Việc làng

Việt Nam danh tác

by Ngô Tất Tố

“Rồi hắn nhấc cả con gà ra thớt. Bắt đầu chặt lấy cái sỏ, sau mới chặt đến miếng phao câu. Thình lình thấy hắn đứng lên ngoảnh mặt vào phía mấy ông đàn anh:
- Thưa trình các cụ, hôm nay sỏ gà pha mấy? phao gà pha mấy?
Một ông trong bọn nhìn qua vào đám nhiều tuổi, hình như để đếm đầu người, rồi đáp:
- Ở đây chỉ có năm cụ và bốn ông đàn anh. Vậy thì sỏ gà pha năm, phao gà pha bốn.”

Genres: Classics, Nonfiction, Literature, Audiobook, Cultural, History

152 pages, Paperback

First published January 1, 1941

About the author

Ngô Tất Tố (1894-1954), người làng Lộc Hà, tổng Hội Phụ, phủ Từ Sơn, Bắc Ninh (nay là thôn Lộc Hà, xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội). Ông là một nhà văn, nhà báo, nhà Nho học và nghiên cứu có ảnh hưởng ở Việt Nam giai đoạn trước 1954.

Ngô Tất được coi là nhà văn hàng đầu của trào lưu hiện thực phê phán ở Việt Nam trước 1945 với các tác phẩm tiêu biểu như Tắt đèn, Việc làng, Tập án cái đình.Nhà văn Vũ Trọng Phụng (1912-1939) từng khen ngợi Tắt đèn là "một tiểu thuyết có luận đề xã hội hoàn toàn phụng sự dân quê, một áng văn có thể gọi là kiệt tác, tùng lai chưa từng thấy". Phong Lê, trên Tạp chí Sông Hương tháng 12 năm 2003, gọi những tác phẩm viết về nông thôn của Ngô Tất Tố là "một nhận thức toàn diện và sâu sắc, đầy trăn trở và xúc động về cảnh ngộ và số phận người nông dân Việt Nam" đạt đến "sự xúc động sâu xa và bền vững"Ấn tượng bao trùm về Tắt đèn là một bức tranh đời sống sắc sảo, góc cạnh và chi tiết trên tất cả mọi chân dung và đối thoại, không trừ ai, trong số mấy chục nhân vật có tên hoặc không tên, xoay quanh một hình tượng trung tâm là chị Dậu. Nhịp điệu của Tắt đèn là một hơi văn mạnh mẽ và rắn rỏi từ đầu đến cuối.Từ một góc nhìn khác, nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn, trong bài Ngô Tất Tố và một cách thích ứng trước thời cuộc trích từ cuốn Nhà văn tiền chiến và quá trình hiện đại hóa (Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội, 2005), viết Tắt đèn là một thiên tiểu thuyết "rất xúc động" khiến người đọc có thể "nhiều phen ứa nước mắt".
Còn thiên phóng sự Việc làng được coi là một trong những tác phẩm báo chí toàn diện và chi tiết nhất về bộ mặt nông thôn Việt Nam trước năm 1945. Phong Lê, trong bài đã dẫn, cho rằng Việc làng phản ánh "tận chiều sâu những cội rễ của cả hai mặt phong tục và hủ tục, nó tồn tại dai dẳng đến thế, không chỉ đến thời Ngô Tất Tố viết Việc làng, mà cả cho đến hôm nay".

Ngô Tất Tố là một nhà nho lão thành, thấm sâu nền văn hóa cũ, từng mang lều chõng đi thi, từng đỗ đạt. Trong hồi ký Bốn mươi năm nói láo, nhà văn Vũ Bằng (1913-1984), có thời gian cùng làm việc với Ngô Tất Tố, từng kể lại là ở ông có chất thầy đồ cổ lỗ đến như thế nào. Tuy nhiên, Ngô Tất Tố không hoàn toàn là một người lạc hậu, nhất là trong những tác phẩm của ông. Nhà phê bình Vương Trí Nhàn nhận xét: "Trong khi về mặt tính cách, người ta thấy Ngô Tất Tố gắn liền với lớp người trưởng thành từ đầu thế kỷ (thế kỷ 20) (những Phan Kế Bính, Nguyễn Trọng Thuật, Phạm Duy Tốn...) thì tác phẩm của ông lại thường được xếp cạnh tác phẩm Nguyễn Công Hoan, Thạch Lam, Vũ Trọng Phụng nghĩa là thuộc về một giai đoạn chín đẹp của thế kỷ này, những năm 30 huy hoàng".

Tính chất giao thời trong ngòi bút của Ngô Tất Tố thể hiện rõ nét trong tác phẩm Lều chõng. Tiểu thuyết này được đăng tải dần trên báo Thời vụ từ năm 1939 và sau đó được xuất bản thành sách năm 1941. Lều chõng ra đời trong bối cảnh đang dấy lên phong trào phục cổ, kêu gọi trở lại với nền văn hóa giáo dục cũ, những giá trị tinh thần

Reviews

[Khue Dinh · Rating 3 out of 5]

Đọc cuốn này mới hiểu thêm cái truyện ngắn Làng của Kim Lân hồi đi học. Dân tứ xứ đến làng là thứ dân ngụ cư, ở đến ba đời mới được coi là người của làng. Mà dân ngụ cư thì khổ nhục như chó, làng có công chuyện gì thì mình chẳng có phần, đến chết cũng không có ai khiêng đem chôn. Đến khi coi như đã là người làng rồi thì lại khổ đằng khác, "phép vua thua lệ làng" là đây chớ đâu.

[Bên Phía Nhà Z · Rating 4 out of 5]

sao có thể kể toàn những chuyện vừa bi đát vừa buồn cười như thế =)) cười té ghế nhất là cái nghệ thuật băm thịt gà =))))

[B · Rating 4 out of 5]

Từ nhỉ chí lớn mình chưa bao giờ sống trong cái hơi thở làng xã thế nên, ừ thì, đọc quyển này mình thấy rất bực.

[Anh Nguyen · Rating 5 out of 5]

Hay thật sự luôn. Không hổ danh là nhà văn Ngô Tất Tố. Vì đây là phóng sự nên nó càng phản ánh đúng cái hiện trạng ngày xưa ở làng quê: cổ lỗ sĩ, mê tín, hà hiếp kẻ nghèo,...
Xã hội làng quê Bắc, cái xã hội phân biệt đẳng cấp và đầy rẫy tập tục.
- Một bữa "lệ làng" có thể gây cho người ta món nợ lãi chung thân không trả hết.

[Nga Nguyễn · Rating 4 out of 5]

"Từ lúc đưa đám tang cụ Thượng, lời cụ vẫn văng vẳng bên tai tôi. Sau mười năm lang thang nay đây mai đó, tới đâu tôi cũng thấy chứng cớ về sự từng trải và nỗi đau đớn của cụ. Cụ quả là người chết oan. Cho được an ủi vong hồn của cụ, tôi phải minh oan cho cụ và cho những người như cụ bằng thiên phóng sự này."

Đọc xong cuốn này, ngoài sự uất ức đối với những cái "lệ làng" thì cảm xúc chủ đạo đọng lại là xót thương cho những người dân quê ngày xưa, không hiểu biết, sống cam chịu, nên cả đời không thể nào thoát khỏi bàn tay cai trị vô hình của hủ tục và hữu hình của những kẻ nắm quyền. Từ những người "bán nghiệp" để lo "việc làng" mà chẳng biết ai đổ lên đầu họ, cho đến những người làng cố dự một bữa cỗ để lấy miếng ăn hay giữ "vai vế" ở làng, dù là người đáng thương hay đáng ghét trong câu chuyện, tựu chung lại đều hành động theo những gì mà lệ làng bảo thế, chứ chẳng hề đủ tỉnh táo để mà phân biệt đúng sai, cũng như quá nghèo, quá khổ để có thể nghĩ cho ai đó không phải thân cận của mình.

"Một bữa "lệ làng" có thể gây cho người ta món nợ lãi chung thân không trả hết."

[ashbiblio · Rating 5 out of 5]

4.5/5

thương người dân quá…
thích cái cách cụ Tố kể những câu chuyện đều rất ngắn với cái kết lơ lửng nhưng vô cùng cảm xúc và để lại sự đau xót quá sâu.

[Trần Tuệ Minh · Rating 5 out of 5]

Phép vua thua lệ nàng, à lộn, lệ làng :)))
Đùa cho vui thế thôi chứ cuốn này đọc buồn gần chết, có mẩu phóng sự về vụ phạt vạ mà mình rơi nước mắt, y như hồi đọc Lão Hạc năm lớp 8 vậy. Người nông dân thế hệ cũ người ta khổ quá. Hóa ra sâu trong cái yên bình của làng quê lại chứa đựng nhiều sự bất công đáng lên án như vậy.
Lan man tí, bố mẹ mình cũng là nông dân, nhưng đã qua cái thời con trâu đi trước mà là máy gặt đập liên hoàn đi trước. Quan trọng hơn là xã hội bây giờ công bằng, văn minh hơn, tất cả mọi thứ đều dễ dàng hơn rất nhiều, nên có lần mình hỏi bố mẹ có muốn ra thành phố ở không, bố mình bảo "đéo thèm" còn mẹ thì bảo "ở chơi thì được chứ ở luôn thì không, mẹ tiếc ko có đất trồng rau".
Cũng là những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở làng quê Bắc Bộ, được rặng tre ôm ấp, tiếng sáo diều ru ngủ, dòng sông Hồng nuôi lớn nhưng mình thấy may mắn và hạnh phúc quá. Chỉ bởi vì mình sinh sau đẻ muộn cả trăm năm ❤

[Daniel Federer · Rating 3 out of 5]

Ngô Tất Tố luôn có một cách viết phóng sự rất đặc biệt. Chú kể với giọng văn vô cùng dửng dưng qua ngôi thứ nhất. Nhân vật chỉ việc kể, nhà văn cứ việc tả và việc đánh giá chiêm nghiệm thì Ngô Tất Tố nhường hết lại cho bạn đọc. Những làng quê cũ với bao nhiêu hủ tục xấu xí hiện lên rất chân thực và sâu cay.
Sau Tắt Đèn, Việc Làng là một tác phẩm tôi cảm thấy rất yêu thích. Duy có một điểm, Việc Làng hình như nếu đọc liền ngay, thành một cuốn sách tổng hợp như thế này, tạo ra một cảm giác hơi nhàm chán thì phải. Nhiều con người trong những câu chuyện khác nhau đều khá giống nhau, về cuộc đời, số phận và cả những nỗi lo của họ. Nhưng cũng có thể đây là một cách để nhà văn nhấn mạnh, nhấn rõ phận hẩm hiu của con người chiếu dưới thời xưa.

[rita · Rating 3 out of 5]

Cảm giác thích nhất chuyện ông kia nuôi gà 7 cân :)) đã tưởng sẽ có cú twist nào đấy nhưng không, hầu như cảm thấy vụ “phép vua thua lệ làng” là thật, vừa hài vừa bi đát.

[Truong Tang · Rating 5 out of 5]

Có cái giống văn, phải lớn rồi đọc mới vào được. Văn trong cái "Việc làng" là cái giống văn như vậy. Bảo tưng tửng thì cũng không hẳn, bảo dửng dưng chắc chắn là không đúng, bảo là nghẹn nghẹn thì thấy sai, mà bảo là quan tâm quá đỗi vẫn khó chuẩn. Nó đong đưa qua mấy cái trạng thái đấy, khiến đọc "Việc làng" một lần để hiểu để thấm được thì không có đâu.

Phải cái hay từ đặt tiêu đề. "Nghệ thuật băm thịt gà", hay "Một tiệc ăn vạ", hay "Món nợ chung thân" chẳng hạn, cụ Ngô Tất Tố sử dụng rất tài tình cái nghệ thuật tương phản trong không sót một cái gì cả. Chẳng hổ là một trong những người đầu tiên đặt nền móng cho cái dòng văn học hiện thực ở cái đất nước cứ có cơ hội là chối đây đẩy hiện thực này.

Tôi thích "Việc làng" hơn "Tắt đèn" nhiều lắm, mặc dù so thế khập khiễng, nhưng thôi cứ lấy cái bối cảnh là làng mà đem ra nói đại vậy. Bởi vì đọc "Việc làng" nhẹ hơn, nhưng lại không kém cái phần nghiến răng, hừ mũi ở trong đấy, chứ "Tắt đèn" dăm ba năm đọc lại một lần còn chả chịu được. Như nay, rảnh rảnh, lôi ra đọc lại cũng có một lượt là hết. Thi thoảng bí văn bí từ, thì cũng như "Nguyễn", làm vài bài như kiểu "Đôi giày mất dạy" là lại thông suốt ngay.

Cái văn của "Việc làng" còn bắt gặp trong một cái cuốn khác của cụ, là "Thơ Văn bình chú". Đem cái giọng đấy vào bình thơ bình văn, đọc riêng bình có khi còn thú hơn là đọc bài thơ, bài văn. Khổ cái "Thi Văn bình chú" không có trên này.

[Thu Trang Nguyen · Rating 5 out of 5]

Giọng văn miêu tả đầy tinh tế những hủ tục của làng xã miền Bắc xưa kia. Vận vào cái nghèo từ những hủ tục.

[Len · Rating 4 out of 5]

[Nói nhảm sau khi đọc]
"Sống nhờ làng, chết nhờ làng." Cái lệ làng ngày ấy lớn đến mức có thể chi phối và điều khiển được cả cuộc đời con người. Chung quy lại cũng chỉ là con người ta ăn trên đầu trên cổ nhau. Lệ làng là cái mà người ta tự đặt ra, rồi lại chẳng dám sửa đổi, nên bất công vẫn cứ bất công, trên vẫn hưởng và dưới vẫn nai lưng ra làm. Có việc chi cũng phải chiếu theo lệ làng, vào ngôi, cúng bái, thượng điền, nhiều khi chỉ làm ra có một đồng, nhưng phải cúng cho làng cả gấp mười.
Xét ra ngày nay cũng chẳng khác là mấy, âu chỉ là nó không hiện ra mồn một trước mắt đấy. Ví như những cái "đóng tiền" chẳng ai biết từ đâu ra, nhưng thu vẫn cứ thu, đóng thì vẫn cứ đóng, "đại cho xong". Cái tiền ấy đi về đâu, có trời mới biết. Rồi lại những chính sách, những sửa đổi rắc rối và thiếu suy xét, gây ra bao phiền toái, dân than quá cha mà làm thì vẫn làm. Dân bầu ra đấy, làm cho dân do dân vì dân đấy thôi, còn đòi hỏi hoạnh họe cái gì. Mệt!
Thế mới biết, sống trong cái xã hội nhỏ như cái làng đấy thôi, mà không biết lệ, không ăn ở vừa mắt các cụ, có mà nợ nần phẫn uất tới mức thắt cổ mà tự tử.
Phóng sự được viết đơn giản, lệ nọ xọ lệ kia, tất cả hóa ra cũng chỉ vì tiền và cái phao câu gà.

[Thắng Công · Rating 4 out of 5]

LÀNG
Lịch sử nông thôn mấy ngàn năm của dân ta gói gọn trong từ ấy.
Hiểu về làng, có thể giải thích được rất nhiều phong tục, tập quán dân gian và cả tính cách của người Việt Nam.
Làng xã là một điều đáng tự hào của dân ta, bởi lẽ qua hàng ngàn năm lịch sử, không một thế lực nào có thể tiêu diệt nổi văn hóa làng xã, từ các triều đại phong kiến đến giặc đô hộ. Nó gắn kết tất cả người dân trong làng thành một khối đồng nhất, để canh tác nông nghiệp và sẵn sàng cho công cuộc chống giặc ngoại xâm - hai nhiệm vụ chính xuyên suốt lịch sử đất nước.

Nhưng ...
"Nằm trong chăn mới biết chăn có rận".
Văn hóa làng xã thủ tiêu hoàn toàn lối sống cá nhân, buộc mỗi người phải gắn kết với cộng đồng. Nhiều lúc đó là điều cần thiết (cho một xã hội nông nghiệp), nhưng những lúc khác lại là tai họa. Những người dân quê sống mà sợ nhất là "chết người làng không khiêng đòn", sợ "gạch ra khỏi sổ làng", sợ không làm nổi việc làng thì bị vạ... Chỉ qua hơn một trăm trang, mà thấy bao nhiều là thứ "hủ tục": xôi mới, nộp hậu, ăn vạ... đụng đến đâu là t���n bạc chục, bạc trăm đến đấy. Chỉ khổ những người dân nghèo. Không làm không được.

Câu cuối cùng của sách có lẽ là lời tóm lại đầy đủ và xót xa nhất:
"Một bữa lệ làng có thể gây cho người ta món nợ lãi chung thân không trả hết."

[Liam Tran · Rating 5 out of 5]

Nói cho đúng thì đây là kí sự “châm biếm” của Ngô Tất Tố khi nói về “lệ làng”—“Ở chốn thôn quê, ăn uống là sự đầu tiên.” Nhận ra rằng sự thật gần đúng nhất là thứ phải đi tìm, thứ mà người cho ta đọc là thứ đã có sàng lọc.
.
Kí sự (Phóng sự) của Ngô Tất Tố rất hay, diễn ta chân thật hệ thống “sống với làng, chết cũng với làng” của xã hội còn nhiều tục lệ đè đầu cưỡi cổ một lớp người nghèo, người dân quê.
.
Có thể mình là người thành phố, nên những câu chuyện có thật của NTT rất kì và chứa đựng nhiều hủ tục. Nhiều câu chuyện rất tinh tế, dấy lên câu hỏi làm sao để xã hội tiến lên nếu những tục lệ tiếp tục kìm nén người dân.

[Seo Thị · Rating 4 out of 5]

" Một bữa lệ làng, có thể gây cho con người ta một án chung thân", đọc câu này sao thấy thấm quá. Những nhân vật trong chuyện đều có điểm chung là phải "mời" làng ăn. Người giàu không nói, kẻ nghèo thì sao.

[hazel nut · Rating 4 out of 5]

this was funny as.. Ill have to read it again though

[Duc Minh · Rating 4 out of 5]

Việc Làng có những đoạn tả cảnh rất đỗi thú vị. Tôi thích nhất là câu mở trong Một Cái Thảm Trạng:
"Lúc bấy giờ, trời đã nhá nhem tối, trống mõ trong các làng đã dồn dập thu không, hồi chuông chiêu mộ trong tam quan chùa ngân nga gieo vào khoảng không gian tĩnh mịch để cảnh cáo cho mọi người trong thôn sự kết liễu của một ngày".
Để ý mà xem, chỉ với một câu mở thôi, Ngô Tất Tố đã thể hiện cái sự khéo léo biết bao thông qua việc sử dụng ngôn từ để đưa người đọc qua hàng loạt cung bậc cảm xúc. Trời nhá nhem tối - trống dồn dập - hồi chuông chùa ngân nga - không gian tĩnh mịch - cảnh cáo sự kết liễu của một ngày. Đọc xong mà cảm giác như được đi tàu lượn vậy, lên xuống liên hồi chỉ trong một câu văn.

Thế nhưng, cái đặc sắc của Việc Làng đâu chỉ dừng lại ở sự tả tinh tế như thế. Nhân vật chính của cuốn sách hẳn là cái trái ngang, éo le tới mức uất ức từ những sự việc, cảnh đời của những con người trong làng. Ai bảo sống lương thiện, làm ăn chăm chỉ thì sẽ được yên thân? Ở nơi nào chứ chắc chắn không phải ở làng quê trong Việc Làng. Các "trùm nhất" phía trên chỉ chực bày vẽ để kiếm tư lợi từ lớp người phía dưới, chẳng thèm đếm xỉa tới sự khổ sở của họ khi đã phải sụp xuống lạy, khẩn khoản van lơn.

"Những lúc phong vũ bất tình, ai cung muốn giữ thân nấy, khi nào họ chịu nhường chỗ cho người lạ". Dễ hiểu thôi. Thế nhưng, cớ làm sao khi miếng ăn đẫy ra đấy, các quan trên vẫn tị nạnh tới từng phần ăn. Chỉ vì chia thiếu một phần xâu lòng thờ mà Hai Đắc bị lão Chưởng bắt "giết lợn mời làng tế thánh để lấy một xâu lòng thờ biếu hắn; hai là nó đền cho hắn trăm bạc". Thêm nữa, cũng từ cái tư lợi cá nhân cỏn con như vậy, mấy ông cựu sẵn sàng đánh nhau tới sứt đầu mẻ trán, trông thật chẳng ra làm sao.

Về phận chiếu dưới, họ hẳn biết cái sự ngang trái của cái lệ làng, nhưng nào ai dám đứng lên mà phản đối. Họ sợ vì đã chứng kiến người đi trước không chống nổi dù "nhà giàu, biết lý luật, lại biết toà nọ, sở kia", hoặc họ sợ vì vẫn muốn giữ lại mặt mũi cho gia đình. "Nhà con tuy còn ít tuổi, nhưng nó là người thiên hạ và cũng hẳn hoi với con, nếu để họ khiêng, thì sợ tủi vong hồn nó, và rồi con cũng không mặt mũi nào trông thấy anh em nhà vợ nữa".

Nhưng biết làm sao đây, vì họ "là lớp người bị bỏ sót trong đá tre xanh, con mắt của phái trí thức ít khi ngó tới. Bởi vậy, những cái tục lệ quái gở, mọi rợ mới được tự do kế tiếp nhau, chồng chất lên vai".

[Mèo Nuôi Râu · Rating 5 out of 5]

Tập phóng sự vừa buồn cười vừa chua chát, kể lại những hủ tục ở miền quê thôn xóm phía Bắc nước ta.

Ôi cái chuyện chặt gà, "sỏ gà pha năm, phao gà pha bốn", nghe thì vô lý nhưng lại thực sự tồn tại trên đời này. Mình vốn sinh trưởng rặt miền Nam, nên đọc vừa cảm thấy hài hước mà cũng vừa thương các nhân vật không kém. Chung quy ra, Việc làng nói nhiều về các tục lệ cổ hủ, không nhằm mục đích chính là giữ gìn văn hóa bản làng, mà lại giống như một (hoặc rất nhiều) cái cớ để ăn chặn dăm trăm dăm chục đồng bạc, bắt bớ những người dân nghèo hoặc có khi là những người có chút của ăn của để nhưng không có tiếng nói trong làng.

Người ta hẳn nhiều khi thấy vinh dự lắm, khi được làng giao cho trọng trách này trọng trách nọ, nhưng ẩn sau buổi chè chén cỗ mâm nở mày nở mặt là những cuộc đi vay, bán trâu gán đất, làm mọi không công. Khi mà con gà được coi cao hơn cả mẹ già thì độc giả cũng biết chừng ba cái "việc làng" đáng sợ và chua xót đến như thế nào.

"Bà cụ hình như cũng biết thân mình không quan hệ bằng hai con gà, cho nên, mỗi khi thấy cháu gọi con lên buồng xem bà làm sao, bà ấy lại gạt đi ngay:
- Việc thờ không thể nói chơi. Cứ để thầy mày trông nom cho gà. Gọi lên làm gì!"
(X - Con gà thờ, trang 88)

Động hở là "mua cỗ", là "chạy suất đinh", là được cắt cử làm "thủ hiệu trống", rồi lo sốt vó, xoắn cả người lên để lo cho những cái tiếng không được bao miếng ấy. Thật sự mình đã phụt cười khi đọc tới đoạn chiếc giày anh hai Thuyết tập đi bắn phọt "đi xa độ hai ba thước" trong phóng sự Đôi giày mất dạy.

Mình cho năm sao vì tính châm biếm sâu cay, nó tái hiện cả một khung cảnh cổ lỗ nơi vùng quê miền Bắc. May mắn cho bản thân vì đã sinh ra ở thời kỳ này, mình đoan là cho dù có còn tồn tại, thì những hủ tục này có lẽ cũng đã giảm bớt đi nhiều. Mong sao càng ngày sẽ chỉ còn lại những phong tục đẹp đẽ, nhẹ nhàng, không bắt bớt cắc cớ, không khiến con người ta sống mà khổ đến cùng cực như trong những phóng sự này.

Việc làng mình đọc là bản của Nhã Nam phát hành, in lại theo bản Mai Lĩnh năm 1941, có minh họa, in chất giấy ổn, rõ ràng sạch đẹp. Mong mọi người hãy đọc Việc làng, nó hay và đáng lắm.

#meonuoirau #vieclang #ngotatto

[Ng M.Phuong · Rating 5 out of 5]

“Viết như ông cha mình vẫn nói”, ấy là cụ Tố tâm niệm thế trước trang văn. Nhưng trang văn của cụ dù có đơn giản như lời ăn tiếng nói của ông cha thì nó vẫn toả ngan ngát kiến thức của một ông đầu xứ, nghĩa là dẫu lời văn giản dị đi vào lòng người thì nó vẫn đầy những ngữ, những ý thể hiện sự học của một nhà Nho hai mươi năm đèn sách khoa cử.
Y như Vũ Trọng Phụng từng gọi: Ngô Tất Tố là “tay ngôn luận xuất sắc trong đám nhà Nho”. Tập phóng sự này của cụ xứ Tố sống động, sâu sắc, cười ra nước mắt lắm.
Kể ra thì, đúng là cho tới tận bây giờ, người làng vẫn bận đầy những việc làng như thế, dẫu cho lệ tục có giảm đi nhiều, nhưng cái tư duy thì vẫn còn sâu. Nhưng, cũng phải nói, chỉ sống ở làng, làm cái việc làng, mới thấm rằng, bỏ đi lớp hủ tục thì phía sau là nằng nặng những khối tình người khăng khít gắn bó mà sắt thép đô thị đã ngăn trở không cho mang vào không gian của mình. Chỉ có ở làng, chỉ ở giữa những nếp nhà cách nhau khu vườn con con, nắng mưa ghé chào nhau câu chuyện, mới vành vạnh những thứ tình như thế. Phố, lạnh lắm.
.
P/S: mình đọc bản của Minh Long book, do Cao Đắc Điểm và Ngô Thị Thanh Lịch sưu tầm, chú giải. Bản này chú giải rất cặn kẽ và cẩn thận bổ sung các phần bị kiểm duyệt trong lần in trên báo và bản in sách đầu tiên năm 1942. Rất giá trị!

[Lành]

Phóng sự kể về các hủ tục làm khổ người nông dân ở vùng nông thôn các tỉnh Việt Nam. Điều đáng buồn là những hủ tục đó bản chất không phải của dân quê. Cái gông cùm xiềng xích nô lệ cho những người dân ít học không được xã hội ngó ngàng tới cứ thế mà càng ngày càng nặng hơn qua biết bao thế hệ. Dù có làm ăn chăm chỉ vất vả như thế nào cũng không trả nợ được hết những hủ tục Việc làng, có những con người như thế đã sống và mong mỏi trí thức sẽ đến đủ mạnh, đủ nhiều để khai sáng và giải thoát cho dân nghèo bị bỏ rơi.
Có những người chỉ vì cái hư danh, muốn có được chức danh trong thiên hạ, cho dù biết là hảo danh, dốt nát mà cứ muốn được làm quan chức, nhà có được dăm ba sào ruộng, vài chục đồng bạc không chịu để cho vợ con ăn, ông phải làm ông lý, ông có tiền đem cúng cho làng sửa cái đình, rồi tiệc tùng, phải lẽ dăm ba ngày, vợ ông phải đi làm vú già cho người ta, không được sống cùng chồng con như bình thường nữa.
Qua truyện, mình cảm nhận rằng Cuộc sống của mình không chỉ bị ảnh hưởng bởi môi trường xã hội mà còn phần lớn là ở bản thân mình nữa.
Cảm ơn tác giả Ngô Tất Tố và anh Quân cho em mượn sách!

[just Lin Lin · Rating 5 out of 5]

Một quyển sách mỏng, vỏn vẹn chỉ hơn 100 trang, 16 phóng sự về các lệ làng, và cảm xúc của mình khi đọc Việc làng là nhăn mặt, cảm thán trước những thứ vô lý nhưng lại đc xem như một thứ “luật lệ” đeo bám cái nợ lên đời người ta đến tận mấy đời cũng không dứt. Mỗ câu chuyện ngắn, chắc chỉ chiếm vỏn vẹn đâu đó 5-7 trang, mà cụ NTT khắc hoạ được cái nếp sinh hoạt xưa của cái xã hội thu nhỏ “làng” một cách chân thực và sinh động đến không ngờ. Có người nhà 5 sào ruộng, 4 gian nhà, ai cũng nghĩ người ta giàu có, mà cả đời họ chỉ dám ăn khoai, ăn sắn, ăm cơm với muối, không dám mua bó rau, chỉ vì tiền đều phải để hết để đóng làng, vì người ta bảo, những người mà chết không ai khiêng, mộ không ai thờ, sống mà ko có ai sẽ lo hương khói hậu sự, ấy là cái nhục muôn đời, sống mà không bằng chết; có người nghèo kiệt, nhưng lại vì chẳng lỡ mà để các cụ “trùm làng” ngứa mắt, mà “được” cả làng đến ăn vạ cỗ bàn đến khánh kiệt, đẩy một con người hiền lành đến mức thắt cổ tự vẫn chỉ vì một bữa cỗ…

“Ở chốn thôn quê, miếng ăn uống là sự đầu tiên.” Điều khiến mình thở dài sau khi đến từng cái kết của 16 phóng sự, cũng chính là vì nó là “phóng sự” - những chuyện có thật xảy ra nhan nhản ở làng xã những năm 1930-1940.

[Vũ Phạm · Rating 5 out of 5]

Một tiết văn học thực sự thấm thía.

Trong mâm cơm lớn cùng gia đình cũng đã từng nghe đến những từ như "vào làng", " nộp đinh", "hủ tục", "lệ làng",.. mà chẳng thể hình dung ra nổi. Những câu chuyện đầy chua xót của ông ngoại khi nhắc tới sự cổ hủ cùng cực mà ông bảo cháu cũng chẳng bao giờ có thể hiểu nổi. Những sự bất công khi người ta sinh ra ở nơi nào đó bắt buộc phải nhận.

Văn hóa làng xã là nền văn hóa thú vị tại phong kiến Việt Nam xưa, nét đẹp của tinh thần làng xóm, những quỹ chung góp cho con cháu đi học, hay tình cảm mến thương sẵn sàng đùm bọc nhau lúc cùng cực.

Nhưng Ngô Tất Tố đã chọn khai thác khía cạnh ngược lại, một góc nhìn mà bản thân mình cho rằng là g��n gũi và trung thực hơn, nơi văn hóa làng xã trở thành mảnh đất màu mỡ để những kẻ xấu lợi dụng. Nơi mà tình thương và sự tự hào trở thành gánh nặng khiến con người ta phải bất lực, thậm chí gánh nợ cả đời để tồn tại.

Sự tò mò này chắc chắn cần mở rộng!

[Quang Nguyen Dinh · Rating 5 out of 5]

Ngô Tất Tố quả là một cây đại thụ trong dòng văn hiện thực phê phán. Đọc Việc làng, chúng ta thấy rõ những hủ tục đè nặng lên những người nông dân Việt Nam như thế nào, cả về mặt vật chất lẫn tinh thần. Tất nhiên, nhiều lúc chính cái sĩ diện của người nông dân lại là nguyên nhân chính khiến họ mua dây buộc mình, để rồi bị đè bẹp dưới những cái hủ tục làng quê.
Chúng ta cũng thấy được rằng ở VN từ xưa phép vua thua lệ làng, làng là một triều đình nhỏ trong "liên bang" làng xã là nước như ở đâu đó có nói. Điều này tạo nên những điều mà sau một vài trăm năm được nghe kể lại, hậu sinh cảm thấy khó hiểu, thậm chí là buồn cười về cuộc sống của ông cha họ. Phải chăng sự bó buộc trong phạm vi làng xã, ít giao lưu, trọng hư danh chứ không phải kiến thức là nguyên nhân khiến nước ta lạc hậu, thiếu nền tảng tri thức, văn hóa để rồi dần mất quyền rơi vào tay ngoại bang?

[Tran Tran · Rating 5 out of 5]

Việc làng là một bức tranh chân thực và chua chát về nông thôn Việt Nam dưới thời thực dân phong kiến. Từ những chuyện tưởng như nhỏ nhặt trong làng — như cúng đình, đóng góp, kiện tụng — Ngô Tất Tố đã vạch trần cái gọi là “lệ làng” vốn được coi là truyền thống, nhưng thực chất chỉ là công cụ để bọn cường hào, chức sắc lợi dụng, đàn áp dân nghèo.

Tác phẩm làm nổi bật sự bất công giai cấp, sự mục ruỗng trong đời sống làng xã: người nghèo luôn chịu thiệt thòi, bị chèn ép; kẻ có quyền thì nhân danh “hương ước” để trục lợi. Văn phong châm biếm, sắc sảo của Ngô Tất Tố vừa khiến người đọc bức xúc, vừa xót xa cho thân phận người nông dân.

Giá trị lớn nhất của Việc làng là tính hiện thực mạnh mẽ, tố cáo hủ tục, đồng thời thể hiện tấm lòng nhân đạo của tác giả: thương xót cho những người dân khốn khổ, bị dồn ép trong vòng xoáy của “luật lệ bất công”.

[Khánh · Rating 4 out of 5]

Đọc quyển này xong mới thấm câu nói:" Phép vua thua lệ làng". 16 bức tranh hiện lên chủ yếu là cái khổ cái đói của người dân nghèo. Hàng loạt các hủ tục, địa tô, nạn cho vay nặng lãi, các trò cỗ bàn, chè chén... dưới ngòi bút của Ngô Tất Tố mang đậm sự mỉa mai trào phúng đầy chua xót. Nó như những con sâu con mọt, những thứ ung nhọt, những công cụ của bọn địa chủ, cường hào để gây nên nỗi thống khổ của những người dân nghèo lương thiện và cản trở sự phát triển của xã hội. Đọc mới thấy lòng trào dâng sự bất bình và có thể nói là căm thù cái chủ nghĩa hình thức. Câu văn cuối tác phẩm như tóm lấy toàn bộ nội dung của Việc làng: "Một bữa "lệ làng" có thể gây ra cho người ta món nợ lãi chung thân không trả hết."

[Ngân Hà · Rating 4 out of 5]

Đọc xong quyển Việc làng của tác giả Ngô Tất Tố thì mình hiểu ra thêm nhiều các hủ tục ngày xưa. Giọng văn tác giả dí dỏm, mình ấn tượng nhất là " Nghệ thuật băm thịt gà", đọc khá hài hước. Tuy nhiên, có những hủ tục là những bữa cỗ ở đình làng. Dù chỉ là một dịp ăn uống nhưng những bữa cỗ ấy có thể khiến một gia đình tán gia bại sản, thậm chí có người thắt cổ tự tử vì không lo được cho trọn việc làng. Các bậc quan trong làng chỉ cần biết họ có miếng có phần là đủ. Xoay làm sao cho đủ mâm cỗ, cái đó là việc của dân.

Cảm ơn nhà văn Ngô Tất Tố đã giúp thế hệ sau lưu giữ  những câu chuyện văn hóa để mà ngẫm nghĩ và đấu tranh cho một xã hội văn minh hơn.

[GiGi Ha · Rating 4 out of 5]

Không phải tuỳ hứng mà tác giả đợi cho đến câu chuyện cuối mới cài cắm câu “Phép vua thua lệ làng”. 17 câu chuyện ngắn là đủ 17 kiểu lệ làng khác nhau, nào là lệ cúng là sau khi vặt lông làm thịt luộc lên rồi cân phải đủ 5 ký thì mới đạt chuẩn của làng, nào là thịt heo cúng giỗ rồi chia phần, phần các ông tổng ông chánh mà bị hụt thì các ông kiện cho chỉ có mà chết đi mà đền, rồi phải dỡ cả gỗ nhà đem bán để chung tiền làm cỗ cho ko phải mất mặt với làng, nào là mua cỗ, mua vai, xin ghi danh vào trong làng rặt chuyện nào cũng tốn tiền bạc trăm nhưng dân nghèo đồng áng làm mãi mà thì chỉ thu vào có mỗi tiền xu tiền hào. Khổ, khổ lắm thay.

[Chiang Nguyen · Rating 3 out of 5]

Về văn phong thì không có gì quá đặc sắc.
Sau mỗi câu chuyện, những câu hỏi bỏ ngỏ mới đáng để người ta ngẫm
"Thấy may mắn vì sinh sau đẻ muộn hơn trăm năm" nên không phải chứng kiến những điều đó ư?
Phải, nhưng nó chỉ biến tướng đi thôi. Một nút like, 1 cái follow, 1 lượt chia sẻ khi chưa có cái nhìn "bớt" phiến diện, thì nhiều khi cuộc đời của người ta cũng được mang ra coi sóc, chăm chút như "việc làng" rồi đó.
Và
không có cái và nào nữa
Những gì ở trên vẫn đang ở trên
Những gì ở dưới mặt đất thì cũng vẫn đang quẫy bò
Có chăng thường biến để thích ứng với biến đổi khí hậu nó làm hình tướng bên ngoài thay đổi đi thôi :))

[Duong · Rating 5 out of 5]

Audiobook

Có ai từng nghe nhiều đến Ngô Tất Tố nhưng đọc rất ít như mình không ta? Vì đọc ít và không chủ đích tìm hiểu nên khi nghe cuốn này mình đã rất ngạc nhiên, vì nó hay quá, khốn nạn quá, nó chình ình trước mắt bao nhiêu năm qua mà tới giờ mình mới nhận ra "phép vua thua lệ làng".

Cái hay ở đây là bạn hoàn toàn không thấy tác giả phê phán gì, chỉ trích gì, hay thậm chí cười nhạo gì hết. Việc của tác giả là viết sự thật, trung thực những điều tai nghe mắt thấy, mọi thứ còn lại là nằm ở bạn, yêu ghét quyền bạn, khó chịu quyền bạn, và buồn cười cũng là ở bạn nốt. Đọc mà không bị áp đặt thiên kiến thế này thật tuyệt vời làm sao! Highly rec

[Thanh Nguyễn · Rating 4 out of 5]

Mình đã đọc xong "Việc làng" và "Tập án cái đình". Qua con mắt tinh tường và kiến thức an hiểu về cuộc sống của nhân dân Bắc Kỳ, chủ yếu là nông dân, cho thấy rõ cuộc sống của họ và những phong tục cũng như hủ tục xung quanh hai hình tượng chủ đạo của tác phẩm "ngôi làng" và "mái đình". Từ những phong tục như "cúng Thành Hoàng", "đuổi giặc cho thần", "giết lợn" cho đến những câu chuyện làm dở khóc dở cười như "băm thịt gà", "con gà thờ" hay "cái lăm lợn". Chung quy tất cả đưa đọc giả từ nhiều cảm xúc khác qua từng chương của 2 tác phẩm. Hai quyển phóng sự khá hay cho những ai muốn biết rõ hơn về thôn quê Bắc Bộ dưới chế độ thực dân nửa phong kiến (1930-1945)