What do you think?
Rate this book
Dochter van de dekolonisatie
Een meeslepend verhaal dat het relaas van een familie verweeft met de relaties tussen België en Congo. Geactualiseerde uitgave van de oorspronkelijke en veelgeprezen editie uit 2020.
Een familiegeschiedenis die samenvalt met honderd jaar kolonisatie en dekolonisatie. Een meeslepend verhaal dat het relaas van een familie verweeft met de relaties tussen België en Congo. Antwerpen, vlak na de Groote Oorlog. Arthur Clerebaut stapt op de boot richting toenmalig Belgisch Congo. Hij wordt opzichter van openbare werken en ... ontmoet er een Congolese. Het is het begin van een familiegeschiedenis die samenvalt met honderd jaar kolonisatie en dekolonisatie. Want de koloniaal en zijn zwarte vrouw krijgen een zoon, een métis die opgroeit in een internaat. En later volgt er nog een kleindochter. Na het overlijden van haar vader belandt ze in 1989 in het Vlaams-Brabantse Landen. Pas aan de universiteit begint ze zich in haar geboorteland te verdiepen. Haar naam? Nadia Nsayi. Met Dochter van de dekolonisatie schreef ze een meeslepend verhaal dat het relaas van haar familie verweeft met de relaties tussen België en Congo. Nsayi vertelt over het fundamenteel onrechtvaardig systeem dat men kolonisatie noemt, de hedendaagse erfenis in de vorm van de Congolese aanwezigheid in België en het belang van Belgische excuses, gekoppeld aan een oprecht dekolonisatieproces.
Een familiegeschiedenis die samenvalt met honderd jaar kolonisatie en dekolonisatie. Een meeslepend verhaal dat het relaas van een familie verweeft met de relaties tussen België en Congo. Antwerpen, vlak na de Groote Oorlog. Arthur Clerebaut stapt op de boot richting toenmalig Belgisch Congo. Hij wordt opzichter van openbare werken en ... ontmoet er een Congolese. Het is het begin van een familiegeschiedenis die samenvalt met honderd jaar kolonisatie en dekolonisatie. Want de koloniaal en zijn zwarte vrouw krijgen een zoon, een métis die opgroeit in een internaat. En later volgt er nog een kleindochter. Na het overlijden van haar vader belandt ze in 1989 in het Vlaams-Brabantse Landen. Pas aan de universiteit begint ze zich in haar geboorteland te verdiepen. Haar naam? Nadia Nsayi. Met Dochter van de dekolonisatie schreef ze een meeslepend verhaal dat het relaas van haar familie verweeft met de relaties tussen België en Congo. Nsayi vertelt over het fundamenteel onrechtvaardig systeem dat men kolonisatie noemt, de hedendaagse erfenis in de vorm van de Congolese aanwezigheid in België en het belang van Belgische excuses, gekoppeld aan een oprecht dekolonisatieproces.
260 pages, Paperback
Published May 23, 2025
20 people are currently reading
633 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 40 reviews
July 10, 2020
Lichtjes teleurstellend.
Het eerste deel schetst een beeld van de koloniale geschiedenis en is zeer interessant. Wat mij echter stoorde was dat paragrafen vaak eindigden met een reeks vragen, waar geen antwoord op kwam of zelfs gezocht werd. Ik had heel vaak volgende reactie:
Het tweede deel was precies een cv van de auteur. "En toen werkte ik hier en deed ik dat, en toen werkte ik daar en...". Dit heb ik eerlijk gezegd half geskimd.
Het laatste deel, over dekolonisatie, was wel een voltreffer. De auteur maakt het proces van dekolonisatie zeer duidelijk én concreet.
Het eerste deel schetst een beeld van de koloniale geschiedenis en is zeer interessant. Wat mij echter stoorde was dat paragrafen vaak eindigden met een reeks vragen, waar geen antwoord op kwam of zelfs gezocht werd. Ik had heel vaak volgende reactie:
Het tweede deel was precies een cv van de auteur. "En toen werkte ik hier en deed ik dat, en toen werkte ik daar en...". Dit heb ik eerlijk gezegd half geskimd.
Het laatste deel, over dekolonisatie, was wel een voltreffer. De auteur maakt het proces van dekolonisatie zeer duidelijk én concreet.
October 14, 2020
We mogen dan niet verantwoordelijk zijn voor de gruwelijke daden van onze voorouders, we moeten het op z'n minst met enig respect erkennen. Een must-read voor iedere belg.
August 15, 2020
Dit is een enorm interessant en leerrijk boek. Het voelt soms aan als een schoolboek, maar dat stoorde me niet aangezien de vele informatie duidelijk geschreven is. Ik leerde veel bij over de ingewikkelde geschiedenis van België en Congo.
Het was echter geen perfect boek voor mij. Ik stoorde me soms aan de schrijfstijl. Aan het eind van bijna elke paragraaf worden er vragen gesteld waar eigenlijk nooit dieper op wordt ingegaan. Die hadden anders aangehaald kunnen worden. Ik vond het ook heel vreemd hoe verschillende mensen in het boek beschreven werden. Het lijkt me niet relevant in een boek dat non-fictie is om te beschrijven dat iemand ‘slank’ is. Ook komt Nsayi’s mening en kritiek soms nogal mild over. Mocht krachtiger.
Toch wil ik dit boek sterk aanraden. Ik denk dat de meesten onder ons op school niet genoeg hebben geleerd over de relatie tussen België en Congo en het kan heel verrijkend zijn om jezelf hier over bij te leren. Vooral deel 1 en 3 waren enorm sterk.
Het was echter geen perfect boek voor mij. Ik stoorde me soms aan de schrijfstijl. Aan het eind van bijna elke paragraaf worden er vragen gesteld waar eigenlijk nooit dieper op wordt ingegaan. Die hadden anders aangehaald kunnen worden. Ik vond het ook heel vreemd hoe verschillende mensen in het boek beschreven werden. Het lijkt me niet relevant in een boek dat non-fictie is om te beschrijven dat iemand ‘slank’ is. Ook komt Nsayi’s mening en kritiek soms nogal mild over. Mocht krachtiger.
Toch wil ik dit boek sterk aanraden. Ik denk dat de meesten onder ons op school niet genoeg hebben geleerd over de relatie tussen België en Congo en het kan heel verrijkend zijn om jezelf hier over bij te leren. Vooral deel 1 en 3 waren enorm sterk.
November 9, 2021
Memoir van Laken verweven met recente geschiedenis van Congo. Een dankbare kijk op het leven van Congolees-Belgische kolonialisme, immigratie en toekomstperspectieven (de laatste hoofdstukken, over wat met de diaspora en hun stem in de publieke ruimte of het onderwijs, zijn enorm inspirerend).
December 26, 2021
Straf werk van een nog straffere madam!
Politicologe Nadia Nsayi schrijft in Dochter van de dekolonisatie over de verweven geschiedenis van Congo met België vanuit haar perspectief als Belgisch-Congolese. Aan de hand van persoonlijke verhalen en verschillende andere publicaties vertelt ze welke impact de kolonisatie en de dekolonisatie nog steeds op haar als persoon en op alle Congolezen in België en Congo hebben. De impact hiervan wordt door de gemiddelde Belg én bovenal door de regering en andere opinieleiders systematisch onderschat of genegeerd.
Ze sluit het boek af met een sterk voorstel van hoe we als Belgen en als België verder gaan met zo'n duister verleden. Want nee, met sorry alleen gaan we er niet komen.
Dit boek is een must-read voor elke Belg. Het is gemakkelijker te verteren dan Congo van David Van Reybrouck én het geeft een meer genuanceerde blik, dus enkel voordelen.
Eén enkel minpuntje was het voor mij te veelvuldig gebruik van retorische vragen, waar ik mij vanaf dat ik het doorhad een beetje aan gestoord heb. Maar verder, schitterend!
Politicologe Nadia Nsayi schrijft in Dochter van de dekolonisatie over de verweven geschiedenis van Congo met België vanuit haar perspectief als Belgisch-Congolese. Aan de hand van persoonlijke verhalen en verschillende andere publicaties vertelt ze welke impact de kolonisatie en de dekolonisatie nog steeds op haar als persoon en op alle Congolezen in België en Congo hebben. De impact hiervan wordt door de gemiddelde Belg én bovenal door de regering en andere opinieleiders systematisch onderschat of genegeerd.
Ze sluit het boek af met een sterk voorstel van hoe we als Belgen en als België verder gaan met zo'n duister verleden. Want nee, met sorry alleen gaan we er niet komen.
Dit boek is een must-read voor elke Belg. Het is gemakkelijker te verteren dan Congo van David Van Reybrouck én het geeft een meer genuanceerde blik, dus enkel voordelen.
Eén enkel minpuntje was het voor mij te veelvuldig gebruik van retorische vragen, waar ik mij vanaf dat ik het doorhad een beetje aan gestoord heb. Maar verder, schitterend!
October 18, 2022
Ik blijf op mijn honger zitten. Er zitten heel veel interessante aspecten aan dit boek, maar
1) het is niet zo goed geschreven: ik heb mij regelmatig geërgerd aan het gebrek aan afwisseling in zinsopbouw bijvoorbeeld (vijf zinnen na elkaar "onderwerp-werkwoord-lijdend voorwerp", dat werkt op mijn zenuwen) en ook de open vragen boden weinig tot geen meerwaarde
2) het had van mij echt dieper mogen ingaan op de geschiedenis van Congo. Misschien verwachtte ik daar iets teveel en lees ik daarvoor inderdaad beter het boek van Zana Etambala, waar Nsayi ook naar verwijst.
3) de persoonlijke aspecten voelden bij momenten iets teveel als de opsomming van een CV.
Het laatste gedeelte, over dekolonisatie, is duidelijk het sterkste. Al bij al een goede "instap", maar met een betere redacteur had er zoveel meer ingezeten.
1) het is niet zo goed geschreven: ik heb mij regelmatig geërgerd aan het gebrek aan afwisseling in zinsopbouw bijvoorbeeld (vijf zinnen na elkaar "onderwerp-werkwoord-lijdend voorwerp", dat werkt op mijn zenuwen) en ook de open vragen boden weinig tot geen meerwaarde
2) het had van mij echt dieper mogen ingaan op de geschiedenis van Congo. Misschien verwachtte ik daar iets teveel en lees ik daarvoor inderdaad beter het boek van Zana Etambala, waar Nsayi ook naar verwijst.
3) de persoonlijke aspecten voelden bij momenten iets teveel als de opsomming van een CV.
Het laatste gedeelte, over dekolonisatie, is duidelijk het sterkste. Al bij al een goede "instap", maar met een betere redacteur had er zoveel meer ingezeten.
June 10, 2020
Een boek waarvoor de tijd rijp is.
August 13, 2020
Nadia Nsayi (1984) is een Belgisch-Congolees politicologe en legt in dit boek haar eigen leven en haar zoektocht naar haar verleden als dochter van een Belgisch-Congolese metisvader en Congolese moeder, naast dat van de Belgisch-Congolese geschiedenis: de kolonisatie en de onafhankelijkheidsstrijd van Congo die er na komt. Het resultaat is een boeiend verslag dat vragen stelt en een aantal concrete voorstellen doet om verder op te bouwen. In het kader van het dekoloniseringsdebat dat in België weer aan belang gewonnen heeft naar aanleiding van de 60-jarige verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid en toevalliger dan dat de BlackLivesMatter-beweging, die sterk aan kracht gewonnen heeft door de ontwikkelingen in de VS, kon dit boek niet beter de zeilen van de actualiteit mee hebben.
Als handig overzicht van de evoluties in de Belgo-Congolese geschiedenis is dit boek voor beginners geschikt, in die mate dat je dit boek ook kan lezen zonder daarin helemaal ingevoerd te zijn en het verhaal van Nadia zo gemakkelijk kan volgen. Daarnaast is haar zoektocht naar haar persoonlijke verleden en hoe ze daarmee het beste kan omgaan, zowat de rode draad in deze uitstekende historische biografie en tevens een originele invalshoek.
Ze begint haar verhaal bij Oscar Clerebaut, haar overgrootvader aan Belgische kant, die geboren wordt in 1865 in Tollembeek, en na zijn legerdienst naar Soignies/Zinnik trekt om er als steenhouwer aan de slag te gaan tijdens de gloriedagen van de industriële nijverheid in Wallonië. Daar ontmoet hij Nadia’s overgrootmoeder Adolphine. In 1891 wordt hun zoon Arthur geboren. Vlak na de Eerste Wereldoorlog en na de dood van Leopold II stapt Arthur Clerebaut op een van de eerste Congo-boten in Antwerpen om als koloniaal te gaan werken in het onmetelijke land. Arthur verwekt een kind bij Louisa Nsayi, een vrouw met een Italiaanse vader en een Congolese moeder, zoals zovele collega-kolonialen in die tijd, maar tegen de heersende trend van die tijd in herkent hij wel deze metiszoon, Marcel Clerebaut. Op die manier kan deze Marcel genieten van een goede opleiding aan de universiteit. Marcel wordt een van de évolués, een heel kleine elite onder de Congolese bevolking die zich kon opwerken tot de hogere klasse. Ook Patrice Lumumba, de Eerste Minister na de Congolese Onafhankelijkheid behoorde tot deze groep évolués.
Ook in 1865 wordt Leopold II koning, de eerste “K”, van België. Hij heeft de koloniale ambitie van zijn vader Leopold I overgeërfd, en op de Conferentie van Berlijn (1884-85) wordt hij ter persoonlijke titel soeverein van Congo, naar verluid slechts een deel van het Congo-rijk in de 17e eeuw. Vanaf 1895 zou Kongo-Vrijstaat Leopold II winst opleveren, mede dankzij de vraag naar ivoor voor – tot mijn verbazing – biljartballen en uiteraard rubber voor autobanden omwille van de groeiende autoproductie. De cijfers van de slachtoffers door de uitbuiting en de dwangarbeid bij de productie hiervan gaan van enkele honderdduizenden tot enkele miljoenen. Nadat het beroemde Britse rapport van Roger Casement en Edmund Morel was gepubliceerd, kon Leopold II niet achterblijven die een commissie stuurt om ook een rapport op te stellen. Die rapporten leiden ertoe dat de Belgische regering de Kongo-kolonie van hem overneemt. Leopold II heeft trouwens nooit voet in zijn Kongo gezet terwijl het in zijn naam door kolonialen werd beheerd en uitgezogen.
Na de Belgische overname komen er pas na de Tweede Wereldoorlog aanzienlijke investeringen in wegen, onderwijs, gezondheidszorg, waar de lokale bevolking mee van kan genieten. Van in het begin is de Kerk, de tweede “K”, een andere pilaar waarop de missionering maar ook de gezondheidszorg en het onderwijs van het grote land steunen, maar ook de dwangarbeid en/of de slechte arbeidsomstandigheden lieten bestaan, en weinig tot geen respect hadden voor de pre-koloniale cultuur en tradities. In Congo is er jammer genoeg geen priester Daens in de goegemeente opgestaan. Naast de stabiliteit die de Belgische staat zeker enkele jaren heeft gegarandeerd is diezelfde staat echter medeverantwoordelijk samen met het kapitaal, de derde “K”, voor de verdere uitbuiting van de Kongolese arbeiders en toeëigening van grondstoffen ten voordele van de grote Belgische bedrijven, die het land uitgezogen hebben tijdens deze neokoloniale periode. Het mijnimperium van de Union Minière (nu Umicore) en de Antwerpse diamantsector zijn er onder andere aan te danken. Nsayi verwijst hiervoor naar het werk Congo 1885-1960 Een economisch-financiële geschiedenis van de econoom Frans Buelens waarin tientallen bedrijven zijn opgenoemd die daaraan hebben deelgenomen. Na de onafhankelijkheid van Kongo had België een grote rol bij de moord op de eerste minister Patrice Lumumba, waarvoor pas in 2002 (!) excuses kwamen, en steunde België samen met andere westerse machten, vnl. ook de VS, ook jarenlang het regime van de door een coup aan de macht gekomen dictator Mobutu Sese Seko. De handen in onschuld wassen kan de Belgische staat overduidelijk niet.
Arthur Clerebaut keerde terug naar België en ging er een ander eigen leven leiden. Door de zaïrizering onder Mobutu wordt Marcel Clerebaut Nsayi Kazudi, genoemd naar zijn moeder Louisa Nsaji.
Na de snelle dood van haar vader komt Nadia in 1989 als vijfjarige toe met haar Congolese moeder in de arme Brusselse gemeente Sint-Joost-ten-Node. Bij toeval geniet ze haar jeugd en haar onderwijs onder de vleugels van een gastgezin in het Vlaamse Landen. Door die kans die haar slimme moeder met beide handen gegrepen heeft, krijgt Nadia zowel de Vlaamse cultuur en het onderwijs mee via haar mami en papi als de omgeving waarin haar moeder en later ook haar stiefvader vertoeven in Brussel. Nadia groeit op in het Lingala, Frans en het Nederlands en met Vlaamse en Brusselse vrienden. Hierdoor heeft ze een waarlijk Belgische opvoeding gekregen en heeft ze door haar achtergrond een goede kennis van haar vader- én moederland opgedaan, én van de koloniale houding van de ene t.o.v. de andere.
“Sinds het begin van de zoektocht naar het koloniale parcours van Arthur Clerebaut blijft de figuur mij intrigeren. Uiteraard omdat ik mijn grootvader niet heb gekend, maar ook omdat zijn leven mij dwingt om te graven in een pijnlijk deel van de Belgisch-Congolese geschiedenis. Zijn leven doet mij stilstaan bij allerlei erfenissen van de Belgische kolonisatie en bij het belang van Belgische excuses. Zijn leven dwingt me om bij te dragen aan de dekolonisatie van mens en samenleving in Congo én België, zelfs zestig jaar na de Congolese onafhankelijkheid op 30 juni 1960.”
Nadia Nsayi studeerde in Leuven Politieke Wetenschappen, en heeft gewerkt voor Broederlijk Delen en Pax Christi als Beleidsmedewerker op het Congo-dossier en nu in Antwerpen voor het MAS als curator beeldvorming voor de expo 100 X Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen, die voor oktober gepland is tot hier toe. Dit deel mag dan een beetje als een veredeld CV overkomen, het schetst haar zoektocht naar haar eigen weg, ze leert jonge Congolese activisten kennen en je leeft met Nadia mee met haar eerste ervaringen in de Vlaamse media die haar weten te vinden vanaf 2013 over de meest actuele ontwikkelingen in Congo, over het ingaan van het Addis Abeba-vredesakkoord tussen Congo en 11 andere landen in februari 2013, de houding van België t.o.v. het regime onder Joseph Kabila (2001-2019), de aanloop naar en het uitstel van de verkiezingen van 2016 die uiteindelijk plaatsvinden in december 2018, en het uiteindelijk aan de macht komen van Félix Tshisekedi in 2019, zoon van de eeuwige Congolese opposant Etienne Tshisekedi die onverwacht in februari 2017 overleden is.
Tijdens die periode gaat ze ook voor het eerst terug naar Congo, het eerste jaar een maand op bezoek bij haar familie in Kinshasa met haar moeder. Later onderneemt ze verschillende reizen naar het oosten van Congo, een streek die ongelooflijk te leiden heeft onder niet aflatend geweld van allerlei rebellenbewegingen. Ze onderzoekt in haar boek ook de sporen van de Congolese kolonisatie in Brussel zowel als in Antwerpen.
Nadia is een exponent van een nieuwe generatie goed opgeleide Afro-Belgen die haar activisme niet onder stoelen of banken steekt, en nieuwe stemmen wil zien in het dekoloniseringsdebat naast de vele experts die in haar woorden wel vooral ‘oude witte mannen’ zijn (Peter, Kris, Guy, Ivan). Voor een boek bedoeld voor een breed publiek brengt zij in ieder geval een boeiend verhaal, pleit ze voor algemene excuses van de Belgische regering voor de kolonisatie en brengt ze interessante voorstellen aan om op verder te werken in zowel de cultuursector, het onderwijs, de media als op sociaaleconomisch vlak om de dekolonisering door te trekken en te concretiseren.
In het onderwijs is het voor haar belangrijk dat de koloniale én de postkoloniale geschiedenis veel meer aan bod komt vanuit het Congolese standpunt en niet meer het paternalistische standpunt verkondigt dat de kolonisatie Congo de beschaving zou hebben bijgebracht. Ze reikt heel wat boeken aan die hierover verschenen zijn zoals de bestseller van David Van Reybrouck, ‘Congo, een geschiedenis’ en ‘Wanneer we spreken over kolonisatie’ van en geredigeerd door Sindani Kiangu. Daarnaast is er de uitstekende tv-reeks van Canvas ‘Kinderen van de kolonisatie’ die verschillende aspecten behandelt uit deze pijnlijke periode. Ik herken me zelf in de verschillende periodes van geschiedenisonderwijs over Congo die ze overneemt van een docent van de KULeuven: in de postkoloniale periode 1960-1990 trad door de bloedige onafhankelijkheidscrisis blijkbaar een soort amnesie op wat dat betrof en wat mijn eigen onderwijs daarover betreft klopt dat beeld volledig.
Vooral op sociaaleconomisch vlak raakt de schrijfster aan dat de veelal hoog opgeleide Afro-Belgen niet zo zeer bezig zijn met de standbeelden van Leopold II die in de openbare ruimte te vinden zijn of de zwartepietendiscussie - ook al moeten deze problematieken verstandig aangepakt worden - maar dat deze gemeenschap vooral gefrustreerd is doordat ze nog steeds achtergesteld wordt op zowel de woon- als de arbeidsmarkt, en dat dit aangepakt moet worden door middel van professionele begeleiding en het actief aanpakken van het racisme en de discriminatie tegenover deze Afrikaanse Belgen.
Dochter van de ‘dekolonisatie’ is boeiend, erg leerzaam en geeft een vernieuwende blik over de koloniale en postkoloniale geschiedenis; je leert de schrijfster beter kennen die tegelijkertijd meer inzicht brengt in de huidige discussiepunten.
Als handig overzicht van de evoluties in de Belgo-Congolese geschiedenis is dit boek voor beginners geschikt, in die mate dat je dit boek ook kan lezen zonder daarin helemaal ingevoerd te zijn en het verhaal van Nadia zo gemakkelijk kan volgen. Daarnaast is haar zoektocht naar haar persoonlijke verleden en hoe ze daarmee het beste kan omgaan, zowat de rode draad in deze uitstekende historische biografie en tevens een originele invalshoek.
Ze begint haar verhaal bij Oscar Clerebaut, haar overgrootvader aan Belgische kant, die geboren wordt in 1865 in Tollembeek, en na zijn legerdienst naar Soignies/Zinnik trekt om er als steenhouwer aan de slag te gaan tijdens de gloriedagen van de industriële nijverheid in Wallonië. Daar ontmoet hij Nadia’s overgrootmoeder Adolphine. In 1891 wordt hun zoon Arthur geboren. Vlak na de Eerste Wereldoorlog en na de dood van Leopold II stapt Arthur Clerebaut op een van de eerste Congo-boten in Antwerpen om als koloniaal te gaan werken in het onmetelijke land. Arthur verwekt een kind bij Louisa Nsayi, een vrouw met een Italiaanse vader en een Congolese moeder, zoals zovele collega-kolonialen in die tijd, maar tegen de heersende trend van die tijd in herkent hij wel deze metiszoon, Marcel Clerebaut. Op die manier kan deze Marcel genieten van een goede opleiding aan de universiteit. Marcel wordt een van de évolués, een heel kleine elite onder de Congolese bevolking die zich kon opwerken tot de hogere klasse. Ook Patrice Lumumba, de Eerste Minister na de Congolese Onafhankelijkheid behoorde tot deze groep évolués.
Ook in 1865 wordt Leopold II koning, de eerste “K”, van België. Hij heeft de koloniale ambitie van zijn vader Leopold I overgeërfd, en op de Conferentie van Berlijn (1884-85) wordt hij ter persoonlijke titel soeverein van Congo, naar verluid slechts een deel van het Congo-rijk in de 17e eeuw. Vanaf 1895 zou Kongo-Vrijstaat Leopold II winst opleveren, mede dankzij de vraag naar ivoor voor – tot mijn verbazing – biljartballen en uiteraard rubber voor autobanden omwille van de groeiende autoproductie. De cijfers van de slachtoffers door de uitbuiting en de dwangarbeid bij de productie hiervan gaan van enkele honderdduizenden tot enkele miljoenen. Nadat het beroemde Britse rapport van Roger Casement en Edmund Morel was gepubliceerd, kon Leopold II niet achterblijven die een commissie stuurt om ook een rapport op te stellen. Die rapporten leiden ertoe dat de Belgische regering de Kongo-kolonie van hem overneemt. Leopold II heeft trouwens nooit voet in zijn Kongo gezet terwijl het in zijn naam door kolonialen werd beheerd en uitgezogen.
Na de Belgische overname komen er pas na de Tweede Wereldoorlog aanzienlijke investeringen in wegen, onderwijs, gezondheidszorg, waar de lokale bevolking mee van kan genieten. Van in het begin is de Kerk, de tweede “K”, een andere pilaar waarop de missionering maar ook de gezondheidszorg en het onderwijs van het grote land steunen, maar ook de dwangarbeid en/of de slechte arbeidsomstandigheden lieten bestaan, en weinig tot geen respect hadden voor de pre-koloniale cultuur en tradities. In Congo is er jammer genoeg geen priester Daens in de goegemeente opgestaan. Naast de stabiliteit die de Belgische staat zeker enkele jaren heeft gegarandeerd is diezelfde staat echter medeverantwoordelijk samen met het kapitaal, de derde “K”, voor de verdere uitbuiting van de Kongolese arbeiders en toeëigening van grondstoffen ten voordele van de grote Belgische bedrijven, die het land uitgezogen hebben tijdens deze neokoloniale periode. Het mijnimperium van de Union Minière (nu Umicore) en de Antwerpse diamantsector zijn er onder andere aan te danken. Nsayi verwijst hiervoor naar het werk Congo 1885-1960 Een economisch-financiële geschiedenis van de econoom Frans Buelens waarin tientallen bedrijven zijn opgenoemd die daaraan hebben deelgenomen. Na de onafhankelijkheid van Kongo had België een grote rol bij de moord op de eerste minister Patrice Lumumba, waarvoor pas in 2002 (!) excuses kwamen, en steunde België samen met andere westerse machten, vnl. ook de VS, ook jarenlang het regime van de door een coup aan de macht gekomen dictator Mobutu Sese Seko. De handen in onschuld wassen kan de Belgische staat overduidelijk niet.
Arthur Clerebaut keerde terug naar België en ging er een ander eigen leven leiden. Door de zaïrizering onder Mobutu wordt Marcel Clerebaut Nsayi Kazudi, genoemd naar zijn moeder Louisa Nsaji.
Na de snelle dood van haar vader komt Nadia in 1989 als vijfjarige toe met haar Congolese moeder in de arme Brusselse gemeente Sint-Joost-ten-Node. Bij toeval geniet ze haar jeugd en haar onderwijs onder de vleugels van een gastgezin in het Vlaamse Landen. Door die kans die haar slimme moeder met beide handen gegrepen heeft, krijgt Nadia zowel de Vlaamse cultuur en het onderwijs mee via haar mami en papi als de omgeving waarin haar moeder en later ook haar stiefvader vertoeven in Brussel. Nadia groeit op in het Lingala, Frans en het Nederlands en met Vlaamse en Brusselse vrienden. Hierdoor heeft ze een waarlijk Belgische opvoeding gekregen en heeft ze door haar achtergrond een goede kennis van haar vader- én moederland opgedaan, én van de koloniale houding van de ene t.o.v. de andere.
“Sinds het begin van de zoektocht naar het koloniale parcours van Arthur Clerebaut blijft de figuur mij intrigeren. Uiteraard omdat ik mijn grootvader niet heb gekend, maar ook omdat zijn leven mij dwingt om te graven in een pijnlijk deel van de Belgisch-Congolese geschiedenis. Zijn leven doet mij stilstaan bij allerlei erfenissen van de Belgische kolonisatie en bij het belang van Belgische excuses. Zijn leven dwingt me om bij te dragen aan de dekolonisatie van mens en samenleving in Congo én België, zelfs zestig jaar na de Congolese onafhankelijkheid op 30 juni 1960.”
Nadia Nsayi studeerde in Leuven Politieke Wetenschappen, en heeft gewerkt voor Broederlijk Delen en Pax Christi als Beleidsmedewerker op het Congo-dossier en nu in Antwerpen voor het MAS als curator beeldvorming voor de expo 100 X Congo. Een eeuw Congolese kunst in Antwerpen, die voor oktober gepland is tot hier toe. Dit deel mag dan een beetje als een veredeld CV overkomen, het schetst haar zoektocht naar haar eigen weg, ze leert jonge Congolese activisten kennen en je leeft met Nadia mee met haar eerste ervaringen in de Vlaamse media die haar weten te vinden vanaf 2013 over de meest actuele ontwikkelingen in Congo, over het ingaan van het Addis Abeba-vredesakkoord tussen Congo en 11 andere landen in februari 2013, de houding van België t.o.v. het regime onder Joseph Kabila (2001-2019), de aanloop naar en het uitstel van de verkiezingen van 2016 die uiteindelijk plaatsvinden in december 2018, en het uiteindelijk aan de macht komen van Félix Tshisekedi in 2019, zoon van de eeuwige Congolese opposant Etienne Tshisekedi die onverwacht in februari 2017 overleden is.
Tijdens die periode gaat ze ook voor het eerst terug naar Congo, het eerste jaar een maand op bezoek bij haar familie in Kinshasa met haar moeder. Later onderneemt ze verschillende reizen naar het oosten van Congo, een streek die ongelooflijk te leiden heeft onder niet aflatend geweld van allerlei rebellenbewegingen. Ze onderzoekt in haar boek ook de sporen van de Congolese kolonisatie in Brussel zowel als in Antwerpen.
Nadia is een exponent van een nieuwe generatie goed opgeleide Afro-Belgen die haar activisme niet onder stoelen of banken steekt, en nieuwe stemmen wil zien in het dekoloniseringsdebat naast de vele experts die in haar woorden wel vooral ‘oude witte mannen’ zijn (Peter, Kris, Guy, Ivan). Voor een boek bedoeld voor een breed publiek brengt zij in ieder geval een boeiend verhaal, pleit ze voor algemene excuses van de Belgische regering voor de kolonisatie en brengt ze interessante voorstellen aan om op verder te werken in zowel de cultuursector, het onderwijs, de media als op sociaaleconomisch vlak om de dekolonisering door te trekken en te concretiseren.
In het onderwijs is het voor haar belangrijk dat de koloniale én de postkoloniale geschiedenis veel meer aan bod komt vanuit het Congolese standpunt en niet meer het paternalistische standpunt verkondigt dat de kolonisatie Congo de beschaving zou hebben bijgebracht. Ze reikt heel wat boeken aan die hierover verschenen zijn zoals de bestseller van David Van Reybrouck, ‘Congo, een geschiedenis’ en ‘Wanneer we spreken over kolonisatie’ van en geredigeerd door Sindani Kiangu. Daarnaast is er de uitstekende tv-reeks van Canvas ‘Kinderen van de kolonisatie’ die verschillende aspecten behandelt uit deze pijnlijke periode. Ik herken me zelf in de verschillende periodes van geschiedenisonderwijs over Congo die ze overneemt van een docent van de KULeuven: in de postkoloniale periode 1960-1990 trad door de bloedige onafhankelijkheidscrisis blijkbaar een soort amnesie op wat dat betrof en wat mijn eigen onderwijs daarover betreft klopt dat beeld volledig.
Vooral op sociaaleconomisch vlak raakt de schrijfster aan dat de veelal hoog opgeleide Afro-Belgen niet zo zeer bezig zijn met de standbeelden van Leopold II die in de openbare ruimte te vinden zijn of de zwartepietendiscussie - ook al moeten deze problematieken verstandig aangepakt worden - maar dat deze gemeenschap vooral gefrustreerd is doordat ze nog steeds achtergesteld wordt op zowel de woon- als de arbeidsmarkt, en dat dit aangepakt moet worden door middel van professionele begeleiding en het actief aanpakken van het racisme en de discriminatie tegenover deze Afrikaanse Belgen.
Dochter van de ‘dekolonisatie’ is boeiend, erg leerzaam en geeft een vernieuwende blik over de koloniale en postkoloniale geschiedenis; je leert de schrijfster beter kennen die tegelijkertijd meer inzicht brengt in de huidige discussiepunten.
June 18, 2023
*3,5
Heel interessant boek als je het koloniaal verleden beter wil begrijpen. Door de persoonlijke verhalen van de familie van Nadia komt deze lugubure geschiedenis heel dichtbij. Het laatste hoofdstuk, over het proces van dekolonisatie, vond ik ik heel concreet en inspirerend.
Omdat ik de inhoud sterk vond, was het jammer dat ik me stoorde aan de schrijfstijl van Nadia. Vaak werden korte zinnen niet afgewisseld met lange zinnen, en leken sommige stukken niet meer dan een opsomming.
Heel interessant boek als je het koloniaal verleden beter wil begrijpen. Door de persoonlijke verhalen van de familie van Nadia komt deze lugubure geschiedenis heel dichtbij. Het laatste hoofdstuk, over het proces van dekolonisatie, vond ik ik heel concreet en inspirerend.
Omdat ik de inhoud sterk vond, was het jammer dat ik me stoorde aan de schrijfstijl van Nadia. Vaak werden korte zinnen niet afgewisseld met lange zinnen, en leken sommige stukken niet meer dan een opsomming.
January 31, 2021
“Dochter van de dekolonisatie” is getuigenisliteratuur over opgroeien in België als kind van gemengd Belgisch-Congolese achtergrond (hoewel er ook ergens een Italiaan tussen de voorouders zit) en van een politieke bewustwording om uiteindelijk af te glijden in het vandaag haast onvermijdelijke dekolonisatiediscours.
Leerrijk vond ik haar speurtocht naar de omstandigheden van de voorouder die rond 1920 het koloniale avontuur in Congo aanging: een dertigjarige gewezen frontsoldaat afkomstig uit een Vlaams arbeidersmilieu. Hij zal het kind verwekken dat later in de stamboom uiteindelijk ook tot de geboorte van Nadia Nsayi zal leiden.
Daarnaast krijgen we een stuk autobiografie over haar opgroeien in het Leuvense, haar schoolse avonturen, universiteitsstudies, eerste jobs enz. Dat is minder boeiend want heel erg gewoon zowel qua inhoud als stijl. Wel uitzonderlijk is dat ze opgroeit bij een Vlaams gastgezin terwijl het contact met haar moeder die in het Franstalige Brussel overleeft beperkt blijft tot korte bezoeken. Tegelijkertijd heeft ze op die manier van bij de start toegang tot Vlaamse, Franstalige en een deel van de Congolese culturen.
De stamboomspeurtocht en het autobiografische verhaal worden verweven met een bondige, fragmentarische geschiedenis van Belgisch Congo. Voor lezers die weinig of niets weten daarover misschien handig, maar voor wie de geschiedenis wel kent: ballast.
Alle verhaaldraden komen dan samen na haar studies politicologie in de professionele engagementen die ze opneemt bij middenveldorganisaties, politieke en culturele instanties die allemaal te maken hebben met Noord-Zuid en specifiek met Congo. Ze ontmoet “Brigitte” (Herremans) bij Pax Christi en trekt op met “Peter” (Verlinden, die overigens een heel erg andere insteek heeft over dekolonisatie).
Maar dan komt het obligate gezeur over het witte mannelijk perspectief over Congo. We krijgen een uitroepteken bij het feit dat in 1910 het Belgische Parlement volledig mannelijk en blank was! Nee maar zeg, wie had dat gedacht? Dat het blank was lijkt me vrij normaal vermits er toen nauwelijks niet-blanke mensen Belg waren. Dat vrouwen geen stemrecht hadden, is voor ons nu onbegrijpelijk, maar toen gewoon. Wat schiet men eigenlijk op met dergelijke anachronistische waardeoordelen? Veel kritiek op het Westerse patriarchaat maar over de meerdere vrouwen van de Congolese vader wordt zedig gezwegen. Dat is dan de cultuur waar we te weinig respect voor hebben?
Van mij mogen ze gerust koloniale beeldvorming over Congo van 50 jaar geleden en ouder aanvallen, zolang men maar begrijpt dat het een karikatuur is die men aanvalt. Het is niet aan blanke mensen om te bepalen hoe mensen uit de Congolese diaspora hun sociale en culturele ontvoogdingsstrijd moeten voeren, maar we mogen wel zelf bepalen in welk discours we meestappen en in welk niet. Laat ons dat niet vergeten.
Leerrijk vond ik haar speurtocht naar de omstandigheden van de voorouder die rond 1920 het koloniale avontuur in Congo aanging: een dertigjarige gewezen frontsoldaat afkomstig uit een Vlaams arbeidersmilieu. Hij zal het kind verwekken dat later in de stamboom uiteindelijk ook tot de geboorte van Nadia Nsayi zal leiden.
Daarnaast krijgen we een stuk autobiografie over haar opgroeien in het Leuvense, haar schoolse avonturen, universiteitsstudies, eerste jobs enz. Dat is minder boeiend want heel erg gewoon zowel qua inhoud als stijl. Wel uitzonderlijk is dat ze opgroeit bij een Vlaams gastgezin terwijl het contact met haar moeder die in het Franstalige Brussel overleeft beperkt blijft tot korte bezoeken. Tegelijkertijd heeft ze op die manier van bij de start toegang tot Vlaamse, Franstalige en een deel van de Congolese culturen.
De stamboomspeurtocht en het autobiografische verhaal worden verweven met een bondige, fragmentarische geschiedenis van Belgisch Congo. Voor lezers die weinig of niets weten daarover misschien handig, maar voor wie de geschiedenis wel kent: ballast.
Alle verhaaldraden komen dan samen na haar studies politicologie in de professionele engagementen die ze opneemt bij middenveldorganisaties, politieke en culturele instanties die allemaal te maken hebben met Noord-Zuid en specifiek met Congo. Ze ontmoet “Brigitte” (Herremans) bij Pax Christi en trekt op met “Peter” (Verlinden, die overigens een heel erg andere insteek heeft over dekolonisatie).
Maar dan komt het obligate gezeur over het witte mannelijk perspectief over Congo. We krijgen een uitroepteken bij het feit dat in 1910 het Belgische Parlement volledig mannelijk en blank was! Nee maar zeg, wie had dat gedacht? Dat het blank was lijkt me vrij normaal vermits er toen nauwelijks niet-blanke mensen Belg waren. Dat vrouwen geen stemrecht hadden, is voor ons nu onbegrijpelijk, maar toen gewoon. Wat schiet men eigenlijk op met dergelijke anachronistische waardeoordelen? Veel kritiek op het Westerse patriarchaat maar over de meerdere vrouwen van de Congolese vader wordt zedig gezwegen. Dat is dan de cultuur waar we te weinig respect voor hebben?
Van mij mogen ze gerust koloniale beeldvorming over Congo van 50 jaar geleden en ouder aanvallen, zolang men maar begrijpt dat het een karikatuur is die men aanvalt. Het is niet aan blanke mensen om te bepalen hoe mensen uit de Congolese diaspora hun sociale en culturele ontvoogdingsstrijd moeten voeren, maar we mogen wel zelf bepalen in welk discours we meestappen en in welk niet. Laat ons dat niet vergeten.
August 4, 2021
Ondanks de niet altijd even vlotte schrijfstijl, moet dit gelezen worden (zeker het laatste deel ‘Sorry is niet genoeg’). Shockerend hoe racisme nog steeds ingebakken zit in onze cultuur.
‘Breek met de beeldvorming van de ‘witte redder’ en de ‘zwarte hulpbehoevende’.’
‘Breek met de beeldvorming van de ‘witte redder’ en de ‘zwarte hulpbehoevende’.’
May 26, 2020
Het historische, verhalende mist shwung. Op het einde van het boek waarin kolonisatie en dekolonisatie uitvoerig aan bod komen, raakt Nadia Nsayi op dreef.
January 28, 2021
Auteur van dit boek is Nadia Nsayi, van Congolese afkomst. In dit boek verhaalt ze haar familiegeschiedenis parallel met de geschiedenis van Belgisch Congo. Zij is politicologe (KU Leuven) en werkte als beleidsmedewerker voor Broederlijk Delen en Pax Christi. Pas tijdens haar universitaire studies begon ze zich te verdiepen in haar familiegeschiedenis en in de geschiedenis van haar vaderland. Het blijkt dat haar grootvader langs vaders kant een blanke Belgische koloniaal was, die kort na Wereldoorlog I in Congo werkte. Hij had daar een relatie met een zwarte vrouw en daaruit kwam een zoon, een halfbloed, voort. Die groeide op een internaat nadat zijn vader terugkeerde naar België. Nadia Nsayi is in 1984 geboren in Congo als dochter van die halfbloed en een Congolese vrouw. In 1989 verhuisde ze met haar moeder naar België. Door omstandigheden kwam Nadia terecht bij een blanke familie in Landen en ging ze naar een Nederlandstalige school.
Zij verhaalt haar boeiende familiegeschiedenis en haar groeiende belangstelling voor het koloniale verleden, want beide lopen erg parallel. Zo vernemen we in grote lijnen de geschiedenis van (Belgisch) Congo voor en na de onafhankelijkheid (1960). Ook door haar functie bij Broederlijk Delen komt ze geregeld terecht in Congo, waar nog steeds een conflict woedt in het Oosten. Ze besteedt ook aandacht aan de Congolese gemeenschap in België vandaag.
In een laatste deel heeft ze het uitgebreid over wat vandaag dekolonisatie betekent. Activisten menen dat het Westen nog te eurocentrisch is. Ze dringen aan op ‘dekoloniseren’, wat verschillende zaken omhelst: dat kan gaan van een grotere belangstelling voor de koloniale periode in het onderwijs (en de nood aan verschillende perspectieven), het in vraag stellen van standbeelden van Leopold II en van kolonialen in de openbare ruimte of van hun straatnamen, over een kritische kijk op het AfricaMuseum in Tervuren en de bijhorende eis tot restitutie van objecten, tot de eis om excuses voor de koloniale periode door de westerse overheden.
In zijn geheel is dit een heel boeiend boek, omdat we een stuk (Belgische) geschiedenis nu zien door de ogen van een Congolese. Nadia Nsayi toont zich ook als een heel genuanceerd observator.
Zij verhaalt haar boeiende familiegeschiedenis en haar groeiende belangstelling voor het koloniale verleden, want beide lopen erg parallel. Zo vernemen we in grote lijnen de geschiedenis van (Belgisch) Congo voor en na de onafhankelijkheid (1960). Ook door haar functie bij Broederlijk Delen komt ze geregeld terecht in Congo, waar nog steeds een conflict woedt in het Oosten. Ze besteedt ook aandacht aan de Congolese gemeenschap in België vandaag.
In een laatste deel heeft ze het uitgebreid over wat vandaag dekolonisatie betekent. Activisten menen dat het Westen nog te eurocentrisch is. Ze dringen aan op ‘dekoloniseren’, wat verschillende zaken omhelst: dat kan gaan van een grotere belangstelling voor de koloniale periode in het onderwijs (en de nood aan verschillende perspectieven), het in vraag stellen van standbeelden van Leopold II en van kolonialen in de openbare ruimte of van hun straatnamen, over een kritische kijk op het AfricaMuseum in Tervuren en de bijhorende eis tot restitutie van objecten, tot de eis om excuses voor de koloniale periode door de westerse overheden.
In zijn geheel is dit een heel boeiend boek, omdat we een stuk (Belgische) geschiedenis nu zien door de ogen van een Congolese. Nadia Nsayi toont zich ook als een heel genuanceerd observator.
July 19, 2025
Een boek waar ik met plezier in las om meer te leren over de geschiedenis van Congo en wat België deed in de tijd van de kolonisatie maar zeker ook in de tijd erna.
Leerrijk boek die vlot geschreven is. Het biedt vele inzichten om bij stil te staan, zonder dat er je een idee wordt opgedrongen. Zo heb ik het graag.
Leerrijk boek die vlot geschreven is. Het biedt vele inzichten om bij stil te staan, zonder dat er je een idee wordt opgedrongen. Zo heb ik het graag.
September 23, 2024
Mooi en aangrijpend boek van een oud-collega van me. Vooral het deel over de zoektocht naar haar wortels en familiegeschiedenis vond ik sterk.
February 12, 2023
De schrijfster is een Belgisch-Congolese activiste. Haar boek, dat bijzonder slecht geschreven is, is grotendeels autobiografisch, deels ook pseudo-historisch en speelt zich af in Congo en in België.
Ze begint haar verhaal in 1865, het jaar waarin haar voorvader Oscar Clerebaut uitwijkt naar Soignies/Zinnik in Henegouwen om daar zoals vele Vlamingen in de steengroeven te werken. Het is ook het jaar waarin Leopold II koning wordt. Op de conferentie van Berlijn (1884-85) wordt hij soeverein van Congo, dat volgens de auteur maar een deel was van het Congo-rijk in de 17de eeuw. Pas vanaf 1895 levert de kolonie winst op, vooral dankzij rubber voor autobanden en ivoor voor biljartballen. Door de dwangarbeid en door andere factoren sterven enkele honderdduizenden tot miljoenen mensen (p. 14). Het eerste cijfer is bijna zeker correct, het tweede werd in 1908 gelanceerd door een jaloerse Britse consul. Na een rapport (op vraag van Leopold II) over de wantoestanden (1904-05), wordt Congo in 1908 een kolonie van België, na een stemming van ‘uitsluitend witte parlementsleden’, aldus de schrijfster (p. 20). In de Eerste Wereldoorlog vechten (slechts) 32 Congolezen als vrijwilliger in het Belgische leger: mannen die al in België verblijven. Tegen de Duitse koloniale troepen in het huidige Tanzania worden veel meer zwarten ingezet. Nsayi beweert dat tienduizenden Congolezen sterven op dat front, bijna zoveel als Belgen aan de IJzer (p. 24). Een bron noemt ze helaas niet.
In 1921 trekt voorvader Arthur Clerebaut (°1891) naar Congo als opzichter bij de aanleg van wegen en gebouwen. In 1927 wordt hij ontslagen wegens niet opdagen op zijn werk en dronkenschap. Maar hij blijft nog een tijdje in Congo als verkoper en krijgt in 1928 een zoon Marcel uit een relatie met Louisa Nsayi, dochter van een Italiaanse man en een zwarte vrouw. Rond 1931 keert Arthur terug naar Brussel en trouwt daar met een vrouw uit Roeselare.
Na het vroege overlijden van Louisa komt de kleine Marcel terecht op een internaat van de scheutisten in Boma, waar hij goed onderwijs krijgt: 6 jaar lager en 4 jaar middelbaar. In 1942 sterft Arthur plots. Zijn zoon Marcel is dan 13. In 1946 krijgt hij zijn deel van de erfenis. In de jaren 50 trouwt hij en krijgt hij hoge functies, o.a. bij de luchtvaart. In 1949 keurt België een duur economisch tienjarenplan goed voor Congo: 25, uiteindelijk 50 miljard BF (p. 44-45).
In de jaren 50 ontstaat ook een zwarte elite: in 1948 zijn er 12.000 à 15.000 évolués op 11 miljoen Congolezen, in 1956 zijn dat er 140.000 op 13 miljoen (p. 46).
Die zwarte elite krijgt in 1960 de onafhankelijkheid, met Lumumba als premier. 40.000 Belgen vluchten, nadat er vrouwen zijn verkracht en mannen mishandeld en gedood (en zelfs slachtoffer werden van kannibalisme). Katanga en Zuid-Kasaï scheiden zich af, Mobutu pleegt een staatsgreep in september 1960. Zijn leger neemt Lumumba gevangen. Op 17 januari 1961 wordt hij op een vliegtuig naar Katanga zwaar mishandeld (door Congolezen) en dan gedood. In 1965 wint de gematigde Tshombe de verkiezingen, maar Mobutu pleegt een tweede staatsgreep. In 1966 laat hij in Kinshasa vier politici in het openbaar ophangen, voor 300.000 toeschouwers, die daarvoor een dag vrijaf krijgen. Hetzelfde gebeurt ook in Lubumbashi.
Mobutu wordt alleenheerser. Het land, de provincies en steden krijgen authentieke namen. Marcel Clerebaut volgt en noemt zich voortaan Nsayi Kazudi, naar zijn moeder Louisa Nsayi. Zijn vele kinderen bij meerdere vrouwen krijgen ook de naam Nsayi (p. 59). De nationalisatie van de Belgische bedrijven loopt uit op een ramp: de nieuwe bazen zijn onbekwaam (p. 60). Dan krijgen we een tussendoortje: de aanwezigheid van Congolezen in België sinds 1885, o.a. op vier wereldtentoonstellingen tussen 1885 en 1958. Opmerkelijk is dat de migratie pas op gang komt na de onafhankelijkheid: de dictatuur en de dagelijkse miserie doen vele Congolezen inzien dat het in België beter is. Op 5 april 1984 wordt de schrijfster geboren in Kinshasa. Haar vader sterft vroeg, in 1989. Zijn vrouwen blijven achter met vele kinderen. Haar moeder trekt met haar naar België, naar Sint-Joost-ten-Node, de armste gemeente van het land. Nadia komt eerst twee jaar terecht in een internaat in Hoei, dan in de lagere school in Landen, waar haar Vlaamse pleegouders heel goed voor haar zorgen en haar Nederlands leren. Zij is de enige zwarte op heel de lagere school, maar ze behaalt goede resultaten.
In de jaren 90 verliest Mobutu al zijn Westerse vrienden. Tot zijn grote spijt is hij niet welkom op de begrafenis van zijn goede vriend Boudewijn. In Rwanda grijpt Kagame de macht, na de moord op bijna 1 miljoen Rwandezen en op tien Belgische para’s. 2 miljoen Rwandezen vluchten naar Zaïre. In 1996/97 grijpt Laurent Kabila de macht en vlucht Mobutu naar Marokko, waar hij sterft. In 2001 wordt Kabila gedood door zijn lijfwacht. Zijn zoon Joseph volgt hem op. Verschillende rebellengroepen controleren delen van het land, tienduizenden vrouwen worden op gruwelijke wijze verkracht, kinderen als soldaten ingelijfd.
Na haar middelbare school gaat Nadia in 2003 politieke wetenschappen studeren in Leuven. Het eerste jaar is moeilijk. In 2004 reist ze met haar mama voor het eerst naar hun familie in Congo. De samenwerking tussen de Leuvense universiteit en Congo startte al tijdens Leopold II. In 1960 had Congo twintig universitairen voor 14 miljoen inwoners. In de jaren 60-70 studeren enkele honderden Congolese studenten in Leuven, o.a. de oudste dochter van Kasavubu (eerste president van de republiek Congo/Kinshasa). Dat aantal daalt helaas tot ca. 132 in de jaren 2003-2008. Aan de Franstalige UCL en ULB zijn het er veel meer.
In 2006 wordt Joseph Kabila, de facto al aan de macht sinds 2001, tot president gekozen. Voor het eerst mogen de Congolezen zelf hun president kiezen. Dit verloopt niet zonder geweld.
In 2008 studeert Nadia met onderscheiding af in Leuven, als eerste vrouw in haar familie. Ze trekt naar Brussel en vindt meteen werk, o.a. bij politica Els Schelfout, maar die wordt in 2010 helaas niet herkozen. Dan vindt de schrijfster meteen ander werk bij Pax Christi in Antwerpen en Broederlijk Delen in Brussel. Ze mag geregeld naar Rwanda, Burundi en Congo reizen. Daar ontmoet ze overlevenden van de moordpartijen en de verkrachtingen. Telkens als er in Congo verkiezingen vervalst worden, slaan Congolezen in Brussel winkelramen kapot en steken ze auto’s in brand (p. 143), alsof die eigenaars de schuldigen zijn. Maar Di Rupo en Reynders erkennen Kabila als president. De gewone Congolees hunkert tevergeefs naar voedsel, een inkomen, water, onderwijs, gezondheidszorg.
In 2016 verhuist Nadia naar Antwerpen. Ze vernoemt de vele monumenten en straten die aan Congo herinneren. Ze vertelt over de verkiezingen van 2018: Fayulu haalt de meeste stemmen, maar Félix Tshisekedi wordt als winnaar uitgeroepen, na een deal met Kabila. In oktober 2019 verandert Nadia nog eens van job: ze wordt curator beeldvorming bij het MAS.
Het laatste hoofdstuk heet: “Sorry is niet genoeg”. Ook in dit hoofdstuk vereenzelvigt ze de kerk met koning en kapitaal (p. 182). Daardoor toont ze weinig respect voor het onbaatzuchtige werk van de missionarissen in onderwijs, gezondheidszorg en landbouw. Ze zegt dat ze “niet allemaal slecht waren” (p. 186)!
Volgens haar moet koning Filip zich gaan verontschuldigen voor de daden van zijn familie en de regering voor de daden van de staat. Bisschop Bonny heeft in 2017 al excuses aangeboden, maar dat is blijkbaar niet genoeg (p.189). En ook wij moeten ‘dekoloniseren’: erkennen dat kolonialisme een fundamenteel onrechtvaardig systeem was. Ze zegt dat sommigen Leopold II gelijk stellen met Hitler en Stalin (p.193), die samen verantwoordelijk waren voor bijna 50 miljoen doden. Gelukkig noemt ze die dwazen niet met naam . Leopold heeft nooit opdracht gegeven om te moorden en toen hij ervan hoorde, stuurde hij een onderzoekscommissie.
Wat de standbeelden betreft, is ze gematigd: ze pleit voor een kritisch bijschrift (maar ze heeft wel de petitie ondertekend om het onopvallende beeld uit de bibliotheek van Leuven te halen). Sommige straatnamen moeten vervangen worden door namen van Congolezen, met name van Lumumba. Wellicht weet ze niet dat er na elke toespraak van die man en tijdens zijn kort premierschap geregeld rellen uitbraken, waarbij Congolezen niet enkel blanke vrouwen verkrachtten en blanke mannen vermoordden, maar ook hun eigen medeburgers. Wij zouden beter wat straten en pleinen noemen naar dokter Denis Mukwege, die dagelijks zwarte meisjes herstelt na gruwelijke verkrachting en verminking door zwarten. Bij de collecties van de musea in Tervuren en Antwerpen geeft de schrijfster de indruk dat de voorwerpen gestolen werden, wat hoegenaamd niet klopt: wij Belgen kochten ze op markten en bij de kunstenaars thuis. De Congolese overheid vraagt trouwens niet om restitutie: ze heeft wel andere zorgen. Zij pleit er ook voor om in het onderwijs meer zwarten aan het woord te laten. Wat houdt hen tegen om geschiedenis of welk vak ook te studeren zoals Zana Etambala? Er zijn genoeg vacante plaatsen in het onderwijs. En ze zijn welkom op iedere school, meer dan de decadente Jef Geeraerts die op tv zijn straffe verhalen mocht vertellen (p. 202). Blijkbaar heeft maar 41% van de 80.000 Congolese Belgen werk. Is dat enkel door discriminatie? Voor de mensen uit de Maghreb is dat 46%, voor de autochtone Belgen 73% (De Tijd, 11/06/2020). Al jaren zoekt men personeel bij politie, brandweer, in het onderwijs, zeker in alle grote steden en zeker in Brussel.
70% van de Congolese diaspora vindt dat België verantwoordelijk is voor de slechte politieke situatie in Congo (p. 207), alsof wij daar nog iets te zeggen hebben aan de corruptie en de uitbuiting. Over de uitbuiting door de Chinezen wordt geen woord gezegd.
Tot slot noemt ze zich een bruggenbouwer, zonder dat ze ook maar één positieve kant van de kolonisatie belicht: in 1960 had Congo de beste universiteiten en scholen van Afrika, waren de tropische ziektes uitgeroeid, de wegen en spoorwegen in heel goede staat. Wat rest daar nog van na 60 jaar Congolees wanbeheer? Krijgen wij daar ook excuses voor?
Nadia Nsayi heeft een pittig boek geschreven, waarbij geen enkele lezer in slaap zal vallen. Weinigen kunnen dat op haar leeftijd. Proficiat dus. Ze schrijft mooi, heeft degelijk onderzoek verricht in archieven en overwegend goede bronnen gebruikt.
Ik begrijp ook de frustratie van de Congolese diaspora over de corruptie en het wanbeheer in hun land, maar ik begrijp niet dat ze die frustratie op ons afreageren, o.a. door de mooie winkels op de Waterloolaan in Brussel te plunderen en te vernielen op 7 juni 2020, nadat die nog maar een week heropgestart waren na 3 maanden lockdown. Het heeft ook geen zin om ons begrippen zoals ‘wit’ op te dringen i.p.v. ‘blank’: dat lijkt op omgekeerde kolonisatie.
Zoals vele critici beseft ook zij niet dat België al vóór de kolonisatie aan de economische top stond in de wereld, spoorwegen en tramlijnen aanlegde in Rusland, Egypte en China. Onze welvaart was dus niet enkel aan Congo te danken. België heeft nooit zo goed gepresteerd als tussen 1850 en 1914.
Bij de slavenhandel (p. 98-99) is ze verkeerd geïnformeerd: die ‘20 miljoen’ waren er 12 miljoen, dat zijn er nog 12 miljoen te veel en slechts een zeer beperkt aantal vertrok vanuit het eiland Gorée en zo goed als geen uit het toeristische ‘Maison des Esclaves’, dat pas in 1784 gebouwd werd en gewoon een huis was van rijke burgers met een paar huisslaven.
Dan zijn er nog een paar details die de uitgever mag aanpassen bij een hopelijk tweede druk: ‘geraken’ moet raken zijn (p. 23, 81, 166); ‘Jan’ Van Bilsen heette Jef; zodanig ‘dan’ (p. 93) moet dat zijn; presidents-partij moet anders gesplitst worden; macht is bij voorkeur vrouwelijk, dus zij i.p.v. hij (p. 145); tussen ‘zij’ die (p. 166) moet zijn: tussen hen die. Een geografische kaart van Congo ontbreekt.
Conclusie: dit boek moeten we lezen, zeker nu overal komaf wordt gemaakt met historische standbeelden en straks misschien ook met mijn vak geschiedenis. Ik ben alvast ingegaan op de vraag van de schrijfster om haar boek te lezen: het kan het wederzijds begrip alleen maar ten goede komen.
Ze begint haar verhaal in 1865, het jaar waarin haar voorvader Oscar Clerebaut uitwijkt naar Soignies/Zinnik in Henegouwen om daar zoals vele Vlamingen in de steengroeven te werken. Het is ook het jaar waarin Leopold II koning wordt. Op de conferentie van Berlijn (1884-85) wordt hij soeverein van Congo, dat volgens de auteur maar een deel was van het Congo-rijk in de 17de eeuw. Pas vanaf 1895 levert de kolonie winst op, vooral dankzij rubber voor autobanden en ivoor voor biljartballen. Door de dwangarbeid en door andere factoren sterven enkele honderdduizenden tot miljoenen mensen (p. 14). Het eerste cijfer is bijna zeker correct, het tweede werd in 1908 gelanceerd door een jaloerse Britse consul. Na een rapport (op vraag van Leopold II) over de wantoestanden (1904-05), wordt Congo in 1908 een kolonie van België, na een stemming van ‘uitsluitend witte parlementsleden’, aldus de schrijfster (p. 20). In de Eerste Wereldoorlog vechten (slechts) 32 Congolezen als vrijwilliger in het Belgische leger: mannen die al in België verblijven. Tegen de Duitse koloniale troepen in het huidige Tanzania worden veel meer zwarten ingezet. Nsayi beweert dat tienduizenden Congolezen sterven op dat front, bijna zoveel als Belgen aan de IJzer (p. 24). Een bron noemt ze helaas niet.
In 1921 trekt voorvader Arthur Clerebaut (°1891) naar Congo als opzichter bij de aanleg van wegen en gebouwen. In 1927 wordt hij ontslagen wegens niet opdagen op zijn werk en dronkenschap. Maar hij blijft nog een tijdje in Congo als verkoper en krijgt in 1928 een zoon Marcel uit een relatie met Louisa Nsayi, dochter van een Italiaanse man en een zwarte vrouw. Rond 1931 keert Arthur terug naar Brussel en trouwt daar met een vrouw uit Roeselare.
Na het vroege overlijden van Louisa komt de kleine Marcel terecht op een internaat van de scheutisten in Boma, waar hij goed onderwijs krijgt: 6 jaar lager en 4 jaar middelbaar. In 1942 sterft Arthur plots. Zijn zoon Marcel is dan 13. In 1946 krijgt hij zijn deel van de erfenis. In de jaren 50 trouwt hij en krijgt hij hoge functies, o.a. bij de luchtvaart. In 1949 keurt België een duur economisch tienjarenplan goed voor Congo: 25, uiteindelijk 50 miljard BF (p. 44-45).
In de jaren 50 ontstaat ook een zwarte elite: in 1948 zijn er 12.000 à 15.000 évolués op 11 miljoen Congolezen, in 1956 zijn dat er 140.000 op 13 miljoen (p. 46).
Die zwarte elite krijgt in 1960 de onafhankelijkheid, met Lumumba als premier. 40.000 Belgen vluchten, nadat er vrouwen zijn verkracht en mannen mishandeld en gedood (en zelfs slachtoffer werden van kannibalisme). Katanga en Zuid-Kasaï scheiden zich af, Mobutu pleegt een staatsgreep in september 1960. Zijn leger neemt Lumumba gevangen. Op 17 januari 1961 wordt hij op een vliegtuig naar Katanga zwaar mishandeld (door Congolezen) en dan gedood. In 1965 wint de gematigde Tshombe de verkiezingen, maar Mobutu pleegt een tweede staatsgreep. In 1966 laat hij in Kinshasa vier politici in het openbaar ophangen, voor 300.000 toeschouwers, die daarvoor een dag vrijaf krijgen. Hetzelfde gebeurt ook in Lubumbashi.
Mobutu wordt alleenheerser. Het land, de provincies en steden krijgen authentieke namen. Marcel Clerebaut volgt en noemt zich voortaan Nsayi Kazudi, naar zijn moeder Louisa Nsayi. Zijn vele kinderen bij meerdere vrouwen krijgen ook de naam Nsayi (p. 59). De nationalisatie van de Belgische bedrijven loopt uit op een ramp: de nieuwe bazen zijn onbekwaam (p. 60). Dan krijgen we een tussendoortje: de aanwezigheid van Congolezen in België sinds 1885, o.a. op vier wereldtentoonstellingen tussen 1885 en 1958. Opmerkelijk is dat de migratie pas op gang komt na de onafhankelijkheid: de dictatuur en de dagelijkse miserie doen vele Congolezen inzien dat het in België beter is. Op 5 april 1984 wordt de schrijfster geboren in Kinshasa. Haar vader sterft vroeg, in 1989. Zijn vrouwen blijven achter met vele kinderen. Haar moeder trekt met haar naar België, naar Sint-Joost-ten-Node, de armste gemeente van het land. Nadia komt eerst twee jaar terecht in een internaat in Hoei, dan in de lagere school in Landen, waar haar Vlaamse pleegouders heel goed voor haar zorgen en haar Nederlands leren. Zij is de enige zwarte op heel de lagere school, maar ze behaalt goede resultaten.
In de jaren 90 verliest Mobutu al zijn Westerse vrienden. Tot zijn grote spijt is hij niet welkom op de begrafenis van zijn goede vriend Boudewijn. In Rwanda grijpt Kagame de macht, na de moord op bijna 1 miljoen Rwandezen en op tien Belgische para’s. 2 miljoen Rwandezen vluchten naar Zaïre. In 1996/97 grijpt Laurent Kabila de macht en vlucht Mobutu naar Marokko, waar hij sterft. In 2001 wordt Kabila gedood door zijn lijfwacht. Zijn zoon Joseph volgt hem op. Verschillende rebellengroepen controleren delen van het land, tienduizenden vrouwen worden op gruwelijke wijze verkracht, kinderen als soldaten ingelijfd.
Na haar middelbare school gaat Nadia in 2003 politieke wetenschappen studeren in Leuven. Het eerste jaar is moeilijk. In 2004 reist ze met haar mama voor het eerst naar hun familie in Congo. De samenwerking tussen de Leuvense universiteit en Congo startte al tijdens Leopold II. In 1960 had Congo twintig universitairen voor 14 miljoen inwoners. In de jaren 60-70 studeren enkele honderden Congolese studenten in Leuven, o.a. de oudste dochter van Kasavubu (eerste president van de republiek Congo/Kinshasa). Dat aantal daalt helaas tot ca. 132 in de jaren 2003-2008. Aan de Franstalige UCL en ULB zijn het er veel meer.
In 2006 wordt Joseph Kabila, de facto al aan de macht sinds 2001, tot president gekozen. Voor het eerst mogen de Congolezen zelf hun president kiezen. Dit verloopt niet zonder geweld.
In 2008 studeert Nadia met onderscheiding af in Leuven, als eerste vrouw in haar familie. Ze trekt naar Brussel en vindt meteen werk, o.a. bij politica Els Schelfout, maar die wordt in 2010 helaas niet herkozen. Dan vindt de schrijfster meteen ander werk bij Pax Christi in Antwerpen en Broederlijk Delen in Brussel. Ze mag geregeld naar Rwanda, Burundi en Congo reizen. Daar ontmoet ze overlevenden van de moordpartijen en de verkrachtingen. Telkens als er in Congo verkiezingen vervalst worden, slaan Congolezen in Brussel winkelramen kapot en steken ze auto’s in brand (p. 143), alsof die eigenaars de schuldigen zijn. Maar Di Rupo en Reynders erkennen Kabila als president. De gewone Congolees hunkert tevergeefs naar voedsel, een inkomen, water, onderwijs, gezondheidszorg.
In 2016 verhuist Nadia naar Antwerpen. Ze vernoemt de vele monumenten en straten die aan Congo herinneren. Ze vertelt over de verkiezingen van 2018: Fayulu haalt de meeste stemmen, maar Félix Tshisekedi wordt als winnaar uitgeroepen, na een deal met Kabila. In oktober 2019 verandert Nadia nog eens van job: ze wordt curator beeldvorming bij het MAS.
Het laatste hoofdstuk heet: “Sorry is niet genoeg”. Ook in dit hoofdstuk vereenzelvigt ze de kerk met koning en kapitaal (p. 182). Daardoor toont ze weinig respect voor het onbaatzuchtige werk van de missionarissen in onderwijs, gezondheidszorg en landbouw. Ze zegt dat ze “niet allemaal slecht waren” (p. 186)!
Volgens haar moet koning Filip zich gaan verontschuldigen voor de daden van zijn familie en de regering voor de daden van de staat. Bisschop Bonny heeft in 2017 al excuses aangeboden, maar dat is blijkbaar niet genoeg (p.189). En ook wij moeten ‘dekoloniseren’: erkennen dat kolonialisme een fundamenteel onrechtvaardig systeem was. Ze zegt dat sommigen Leopold II gelijk stellen met Hitler en Stalin (p.193), die samen verantwoordelijk waren voor bijna 50 miljoen doden. Gelukkig noemt ze die dwazen niet met naam . Leopold heeft nooit opdracht gegeven om te moorden en toen hij ervan hoorde, stuurde hij een onderzoekscommissie.
Wat de standbeelden betreft, is ze gematigd: ze pleit voor een kritisch bijschrift (maar ze heeft wel de petitie ondertekend om het onopvallende beeld uit de bibliotheek van Leuven te halen). Sommige straatnamen moeten vervangen worden door namen van Congolezen, met name van Lumumba. Wellicht weet ze niet dat er na elke toespraak van die man en tijdens zijn kort premierschap geregeld rellen uitbraken, waarbij Congolezen niet enkel blanke vrouwen verkrachtten en blanke mannen vermoordden, maar ook hun eigen medeburgers. Wij zouden beter wat straten en pleinen noemen naar dokter Denis Mukwege, die dagelijks zwarte meisjes herstelt na gruwelijke verkrachting en verminking door zwarten. Bij de collecties van de musea in Tervuren en Antwerpen geeft de schrijfster de indruk dat de voorwerpen gestolen werden, wat hoegenaamd niet klopt: wij Belgen kochten ze op markten en bij de kunstenaars thuis. De Congolese overheid vraagt trouwens niet om restitutie: ze heeft wel andere zorgen. Zij pleit er ook voor om in het onderwijs meer zwarten aan het woord te laten. Wat houdt hen tegen om geschiedenis of welk vak ook te studeren zoals Zana Etambala? Er zijn genoeg vacante plaatsen in het onderwijs. En ze zijn welkom op iedere school, meer dan de decadente Jef Geeraerts die op tv zijn straffe verhalen mocht vertellen (p. 202). Blijkbaar heeft maar 41% van de 80.000 Congolese Belgen werk. Is dat enkel door discriminatie? Voor de mensen uit de Maghreb is dat 46%, voor de autochtone Belgen 73% (De Tijd, 11/06/2020). Al jaren zoekt men personeel bij politie, brandweer, in het onderwijs, zeker in alle grote steden en zeker in Brussel.
70% van de Congolese diaspora vindt dat België verantwoordelijk is voor de slechte politieke situatie in Congo (p. 207), alsof wij daar nog iets te zeggen hebben aan de corruptie en de uitbuiting. Over de uitbuiting door de Chinezen wordt geen woord gezegd.
Tot slot noemt ze zich een bruggenbouwer, zonder dat ze ook maar één positieve kant van de kolonisatie belicht: in 1960 had Congo de beste universiteiten en scholen van Afrika, waren de tropische ziektes uitgeroeid, de wegen en spoorwegen in heel goede staat. Wat rest daar nog van na 60 jaar Congolees wanbeheer? Krijgen wij daar ook excuses voor?
Nadia Nsayi heeft een pittig boek geschreven, waarbij geen enkele lezer in slaap zal vallen. Weinigen kunnen dat op haar leeftijd. Proficiat dus. Ze schrijft mooi, heeft degelijk onderzoek verricht in archieven en overwegend goede bronnen gebruikt.
Ik begrijp ook de frustratie van de Congolese diaspora over de corruptie en het wanbeheer in hun land, maar ik begrijp niet dat ze die frustratie op ons afreageren, o.a. door de mooie winkels op de Waterloolaan in Brussel te plunderen en te vernielen op 7 juni 2020, nadat die nog maar een week heropgestart waren na 3 maanden lockdown. Het heeft ook geen zin om ons begrippen zoals ‘wit’ op te dringen i.p.v. ‘blank’: dat lijkt op omgekeerde kolonisatie.
Zoals vele critici beseft ook zij niet dat België al vóór de kolonisatie aan de economische top stond in de wereld, spoorwegen en tramlijnen aanlegde in Rusland, Egypte en China. Onze welvaart was dus niet enkel aan Congo te danken. België heeft nooit zo goed gepresteerd als tussen 1850 en 1914.
Bij de slavenhandel (p. 98-99) is ze verkeerd geïnformeerd: die ‘20 miljoen’ waren er 12 miljoen, dat zijn er nog 12 miljoen te veel en slechts een zeer beperkt aantal vertrok vanuit het eiland Gorée en zo goed als geen uit het toeristische ‘Maison des Esclaves’, dat pas in 1784 gebouwd werd en gewoon een huis was van rijke burgers met een paar huisslaven.
Dan zijn er nog een paar details die de uitgever mag aanpassen bij een hopelijk tweede druk: ‘geraken’ moet raken zijn (p. 23, 81, 166); ‘Jan’ Van Bilsen heette Jef; zodanig ‘dan’ (p. 93) moet dat zijn; presidents-partij moet anders gesplitst worden; macht is bij voorkeur vrouwelijk, dus zij i.p.v. hij (p. 145); tussen ‘zij’ die (p. 166) moet zijn: tussen hen die. Een geografische kaart van Congo ontbreekt.
Conclusie: dit boek moeten we lezen, zeker nu overal komaf wordt gemaakt met historische standbeelden en straks misschien ook met mijn vak geschiedenis. Ik ben alvast ingegaan op de vraag van de schrijfster om haar boek te lezen: het kan het wederzijds begrip alleen maar ten goede komen.
March 2, 2024
Ik had hier meer/iets anders van verwacht.
Deel 1 (familiebiografie) sluit elk stuk af met vragen over de kolonisatie, waarop ik vooral het ontbrekende antwoord wou lezen…
Deel 2 is haar carrière.
Deel 3 is eindelijk haar visie op het dekolonisatie-proces.
2⭐️
(Te danken aan deel 3)
Deel 1 (familiebiografie) sluit elk stuk af met vragen over de kolonisatie, waarop ik vooral het ontbrekende antwoord wou lezen…
Deel 2 is haar carrière.
Deel 3 is eindelijk haar visie op het dekolonisatie-proces.
2⭐️
(Te danken aan deel 3)
September 9, 2020
Nadia Nsayi slaagt erin om op een enorm heldere en vlotte manier en aan de hand van haar eigen boeiende levensverhaal de geschiedenis en relatie tussen België en Congo in kaart te brengen. Door vaak algemeen, en hier en daar gedetailleerder te zijn, bevat het boek absolute basiskennis voor iedere Belgische inwoner en tegelijkertijd verschillende kapstokken voor wie zich verder wil verdiepen. Niet alleen vertelt ze over de koloniale periode, waar Leopold II en nadien de Belgische staat een verschrikkelijke hoofdrol in speelden, maar ze schrijft ook over de neokoloniale invloed die België na de onafhankelijkheid van Congo tot vandaag uitoefent. Daarnaast legt ze op een ongecompliceerde manier de link met het hedendaagse racisme tegenover Afro-Belgen uit. Haar pleidooi om te evolueren naar een postkoloniale samenleving en samenwerking tussen de twee landen bevat concrete aanbevelingen die voor eenieder die streeft naar een meer rechtvaardige en gelijkwaardige maatschappij nuttig zijn. Zeker als je interesse in het (de)kolonisatiegesprek nieuw is, is dit een goede starter! Toch zullen diegenen die het debat al even volgen, kunnen genieten van dit boek omdat het verschillende kennis en discussies overzichtelijk structureert en gekende standpunten bevestigt en onderbouwt.
August 25, 2020
Net zoals een aantal andere reviewers heb ik me regelmatig gestoord aan de schrijfstijl, met in het bijzonder het veelvuldig gebruik van de open vraag op het einde van een paragraaf. Mij werd ingepeperd dat je retorische en/of open vragen best vermijdt in teksten: het is beter het antwoord op de vraag te schrijven dan de vraag zelf. Veel van de open vragen in dit boek worden er een beetje contextloos in geslingerd, of insinueren antwoorden die niet gestaafd worden door de rest van de tekst.
Dat gezegd zijnde heb ik het boek in zijn geheel graag gelezen. De koloniale geschiedenis wordt goed uiteengezet vanuit een ander oogpunt dan het gebruikelijke Blanke Mannelijke (Belgische) Perspectief. Het tweede deel kon mij persoonlijk ook smaken: ik vond de reis door de carrière van Nadia Nsayi interessant en ook een nuttig vehikel voor verdere bespiegelingen over Congo, Afrika, en België.
Het laatste deel vond ik, net zoals wederom veel andere reviewers hier, het sterkste. Nadia Nsayi komt op een duidelijke, gestructureerde, en onderbouwde manier op voor haar eigen visie omtrent de (de)kolonisatie. De rem mocht schijnbaar een beetje los, waardoor haar eigen stem naar mijn mening het sterkst doorklinkt in deze passages, wat ook de schrijfstijl ten goede kwam. De vinger wordt op de wonde gelegd, maar er komen ook concrete voorstellen op tafel.
Dat gezegd zijnde heb ik het boek in zijn geheel graag gelezen. De koloniale geschiedenis wordt goed uiteengezet vanuit een ander oogpunt dan het gebruikelijke Blanke Mannelijke (Belgische) Perspectief. Het tweede deel kon mij persoonlijk ook smaken: ik vond de reis door de carrière van Nadia Nsayi interessant en ook een nuttig vehikel voor verdere bespiegelingen over Congo, Afrika, en België.
Het laatste deel vond ik, net zoals wederom veel andere reviewers hier, het sterkste. Nadia Nsayi komt op een duidelijke, gestructureerde, en onderbouwde manier op voor haar eigen visie omtrent de (de)kolonisatie. De rem mocht schijnbaar een beetje los, waardoor haar eigen stem naar mijn mening het sterkst doorklinkt in deze passages, wat ook de schrijfstijl ten goede kwam. De vinger wordt op de wonde gelegd, maar er komen ook concrete voorstellen op tafel.
November 19, 2021
Ik wou dit boek zó goed vinden, omdat ik Nsayi een belangrijke stem vind in het Congodebat in België. Inhoudelijk heb ik weinig aan te merken op dit boek: het beschrijft krachtig hoe de grote wereld van kolonisatie en geopolitiek hand in hand gaan met kleine, familiale verhalen. Jammer genoeg vond ik het niet goed geschreven. Ik kijk dan vooral naar de uitgever: een boek schrijven is bijzonder moeilijk en ik voel geen sterke ondersteuning van de auteur in dit werk. Nsayi's stijl zit bijvoorbeeld vol vragen, retorische en feitelijke, en al snel wordt het heel vervelend dat die vragen niet beantwoord worden. Zeker omdat ik weet dat Nsayi veel antwoorden heeft, of vermoedens die gebaseerd zijn op een uitgebreide kennis over de situatie en op ervaringen. Ik had de indruk dat ze een uitgever nodig had die haar uitdaagde. Nu blijf ik een beetje op mijn honger zitten, zeker omdat de vragen vandaag in ons land nog altijd beantwoord worden door witte mannen als David Van Reybrouck. Tijd om meer plaats in te nemen.
November 28, 2022
Ik had er meer van verwacht. Dit boek kan misschien interessant zijn als je helemaal niets afweet van de Congolese geschiedenis en/of dekolonisatie, maar voor het eerste bekijk je beter Kinderen van de kolonisatie als instap. Voor het tweede kun je gerust dit boek skippen tot het laatste hoofdstuk.
Ik moet zeggen dat ik het eerste deel, waarin Nsayi op zoek gaat naar de geschiedenis van haar grootouders, nog interessant vond, maar daarna vervalt Nsayi in een "en toen deed ik dat, daar, met die persoon"-riedeltje.
Dit boek had een betere redacteur kunnen gebruiken, zoals wel vaker bij boeken van Epo het geval is. Wat jammer is, want ze reiken dan weer wel interessante thema's aan die een breder publiek verdienen.
Ik moet zeggen dat ik het eerste deel, waarin Nsayi op zoek gaat naar de geschiedenis van haar grootouders, nog interessant vond, maar daarna vervalt Nsayi in een "en toen deed ik dat, daar, met die persoon"-riedeltje.
Dit boek had een betere redacteur kunnen gebruiken, zoals wel vaker bij boeken van Epo het geval is. Wat jammer is, want ze reiken dan weer wel interessante thema's aan die een breder publiek verdienen.
September 26, 2020
Broodnodig dat mensen dit boek lezen! Het onrechtvaardige systeem van kolonialisme wordt hierin aangekaart aan de hand van de geschiedenis van Congo-België, maar ook het verhaal van Nsayi haar familie en persoonlijke levensloop. Een belangrijk verhaal om te brengen, het volledige boek maar zeker het laatste hoofdstuk doen je nadenken over de koloniale en post-koloniale periodes, de verantwoordelijkheden van politiek, witte mensen, economie, het verschil tussen individuele verhalen en het systeem,...
October 18, 2020
Een teleurstellend boek. Het historisch overzicht van de Congoleze geschiedenis is zeer opervlakkig en sommige bemerkingen van de auteur zijn te simplistisch. Ook waar ze vertelt over haar eigen interessante familiegeschiedenis had ik gehoopt op meer diepgang, analyse en reflectie. Het sterkste deel van het boek was het laatste waar ze dieper in gaat op het dekolonisatie debat en met concrete voorstellen komt.
January 28, 2021
Nadia Nsayi verweeft de geschiedenis van Congo sinds de start van de kolonisatie met haar persoonlijke familiegeschiedenis. Welke rol hebben het Belgisch koningshuis, de Belgische staat, kerk en bedrijven gespeeld tijdens de kolonisatie tot nu? Hoe kunnen we dekoloniseren? Heel sterk boek dat niet alleen aanzet tot reflectie over het eigen handelen, maar ook tot actie.
January 27, 2023
Dekolonisatie is een noodzakelijke weg in een multiculturele samenleving met een zwaar koloniaal verleden en talrijke koloniale erfenissen. Het gaat over investeren in een inclusieve maatschappij waarin iedereen zich én thuis voelt, én gelijke kansen krijgt én kan participeren. Kortom, dekoloniseren is streven naar vreedzaam samenleven.
August 2, 2020
Interessant overzicht van de relatie België-Congo, zeker de moeite om te lezen. Drie sterren omdat het wat te vaak leest als een cursus. Het meest interessante laatste deel over dekolonisatie smaakt naar meer.
March 4, 2021
The search towards her origins is very well documented and written while the political views are somewhat old fashioned and tiring as if Congo and Zaire did not receive any opportunities to prove during the last 60 years to stand alone and develop themselves.
September 3, 2023
Een goede introductie in de wereld van de dekolonisatie. De aandacht voor de verborgen overblijfselen van de kolonie in Antwerpen was een revelatie alsook de statistiek inzake opleiding en werkloosheid in de diaspora.
August 14, 2025
Persoonlijk relaas van een veelzijdige politicologe over dekolonisatie (het onrecht van kolonisatie helen), verweven met politieke inzichten en de geschiedenis van Congo. Ze is opvallend mild, rekening houdend met het gruwelijke verleden van België.
May 24, 2020
Interessante autobiografie gekoppeld aan de geschiedenis van de DRC, altijd een plezier om te lezen.
Displaying 1 - 30 of 40 reviews