What do you think?
Rate this book
De Dood Van Empedokles
Der Tod des Empedokles' geldt als een van de hoogtepunten van de Duitse literatuur. De drie versies van dit onafgewerkte treurspel van Friedrich Hölderlin zijn nu voor het eerst integraal in het Nederlands vertaald.
De Griekse filosoof Empedokles, die rond 440 voor Christus op Sicilië leefde, is een tot de verbeelding sprekende duizendkunstenaar. Als wetenschapper, dichter en denker schreef hij leergedichten over de vier elementen van alle Zijn - water, lucht, aarde en vuur - , die worden samengevoegd en gescheiden door liefde en haat. Maar Empedokles was ook politicus in een woelige periode van spanningen tussen tirannie en democratie; hij was daarenboven een genezer en een zelfverklaard profeet die volgens een legende in de vulkaan de Etna zou zijn gesprongen om zijn goddelijkheid te bewijzen en zich te verenigen met de natuur.
De Duitse dichter Friedrich Hölderlin (1770-1843) was de eerste grote schrijver die van Empedokles een fascinerende moderne literaire figuur maakte, met de envergure van een Faust, een Hamlet of een Don Quichotte. Zijn drie ontwerpen zijn onafgewerkt gebleven, maar die paar duizend verzen behoren tot het sterkste wat de Duitse literatuur te bieden heeft. Hölderlins treurspel-project is een intellectueel drama over ecologie, poëzie, wetenschap, politieke retoriek en charisma dat brandend actueel is en hedendaagse kunstenaars als Romeo Castellucci, Stefan Hertmans en Theater Zuidpool blijft uitdagen.
De vertaler, Bart Philipsen, is hoogleraar Duitse literatuur en theaterwetenschappen aan de KU Leuven.
De Griekse filosoof Empedokles, die rond 440 voor Christus op Sicilië leefde, is een tot de verbeelding sprekende duizendkunstenaar. Als wetenschapper, dichter en denker schreef hij leergedichten over de vier elementen van alle Zijn - water, lucht, aarde en vuur - , die worden samengevoegd en gescheiden door liefde en haat. Maar Empedokles was ook politicus in een woelige periode van spanningen tussen tirannie en democratie; hij was daarenboven een genezer en een zelfverklaard profeet die volgens een legende in de vulkaan de Etna zou zijn gesprongen om zijn goddelijkheid te bewijzen en zich te verenigen met de natuur.
De Duitse dichter Friedrich Hölderlin (1770-1843) was de eerste grote schrijver die van Empedokles een fascinerende moderne literaire figuur maakte, met de envergure van een Faust, een Hamlet of een Don Quichotte. Zijn drie ontwerpen zijn onafgewerkt gebleven, maar die paar duizend verzen behoren tot het sterkste wat de Duitse literatuur te bieden heeft. Hölderlins treurspel-project is een intellectueel drama over ecologie, poëzie, wetenschap, politieke retoriek en charisma dat brandend actueel is en hedendaagse kunstenaars als Romeo Castellucci, Stefan Hertmans en Theater Zuidpool blijft uitdagen.
De vertaler, Bart Philipsen, is hoogleraar Duitse literatuur en theaterwetenschappen aan de KU Leuven.
287 pages, Paperback
First published January 1, 1846
18 people are currently reading
590 people want to read
About the author
Friedrich Hölderlin
499 books394 followersJohann Christian Friedrich Hölderlin was a major German lyric poet, commonly associated with the artistic movement known as Romanticism. Hölderlin was also an important thinker in the development of German Idealism, particularly his early association with and philosophical influence on his seminary roommates and fellow Swabians Georg Wilhelm Friedrich Hegel and Friedrich Wilhelm Joseph Schelling.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 39 reviews
May 27, 2022
(...)
Hölderlin commits not to start at the beginning; he writes that the end will already achieve and questions the understanding of the figure presented in the previous plan. The doubt about the subject's autonomy in holding the word becomes the crystallization point of this questioning. Therefore, it is not the death's foundation that had to modify in the three versions but the representation of the figure of Empedocles, which implies a change in the understanding of tragedy as a form. The overcoming of classicism occurs throughout the tragedy's writing: the various realizations allow us to detect an implicit reading of Sophocles.
(...)
Preface
Hölderlin commits not to start at the beginning; he writes that the end will already achieve and questions the understanding of the figure presented in the previous plan. The doubt about the subject's autonomy in holding the word becomes the crystallization point of this questioning. Therefore, it is not the death's foundation that had to modify in the three versions but the representation of the figure of Empedocles, which implies a change in the understanding of tragedy as a form. The overcoming of classicism occurs throughout the tragedy's writing: the various realizations allow us to detect an implicit reading of Sophocles.
(...)
Preface
November 4, 2023
Unvollendetes Pathos in Reinform. Naturgesättigter Idealismus auf Abwegen.
Friedrich Hölderlin gilt als ein hermetischer Dichter. Schon sein Roman Hyperion besitzt mehrere Bedeutungsebenen, die sich von Antike vermittelter Gegenwartskritik, über poetisch reaktualisierter Transzendentalphilosophie bis hin zur intensiven Ich-Katharsis differenzieren lassen. In „Der Tod des Empedokles“, entstanden zwischen 1797 bis 1800, setzt er seinem Literaturprojekt die Krone auf. Es blieb leider unvollendet:
PAUSANIAS. Warum Verbirgst du mirs, und machst dein Leiden mir
Zum Rätsel? glaube! schmerzlicher ist nichts.
EMPEDOKLES. Und nichts ist schmerzlicher, Pausanias! Denn Leiden zu enträtseln.
Hölderlin spürt in „Der Tod des Empedokles“ antiken Tragödien des Sophokles nach, die er, wohlmöglich als Vorbereitung auf die Beendigung seines Empedokles-Projekt ab 1800 übersetzte. Es erschienen in eigenwilliger Diktion „Antigone“ und „Ödipus der Tyrann“. Die erste Fassung des Empedokles besitzt im Vergleich zu den Übersetzungen und den letzten beiden Fassungen noch eine vergleichbar nachvollziehbare Sprache. In erster Linie geht es im Empedokles um die Problematik der Benennung, der Bezeichnung, der Kommunikation über Inkommunikabilitäten:
EMPEDOKLES. O stille! gute Götter! immer eilt
Den Sterblichen das ungeduldge Wort
Voraus und läßt die Stunde des Gelingens
Nicht unbetastet reifen.
Empedokles lebt in Agrigent und gilt dort als Weiser. Eines Tages vergreift er sich im Wort und vergleicht sich bei einer Rede mit einem Gott, woraufhin ihn eine tiefe Scham befällt und er sich mit einer Sinnkrise konfrontiert sieht. Diese nutzt der Priester Hermokrates aus, um ihn vor aller Augen aus Agrigent zu verbannen. Leidend, aber sich zurecht als verstoßen fühlend, hat er sich doch gegen die Götter vergangen, geht Empedokles mit seinem letzten ihm verbliebenen Anhänger Pausanias zum Ätna hinauf. Bevor er den Plan, sich umzubringen, in die Tat umsetzen kann, erscheint Hermokrates samt Gefolgschaft, um sich zu entschuldigen:
ZWEITER BÜRGER. Du solltest König sein. O sei es! seis!
Ich grüße dich zuerst, und alle wollens.
EMPEDOKLES. Dies ist die Zeit der Könige nicht mehr.
DIE BÜRGER erschrocken. Wer bist du, Mann?
PAUSANIAS. So lehnt man Kronen ab, Ihr Bürger.
Die Entfremdung und Enttäuschung sitzt aber zu tief. Unter dem wankelmütigen Volk Agrigents will er, selbst als König, nicht mehr leben. Er sucht die Einheit mit der Natur, das Verstehen, die Wechselwirkung, die er nicht mehr in Zwischenmenschlichen erhofft. Das Wort hat sich verbraucht. Hölderlins Fassung „Dichter in dürftiger Zeit“ findet den Höhepunkt im Sprung in den Vulkan, in die irdische Sonne, wo alle Differenzen funkensprühend verglühen.
Was Hölderlins „Der Tod des Empedokles“ auszeichnet, lässt sich als poetisierte Philosophie beschreiben. In Reden, überschwänglichen Emphasen, in Tiraden, melodiösen Zeremonien, in Gesang, Klagen und Litaneien kämpft Empedokles um sein ozeanisches, inspiriertes Lebensgefühl. Der hymnische Ton, das buntschillernde Pathos, die Rhythmik entschlüsseln den Text als Versuch, symbolisch, poetisch, durch Klang und Reim die Sprache und mit ihr das Gemüt zurück in den Kosmos zu versetzen und das Urteil, die Entzauberung der Welt, zurückzunehmen.
Ein grundlegender Pessimismus durchzieht unüberhörbar das ganze Spätwerk Hölderlins und so auch die Tragödie „Der Tod des Empedokles“. Fast ein Jahrhundert später wird Friedrich Nietzsche Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen schreiben. In Diktion, Ziel und Form sehr ähnlich, lassen sich die beiden Werke als Ying-Yang eines deutschen Geschichtspessimismus lesen, die von einem hegelianischen fortschreitenden Weltgeist nichts wissen wollen und im zyklischen Fatalismus poetische Beruhigung und Selbstbestätigung suchen.
Friedrich Hölderlin gilt als ein hermetischer Dichter. Schon sein Roman Hyperion besitzt mehrere Bedeutungsebenen, die sich von Antike vermittelter Gegenwartskritik, über poetisch reaktualisierter Transzendentalphilosophie bis hin zur intensiven Ich-Katharsis differenzieren lassen. In „Der Tod des Empedokles“, entstanden zwischen 1797 bis 1800, setzt er seinem Literaturprojekt die Krone auf. Es blieb leider unvollendet:
PAUSANIAS. Warum Verbirgst du mirs, und machst dein Leiden mir
Zum Rätsel? glaube! schmerzlicher ist nichts.
EMPEDOKLES. Und nichts ist schmerzlicher, Pausanias! Denn Leiden zu enträtseln.
Hölderlin spürt in „Der Tod des Empedokles“ antiken Tragödien des Sophokles nach, die er, wohlmöglich als Vorbereitung auf die Beendigung seines Empedokles-Projekt ab 1800 übersetzte. Es erschienen in eigenwilliger Diktion „Antigone“ und „Ödipus der Tyrann“. Die erste Fassung des Empedokles besitzt im Vergleich zu den Übersetzungen und den letzten beiden Fassungen noch eine vergleichbar nachvollziehbare Sprache. In erster Linie geht es im Empedokles um die Problematik der Benennung, der Bezeichnung, der Kommunikation über Inkommunikabilitäten:
EMPEDOKLES. O stille! gute Götter! immer eilt
Den Sterblichen das ungeduldge Wort
Voraus und läßt die Stunde des Gelingens
Nicht unbetastet reifen.
Empedokles lebt in Agrigent und gilt dort als Weiser. Eines Tages vergreift er sich im Wort und vergleicht sich bei einer Rede mit einem Gott, woraufhin ihn eine tiefe Scham befällt und er sich mit einer Sinnkrise konfrontiert sieht. Diese nutzt der Priester Hermokrates aus, um ihn vor aller Augen aus Agrigent zu verbannen. Leidend, aber sich zurecht als verstoßen fühlend, hat er sich doch gegen die Götter vergangen, geht Empedokles mit seinem letzten ihm verbliebenen Anhänger Pausanias zum Ätna hinauf. Bevor er den Plan, sich umzubringen, in die Tat umsetzen kann, erscheint Hermokrates samt Gefolgschaft, um sich zu entschuldigen:
ZWEITER BÜRGER. Du solltest König sein. O sei es! seis!
Ich grüße dich zuerst, und alle wollens.
EMPEDOKLES. Dies ist die Zeit der Könige nicht mehr.
DIE BÜRGER erschrocken. Wer bist du, Mann?
PAUSANIAS. So lehnt man Kronen ab, Ihr Bürger.
Die Entfremdung und Enttäuschung sitzt aber zu tief. Unter dem wankelmütigen Volk Agrigents will er, selbst als König, nicht mehr leben. Er sucht die Einheit mit der Natur, das Verstehen, die Wechselwirkung, die er nicht mehr in Zwischenmenschlichen erhofft. Das Wort hat sich verbraucht. Hölderlins Fassung „Dichter in dürftiger Zeit“ findet den Höhepunkt im Sprung in den Vulkan, in die irdische Sonne, wo alle Differenzen funkensprühend verglühen.
Was Hölderlins „Der Tod des Empedokles“ auszeichnet, lässt sich als poetisierte Philosophie beschreiben. In Reden, überschwänglichen Emphasen, in Tiraden, melodiösen Zeremonien, in Gesang, Klagen und Litaneien kämpft Empedokles um sein ozeanisches, inspiriertes Lebensgefühl. Der hymnische Ton, das buntschillernde Pathos, die Rhythmik entschlüsseln den Text als Versuch, symbolisch, poetisch, durch Klang und Reim die Sprache und mit ihr das Gemüt zurück in den Kosmos zu versetzen und das Urteil, die Entzauberung der Welt, zurückzunehmen.
Ein grundlegender Pessimismus durchzieht unüberhörbar das ganze Spätwerk Hölderlins und so auch die Tragödie „Der Tod des Empedokles“. Fast ein Jahrhundert später wird Friedrich Nietzsche Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen schreiben. In Diktion, Ziel und Form sehr ähnlich, lassen sich die beiden Werke als Ying-Yang eines deutschen Geschichtspessimismus lesen, die von einem hegelianischen fortschreitenden Weltgeist nichts wissen wollen und im zyklischen Fatalismus poetische Beruhigung und Selbstbestätigung suchen.
June 3, 2017
Der Tod des Empedocles
A Dramatic Play by Friedrich Hölderlin. (1770 – 1843)
A masterpiece of the German language.
Legend tells us that Empedocles committed suicide by throwing himself into the volcano
Aetna, in Sicily.
The beautiful dialogs of the play, in eight scenes, leads the spectator through the
Philosopher’s life in the city of Agrigento. He is appreciated and loved for his wisdom and
kindness and as unfailing healer of the sick and ailing.
One day, however, he declares himself a God.
He thereby gives the jealous traditional religious Priest the opportunity to raise the population against him, persecute and outlaw him and to have him chased out of the City.
His faithful disciple Pausanias helps him to survive and as they climb the slopes of the Aetna,
the populace of the city comes running after them.
They have changed their mind and want Empedocles to forgive them and come back to the city.
But he has made up his mind otherwise. He speaks to them in a long, beautiful and spiritual way and forgives them, but cannot forget the humiliation.
As the day is coming to an end, he sends them all back and continues on his own, up the
mountain, never to be seen again.
A Dramatic Play by Friedrich Hölderlin. (1770 – 1843)
A masterpiece of the German language.
Legend tells us that Empedocles committed suicide by throwing himself into the volcano
Aetna, in Sicily.
The beautiful dialogs of the play, in eight scenes, leads the spectator through the
Philosopher’s life in the city of Agrigento. He is appreciated and loved for his wisdom and
kindness and as unfailing healer of the sick and ailing.
One day, however, he declares himself a God.
He thereby gives the jealous traditional religious Priest the opportunity to raise the population against him, persecute and outlaw him and to have him chased out of the City.
His faithful disciple Pausanias helps him to survive and as they climb the slopes of the Aetna,
the populace of the city comes running after them.
They have changed their mind and want Empedocles to forgive them and come back to the city.
But he has made up his mind otherwise. He speaks to them in a long, beautiful and spiritual way and forgives them, but cannot forget the humiliation.
As the day is coming to an end, he sends them all back and continues on his own, up the
mountain, never to be seen again.
February 2, 2024
"All deine Freuden Erde! wahr, wie sie
Und warm und voll, aus Müh' und Liebe reifen,
Sie alle gabst du mir, und wenn ich oft
Auf stiller Bergeshöhe saß und staunend
Der Menschen wechselnd Irrsal übersann
Zu tief von deinen Wandlungen ergriffen
Und nah mein eignes Welken ahndete,
Dann atmete der Äther, so wie dir,
Mir heilend um die liebeswunde Brust,
Und, wie Gewölk der Flamme, lösten
Gereiniget die Sorgen mir sich auf,
Im hohen Blau."
Hier spricht kein Guru, kein Popanz, oh nein, hier ist man Zeuge einer Begabung, einer Naturkraft von unbändig seltener Art. Hölderlin bedarf keiner Einführung, keiner großen Worte, sein Name allein hat Gewicht.
Meine liebste Frau beschenkte mich mit zwei prächtigen Bänden in denen alle Werke des großen Hölderlin versammelt sind. Welch starker, ja kindlicher Freude ich dadurch ausgesetzt war, brauch ich nicht zu beschreiben. Seit Hyperion ist Hölderlin bei mir ganz oben auf der Liste, und auch dieses leider unvollständige und nicht vollendete Werk hat es mir angetan.
Beschrieben wird das mythische Leben Empedokles in hochgradig poetischer Kunst, welche die Sinne betört und den Geist anregt. Wie versteht es dieser Mensch nur wortgewaltig, kraftvoll und wellenartig seine Gedanken in so reiner Holdseligkeit an den Leser zu bringen. Man fühlt auch hier, genau wie bei Hyperion, Hölderlin's eigene Wehklagen und Erlebnisse unter den Menschen. So läßt er Empedokles mit neidischen und törichten Priestern/Volkslehrern disputieren, die auf Grund ihrer eigenen gearteten Natur Anlaß haben, ihn fort zu wünschen. Man spürt förmlich, wie Hölderlin seine eigenen Erlebnisse unter den armseligen Deutschen, jene kleinbürgerlichen Philister unter denen er litt, durch die Worte Empedokles selbst wiedergibt:
"Ihr Unverschämten! Anders wißt ihr nicht?
O tut die Augen auf und seht, wie schlecht
Ihr seid, daß euch das Weh die närrische,
Verruchte Zunge lähme; könnt ihr nicht
Erröten? o ihr Armen! schamlos läßt
Den schlechten Mann mitleidig die Natur,
Daß ihn das Größre nicht zu Tode schröcke.
Wie könnt er sonst vor Größerem bestehn?"
Das Große ist fürwahr nie beliebt gewesen. Hier haben wir wirkliche Literatur, wirkliche Kunst, geschöpft aus dem Vaterland aller schönen Künste, welche laut Hölderlin Griechenland sei. Auch ich vermochte schon oft Nahrung für meine eigenen Betrachtungen unter den antiken Griechen zu finden und kann Hölderlin daher nur zu gut nachempfinden, was er hier leidenschaftlich und künstlerisch verarbeitet. Auch seine unbändige Liebe zur Natur, zur Urkraft unserer Erde, wie die ersten Verse oben bezeugen, war auch bei mir stets von intensiver Art.
Es ist traurig, dass es nie beendet werden konnte. Die Geschichte wäre perfekt gewesen. Hölderlin verstand es wie kaum ein zweiter, seine Empfänglichkeit für das Schöne in einer Art und Weise zu beschreiben, für die ich kaum Worte zu finden weiß, aber dafür umso stärker zu fühlen vermag. Bei diesem Werk gedeiht einem im Gemüt eine Anmut für das Ästhetische, ja beinah eine Üppigkeit für das Entzückende in der Literatur und Natur.
Und warm und voll, aus Müh' und Liebe reifen,
Sie alle gabst du mir, und wenn ich oft
Auf stiller Bergeshöhe saß und staunend
Der Menschen wechselnd Irrsal übersann
Zu tief von deinen Wandlungen ergriffen
Und nah mein eignes Welken ahndete,
Dann atmete der Äther, so wie dir,
Mir heilend um die liebeswunde Brust,
Und, wie Gewölk der Flamme, lösten
Gereiniget die Sorgen mir sich auf,
Im hohen Blau."
Hier spricht kein Guru, kein Popanz, oh nein, hier ist man Zeuge einer Begabung, einer Naturkraft von unbändig seltener Art. Hölderlin bedarf keiner Einführung, keiner großen Worte, sein Name allein hat Gewicht.
Meine liebste Frau beschenkte mich mit zwei prächtigen Bänden in denen alle Werke des großen Hölderlin versammelt sind. Welch starker, ja kindlicher Freude ich dadurch ausgesetzt war, brauch ich nicht zu beschreiben. Seit Hyperion ist Hölderlin bei mir ganz oben auf der Liste, und auch dieses leider unvollständige und nicht vollendete Werk hat es mir angetan.
Beschrieben wird das mythische Leben Empedokles in hochgradig poetischer Kunst, welche die Sinne betört und den Geist anregt. Wie versteht es dieser Mensch nur wortgewaltig, kraftvoll und wellenartig seine Gedanken in so reiner Holdseligkeit an den Leser zu bringen. Man fühlt auch hier, genau wie bei Hyperion, Hölderlin's eigene Wehklagen und Erlebnisse unter den Menschen. So läßt er Empedokles mit neidischen und törichten Priestern/Volkslehrern disputieren, die auf Grund ihrer eigenen gearteten Natur Anlaß haben, ihn fort zu wünschen. Man spürt förmlich, wie Hölderlin seine eigenen Erlebnisse unter den armseligen Deutschen, jene kleinbürgerlichen Philister unter denen er litt, durch die Worte Empedokles selbst wiedergibt:
"Ihr Unverschämten! Anders wißt ihr nicht?
O tut die Augen auf und seht, wie schlecht
Ihr seid, daß euch das Weh die närrische,
Verruchte Zunge lähme; könnt ihr nicht
Erröten? o ihr Armen! schamlos läßt
Den schlechten Mann mitleidig die Natur,
Daß ihn das Größre nicht zu Tode schröcke.
Wie könnt er sonst vor Größerem bestehn?"
Das Große ist fürwahr nie beliebt gewesen. Hier haben wir wirkliche Literatur, wirkliche Kunst, geschöpft aus dem Vaterland aller schönen Künste, welche laut Hölderlin Griechenland sei. Auch ich vermochte schon oft Nahrung für meine eigenen Betrachtungen unter den antiken Griechen zu finden und kann Hölderlin daher nur zu gut nachempfinden, was er hier leidenschaftlich und künstlerisch verarbeitet. Auch seine unbändige Liebe zur Natur, zur Urkraft unserer Erde, wie die ersten Verse oben bezeugen, war auch bei mir stets von intensiver Art.
Es ist traurig, dass es nie beendet werden konnte. Die Geschichte wäre perfekt gewesen. Hölderlin verstand es wie kaum ein zweiter, seine Empfänglichkeit für das Schöne in einer Art und Weise zu beschreiben, für die ich kaum Worte zu finden weiß, aber dafür umso stärker zu fühlen vermag. Bei diesem Werk gedeiht einem im Gemüt eine Anmut für das Ästhetische, ja beinah eine Üppigkeit für das Entzückende in der Literatur und Natur.
September 22, 2023
نابود گردد؟
که ماندگار می ماند، چون نهر یخ زدهای به بند
پسر نادان! آیا روح القدس سر به جیب فرو می برد و خلوصش را دور نگه می دارد از آنجا که امید دارید به آن بیاویزید؟
روح تا ابد از شادی سرشار است
نه در اسارتی هرگز به لرزه می افتد
و نه ناامیدانه پژومرده گردد آنجا که نهفته است.
که ماندگار می ماند، چون نهر یخ زدهای به بند
پسر نادان! آیا روح القدس سر به جیب فرو می برد و خلوصش را دور نگه می دارد از آنجا که امید دارید به آن بیاویزید؟
روح تا ابد از شادی سرشار است
نه در اسارتی هرگز به لرزه می افتد
و نه ناامیدانه پژومرده گردد آنجا که نهفته است.
Read
July 9, 2020არ ვაფასებ წიგნს და მიზეზი ისაა, რომ ხელთ მაქვს ორი ტექსტი - ერთია თავად ჰიოლდერლინის საოცარი ენით დაწერილი ჰიმნი, რომელიც ენის საზღვრებს სცდება და მეორე კიდევ თარგმანია, უფრო სწორედ - "თარგმანი".
2017 წელს სულაკაურის გამომცემლობამ "სეკრეტნად" გამოსცა ჰერმან ჰესეს "თამაში რიოში მარგალიტებით". იქამდე ეს თარგმანი სიესტას უნდა გამოეცა, მაგრამ უარი თქვა თარგმანის ხარისხის გამო... სულაკაურმა რატომღაც არ თქვა უარი, თუმცა წიგნის არც პრეზენტაცია ყოფილა და არც საიტზე დადებულა. შემთხვევით წავაწყდი წიგნის მაღაზიაში 18 წლის ზაფხულში და გამეხარდა. ახალი წაკითხული მქონდა და მინდოდა ქართულადაც წამეკითხა. არც იქამდე და არც მას შემდეგ (დღემდე) ისეთი საზარელი თარგმანი მე არ მინახავს. აქ არაა საუბარი იმაზე, რომ ორიგინალის მხატვრული მშვენება დაკარგულია და ა.შ. და ა.შ. უბრალოდ ტექსტი იყო გუგლის თარგმანის დონე. წინადადებები სადაც წყობა ისეთია, აზრი ვერ გამოგაქვს! ჰოდა, ის თარგმანი ქალბატონი მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა გახლდათ და ესეც მისია.
ნუ, აქ აღარ ვიცი უკვე რა ვთქვა. თავიდან მინდოდა მომენიშნა აცდენები და მერე მივხვდი, რომ აზრი არ ჰქონდა, რადგან მთლიანი ტექსტია აცდენა! სინტაქსი მორყეულია, ღმერთები-ღმერთია, წერია - მუხლი მოიყარეო და ქართულშია მიწაზე დაგანარცხებო და სხვა მრავალი კიდევ. უბრალოდ სამარცხვინოა და ვერ ვხვდები ავტორისათვის რატომ არაა სამარცხვინო ასეთი ტექსტის გამოცემა, ან გამომცემლები რას ფიქრობენ? არსებო��ს ჩვენთან რედაქტორის ინსტიტუტი საერთოდ? კარლო ჯორჯანელის თარგმანი "ჰიპერიონისა" უბრალოდ მეტად "ძარღვიანი" ქართულით იყო შესრულებული და მემძიმა, მაგრამ ამას როგორ შევადარო, ქვედა ზღვარს სცდება საერთოდ. ვიტყოდი, პოეტურად უნდოდა გადმოთარგმანება და რიტმის გამო ურევს-მეთქი, მაგრამ მისგან არეული ჰესეს პროზაც რომ მახსენდება ეგაა საქმე. ნამდვილად არაფერს ვერჩი პიროვნებას, არც ვიცნობ, არც ის ვიცი როგორ გამოიყურება. უბრალოდ, გერმანულის ცოდნაც კი არაა საჭირო, ისე გადაიკითხეთ ორივე ტექსტი და მიხვდებით რაზე და რატომ ვსაუბრობ.
ერთი სიტყვით, ნებისმიერ ენაზე წაიკითხეთ, გარდა ქართულისა.
2017 წელს სულაკაურის გამომცემლობამ "სეკრეტნად" გამოსცა ჰერმან ჰესეს "თამაში რიოში მარგალიტებით". იქამდე ეს თარგმანი სიესტას უნდა გამოეცა, მაგრამ უარი თქვა თარგმანის ხარისხის გამო... სულაკაურმა რატომღაც არ თქვა უარი, თუმცა წიგნის არც პრეზენტაცია ყოფილა და არც საიტზე დადებულა. შემთხვევით წავაწყდი წიგნის მაღაზიაში 18 წლის ზაფხულში და გამეხარდა. ახალი წაკითხული მქონდა და მინდოდა ქართულადაც წამეკითხა. არც იქამდე და არც მას შემდეგ (დღემდე) ისეთი საზარელი თარგმანი მე არ მინახავს. აქ არაა საუბარი იმაზე, რომ ორიგინალის მხატვრული მშვენება დაკარგულია და ა.შ. და ა.შ. უბრალოდ ტექსტი იყო გუგლის თარგმანის დონე. წინადადებები სადაც წყობა ისეთია, აზრი ვერ გამოგაქვს! ჰოდა, ის თარგმანი ქალბატონი მარიამ ქსოვრელი-ხართიშვილისა გახლდათ და ესეც მისია.
ნუ, აქ აღარ ვიცი უკვე რა ვთქვა. თავიდან მინდოდა მომენიშნა აცდენები და მერე მივხვდი, რომ აზრი არ ჰქონდა, რადგან მთლიანი ტექსტია აცდენა! სინტაქსი მორყეულია, ღმერთები-ღმერთია, წერია - მუხლი მოიყარეო და ქართულშია მიწაზე დაგანარცხებო და სხვა მრავალი კიდევ. უბრალოდ სამარცხვინოა და ვერ ვხვდები ავტორისათვის რატომ არაა სამარცხვინო ასეთი ტექსტის გამოცემა, ან გამომცემლები რას ფიქრობენ? არსებო��ს ჩვენთან რედაქტორის ინსტიტუტი საერთოდ? კარლო ჯორჯანელის თარგმანი "ჰიპერიონისა" უბრალოდ მეტად "ძარღვიანი" ქართულით იყო შესრულებული და მემძიმა, მაგრამ ამას როგორ შევადარო, ქვედა ზღვარს სცდება საერთოდ. ვიტყოდი, პოეტურად უნდოდა გადმოთარგმანება და რიტმის გამო ურევს-მეთქი, მაგრამ მისგან არეული ჰესეს პროზაც რომ მახსენდება ეგაა საქმე. ნამდვილად არაფერს ვერჩი პიროვნებას, არც ვიცნობ, არც ის ვიცი როგორ გამოიყურება. უბრალოდ, გერმანულის ცოდნაც კი არაა საჭირო, ისე გადაიკითხეთ ორივე ტექსტი და მიხვდებით რაზე და რატომ ვსაუბრობ.
ერთი სიტყვით, ნებისმიერ ენაზე წაიკითხეთ, გარდა ქართულისა.
January 1, 2021
Sono rimasta un po' delusa da questa lettura, ma mi rendo conto che buona parte della mia delusione è legata strettamente a motivi personali, che mi avevano portato a farmi un'idea sbagliata del contenuto dell'opera.
Da un punto di vista oggettivo, e molto in sintesi, posso riassumere la mia critica in: mi ha dato l'impressione di un'opera monca, innanzitutto perché effettivamente non fu mai finita, ma soprattutto perché manchevole di informazioni fondamentali che la potrebbero renderla fruibile e godibile a tutti, anziché limitarsi ad essere un'opera scritta da un dotto per altri dotti.
Innanzitutto, come detto, non è di fatti un'opera compiuta, e dal momento che nel libro si presenta in tre diverse stesure, tutte e tre incomplete, si sente molto che "manca qualcosa".
In secondo luogo, è un testo indubitabilmente ripetitivo. I concetti espressi sono interessanti (la comunione con la Natura e col divino, la rinascita, la conciliazione di razionale e irrazionale, superbia contro umiltà, l'amore disinteressato, la dedizione e altro ancora) e in molti punti la lingua tocca vette molto alte (e anche la traduzione italiana è molto bella)... ma si ripetono. Tante, troppe volte. Anche all'interno di una sola stesura. E certi messaggi, a mio avviso, soprattutto quando espressi in forma poetica, rendono meglio con poche parole che ripetuti cento volte.
Infine, come già anticipato, è un libro scritto da dotti per altri dotti, nel senso che del personaggio di Empedocle, della sua filosofia e della sua biografia non si racconta praticamente nulla, non si arriva neanche a definire nel concreto le modalità della sua morte, che pure dà titolo alla tragedia e che fece sorgere tante leggende. Per cui, sì, chi non conosca (bene!!) Empedocle arriverà comunque a cogliere i concetti di fondo, ma perderà talmente tante di quelle sfumature e retroscena e riferimenti che no, non credo possa davvero capirla. Nella seconda e nella terza stesura si inserisce, per fortuna, qualche informazione in più rispetto alla prima, con un miglioramento concreto da questo punto di vista; ma anche sommandole tutte e tre ritengo che, purtroppo, non ci si sia abbastanza Empedocle in questa tragedia che pure dovrebbe parlare di lui.
E su Empedocle ci sarebbe così tanto da dire...! Ma qui entriamo già nelle motivazioni personali.
Il "problema" è che io, su Empedocle - e non tanto sulla sua filosofia ma proprio su ciò che sappiamo della sua biografia, e in particolare sulla sua affermazione di essere un dio e di possedere dunque poteri divini - ci ho scritto una tesi di laurea magistrale. E la mia visione di Empedocle, dopo aver tanto studiato, si discosta abbastanza da quella di Hölderlin. Ma soprattutto, da una tragedia che s'intitola "La morte di Empedocle" mi aspettavo che si parlasse di più di Empedocle come persona... mentre viene ridotto esclusivamente a simbolo della comunione con la Natura. Senza contare il fatto che, stesura dopo stesura, il suo ruolo di theios aner (uomo divino) passa sempre più in secondo piano, con mia crescente delusione personale.
L'unica versa soddisfazione datami dal testo è questo passo:
Certo,
uomo prodigioso! Nessuno come te
vide così intimamente e amò il mondo
immortale e i geni e le sue forze
e, per questo, solo a te fu concesso pronunciare
quella parola audace, per questo tu soltanto
senti come una sillaba orgogliosa
poté strapparti al cuore degli dèi
e per amore verso loro ti sacrifichi.
Ah, Empedocle!
Che però, nella seconda stesura, viene già ridimensionato T_T
Basta, ho deciso: quando andrò in pensione riprenderò in mano i miei studi su Empedocle, mi aggiornerò sulle pubblicazioni che saranno uscite nel frattempo, e scriverò un romanzo che abbia l'Empedocle uomo divino come protagonista.
(l'ennesima altra idea grandiosa che mai realizzerò... non prendetemi sul serio :P)
Da un punto di vista oggettivo, e molto in sintesi, posso riassumere la mia critica in: mi ha dato l'impressione di un'opera monca, innanzitutto perché effettivamente non fu mai finita, ma soprattutto perché manchevole di informazioni fondamentali che la potrebbero renderla fruibile e godibile a tutti, anziché limitarsi ad essere un'opera scritta da un dotto per altri dotti.
Innanzitutto, come detto, non è di fatti un'opera compiuta, e dal momento che nel libro si presenta in tre diverse stesure, tutte e tre incomplete, si sente molto che "manca qualcosa".
In secondo luogo, è un testo indubitabilmente ripetitivo. I concetti espressi sono interessanti (la comunione con la Natura e col divino, la rinascita, la conciliazione di razionale e irrazionale, superbia contro umiltà, l'amore disinteressato, la dedizione e altro ancora) e in molti punti la lingua tocca vette molto alte (e anche la traduzione italiana è molto bella)... ma si ripetono. Tante, troppe volte. Anche all'interno di una sola stesura. E certi messaggi, a mio avviso, soprattutto quando espressi in forma poetica, rendono meglio con poche parole che ripetuti cento volte.
Infine, come già anticipato, è un libro scritto da dotti per altri dotti, nel senso che del personaggio di Empedocle, della sua filosofia e della sua biografia non si racconta praticamente nulla, non si arriva neanche a definire nel concreto le modalità della sua morte, che pure dà titolo alla tragedia e che fece sorgere tante leggende. Per cui, sì, chi non conosca (bene!!) Empedocle arriverà comunque a cogliere i concetti di fondo, ma perderà talmente tante di quelle sfumature e retroscena e riferimenti che no, non credo possa davvero capirla. Nella seconda e nella terza stesura si inserisce, per fortuna, qualche informazione in più rispetto alla prima, con un miglioramento concreto da questo punto di vista; ma anche sommandole tutte e tre ritengo che, purtroppo, non ci si sia abbastanza Empedocle in questa tragedia che pure dovrebbe parlare di lui.
E su Empedocle ci sarebbe così tanto da dire...! Ma qui entriamo già nelle motivazioni personali.
Il "problema" è che io, su Empedocle - e non tanto sulla sua filosofia ma proprio su ciò che sappiamo della sua biografia, e in particolare sulla sua affermazione di essere un dio e di possedere dunque poteri divini - ci ho scritto una tesi di laurea magistrale. E la mia visione di Empedocle, dopo aver tanto studiato, si discosta abbastanza da quella di Hölderlin. Ma soprattutto, da una tragedia che s'intitola "La morte di Empedocle" mi aspettavo che si parlasse di più di Empedocle come persona... mentre viene ridotto esclusivamente a simbolo della comunione con la Natura. Senza contare il fatto che, stesura dopo stesura, il suo ruolo di theios aner (uomo divino) passa sempre più in secondo piano, con mia crescente delusione personale.
L'unica versa soddisfazione datami dal testo è questo passo:
Certo,
uomo prodigioso! Nessuno come te
vide così intimamente e amò il mondo
immortale e i geni e le sue forze
e, per questo, solo a te fu concesso pronunciare
quella parola audace, per questo tu soltanto
senti come una sillaba orgogliosa
poté strapparti al cuore degli dèi
e per amore verso loro ti sacrifichi.
Ah, Empedocle!
Che però, nella seconda stesura, viene già ridimensionato T_T
Basta, ho deciso: quando andrò in pensione riprenderò in mano i miei studi su Empedocle, mi aggiornerò sulle pubblicazioni che saranno uscite nel frattempo, e scriverò un romanzo che abbia l'Empedocle uomo divino come protagonista.
(l'ennesima altra idea grandiosa che mai realizzerò... non prendetemi sul serio :P)
February 23, 2020
El texto de Hölderlin bien.
Ahora bien, el epílogo y el resto de añadidos por parte de la encargada de la obra y traductora viene siendo: muy cristianos y mucho cristianos. Hölderlin al fin y al cabo era un herético, uno de esos descarriados del camino de Cristo que no condenamos (sic) porque a pesar de que toda su obra sea herética al final de su vida se hizo cristiano según ella. O algo así. Tras este epílogo viene una selección de poemas o fragmentos de poemas donde Hölderlin mete la palabra Dios o algún término que se le parezca, o de tono religioso.
Ahora necesito encontrar otra versión. Ésta tuvo una primera edición en Hiperion en 1977 y esta es la segunda de 1983 (Y al menos una tercera en 1988). Parece que parte de una edición de 1959 en Cantalapiedra. Quizá vaya a la edición de Acantilado.
Ahora bien, el epílogo y el resto de añadidos por parte de la encargada de la obra y traductora viene siendo: muy cristianos y mucho cristianos. Hölderlin al fin y al cabo era un herético, uno de esos descarriados del camino de Cristo que no condenamos (sic) porque a pesar de que toda su obra sea herética al final de su vida se hizo cristiano según ella. O algo así. Tras este epílogo viene una selección de poemas o fragmentos de poemas donde Hölderlin mete la palabra Dios o algún término que se le parezca, o de tono religioso.
Ahora necesito encontrar otra versión. Ésta tuvo una primera edición en Hiperion en 1977 y esta es la segunda de 1983 (Y al menos una tercera en 1988). Parece que parte de una edición de 1959 en Cantalapiedra. Quizá vaya a la edición de Acantilado.
June 20, 2019
Sublime!!!
January 27, 2021
შემიძლია სრული პასუხისმგებლობით განვაცხადო რომ ეს თარგმანი გახლავთ ჩვენი ერის საგანძური რომელიც ქართულ ენაზე ხელმისაწვდომი გახადა ქალბატონმა მარიამ ქსოვრელ-ხართიშვილმა. თარგმანი არის უმაღლეს დონეზე შესრულებული, რაც არა მხოლოდ გერმანული ენის ფლობის, არამედ მთარგმნელის მხატვრული ნიჭის უმაღლესი გამოვლინებაა. ქალბატონ მარიამს ასევე ნათარგმნი აქვს ,,რიოში მარგალიტებით თამაში", რომელიც მკითხველს ენით აუწერელი პოეტური ნიჭიერებით და სრული სიზუსტით გადმოსცემს ორიგინალს ქართულ ენაზე. თარგმანების უნაკლო დონეზე ისიც მეტყველებს რომ წიგნები ფაქტიურად გამქრალია გასაყიდი თაროებიდან. ისინი ქცეულია ნამდვილ ბესტსელერებად.
მეტი თვალსაჩინოებისათვის, თუ რამდენად ღირებულია თარგმანი ქართველი მკითხველისათვის, აქვე გთავაზობთ მცირე ამონარიდს ფრიდრიხ ჰოლდერლინის თხზულებიდან "ემპედოკლე" :
ემპედოკლე
ჩემს სიჩუმეში შენ ნელი სვლით შემოდიოდი,
წყვდიადის შიგნით, დიდ სივრცეში მე შენ მოგაგენ,
შენ, მეგობრულო, არ მოსულხარ აქ უიმედოდ,
შორით შევიცან უკვე გზნებით დედამიწაზე
კვლავ დაბრუნება შენი, დღეო, მშვენიერო დღევ!
თქვენ განდობილნო, ძალნო ჩემნო სიმაღლისანო,
თქვენ მსწრაფლშემწენო! თქვენც ახლოს ხართ,
ჩემთან ჩვეულად, ბედნიერნო, თქვენ, ხენო ჩემნო,
აუმღვრეველნო ჩემი ჭალისა!
და თქვენ ისვენებთ და იზრდებით, დღითიდღე თქვენ სვამთ
წყაროს ციურსა, წყაროს თვალსა, შუქით კრძალულებს,
და შენს ნაპერწკალს სიცოცხლისას ნაყოფიერად
ხომ დასთეს, ეთერ, მოყვავილე ხეთა რტოებზე!
ჰოი, ბუნებავ, შინაგანო! ჩემს თვალთა წინ ხარ,
შენ კიდევ იცნობ შენს მეგობარს, ზეაღტაცებით
ზეშეყვარებულს, ვეღარ მიცნობ ვეღარასოდეს?
ქურუმს, რომელმაც მოგიტანა ტკბილი გალობა
ვით მსხვერპლის სისხლი, მჩქეფი ნეტარად.
ასე რომ ყველას გირჩევთ, აუცილებლად წაიკითხოთ მთარგმნელის აღნიშნული და ყველა სხვა დანარჩენი თარგმანი, რომლებითაც ნამდვილად შეიგრძნობთ ორიგინალის სიზუსტეს და მხატვრულობას !!!
მადლობა კიდევ ერთხელ ქალბატონ მარიამ ქსოვრელ-ხართიშვილს ასეთი დიდი ნამოღვაწარისათვის ქართული და გერმანული ენის წინაშე !!!
მეტი თვალსაჩინოებისათვის, თუ რამდენად ღირებულია თარგმანი ქართველი მკითხველისათვის, აქვე გთავაზობთ მცირე ამონარიდს ფრიდრიხ ჰოლდერლინის თხზულებიდან "ემპედოკლე" :
ემპედოკლე
ჩემს სიჩუმეში შენ ნელი სვლით შემოდიოდი,
წყვდიადის შიგნით, დიდ სივრცეში მე შენ მოგაგენ,
შენ, მეგობრულო, არ მოსულხარ აქ უიმედოდ,
შორით შევიცან უკვე გზნებით დედამიწაზე
კვლავ დაბრუნება შენი, დღეო, მშვენიერო დღევ!
თქვენ განდობილნო, ძალნო ჩემნო სიმაღლისანო,
თქვენ მსწრაფლშემწენო! თქვენც ახლოს ხართ,
ჩემთან ჩვეულად, ბედნიერნო, თქვენ, ხენო ჩემნო,
აუმღვრეველნო ჩემი ჭალისა!
და თქვენ ისვენებთ და იზრდებით, დღითიდღე თქვენ სვამთ
წყაროს ციურსა, წყაროს თვალსა, შუქით კრძალულებს,
და შენს ნაპერწკალს სიცოცხლისას ნაყოფიერად
ხომ დასთეს, ეთერ, მოყვავილე ხეთა რტოებზე!
ჰოი, ბუნებავ, შინაგანო! ჩემს თვალთა წინ ხარ,
შენ კიდევ იცნობ შენს მეგობარს, ზეაღტაცებით
ზეშეყვარებულს, ვეღარ მიცნობ ვეღარასოდეს?
ქურუმს, რომელმაც მოგიტანა ტკბილი გალობა
ვით მსხვერპლის სისხლი, მჩქეფი ნეტარად.
ასე რომ ყველას გირჩევთ, აუცილებლად წაიკითხოთ მთარგმნელის აღნიშნული და ყველა სხვა დანარჩენი თარგმანი, რომლებითაც ნამდვილად შეიგრძნობთ ორიგინალის სიზუსტეს და მხატვრულობას !!!
მადლობა კიდევ ერთხელ ქალბატონ მარიამ ქსოვრელ-ხართიშვილს ასეთი დიდი ნამოღვაწარისათვის ქართული და გერმანული ენის წინაშე !!!
August 31, 2025
Man merkt allzusehr, dass Hölderlin den Stoff nicht in den Griff bekommen hat. Er hatte eine Idee, die er zunächst wage und dann genauer erfasst hat, die er aber einfach nicht erfolgreich in die dichterische Form bringen konnte. Selbst die theoretischen Gedanken, die er sich zur Grundlegung des Stücks gemacht hat, bleiben zu schwammig. So kommen diese durchwachsenen Fragmente dabei heraus, die sehr weit vom Hyperion und Hölderlins besten Gedichten entfernt sind. Die lyrische Qualität dieser Werke ist hier einfach nicht gegeben. Man kann viel interessantes aus den Fragmenten deuten, aber als eigenständiges Werk ist es nicht gelungen.
October 4, 2020
El Empédocles de Hölderlin tiene, como en toda su obra, un mensaje Mesiánico y unificador, en donde la Tragedia surge irremediablemente de su efímera vocación de Poeta-Sacerdote en la orientación de la vida de los Agrigentinos para cuando estos comienzan a venerarlo -como un Dios-, surgiendo así en él las dudas y la arrogancia.
Sin poder dar dirección final a la obra, ya que la arrogancia de Empédocles es el reflejo de su propia arrogancia, esta queda inconclusa al no encontrar justificación en la muerte de este mártir y Poeta Siciliano.
Sin poder dar dirección final a la obra, ya que la arrogancia de Empédocles es el reflejo de su propia arrogancia, esta queda inconclusa al no encontrar justificación en la muerte de este mártir y Poeta Siciliano.
January 3, 2021
ჰოლდერლინი ძნელად სათარგმნ პოეტად ითვლება. როგორც მე ვიცი,მისი ამაღლებული და მგრძნობიარე ენა თვით გოეთესაც აკვირვებდა. საქართველოში ცნობილმა ჰოლდერლინის მკვლევარმა ნაირა გელ��შვილმა ძალზედ მოიწონა თარგმანი და ქართულ გამოცემას შესავალში თავისი წიგნიდან ნაწყვეტი დაურთო. ვიდრე გამომცემელი წიგნს გამოსცემდა, მან თარგმანი რამდენიმე ცნობილ გერმანისტს წააკითხა. გამორჩეულმა და ორიგინალურმა მთარგმნელმა ბესიკ ადეიშვილმა მაღალი შეფასება მისცა და დასძინა, მთელი ცხოვრება მინდოდა ამ წიგნის თარგმნაო და გასახარია, რომ მთარგმნელმა ეს მაღალ დონეზე შეასრულაო. ქართულ გამოცემას თან ახლავს გერმანული ტექსტიც, ამის გამო მკითხველს მარტივად შეუძლია შეაფასოს ქართული ენის ადექვატურობა გერმანულ ენასთან და ის პოე��ური ხიბლი, რაც ქართულ ენას გააჩნია. რაც შეეხება ჰერმან ჰესეს რიოში მარგალიტებით თამაშს იგი ქართველ მწერლებსა და ინტელექტუალურ მკითხველებში აღბრთოვანებას იწვევს და კიდეც აფასებენ. მაგრამ ამისი მოსმენა მცირე ჯგუფს რატომღაც არ უნდა. როდესაც წიგნი სულაკაურების გამომცემლობაში მზადდებოდა, მისი რედაქტირება დაევალა აწ გარდაცვლილ ლოლა ქადაგიშვილს, რომელმაც წიგნის პირველი ურთულესი ნაწილი საკმაოდ დადებითად შეაფასა თითქმის შესწორებების გარეშე. სამწუხაროდ მას არ დასცალდა მეორე ნაწილის წაკითხვა, რის გამოც წიგნი რედაქტორის გარეშე გამოიცა. დღეს მე მოვიძიე მთარგმნელის შესახებ მასალები და აღმოვაჩინე,რომ "ჩვენი მწერლობის" ერთ-ერთი ავტორი მარინა რევიშვილი მ.ქსოვრელის თარგმანზე " ჰოლდერლინის წერილები" მისეულ ქართულს " ნედლ ქართულს" უწოდებს და მაღალ შეფასებას აძლევს, რაც ამ ავტორისათვის დამახასიათებელია. მარიამ ქსოვრელის თარგმანები დღესდღეობით გამოირჩევა იმით, რომ ის ინარჩუნებს ქართული ენის სისუფთავეს და ამავდროს მისი თარგმანები ახლოს არის ორიგინალთან, რაც კიდევ უფრო მიმზიდველია. პირადად მე ყველას ვურჩევ წაიკითხოთ ემპედოკლე და ასევე ქსოვრელის სხვა თარგმანე ბი: ნარცისი და გოლდმუნდი, ანგელუს სილეზიელი, გერმანული ლირიკის ნიმუშები( აიხენდორფი, ბრენტანო, თრაკლი და სხვა), გრიგოლ რობაქიძის წერილები და სხვა. დამერწმუნეთ თქვენ თვითონ შეგექმნებათ შთაბეჭდილება და არ მოექცევით სხვისი გავლენის ქვეშ.
February 6, 2025
Empédocles es un Cristo Dionisíaco del Spinozismo y de aquí no me baja nadie. La divinidad del que se sabe mortal pero unido a la naturaleza/dios. El texto es de una belleza excelsa.
Es un libro increíble y Hölderlin un genio sin comparación en la historia de la literatura y la filosofía. Directo a mis libros favoritos.
Es un libro increíble y Hölderlin un genio sin comparación en la historia de la literatura y la filosofía. Directo a mis libros favoritos.
Read
September 25, 2022inutile e insensato dare una valutazione a un’opera incompleta e frammentaria. ciò che resta però ha una lirica altissima come solito di holderlin.
un vero peccato che la tragedia non sia stata completata in quanto, basandosi sulla delineazione che fece a francoforte, sarebbe potuta essere ottima
un vero peccato che la tragedia non sia stata completata in quanto, basandosi sulla delineazione che fece a francoforte, sarebbe potuta essere ottima
April 27, 2021
First edition.
"The time of kings has passed forever."
”Calamity you are; my pain pertains to gods.”
"The time of kings has passed forever."
”Calamity you are; my pain pertains to gods.”
January 29, 2020
Fragments of versions of a play drawing from Greek tragedy that I think was an obvious nod to holderlin losing his mind and how he felt people felt about him. In some senses he was quite manipulative. Can identify with a lot of it looking back on various events in my own life, particularly undergrad.
April 2, 2024
Empecé a leer La muerte de Empédocles porque me llamaba la atención el hecho de que Hölderlin, como tantos otros hombres creativos, acabara loco. Y La muerte de Empédocles parece una profecía autocumplida del poeta. A este libro me trajo La lucha contra el demonio: Hölderlin, Kleist, Nietzsche. Ahí, Zweig escribe que la forma de lo demoniaco, la locura, “se expresa por una parábola: un ascenso rápido e impetuoso en una única dirección, hacia lo superior, lo infinito, una curva perpendicular y una caída brusca”. Hölderlin, como poeta, pasaba cada vez más tiempo en el lado onírico y creativo, hasta que este lo engulló completamente, y cayó, después de su rápido ascenso a contemplar la belleza del mundo con una gran sensibilidad.
La muerte de Empédocles habla sobre la caída de un héroe, el poeta, que ha logrado descifrar la belleza del mundo, pero que se ha acercado tanto a los dioses que tiene que caer. Hölderlin es un romántico, y como tal, las descripciones que hace son preciosas. El poeta da matices a cosas que antes no tenían nada para nosotros, hasta que una descripción bella se adueña de esa cosa y cambia la forma en la que la vemos de aquí en adelante.
“Como un nuevo astro vino a nosotros, y brillaba
y atraía, amable hacía él con cuerdas de oro
la vida que aún no había madurado ”
“Por tus actos
te reconocí, conocí el poder
de tu espíritu y su universo,
cuando, con frecuencia, una palabra tuya,
en el sagrado instante,
creaba para mí muchos años de vida ,
y así se abrí una era nueva y bella
para el adolescente. Como a los mansos ciervos,
cuando el bosque murmura a lo lejos
y recuerdan su cuna, así me palpitaba
a menudo el corazón, al explicarme tú la dicha
del mundo originario”
“¡Atreveos! Lo que heredasteis, lo que adquiristeis,
lo que os contaron los labios de vuestros padres, lo que aprendisteis,
leyes y usos, los nombres antiguos de los dioses,
olvidadlo, audaces, y alzad como recién nacidos
los ojos a la divina naturaleza, y luego,
cuando el espíritu se encienda con la luz del cielo,
y se os impregne el pecho, como en el primer día,
de un dulce soplo de vida, y llenos
de frutos de oro murmuren los bosques
y las fuentes de las rozas; cuando os agarre
la vida del mundo, su espíritu de paz, y os sacie
el alma como una sagrada canción de cuna,
entonces, desde los deleites de un bello crepúsculo,
resplandecerá de nuevo para vosotros el verdor de la tierra
y los montes y los mares, las nubes y los astros;”
“Cuando esté lejos, hablarán en mi lugar
las flores del cielo, los florecientes astros,
y los que germinan de la tierra a millares;
la naturaleza, en su divina presencia,
no precisa discursos, y nunca os dejará
solos, si una vez se os acercó ”
Me recuerda al siguiente párrafo de Thoreau, sobre el goce de apreciar la naturaleza:
“Si recibes con alegría el día y la noche, si la vida despide la fragancia de las flores y las plantas aromáticas, si es más flexible, estrellada e inmortal, el mérito es tuyo. La naturaleza entera es tu recompensa, y has provocado por una instante que sea a ti mismo a quien bendiga"
Pero, como si de una autoprofecía cumplida se tratara, Empédocles debe morir, por volar tan cerca del sol. Ya ha llegado a la perfección, a la inspiración más pura, pero ésta le ha abandonado
“Mucho los dioses le han amado.
Pero no es el primero a quien, después,
han arrojado a la noche sin conciencia
desde la cima de su benigna confianza ,
por olvidar demasiado las distancias
en su dicha excesiva, y por sentirse
sólo a sí mismos; así ocurrió con él, ha sido
castigado con la desolación sin límites...
Y el mundo vasto, exultante de vida, se hallará
ante él como su posesión perdida,
y se agitarán deseos monstruosos
en su pecho, y doquiera que se lance
la llama, se abrirá una vía libre.
...y ni la paz ni el gozo
podrá soportar más entre los vivos”
“Que sean testigos
del anatema que voy a anunciarle
y le arrojen al desierto desolado,
para que allí, sin regresar jamás,
expíe la mala hora en que se hizo
igual a un dios”
El propio Empédocles lo reconoce, al igual que Hölderlin. Tanto poeta como protagonista son conscientes de su caída inminente, de su pérdida de inspiración.
“Tú mismo
te has cargado de culpa, pobre Tántalo
has profanado el santuario, con orgullo insolente,
has quebrantado la bella alianza”
“y si canté en otro tiempo
una canción de fiesta con gozo juvenil,
la dulce lira está ya hecha pedazos.
¡Oh melodías encima de mí! ¡Fue una burla!
Y yo me atreví puerilmente a imitaros;
resonó en mí un ligero eco, insensible
e incomprensible...
Ahora os escucho con mayor gravedad, voces divinas"
Tanta sensibilidad se ha convertido en su anatema
“Y con frecuencia
sólo una cosa pedía con fervor a los dioses:
que, si en algún momento no soportase ya
mi dicha sin vértigo y con mis fuerzas juveniles,
y si en mí, como en los antiguos preferidos del cielo,
la plenitud de espíritu se volviese locura,
me lo advirtiesen, y...”
Pero su caída no es la de un hombre normal, debe ser épica, propia de un héroe. Como le corresponde a Empédocles, del que dicen que se arrojó al Etna, buscando su unión con la divinidad. A Hölderlin le gustaría también tener esa muerte heroica, y vivir su vida en plenitud, sin ser degradado por su locura final.
"Muere tú de una muerte ordinaria, como corresponde
a tus sentimientos de esclavo sin alma. A mí
se me destina otra suerte. Otra senda
me profetizasteis en el momento de nacer,
oh dioses, que estabais presentes...”
"y si yo quisiera pecar como él,
para sufrir con él la misma suerte,
sería como un intruso que se mezcla
en la querella de los que se aman. ¿Qué quieres?,
dirían simplemente los dioses, tú no puedes,
insensata, ofendernos como él”
Pero es que mirar que descripciones más precisas hace, por favor, y todo esto en versos en la versión original:
“¡Y encima, en esta hora sagrada, cuando
mi alma, predisponiéndose, armoniza
con las notas de la naturaleza, llena de universal
perdón!”
En fin, otro genio loco. No le doy cinco estrellas porque hay veces que se pone muy pesado, y la traducción no me ha gustado, tratando de mantener el formato original en verso del texto, haciendo construcciones gramaticales bastante raras.
Recomiendo mucho el otro libro también, La lucha contra el demonio, donde además Zweig habla sobre Kleist y Nietzsche, todos ellos acabando en la locura.
La muerte de Empédocles habla sobre la caída de un héroe, el poeta, que ha logrado descifrar la belleza del mundo, pero que se ha acercado tanto a los dioses que tiene que caer. Hölderlin es un romántico, y como tal, las descripciones que hace son preciosas. El poeta da matices a cosas que antes no tenían nada para nosotros, hasta que una descripción bella se adueña de esa cosa y cambia la forma en la que la vemos de aquí en adelante.
“Como un nuevo astro vino a nosotros, y brillaba
y atraía, amable hacía él con cuerdas de oro
la vida que aún no había madurado ”
“Por tus actos
te reconocí, conocí el poder
de tu espíritu y su universo,
cuando, con frecuencia, una palabra tuya,
en el sagrado instante,
creaba para mí muchos años de vida ,
y así se abrí una era nueva y bella
para el adolescente. Como a los mansos ciervos,
cuando el bosque murmura a lo lejos
y recuerdan su cuna, así me palpitaba
a menudo el corazón, al explicarme tú la dicha
del mundo originario”
“¡Atreveos! Lo que heredasteis, lo que adquiristeis,
lo que os contaron los labios de vuestros padres, lo que aprendisteis,
leyes y usos, los nombres antiguos de los dioses,
olvidadlo, audaces, y alzad como recién nacidos
los ojos a la divina naturaleza, y luego,
cuando el espíritu se encienda con la luz del cielo,
y se os impregne el pecho, como en el primer día,
de un dulce soplo de vida, y llenos
de frutos de oro murmuren los bosques
y las fuentes de las rozas; cuando os agarre
la vida del mundo, su espíritu de paz, y os sacie
el alma como una sagrada canción de cuna,
entonces, desde los deleites de un bello crepúsculo,
resplandecerá de nuevo para vosotros el verdor de la tierra
y los montes y los mares, las nubes y los astros;”
“Cuando esté lejos, hablarán en mi lugar
las flores del cielo, los florecientes astros,
y los que germinan de la tierra a millares;
la naturaleza, en su divina presencia,
no precisa discursos, y nunca os dejará
solos, si una vez se os acercó ”
Me recuerda al siguiente párrafo de Thoreau, sobre el goce de apreciar la naturaleza:
“Si recibes con alegría el día y la noche, si la vida despide la fragancia de las flores y las plantas aromáticas, si es más flexible, estrellada e inmortal, el mérito es tuyo. La naturaleza entera es tu recompensa, y has provocado por una instante que sea a ti mismo a quien bendiga"
Pero, como si de una autoprofecía cumplida se tratara, Empédocles debe morir, por volar tan cerca del sol. Ya ha llegado a la perfección, a la inspiración más pura, pero ésta le ha abandonado
“Mucho los dioses le han amado.
Pero no es el primero a quien, después,
han arrojado a la noche sin conciencia
desde la cima de su benigna confianza ,
por olvidar demasiado las distancias
en su dicha excesiva, y por sentirse
sólo a sí mismos; así ocurrió con él, ha sido
castigado con la desolación sin límites...
Y el mundo vasto, exultante de vida, se hallará
ante él como su posesión perdida,
y se agitarán deseos monstruosos
en su pecho, y doquiera que se lance
la llama, se abrirá una vía libre.
...y ni la paz ni el gozo
podrá soportar más entre los vivos”
“Que sean testigos
del anatema que voy a anunciarle
y le arrojen al desierto desolado,
para que allí, sin regresar jamás,
expíe la mala hora en que se hizo
igual a un dios”
El propio Empédocles lo reconoce, al igual que Hölderlin. Tanto poeta como protagonista son conscientes de su caída inminente, de su pérdida de inspiración.
“Tú mismo
te has cargado de culpa, pobre Tántalo
has profanado el santuario, con orgullo insolente,
has quebrantado la bella alianza”
“y si canté en otro tiempo
una canción de fiesta con gozo juvenil,
la dulce lira está ya hecha pedazos.
¡Oh melodías encima de mí! ¡Fue una burla!
Y yo me atreví puerilmente a imitaros;
resonó en mí un ligero eco, insensible
e incomprensible...
Ahora os escucho con mayor gravedad, voces divinas"
Tanta sensibilidad se ha convertido en su anatema
“Y con frecuencia
sólo una cosa pedía con fervor a los dioses:
que, si en algún momento no soportase ya
mi dicha sin vértigo y con mis fuerzas juveniles,
y si en mí, como en los antiguos preferidos del cielo,
la plenitud de espíritu se volviese locura,
me lo advirtiesen, y...”
Pero su caída no es la de un hombre normal, debe ser épica, propia de un héroe. Como le corresponde a Empédocles, del que dicen que se arrojó al Etna, buscando su unión con la divinidad. A Hölderlin le gustaría también tener esa muerte heroica, y vivir su vida en plenitud, sin ser degradado por su locura final.
"Muere tú de una muerte ordinaria, como corresponde
a tus sentimientos de esclavo sin alma. A mí
se me destina otra suerte. Otra senda
me profetizasteis en el momento de nacer,
oh dioses, que estabais presentes...”
"y si yo quisiera pecar como él,
para sufrir con él la misma suerte,
sería como un intruso que se mezcla
en la querella de los que se aman. ¿Qué quieres?,
dirían simplemente los dioses, tú no puedes,
insensata, ofendernos como él”
Pero es que mirar que descripciones más precisas hace, por favor, y todo esto en versos en la versión original:
“¡Y encima, en esta hora sagrada, cuando
mi alma, predisponiéndose, armoniza
con las notas de la naturaleza, llena de universal
perdón!”
En fin, otro genio loco. No le doy cinco estrellas porque hay veces que se pone muy pesado, y la traducción no me ha gustado, tratando de mantener el formato original en verso del texto, haciendo construcciones gramaticales bastante raras.
Recomiendo mucho el otro libro también, La lucha contra el demonio, donde además Zweig habla sobre Kleist y Nietzsche, todos ellos acabando en la locura.
September 8, 2017
A meticulously curated collection of all three versions of Holderlin's "mourning play" inspired by the suicide of a pre-Socratic philosopher who according to legend flung himself into Mt. Etna to transcend mortality. In the figure of Empedokles, Holderlin found a vehicle for his own struggles with the notion of a Romantic hero, simultaneously transcendent genius and doomed idealist. Holderlin struggles here with his own conflicts between art and philosophy, the fervent growth of German idealism amongst Fichte, Kant, Hegel, Schiller and Goethe against the political backdrop of the French Revolution. The historical Empedocles imagined existence as suspended between Love and Strife, and this collection of related texts shows Holderlin's journey through such imagery over the latter half of the 1790s. That Holderlin's ubermensch is so fundamentally contradictory and inescapably tragic speaks volumes of the historical moment and the impact it would have on the subsequent 150 years of German and Western culture.
December 6, 2020
En medio de un intercambio dialéctico Hölderlin regresa por medio de la figura del filósofo Empédocles a la melancolía humana. En la lectura, se acompaña al filósofo en su destino, su "amor fati" que va más allá de lo terreno, del bien y el mal. Finalmente, este libro te invita a caminar hacia ti mismo, en lo profundo, lo insondeable.
May 15, 2016
Me parece más interesante la historia de la composición de este "proyecto" y las consecuencias que tuvo para Hölderlin, que la obra misma.
Creo que es admirable, y siento un gran respeto por el autor, pero leer este monstruo que es el Empédocles no fue una experiencia muuy agradable.
Creo que es admirable, y siento un gran respeto por el autor, pero leer este monstruo que es el Empédocles no fue una experiencia muuy agradable.
March 27, 2025
The German theatre director Heiner Müller once sublimely captured the spirit of Hölderlin’s The Death of Empedocles as “a mountain range of flowers turned into rock, written with the forehead leaned into a block of marble, which concurrently keeps the fire alive and shields it from premature seizure” [„ein Massiv aus felsgewordenen Blumen, geschrieben mit der Stirn am Marmorblock, der das Feuer gleichzeitig bewahrt und dem voreiligen Zugriff entzieht“].
I had the privilege of immersing myself in the fragments while seated on a ledge, 300 meters above the Mediterranean, its scintillating surface dotted with volcanic islands. In the distance, the shimmering outline of Etna, still clad in its winter garb, hovered like a silent witness.
The work was conceived as a Trauerspiel, in the tradition of classical Greek tragedy. Hölderlin never completed it, but drafted three versions between 1797 and 1799. The protagonist is the pre-Socratic philosopher Empedocles, who lived around 450 BCE in Agrigentum. Little is known about his life and thought, but a powerful legend surrounds him: allegedly, he ended his life by leaping into the caldera of Mount Etna. The volcano, so the story goes, responded by spewing out a single bronze sandal.
Empedocles’ self-sacrificial death is the dramatic nucleus of Hölderlin’s play, though we never directly witness the moment of his demise. Its meaning shifts depending on version and interpretation—it can be read as an act of atonement, of revenge, or as a fusion with Nature, prefiguring a future brotherhood of humankind.
Empedocles, in Hölderlin’s rendering, stands at the intersection of a dense cluster of moral dilemmas.
In my reading, Hölderlin presents the Greek magus as a figure for the Romantic poet—perhaps more narrowly, for Hölderlin himself—in an increasingly disenchanted, god-forsaken world. The poet appears as an agent of revitalisation, a bearer of re-enchantment, reconnecting human affairs with the divine. Yet this is a precarious role. Should he lean toward hubris, the gods will strike him down; if he drifts into submissiveness, he betrays the integrity of his mission.
These existential questions echo throughout Hölderlin’s mature work, which is riddled with a profound doubt: Am I allowed to take on this role? Am I the one? Do I possess the might and the talent to carry it through? There is a persistent tension between the poet’s ex-centric position and the laws that govern both human and divine domains. The danger is exile from both—spiritual and social. This, I believe, is Empedocles’ predicament: the magus sees no other way out than a leap into the volcano’s mouth. A gesture driven, perhaps, by equal parts resentment, penance, and a final act of reconciliation.
If, through the catalytic impact of a mediator, human beings can reconnect with Nature’s generative power, then a just political order might follow. The glittering core of the dramatic fragments lies in Empedocles’ monologues, where Hölderlin’s philosophy finds its clearest expression. It is a philosophy I still feel drawn to—more than 200 years after it was first articulated.
"Wirken soll der Mensch
Der sinnende, soll entfaltend
Das Leben um ihn fördern und heitern."
Zweite Fassung, v. 525-527
Note: I read a bilingual edition containing the original German text alongside an excellent new Dutch translation by Hölderlin specialist Bart Philipsen. The volume includes all three versions of the drama and is preceded by a relatively concise introduction. Hölderlin’s contemporaneous essays on the tragic are not included, nor are there annotations or editorial commentary on the versions and their variants.
I had the privilege of immersing myself in the fragments while seated on a ledge, 300 meters above the Mediterranean, its scintillating surface dotted with volcanic islands. In the distance, the shimmering outline of Etna, still clad in its winter garb, hovered like a silent witness.
The work was conceived as a Trauerspiel, in the tradition of classical Greek tragedy. Hölderlin never completed it, but drafted three versions between 1797 and 1799. The protagonist is the pre-Socratic philosopher Empedocles, who lived around 450 BCE in Agrigentum. Little is known about his life and thought, but a powerful legend surrounds him: allegedly, he ended his life by leaping into the caldera of Mount Etna. The volcano, so the story goes, responded by spewing out a single bronze sandal.
Empedocles’ self-sacrificial death is the dramatic nucleus of Hölderlin’s play, though we never directly witness the moment of his demise. Its meaning shifts depending on version and interpretation—it can be read as an act of atonement, of revenge, or as a fusion with Nature, prefiguring a future brotherhood of humankind.
Empedocles, in Hölderlin’s rendering, stands at the intersection of a dense cluster of moral dilemmas.
In my reading, Hölderlin presents the Greek magus as a figure for the Romantic poet—perhaps more narrowly, for Hölderlin himself—in an increasingly disenchanted, god-forsaken world. The poet appears as an agent of revitalisation, a bearer of re-enchantment, reconnecting human affairs with the divine. Yet this is a precarious role. Should he lean toward hubris, the gods will strike him down; if he drifts into submissiveness, he betrays the integrity of his mission.
These existential questions echo throughout Hölderlin’s mature work, which is riddled with a profound doubt: Am I allowed to take on this role? Am I the one? Do I possess the might and the talent to carry it through? There is a persistent tension between the poet’s ex-centric position and the laws that govern both human and divine domains. The danger is exile from both—spiritual and social. This, I believe, is Empedocles’ predicament: the magus sees no other way out than a leap into the volcano’s mouth. A gesture driven, perhaps, by equal parts resentment, penance, and a final act of reconciliation.
If, through the catalytic impact of a mediator, human beings can reconnect with Nature’s generative power, then a just political order might follow. The glittering core of the dramatic fragments lies in Empedocles’ monologues, where Hölderlin’s philosophy finds its clearest expression. It is a philosophy I still feel drawn to—more than 200 years after it was first articulated.
"Wirken soll der Mensch
Der sinnende, soll entfaltend
Das Leben um ihn fördern und heitern."
Zweite Fassung, v. 525-527
Note: I read a bilingual edition containing the original German text alongside an excellent new Dutch translation by Hölderlin specialist Bart Philipsen. The volume includes all three versions of the drama and is preceded by a relatively concise introduction. Hölderlin’s contemporaneous essays on the tragic are not included, nor are there annotations or editorial commentary on the versions and their variants.
December 28, 2022
Titel boek : De dood van Empedokles
Auteur(s) boek : Friedrich Hölderlin
ISBN : 9789056554354
Datum : 16/08/2014
Genres : Poëzie;Mood: Dramatisch
Citaat : Neerwaarts met de ster des levens!/ Vaarwel! Dat was het woord van een stervende, / die in dit uur vervuld van liefde aarzelt tussen jullie / en zijn goden, die hem riepen.
Review : Johann Christian Friedrich Hölderlin (Lauffen am Neckar, 20 maart 1770 – Tübingen, 7 juni 1843) was een Duitse lyrische dichter. Zijn werk overbrugt de klassieke en romantische scholen. Empedocles was een Grieks filosoof. Hij was een tijdgenoot van Zeno, die een leerling was van Parmenides. Hij was staatsman, dichter, godsdienstleraar, redenaar, profeet, arts, wonderdoener en wijsgeer. Empedocles wordt met Heraclitus, Leucippus, Democritus en Anaxagoras gerekend tot de Griekse natuurfilosofen. Tamelijk complete delen van zijn leerdichten zijn bewaard gebleven. Empedocles' bijdrage aan de filosofie bestond niet zozeer uit het afleiden van een nieuwe theorie, alswel uit het samenvoegen van elementen uit vroegere opvattingen. Met name combineerde hij elementen uit de filosofieën van Heraclitus en de Eleaten. Hij stond onder sterk invloed van het Pythagorisme: zo geloofde hij in zielsverhuizing, vegetarisme en vond hij zichzelf een god.
De dood van Empedocles (Der Tod des Empedokles) is een onvoltooid treurspel, dat werd geschreven tussen 1797 en 1800 en dat pas na de dood van Hölderlin is gepubliceerd. Het stuk beschrijft de laatste levensdagen van de presocratische filosoof Empedocles, die zich volgens de legende in de Etna wierp om zo naar de goddelijke wet een vrije dood te sterven. Hölderlin heeft de figuur van Empedocles nader uitgewerkt tot een mensengestalte met een goddelijke natuur. De innerlijke tegenstelling in deze mens en de spanning die dat in de buitenwereld oproept, leiden noodzakelijk tot een zelfgekozen dood. Hölderlins treurspel-project bezweert een intellectueel drama over ecologie, poëzie, wetenschap, politieke retoriek en charisma dat brandend actueel is en hedendaagse kunstenaars als Romeo Castellucci, Stefan Hertmans en het blijft uitdagen.
De vertaler, Bart Philipsen, is hoogleraar Duitse literatuur en theaterwetenschappen aan de KU Leuven. Het voor theater onmisbare gebruik van twee contrasterende spanningsbogen die tezamen een eenheid vormen, logenstraft onmiddellijk de veronderstelling als zou Empedokles uitsluitend een leestekst zijn en geen dramatische tekst. Deze tweetalige uitgave met een degelijke inleiding van de vertaler is een ware delicatesse voor de liefhebber van de grote klassiekers!
Titel boek : De drift van Sneeuwwitje
Auteur(s) boek : Friedrich Hölderlin
ISBN : 9789056554354
Datum : 16/08/2014
Genres : Poëzie;Mood: Dramatisch
Citaat : Neerwaarts met de ster des levens!/ Vaarwel! Dat was het woord van een stervende, / die in dit uur vervuld van liefde aarzelt tussen jullie / en zijn goden, die hem riepen.
Review : Johann Christian Friedrich Hölderlin (Lauffen am Neckar, 20 maart 1770 – Tübingen, 7 juni 1843) was een Duitse lyrische dichter. Zijn werk overbrugt de klassieke en romantische scholen. Empedocles was een Grieks filosoof. Hij was een tijdgenoot van Zeno, die een leerling was van Parmenides. Hij was staatsman, dichter, godsdienstleraar, redenaar, profeet, arts, wonderdoener en wijsgeer. Empedocles wordt met Heraclitus, Leucippus, Democritus en Anaxagoras gerekend tot de Griekse natuurfilosofen. Tamelijk complete delen van zijn leerdichten zijn bewaard gebleven. Empedocles' bijdrage aan de filosofie bestond niet zozeer uit het afleiden van een nieuwe theorie, alswel uit het samenvoegen van elementen uit vroegere opvattingen. Met name combineerde hij elementen uit de filosofieën van Heraclitus en de Eleaten. Hij stond onder sterk invloed van het Pythagorisme: zo geloofde hij in zielsverhuizing, vegetarisme en vond hij zichzelf een god.
De dood van Empedocles (Der Tod des Empedokles) is een onvoltooid treurspel, dat werd geschreven tussen 1797 en 1800 en dat pas na de dood van Hölderlin is gepubliceerd. Het stuk beschrijft de laatste levensdagen van de presocratische filosoof Empedocles, die zich volgens de legende in de Etna wierp om zo naar de goddelijke wet een vrije dood te sterven. Hölderlin heeft de figuur van Empedocles nader uitgewerkt tot een mensengestalte met een goddelijke natuur. De innerlijke tegenstelling in deze mens en de spanning die dat in de buitenwereld oproept, leiden noodzakelijk tot een zelfgekozen dood. Hölderlins treurspel-project bezweert een intellectueel drama over ecologie, poëzie, wetenschap, politieke retoriek en charisma dat brandend actueel is en hedendaagse kunstenaars als Romeo Castellucci, Stefan Hertmans en het blijft uitdagen.
De vertaler, Bart Philipsen, is hoogleraar Duitse literatuur en theaterwetenschappen aan de KU Leuven. Het voor theater onmisbare gebruik van twee contrasterende spanningsbogen die tezamen een eenheid vormen, logenstraft onmiddellijk de veronderstelling als zou Empedokles uitsluitend een leestekst zijn en geen dramatische tekst. Deze tweetalige uitgave met een degelijke inleiding van de vertaler is een ware delicatesse voor de liefhebber van de grote klassiekers!
Titel boek : De drift van Sneeuwwitje
Read
August 23, 2025Hölderlin es el gran poeta de la enajenación, del vaivén nunca resuelto entre dos opuestos. El Empédocles es el intento fallido de expresar esa irresolución por la poesía trágica. Los opuestos que en la obra se postulan son la naturaleza por un lado, y el espíritu de un pueblo (caso particular de los agrigentinos sicilianos), por el otro. Tópico común y fundamental que recorre toda la profucción poética del autor. Aquí esa oposición es encarnada en el protagonista, como su unificación individual y, por tanto, trunca. El espíritu siempre de presenta en estos autores (me refiero, a la tradición poética-filosófica alemana) como un espíritu universal, de pueblo o, si nos sentimos osados, de la humanidad entera, supeditada al desarrollo mismo de su propia historia autocreada. Como tal, la articulación del problema es político. Empedocles necesita hacer de la unificación un asunto universal, que involucre a la naturaleza con el pueblo todo. El vaivén de este último, su dependencia con el guía y profeta Empédocles es lo que mueve el conflicto y lo que obliga al protagonista a cometer el pecado de afirmar a la naturaleza como su "criada" y autoproclamarse Dios. La unificación depende necesariamente de que el pueblo sea libre, y hasta que ello no se de, el profeta, si es consecuente con su prédica, no puede ser otra cosa que victima, ¿de qué?, víctima de su tiempo, todavía verde para libertarse a sí mismo. El pueblo aún no conoce "del goce de rejuvenecerse a sí mismo", a pesar de que sea lo propio de sí. Los versos más lindos de toda la tentativa poetica apuntan a ello: la humanidad debe apropiarse del mundo, hacerlo suyo, hacer de la naturaleza espíritu y que en tal asunción se encuentre su fundamento. Y esto es importante, porque asumirse como espíritu es asumirse como naturaleza, y viceversa. Solo así la comunidad de los hombres se transforma en comunidad de los dioses, y solo así se retorna al "pecado" de Empédocles y, ahora sí, se lo asume. Pero para que la negación, el tan necesario pecado, afirme su propia necesidad en el retorno asumido a sí, la humanidad debe hacerlo por cuenta propia: ya no es tiempo de reyes, y la servidumbre camina a tropezones. El protocomunismo que aquí se encuentra ("compartid los bienes") apunta a lo anteriormente mencionado. El fin es político, y si el pueblo sigue estando al servicio de sus padres (sean reyes, guias o profetas) nunca será realmente humano. Y esto es propiamente lo que Empédocles predica, y que el pueblo no entiende, y lo que demuestra el papel trunco del poeta: ninguna salida queda más que el arduo camino al Etna.
June 22, 2019
This book is more than 300 pages long, with three versions of the play plus essays and introductions, and I’m still not sure what The Death of Empedocles is all about. A man/demigod/faith healer leaves/is chased out of his city because of his blasphemy/the city’s blasphemy/jealous priests and heads to Mt. Etna where he decides to throw himself in it to become a god/become one with nature/no one really knows.
Granted, it is an unfinished work. We can look at Holderlin’s intent in his notes, but even then it is difficult because in practice, he didn’t follow his own notes. It reminds me a lot of Shelley’s Prometheus Unbound: a conglomeration of swelling sentences full of grand emotions, vague concepts and sweeping descriptions of nature:
Their eye imbibes the morning light; yet there are
No blessings for the dreamers, precious little of
The nectar that the gods of nature offer every day
Will go to nurture creatures caught in slumber. (p. 92)
Then, crowned with wreaths of love, the fount will
Flow, rushing downward, swelling full of blessings to
The stream, and with the echo of its quaking banks
The sound will wax most worthy of you, father ocean …. (p. 93)
Early Romantics (and 18th century German philosophers) were prone to arcane arguments and lofty pronouncements that I just don’t understand. Maybe I’m too stupid. Maybe I’m more suited to the icy fatalism of the classical writers.
This is a very thorough edition, with copious notes, introductions, photos of Holderlin’s actual manuscripts, etc. But this doesn’t appeal to my sense of poetry, drama or philosophy.
Granted, it is an unfinished work. We can look at Holderlin’s intent in his notes, but even then it is difficult because in practice, he didn’t follow his own notes. It reminds me a lot of Shelley’s Prometheus Unbound: a conglomeration of swelling sentences full of grand emotions, vague concepts and sweeping descriptions of nature:
Their eye imbibes the morning light; yet there are
No blessings for the dreamers, precious little of
The nectar that the gods of nature offer every day
Will go to nurture creatures caught in slumber. (p. 92)
Then, crowned with wreaths of love, the fount will
Flow, rushing downward, swelling full of blessings to
The stream, and with the echo of its quaking banks
The sound will wax most worthy of you, father ocean …. (p. 93)
Early Romantics (and 18th century German philosophers) were prone to arcane arguments and lofty pronouncements that I just don’t understand. Maybe I’m too stupid. Maybe I’m more suited to the icy fatalism of the classical writers.
This is a very thorough edition, with copious notes, introductions, photos of Holderlin’s actual manuscripts, etc. But this doesn’t appeal to my sense of poetry, drama or philosophy.
January 20, 2021
მინდა, როგორც მკითხველმა ჩემი აზრი გამოვთქვა მარიამ ქსოვრელის თარგმანების შესახებ. ჰ.ჰესეს "ნარცისი და გოლდმუნდის" ქართული თარგმნი ვისაც წაუკითხავს, მოწონებას ნამდვილად ვერ დამალავს. ამას მოწმობს მალხაზ ხარბედიას გადაცემა " რადიო თავისუფკებაში". მის მიერ თარგმნილი ჰესეს " რიოში მარგაიტებით თამაში"- ეს ურთულესი ნაწარმოები თავისუფლად და ინტერესით იკითხება. საინტერესოა, რატომ შეაჩერა "სულაკაურების გამომცემლობამ" ამ წიგნის გამოცემა? დაინტერესებული მკითხველი დღესაც დაეძებს ამ წიგნს. მარიამ ქსოვრელის თარგმანი ხომ უმაღლეს დონეზეა შესრულებული. ამის შესახებ ვკითხულობთ მწერლების მიერ შეფასებებს "ლიტერატურულ საქართველოში". რაც შეეხება ჰოლდერლინის "ემპედოკლეს", ის არა მარტო გერმანული პოეზიის ბრწყინვალე ნიმუშია, არამედ ქართულისაც. თუ არა პოეტური შთაგონება, მარტო გერმანული ენის ცოდნა არ არის საკმარისი ამ შედევრის თარგმისთვის. როგორც ვიცი, მას აქვს საკუთარი შემოქმედებაც. მისი ლექსების კრებულს " ისევ შენამდე" პოეტმა და ეთნო კულტურათა მკვლევარმა კობა არაბულმა დიდი შეფასება მისცა. სხვათაშორის ინტერნეტში მოვიძიე, რომ მან ბოლო წლებში მართლმადიდებლური პოეზიის ფესტივალზე პირველი პრიზი " ნინოს ჯვარი" მიიღო ლექსისთვის " ალილოზედ თქმული". უნდა აღინიშნოს, რომ " რიოში მარგალიტებით თამაში" და " ემპედოკლე" პირველად ითარგმნა ქართულად მარიამ ქსოვრელის მიერ. ბრავო მარიამ! თქვენი თარგმანები მართლაც გამორჩეული და საინტერესოა მასში კარგად ჩანს მწერლის განწყობა და სულიერება რაც იშვიათია და თარგმანსაც მიმზიდველს ხდის. მე ვურჩევდი ყველას წაიკითხოს ეს ნაწარმოებები და ისიამოვნოს.
October 27, 2017
So wagts! was ihr geerbt, was ihr erworben,
Was euch der Väter Mund erzählt, gelehrt,
Gesetz und Brauch, der alten Götter Namen,
Vergeßt es kühn, und hebt, wie Neugeborne,
Die Augen auf zur göttlichen Natur,
Wenn dann der Geist sich an des Himmels Licht
Entzündet, süßer Lebensothem euch
Den Busen, wie zum erstenmale tränkt,
Und goldner Früchte voll die Wälder rauschen
Und Quellen aus dem Fels, wenn euch das Leben
Der Welt ergreift, ihr Friedensgeist, und euchs
Wie heilger Wiegensang die Seele stillet,
Dann aus der Wonne schöner Dämmerung
Der Erde Grün von neuem euch erglänzt
Und Berg und Meer und Wolken und Gestirn,
Die edeln Kräfte, Heldenbrüdern gleich,
Vor euer Auge kommen, daß die Brust
Wie Waffenträgern euch nach Taten klopft,
Und eigner schöner Welt, dann reicht die Hände
Euch wieder, gebt das Wort und teilt das Gut,
O dann ihr Lieben teilet Tat und Ruhm
Wie treue Dioskuren; jeder sei,
Wie alle, – wie auf schlanken Säulen, ruh
Auf richtgen Ordnungen das neue Leben
Und euern Bund befestge das Gesetz.
Was euch der Väter Mund erzählt, gelehrt,
Gesetz und Brauch, der alten Götter Namen,
Vergeßt es kühn, und hebt, wie Neugeborne,
Die Augen auf zur göttlichen Natur,
Wenn dann der Geist sich an des Himmels Licht
Entzündet, süßer Lebensothem euch
Den Busen, wie zum erstenmale tränkt,
Und goldner Früchte voll die Wälder rauschen
Und Quellen aus dem Fels, wenn euch das Leben
Der Welt ergreift, ihr Friedensgeist, und euchs
Wie heilger Wiegensang die Seele stillet,
Dann aus der Wonne schöner Dämmerung
Der Erde Grün von neuem euch erglänzt
Und Berg und Meer und Wolken und Gestirn,
Die edeln Kräfte, Heldenbrüdern gleich,
Vor euer Auge kommen, daß die Brust
Wie Waffenträgern euch nach Taten klopft,
Und eigner schöner Welt, dann reicht die Hände
Euch wieder, gebt das Wort und teilt das Gut,
O dann ihr Lieben teilet Tat und Ruhm
Wie treue Dioskuren; jeder sei,
Wie alle, – wie auf schlanken Säulen, ruh
Auf richtgen Ordnungen das neue Leben
Und euern Bund befestge das Gesetz.
Read
January 31, 2021Die Werke von Hermann Hesse "Das glasperlenspiel" und von Hölderlin " Empedokles" habe ich deutsch gelesen und bin tiefbeindruckend geblieben, aber ich könnte nicht glauben, dass ich diese Bucher georgisch auch so schönfließend und seelevoll lesen würde.
Ich finde, dass das nicht wünderlich ist, weil die Übersetzerin Mariam Ksowreli- Chartischwili das Buch von H.H. " Narziß und Goldmund" so herrlich geliefert hat. Wir müssen ihr dankbar sein. Wahrscheinlich besitzt sie auch eigene Dichtung. Ich möchte ihre Übersetzungen meinen georgishen Freunden als Geshenk mitbringen, aber sie liegen auf den Buchladenregalen nicht mahr.
Ich finde, dass das nicht wünderlich ist, weil die Übersetzerin Mariam Ksowreli- Chartischwili das Buch von H.H. " Narziß und Goldmund" so herrlich geliefert hat. Wir müssen ihr dankbar sein. Wahrscheinlich besitzt sie auch eigene Dichtung. Ich möchte ihre Übersetzungen meinen georgishen Freunden als Geshenk mitbringen, aber sie liegen auf den Buchladenregalen nicht mahr.
December 25, 2024
A human being should act with calm;
We should reflect, we should unfold
Enhancing, cheering all that lives about us
—————for full of high significance
Magnificent nature, bearer of the silent force,
Surrounds the one who intimates
That he must shape a world
That he may call
Her spirit forth, this human being suffers
Care within his breast and hope;
An overwhelming yearning
Its roots deep within him strives upward;
For he can do much and lordly is
His word; the world is then transformed
And under his hands
Merry Christmas!
We should reflect, we should unfold
Enhancing, cheering all that lives about us
—————for full of high significance
Magnificent nature, bearer of the silent force,
Surrounds the one who intimates
That he must shape a world
That he may call
Her spirit forth, this human being suffers
Care within his breast and hope;
An overwhelming yearning
Its roots deep within him strives upward;
For he can do much and lordly is
His word; the world is then transformed
And under his hands
Merry Christmas!
November 28, 2020
Ben, aranızda, ölümlü olarak ölümsüz Tanrı gibi dolaşıyorum. Beni her yerde, bir böylesi olarak karşılıyorlar, başıma da çiçek- lerden taç örüyorlar. Parlak kentlere ayak bastığımda ise, erkek ve kadınlar bana tapıyorlar. Ardımdan, binlerce kişi geliyor ve benden kurtaracak yolun nerede olduğunu, ağır hastalıkların derin yaralar açtığı acılardan kurtulma çarelerini, kehanetleri öğrenmek istiyorlar.
Displaying 1 - 30 of 39 reviews