuw gebeurt
Graaglezen.NL ▼ zaterdag 28 december 2024
Ik las 'Wilgeneiland', een ontroerende en spannende roman geschreven door Gerwin van der Werf. Lees hier mijn recensie (inclusief inkijkexemplaar
Wilgeneiland
Een diepe duik in mysterie en emotie
Gerwin van der Werf weet met 'Wilgeneiland' opnieuw te bewijzen waarom hij een meesterverteller is. Deze roman biedt veel meer dan een standaard whodunit; het is een intrigerend verhaal over vier ontwortelde individuen die op zoek zijn naar hun plek in de wereld.
Je leest over de nog maar 13-jarige Natan die de dood van kluizenaar Aalt Zoetebier, die op Wilgeneiland woonde, op wil lossen. Een ander personage is een meisje, de geadopteerde Marie die wil weten hoe het nu zo kon komen, en de buurman Tom die Jezus speelt in Jesus Christ Superstar.
“Er staat een jongen op de steiger, hij laat zijn blik nog één keer over de Zwarte Poel gaan. Het is zo’n jongen, oud genoeg om te weten dat de wereld niet om hem draait en jong genoeg om dat niet zonder slag of stoot te accepteren.”
De auteur laat deze vier personages in een vernuftig opgezette roman om elkaar heen draaien, in een poging te reconstrueren wat er nu precies is gebeurd in en rondom dat te midden van veenplassen gesitueerde dorp Oud Zweiland.
Van der Werf neemt met 'Wilgeneiland' de lezer mee op een reis door de Hollandse veenplassen, waar elk detail zorgvuldig wordt beschreven. De prachtige natuur wordt een bijna tastbaar personage, dat net als de andere karakters een belangrijke rol speelt in het verhaal.
De wisselende perspectieven en tijdlijnen zorgen voor een puzzel die geleidelijk aan in elkaar valt. Dit kan soms vragen om extra aandacht, maar het draagt bij aan de complexiteit en diepgang van het verhaal. De lezer wordt uitgedaagd om mee te denken en zelf conclusies te trekken.
In deel 3 lees je over wat Tom meemaakt. Hierin staat onder andere het moment beschreven waarop hij leest over een boek met de titel ‘Wilgeneiland’. Op de achterflap van dat boek staat: “Wilgeneiland is een familiedrama, een streekroman en een moordmysterie in één, maar boven alles een grappig en spannend boek over een jongen die gelooft dat alles, maar dan ook alles mogelijk is. N. Lupijn (1979) is een pseudoniem. De schrijver woont en werkt in Lissabon. Wilgeneiland is zijn debuutroman.”
Hoewel de moord op de kluizenaar een centrale rol speelt, gaat 'Wilgeneiland' veel verder dan een simpel raadsel. Het is een verhaal over kunst, verlies, en de zoektocht naar identiteit. De personages zijn stuk voor stuk complex en geloofwaardig, waardoor je als lezer betrokken raakt bij hun lot. In ‘Wilgeneiland’ wordt alles heel nauwkeurig beschreven, maar de dood van de kluizenaar blijft heel nevelig; dat is heel knap gedaan door de auteur.
“Hij wil vragen hoe laat en waar, maar hij weet dat dat geen zin heeft. Het is ook niet nodig, ze zijn verbonden, hun geheimen zijn in elkaar gehaakt. Het echte geheim, dat was het wilgeneiland zelf, dat begrijpt hij best. Ze vaart alweer weg, het meer op. Hij wacht tot ze uit zicht is en loopt dan naar huis.”
'Wilgeneiland' is een boek dat blijft hangen. Het is een ontroerende en spannende roman die zowel op intellectueel als emotioneel niveau aanspreekt. Van der Werf weet een unieke sfeer te creëren, waarin mysterie, kunst en menselijke emoties samenkomen.
Conserve's Leessite Boekbesprekingen en leestips
Wilgeneiland - Gerwin van der Werf
Vier eenzame mensen in een onbarmhartige wereld
De symbolische kracht van beelden
Vier mensen die ieder voor zich niet lijken te passen in de wereld om hen heen. Ze proberen het oprecht, maar het voegt niet. En om hen heen de weidse natuur, een polderlandschap van water, lucht en eindeloze vergezichten, dat zich niets van de mens aantrekt. Dat is de basis van Wilgeneiland, de nieuwe roman van Gerwin van der Werf.
Over de auteur
Gerwin van der Werf (Leiden, 1969) won in 2010 de Nationale Gedichtenwedstrijd. Hij debuteerde kort daarna met de roman Gewapende man. Hierna volgden nog vijf romans en enkele bundels met columns van zijn hand. Hij is tevens muziekdocent en columnist voor dagblad Trouw.
Natuurgebied
Natan is samen met zijn moeder tegen hun zin meegesleept door zijn vader naar een woonboot in het (fictieve) gehucht Oud-Zweiland. Vader werkt voor het waterschap en doet onderzoek naar de mogelijkheid om het ingepolderde land terug te geven aan het water en de vogels. Zodra de inwoners dat door hebben, is de toon gezet: met graffiti (Rot op) en op andere manieren maken zij het gezin duidelijk dat zij hier niets te zoeken hebben, dat zij weg moeten. Want natuurgebied, dat is onzin. Ze spreekt natuurgebied uit als gokpaleis of hoerentent.
Verloren
Aan Natan gaat dat een beetje voorbij. Hij is 13 en vastbesloten om dichter te worden. Omdat de zomervakantie nadert en zijn moeder hem na de verhuizing niet voor die laatste paar weken al naar een nieuwe school wilde laten gaan, zwerft hij nu eenzaam rond rondom de Zwarte Poel. Daar ontmoet hij Jezus, die eigenlijk Tom heet, maar al jaren de rol van Jezus vertolkt in de musical Jesus Christ Superstar. Tom herkent veel van zichzelf en zijn eenzaamheid in Natan. Ook duikt Marie op, die eigenlijk Christine heet en samen met haar grootmoeder in een grote, wat vervallen herenboerderij woont. Haar moeder, een Koreaans adoptiekind, is gestorven bij de bevalling, wie haar vader is, is onbekend en ook haar grootvader heeft zij nooit gekend. Maar het meisje is veerkrachtig en gaat onverstoorbaar haar eigen weg. En dan is er nog Aalt, een kunstschilder die al jaren dood is. Zijn woonboot ligt te vergaan bij het Wilgeneiland en over hem doen vreemde verhalen de ronde.
Vreemdeling
In het dorp waar iedereen die er niet geboren is zijn leven lang als vreemdeling geldt, groeit het verzet tegen de aanwezigheid van Natan en zijn ouders. Vader reageert er stoïcijns op door een tafeltje langs de weg te zetten met een briefje: Klachtenloket, geopend op zaterdag van 13-15 uur. Maar dat is nou net niet waar de bevolking op wacht, al lijkt vader dat oprecht niet te begrijpen.
Zoekende puber
Van der Werf geeft vooral mooi gestalte aan Natan, een zoekende puber die niet goed raad weet met alles om zich heen. Hij bewondert Marie/Christine, maar is tegelijk een beetje bang voor haar. Ook de figuur van de bonkige Aalt, weliswaar een echte geboren en getogen Zweilander, maar toch op geen enkele manier passend bij hun mentaliteit, komt krachtig tot leven.
Beelden
Een belangrijke rol is weggelegd voor beelden: de manshoge heiligenbeelden die de grootvader van Marie verzamelde in zijn schuur en die nu al jaren staan te verstoffen en onderdelen verliezen. Onderdelen waar Marie op haar beurt een nieuw, angstwekkend beeld van heeft gemaakt en gitzwart geverfd. En er is het Congolese beeld met magische krachten dat Tom van zijn vader kreeg. Hij vindt het afschuwelijk, maar durft het niet weg te doen. En op het Wilgeneiland staan nog de schilderijen die Aalt ooit maakte, zwart als de nacht, alleen lucht, water en horizon.
Pontificaal
En het meest indringende beeld: de foto van het broertje dat Natan nooit gekend heeft, dat overleed lang voordat hij zelf geboren werd. Pontificaal hangt het portretje in de woonkamer en elk jaar wordt zijn geboortedatum herdacht.
Al die beelden lijken al te voorspellen dat dit verhaal niet goed kan aflopen. En dat is ook zo. Wilgeneiland is een droevig, maar wel erg mooi boek over mensen die streven naar geluk, maar het niet vinden.
Deze recensie werd eerder gepubliceerd op mijn blog GraagGelezen.
Gerwin van der Werf weet met 'Wilgeneiland' opnieuw te bewijzen waarom hij een meesterverteller is. Deze roman biedt veel meer dan een standaard whodunit; het is een intrigerend verhaal over vier ontwortelde individuen die op zoek zijn naar hun plek in de wereld.
Je leest over de nog maar 13-jarige Natan die de dood van kluizenaar Aalt Zoetebier die op Wilgeneiland woonde, op wil lossen. Een ander personage is een meisje, de geadopteerde Marie die wil weten hoe het nu zo kon komen, en de buurman Tom die Jezus speelt in Jesus Christ Superstar.
“Er staat een jongen op de steiger, hij laat zijn blik nog één keer over de Zwarte Poel gaan. Het is zo’n jongen, oud genoeg om te weten dat de wereld niet om hem draait en jong genoeg om dat niet zonder slag of stoot te accepteren.”
De auteur laat deze vier personages in een vernuftig opgezette roman om elkaar heen draaien, in een poging te reconstrueren wat er nu precies is gebeurd in en rondom dat te midden van veenplassen gesitueerde dorp Oud Zweiland.
Van der Werf neemt met 'Wilgeneiland' de lezer mee op een reis door de Hollandse veenplassen, waar elk detail zorgvuldig wordt beschreven. De prachtige natuur wordt een bijna tastbaar personage, dat net als de andere karakters een belangrijke rol speelt in het verhaal.
De wisselende perspectieven en tijdlijnen zorgen voor een puzzel die geleidelijk aan in elkaar valt. Dit kan soms vragen om extra aandacht, maar het draagt bij aan de complexiteit en diepgang van het verhaal. De lezer wordt uitgedaagd om mee te denken en zelf conclusies te trekken.
In deel 3 lees je over wat Tom meemaakt. Hierin staat onder andere het moment beschreven waarop hij leest over een boek met de titel ‘Wilgeneiland’. Op de achterflap staat: “Wilgeneiland is een familiedrama, een streekroman en een moordmysterie in één, maar boven alles een grappig en spannend boek over een jongen die gelooft dat alles, maar dan ook alles mogelijk is. N. Lupijn (1979) is een pseudoniem. De schrijver woont en werkt in Lissabon. Wilgeneiland is zijn debuutroman.”
Hoewel de moord op de kluizenaar een centrale rol speelt, gaat 'Wilgeneiland' veel verder dan een simpel raadsel. Het is een verhaal over kunst, verlies, en de zoektocht naar identiteit. De personages zijn stuk voor stuk complex en geloofwaardig, waardoor je als lezer betrokken raakt bij hun lot. In ‘Wilgeneiland’ wordt alles heel nauwkeurig beschreven, maar de dood van de kluizenaar blijft heel nevelig; dat is heel knap gedaan door de auteur.
“Hij wil vragen hoe laat en waar, maar hij weet dat dat geen zin heeft. Het is ook niet nodig, ze zijn verbonden, hun geheimen zijn in elkaar gehaakt. Het echte geheim, dat was het wilgeneiland zelf, dat begrijpt hij best. Ze vaart alweer weg, het meer op. Hij wacht tot ze uit zicht is en loopt dan naar huis.”
'Wilgeneiland' is een boek dat blijft hangen. Het is een ontroerende en spannende roman die zowel op intellectueel als emotioneel niveau aanspreekt. Van der Werf weet een unieke sfeer te creëren, waarin mysterie, kunst en menselijke emoties samenkomen.
In Wilgeneiland verhuist Natan met zijn moeder en vader naar een woonboot bij een klein dorp in een veenlandschap, waar ze niet bepaald met open armen worden ontvangen. Natan ontmoet zijn buurman met de bijnaam Jezus, en ook het wat vreemde meisje Marie, die hem vertelt dat jaren eerder aan het zogenaamde Wilgeneiland een andere bewoner van een woonboot dood is teruggevonden. Natan gaat op onderzoek uit, hij wil weten wat er precies gebeurd is.
Het boek is opgedeeld in verschillende delen, die telkens vanuit het perspectief van een ander personage worden verteld en zich in verschillende periodes afspelen. Dit maakt dat je er wel je hoofd moet bijhouden. Elk deel is korter dan het voorgaande deel, en worden nog gevolgd door twee heel korte hoofdstukken. Hierdoor vallen de puzzelstukken in elkaar, of misschien toch ook juist niet? De grote vraag blijft ook telkens, en tot op het einde: wat is echt, en wat is verbeelding?
De hoofdstukken in elk deel zijn vrij kort, wat aangenaam leest. Ook zijn de zinnen niet ingewikkeld lang, maar juist kort en raak, met veel dialogen. Gerwin van der Werf heeft een meeslepende schrijfstijl, waardoor je graag wil door lezen, en wil weten wat er nu precies gebeurd is.
Het is een boek met vreemde personages, met soms vreemde onderlinge relaties die zich onverwachts en in een oogwenk ontwikkelen. Het boek gaat over zich verloren voelen en zoekende zijn. Elk van de personages voelt zich op de een of andere manier een buitenbeentje, en heeft wel een geheim. Dit geeft het boek soms een mysterieus kantje, wat nog versterkt wordt door de rol van de religie in sommige hoofdstukken.
Doordat het boek zich afspeelt in en rond de veenplassen, krijgt het vanzelf ook een donker, somber kantje en een wat bevreemdende sfeer mee. Dat donkere wordt af en toe met een vleugje humor doorprikt, wat het ook weer wat verteerbaarder maakt. De natuur wordt ook heel goed beschreven, zodat je je de omgeving heel goed kunt voorstellen.
Ik zou het boek meteen weer opnieuw willen lezen, om te ontdekken wat ik bij een eerste lezing allemaal gemist heb. Het zit knap in elkaar, en ook al voel je niet meteen voor elk personage evenveel sympathie of begrip, ze zijn wel herkenbaar menselijk, met hun kleine kantjes en onzekerheden. Het is een soms bevreemdend boek, maar tegelijkertijd ook intrigerend. Graag gelezen.
Met dank aan uitgeverij Atlas Contact voor het recensie-exemplaar!
Dit boek verdient een andere achterflap! Ik verwachtte een spannend boek over een moord, een opgroeiende jongen en een afwerende dorpsgemeenschap. En eerlijk gezegd, dat leek me de beschrijving van een voorspelbaar dertien in een dozijnboek. Toch is dat het niet! Een moord op kluizenaar Aalt en Nathan die dat op probeert te lossen? Heeft de flaptekstschrijver hetzelfde boek gelezen?
Ik las over Nathan die geïnteresseerd is in dichten, de natuur en het ongrijpbare meisje Marie. Zijn buurman is een musicalster die de hele tijd Jezus speelt en zijn eigen identiteit kwijt lijkt te zijn. Het boek wisselt in perspectief tussen die twee en ja, er ligt een oude woonboot van iemand die niet meer leeft. Maar verwacht geen thriller, geen detective en eigenlijk ook geen coming-of-age. Ik las een boek over stemmen horen en dingen zien die er misschien niet zijn. Maar ook over niet gehoord en gezien worden, geen eigen naam hebben. Over wat we projecteren op anderen, hoe we verhalen manipuleren en hoe we anderen willen redden, maar daar niet toe in staat zijn.
Nee, ik begreep het niet helemaal, het was me hier en daar iets te geforceerd, te zwaar leunend op het christendom, maar het boeide me wel. Vooral de Paul Austerachtige wending waarin werkelijkheid en verhaal ineens uit de pas gaan lopen, vond ik fascinerend.
De herfst is waarschijnlijk het beste seizoen voor dit boek. Wat begint als een avontuurlijk verhaal over een jongen die met zijn ouders op een woonboot in het zuidwesten van Nederland komt wonen, ontwikkelt zich tot een sfeertekening van een dorp met inwoners die daar al generaties wonen versus de nieuwkomers, die hooguit getolereerd, maar nooit geaccepteerd worden. Dwars daarop ontvouwt zich een mysterie rondom een eenling, Aalt, die onder onopgehelderde omstandigheden de dood vond en het verhaal rondom een meisje met half Koreaanse afkomst, met een ook al wat mysterieuze moeder. Het verhaal wisselt een paar keer van perspectief, waardoor we een iets beter beeld krijgen over wat feiten zijn en wat fictie is. Dat laatste ontstaat al snel in een dorp met besloten karakter. De sfeer van woonboten in veenplassen met veel rietkragen, laaghangende wolken en leegheid voegt steeds wat toe aan het gevoel van een mysterie en van voortdurende dreiging. Dat maakt dat je als lezer door wilt lezen, richting de ontknoping. Het slot is nogal surrealistisch, op een wijze die je als lezer in verwarring achterlaat. Zodra je het boek uit hebt is er nog wat denkwerk te doen.
Nadat ik het boekenweekgeschenk 'De krater' had gelezen, ben ik meteen begonnen in 'Wilgeneiland' van dezelfde auteur. Hoewel zeker goed geschreven, is deze roman mij niet bijzonder bevallen. Gerwin van der Werf verweeft de verhalen van vier personages: een jongen, een meisje en twee ietwat zonderlinge mannen. Hun overeenkomst: ze zijn eenzaam en zoekend naar betekenis in hun leven, ook in hun ontmoetingen met elkaar. Die allenigheid is sterk voelbaar in het hele boek, waardoor ik het wat beklemmend vond.
Beklemmend is ook een woord dat past bij de plaats waar de roman zich grotendeels afspeelt: een veenplas met eilandjes en woonboten, De Zwarte Poel genaamd. Ik was eigenlijk wel een beetje opgelucht toen ik 'Wilgenplas' uit had.
Thsja.. Hmm, ik vond de personages noch het plot aanvankelijk aangrijpend. Het deed heel ouwelijk en stijf aan, volgde ook niet heel veel van de plotontwikkelingen behalve de naam van dat chinese meisje. Ik vond het personage van Jesus wél erg leuk. Ook het einde vond ik goed en leuk gevonden, al vond ik het jammer dat je eigenlijk in het duister wordt gelaten over de rol van Nathan uiteindelijk. Tegelijkertijd vond ik het een goed concept, maar net niet 'open' genoeg dat het uitnodigde tot nadenken. Het voelde als 'daar willen we het gewoon niet over hebben' en dat stoorde me wel een beetje.
Bijzonder en meeslepend, een wat dromerig jongensboek. Er zit echter net te veel in om over na te denken, het is geen boek om even snel te lezen, zeker verderop in het boek. Poëzie. Symboliek. Wel originele, diverse bijzondere personages en een goed voor te stellen, spannende, setting. De opzet met mix van perspectieven en historische tijd is origineel en passend bij de grote vragen waar het verhaal om draait. Maar al met al zit er net te veel in van vanalles. Minder is soms beter.... Na het lezen blijven enkele vragen over de afloop onbeantwoord.
Waarom blijf ik toch Engelse literatuur boven Nederlandse verkiezen? Met die vraag in het hoofd kocht ik dit boek, ik las dat recensenten het goed vonden. Waarom Nederlandse schrijvers niet een kans geven. Het viel me niet tegen. Een creatief verhaal, amusant en toegankelijk opgeschreven. Taalgebruik simpel maar doeltreffend. Geen irritante clichés. Ook niet onvergetelijk of meesterlijk ofzo. Lekker boek. Maar nu weer wat Engels van de plank gehaald.
Hoewel de plot me niet helemaal overtuigt, ben ik wel erg onder de indruk van dit boek, dat speelt in het plassengebied vlakbij Leiden. Ook leuk, dat water (en het waterschap) een belangrijke rol in het verhaal spelen. Maar het fijnst van dit boek zijn de prachtige zinnen, die erin staan. Teveel om allemaal te onderstrepen. Eentje om het te illustreren: "Wanneer is iets een geheim? Als niemand het weet? Of als iedereen het probeert te vergeten?"
De geheimen van een besloten poldergemeenschap moeten bewaard blijven. De jonge Nathan komt in deze gemeenschap terecht, voelt dat er iets niet klopt; iedereen heeft zijn eigen waarheid. Buurman Jezus lijkt de enige die hem begrijpt. Dan is er nog de mysterieuze Marie ... Elk antwoord werpt een nieuwe vraag op en dat blijft zo, zelfs na het lezen.
Spannend verhaal, waarbij alle puzzelstukjes uiteindelijk in elkaar vallen. 4 personen die hun plaats zoeken in de wereld. Het is geen vrolijk boek, maar wel knap geschreven en je blijft geboeid wat er nu met Aart gebeurd is. Er komen veel thema's in voor: milieu, locals tegenover buitenstaanders, het geloof, adoptie, etc
Hoe eenzaamheid mensen toch bij elkaar brengt. Nathan, Marie, Jezus en Aalt…
Het boek is als het lezen van een lang gedicht. Tijdens het lezen zou je je af en toe kunnen afvragen waar het heen gaat, maar bij het uitlezen van het boek ontdek je de samenhang?
Gerwin van der Werf schreef het boekenweekgeschenk, na een wedstrijd waar 150 schrijvers aan meededen. Zijn laatste boek leest als een trein, is spannend genoeg om me erbij te houden, en in de ontknoping blijkt sprake van een soort literair Droste-effect. Niets is wat het lijkt.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Onmiskenbaar goed geschreven, maar zeker niet mijn ding. Te veel gekunstelde kunst en een artistiek project, en te weinig een verhaal. Maar wel leuk bedacht. Als schrijver goed in sfeer maar de personages voelen onecht (gekunsteld en clichématig). Dat laatse viel ook al op in 'de Krater'.
Dit boek biedt een hoop te raden: vanwege het spannende verhaal en de bijbelse verwijzingen die erin zitten. Originele personages, hoewel stereotiep. Mooie sfeertekeningen, zoals van een Hollands landschap. Vlot taalgebruik.
Mooi met de perspectieven gewerkt. Daarnaast was het ook spannend op sommige momenten. Zit goed in elkaar. Sorry, ben niet zo goed in recensies de laatste tijd.
Boeiend, grappig, verrassend. Vlot geschreven, leuke vondsten. De perspectief wisselingen verhinderen wel dat je helemaal meegaat met de personages, dat geeft het een wat vluchtig karakter.