Verkiezingen zijn nooit ontworpen voor sociale media. Ze zijn niet berekend op nepnieuws, niet op AI-beelden, niet op manipulerende algoritmes, niet op techmiljardairs met te veel macht. Als gevolg dolen we in een politiek Wonderland, waar burgers zichzelf en elkaar in absurditeit en complotten verliezen.
In de snel polariserende samenleving werken verkiezingen als een centrifuge: alles zwiept naar de uitersten. De grootste democratie ter wereld hielp eind 2024 een autocraat in het zadel en ook in Europa krijgen ondemocratische partijen de ruimte om de rechtsstaat af te breken. We staan op een kruispunt en kunnen rechtsaf, richting dictatuur, of we kiezen voor stabiliteit, vrede en vrijheid. In Kiezen voor democratie laat Marcia Luyten zien hoe we de weg naar de basis van onze democratie kunnen terugvinden.
Marcia Luyten (1971) is econoom en cultuurhistoricus, schrijver, journalist en publicist. Sinds 2012 is zij presentator van het programma Buitenhof. Ze schrijft voor onder meer NRC Handelsblad en Vrij Nederland.
Een goed boekje, maar soms wel héél beknopt, te beknopt waardoor het verwarrend wordt. Als je een beetje voorkennis hebt over het onderwerp en veel op Reddit zit weet je al veel van de voorbeelden die Luyten noemt. Maar dan nog is het een goede wake up call. Je hoort me niet zeggen dat dit boekje zelf verplichte kost zou moeten zijn op scholen, maar ik geloof al jaren dat het vak politicologie standaard zou moeten zijn op de middelbare school. Dat én argumentatietheorie.
It was a really interesting read however I hoped for a bit more. It was not like groundbreaking for me but still lots of very important information and connections that where made in the book!
Het is geen distopie uit een politieke roman meer, we lijken af te stevenen op de afschaffing of in ieder geval drastische beperking van de democratie. In grote, heldere lijnen wordt de dreigende toekomst geschetst aan de hand van actuele voorbeelden.
De vraag is natuurlijk ook wat doe je er tegen? Net als sommige anderen kiest Luyten voor vernieuwing van de democratie waardoor de betrokkenheid van de burgers vergroot wordt. Ik heb daar mijn twijfels bij en vrees dat het eerder averechts werkt. De burger is juist gewend aan meer gemak en minder omkijken. Daarom kiezen ze ook voor het idee van de sterke man. Die lost het dan allemaal op. Lekker makkelijk. Een burgerberaad instellen is als folders voor gezond koken uitdelen bij de McDonald’s. Maar goed, het is beter dan niks doen. En doet niets af aan het lezenswaardige betoog.
Een mooi en prikkelend essay voor de democratie, met een bondige doch ijzersterke analyse van hoe onze democratie gevaar loopt, interessante en nieuwe inzichten die verhelderend werken, en een pleidooi voor wat gedaan kan worden als tegengif.
De speelse referenties naar Alice in Wonderland zijn treffend en ondersteunen haar essay goed. Ik heb het met veel interesse gelezen.
"Als we niet overtuigd kiezen voor democratie, dient zich zo een fascistoïde dictatuur aan, waarin alle pijn en vervreemding oplossen. Want dat is de verleidelijke illusie: duidelijk in plaats van rommelig, een hechte gemeenschap vrij van vreemde namen, met mannen die man zijn (vrouwen hebben minder te winnen), en nooit meer lastige keuzes. Je hoeft niet na te denken, ook geen lid te worden van de medezeggenschapsraad op school; je wordt vermaakt."