What do you think?
Rate this book
Δόλωμα
Ο ήρωας ζει τα τελευταία δυο χρόνια αυτοεξόριστος στον Καναδά, έχοντας αφήσει πίσω του μια παραμορφωμένη Γιουγκοσλαβία. Μοναδικό του ενθύμιο από μία ολόκληρη εποχή που δεν υπάρχει πλέον, τρεις μαγνητοταινίες με την φωνή της μητέρας του ηχογραφημένες λίγο προτού πεθάνει. Μέσα από τις διηγήσεις που καλύπτουν πάνω πάνω από μισό αιώνα ιστορίας, ένας άνθρωπος προσπαθεί να ανασυστήσει κομμάτι-κομμάτι το παρελθόν – το δικό του και κατ’ επέκταση μιας χώρας ολόκληρης – που για λόγους ακατανόητους έχει τραγικά διαμελιστεί.
Λογοτεχνικό Βραβείο Balkanika 1997
Λογοτεχνικό Βραβείο Balkanika 1997
199 pages, Paperback
First published January 1, 1996
18 people are currently reading
544 people want to read
About the author
David Albahari
113 books132 followersDavid Albahari (Serbian Cyrillic: Давид Албахари, pronounced [dǎv̞id albaxǎːriː] was a Serbian writer. Albahari wrote mainly novels and short stories. He was also a highly accomplished translator from English into Serbian.
Albahari was awarded the prestigious NIN Award for the best novel of 1996 for Mamac (Bait). He was a member of SANU (Serbian Academy Of Sciences And Arts).
Albahari was awarded the prestigious NIN Award for the best novel of 1996 for Mamac (Bait). He was a member of SANU (Serbian Academy Of Sciences And Arts).
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 59 reviews
November 20, 2021
„Мамац“ је покушај свођења рачуна са умрлим родитељима, са крвавим распадом државе коју (је) писац сматра(о) својом, напослетку, са самим собом. Покушај је ово да се нађе чврста тачка ослонца у егзилу, далеко од протеклог живота, далеко од свега што је главног јунака дефинисало као личност. Мајчина смрт, усамљеност и огромна празнина која након тога настаје биће догађај који ће (физичко) кидање веза са старим животом само убрзати.
Док у хладној Канади преслушава магнетофонске траке са парчићима мајчиног живота, које она сама приповеда главни јунак се стално преиспитује, тражећи значења и симболику у протеклим догађајима. Серијом разговора са мајком, непосредно након очеве смрти, писац покушава да сазна нешто више о мајчином животу, о животу својих родитеља, али и о свом месту у породици и свету. Када након 15 година умре и мајка, испоставиће се, ипак, да је све то једна илузија и да је прошли живот баш то – само скуп дешавања која су била и прошла, понекад само баласт који стално вуче ка дну.
Проза Давида Албахарија може се некоме учинити хладна, дистанцирана, донекле стерилна. Мени је та шкртост израза, меланхолија, недореченост, одсуство сваког сувишног украса баш оно што ме изнова привлачи. Албахаријеве приче су заиста сам врх српске књижевности, а на висини задатка је и у форми романа. Веома ми је пријало читање.
Драго ми је што је „Мамац“ ушао у програм за школску лектиру, иако можда прерано (осми разред). Свакако, овако квалитетна модерна домаћа дела то и заслужују.
Док у хладној Канади преслушава магнетофонске траке са парчићима мајчиног живота, које она сама приповеда главни јунак се стално преиспитује, тражећи значења и симболику у протеклим догађајима. Серијом разговора са мајком, непосредно након очеве смрти, писац покушава да сазна нешто више о мајчином животу, о животу својих родитеља, али и о свом месту у породици и свету. Када након 15 година умре и мајка, испоставиће се, ипак, да је све то једна илузија и да је прошли живот баш то – само скуп дешавања која су била и прошла, понекад само баласт који стално вуче ка дну.
Проза Давида Албахарија може се некоме учинити хладна, дистанцирана, донекле стерилна. Мени је та шкртост израза, меланхолија, недореченост, одсуство сваког сувишног украса баш оно што ме изнова привлачи. Албахаријеве приче су заиста сам врх српске књижевности, а на висини задатка је и у форми романа. Веома ми је пријало читање.
Драго ми је што је „Мамац“ ушао у програм за школску лектиру, иако можда прерано (осми разред). Свакако, овако квалитетна модерна домаћа дела то и заслужују.
Read
July 23, 2025Link ka prikazu:
https://www.instagram.com/p/DMdUxD4o5...
https://www.instagram.com/p/DMdUxD4o5...
February 4, 2021
Oduševljena sam! Knjiga koja se čita čak i nekoliko puta! Divan, divan Albaharijev stil, on koji ne zna da piše, napisao je jedno malo po obimu, ali ogromno po značenju delo. Ovo je oda jednoj izuzetnoj ženi, njegovoj majci, ženi koja je zbog ljubavi prema mužu prigrlila jevrejstvo i to daje neki novi pravac njenom životu, i to baš 1938 , u vreme pre početka Drugog svetskog rata. Žena koja je preživela mnogo, mnogo tragedija, ali ostala čvrsta. Žena koja je na početku onog trećeg rata jednostavno legla i odlučila da ne živi više. Žena čije mudre poslovice koje i ja sama koristim (naravno, jer ih je i moja majka koristila) prosto slušate i vi kroz magnetofonske snimke koje njen sin posle 16 godina kako su snimljene, a 4 od njene smrti, sluša u kanadskoj hladnoći, jer, ne zna da piše, ali kad bi znao, napisao bi mnogo toga. Kroz priču svoje majke, pripovedač nam priča i svoju priču, svoju samoću u tuđoj zemlji gde ima samo jednog prijatelja Dejvida, koji je njegova suprotnost, ali i dopuna. Izuzetno delo, ovenčano Ninovom nagradom 1996, koje odiše nostalgijom, tugom, razočarenjem, ali nadasve ljubavlju... Pravi mali dragulj, skoro da sam celu knjigu prepisala. Preporuke!
June 8, 2025
(עוד לא התחלתי לגרד אפילו את ערימת הספרים שאספתי בפסח ברחוב ובחלוף שבועיים כבר נתקלתי בעוד מקבץ של ספרים מושלכים. הפעם שלטתי בעצמי. כמעט. כי כשכבר אמרתי להמשיך בדרכי גיליתי שם את הספר הזה של דוד אלבחרי, שיצא לאור בעברית בהוצאת "גוונים" שחדלה להתקיים. משום שידעתי כי קשה להשיגו לא היססתי ואספתי אותו.)
כבר אינני זוכר היכן שמעתי לראשונה על אלבחרי. מן הסתם בשיטוט בבלוגים של כל מיני אינטלקטואלים או במאמרים משל המתרגמת שלו (ושל כותבים רבים אחרים מיוגוסלביה לשעבר – דינה קטן בן-ציון המנוחה שנפטרה כחודש לפני מותו של אלבחרי עצמו). הוא נחשב בזמנו לאחד מבחירי הסופרים בסרביה, הוא גם היה יהודי דור שני לשואה, הוא גם גלה מיוגוסלביה במהלך מלחמת האזרחים והוא נודע בסגנון כתיבתו הפוסטמודרני. כך שאיכשהו נתקע לי בראש שהוא סופר איכותי ומעניין. זהו הספר הרביעי של אלבחרי שאני קורא. קדמו לו "הספר הקצר" – מעשיה קפקאית חביבה בסגנון סוריאליסטי, על חוסר יכולת לכתוב, "צינק" - שעסק במות אביו והיה אוסף הגיגים סתומים ברובם וזרם תודעה בלתי חדיר, ממנו לא נשאר כמעט דבר בתודעתי בחלוף השנים ו"גץ ומאייר" – העוסק בנושא המזוויע של השמדת יהודי בלגרד במשאיות הגז ובמטא פרוזה. בקיצור עד עכשיו ראיתי בו יוצר מעניין, שאני גם מסמפת את כתיבתו ואת דמויות המספרים שלו, אבל לא כזה שהצדיק לחלוטין את השבחים הרבים שנקשרו בו (בתודעתי לפחות). הספר הזה, "פיתיון," הוא המוצלח בספריו שקראתי עד כה. ולמען האמת ממש נהניתי מקריאתו. הוא חוזר על המוטיבים הנמצאים בשאר ספריו של אלבחרי ולמעשה הוא מעין איחוד של שלושת הספרים הקודמים שקראתי. אבל באופן מוזר הוא מובן יותר, מורכב יותר וסדור יותר ומבטא סוג של צלילות מחשבתית הנובעת מתוך ה"כאוס" המובנה המכוון.
הספר הזה מתמקד לכאורה בדמות אמו של המחבר (ממש כפי ש"צינק" עסק בדמות אביו ובהשפעת מותו על המחבר). ילידת קוסובו, שהתגיירה והתחתנה עם בעל יהודי. אבדה אותו בשואה ומיד בסוף מלחמת העולם השנייה נהרגו שני בניה בתאונה. היא "התחילה את חייה מחדש" והתחתנה עם אביו של המספר, יהודי שאיבד גם הוא את אשתו וילדיו באותה תקופה נוראה. אלבחרי מבקש לספר את סיפורה אך כפי שהוא מעיד בעצמו - "תמיד אני מדבר על עצמי כשאני רוצה לספר על מישהו אחר" (עמוד 33) למעשה מספר אלבחרי את עצמו ומנסה להבין את הטראומה האישית שלו מתוך העיסוק בסיפורה של אמו ובטראומה שלה. אלבחרי אינו יכול להתנתק מן העצמי ולספק סיפור אובייקטיבי מרוחק. לכן הספר הוא כולו זרם תודעה אחד של המחבר (כתוב, כמיטב המודרנה, ללא הפרדה לפסקאות), הקופץ ללא הרף בין זמנים שונים ודמויות שונות המתאחדים כולם בנפשו של אלבחרי. נוצר כאן מבנה בעל שכבות רבות, או נכון יותר רישומם של סיפורים רבים על אותו דף נייר. והכל קשור בנקודה אחת שהיא תודעת המחבר עצמו המוסיף אינסוף קווים מקשרים בין הסיפורים השונים על גבי התמונה הסבוכה והמקוטעת עלילתית.
נמצא כאן סיפור חייה של האם ותיאור אופייה החידתי (המנוגד כתמונת מראה לאופיו של בעלה). אך לא באופן ישיר. אלבחרי הקליט אותה מספרת על עצמה בימים שלאחר מות בעלה השני, אביו. אך הסיפור אינו רק מה שהוקלט. למעשה אלבחרי מאזין להקלטות רק שנים לאחר מכן כאשר הוא נמצא בגלות בקנדה לאחר שנמלט מיוגוסלביה בזמן מלחמת האזרחים, ומנסה לכתוב את הסיפור. הוא מעיד על עצמו שוב ושוב שאינו סופר ואינו יודע לכתוב – אמירה רב משמעית המהדהדת הן את בדידותו וזרותו בצפון אמריקה, ששפתה זרה לו ושהפרוזה והפילוסופיה של הכתיבה בה שונה מזו האירופאית שעל ברכיה התחנך, והן את היות אופיו שונה מאופייה המעשי של אמו. בנוסף אלבחרי מנסה לספר את הסיפור שהוא מנסה לכתוב באוזניו של ידיד (שלא ברור אם הוא אמיתי או רק האלטר-אגו שלו), סופר קנדי בשם "דונלד" (נבואה אירונית כיום), המייצג את פילוסופיית הספרות הצפון אמריקאית. אלבחרי מכנה אותו סופר, בשעה שהוא רואה בעצמו מי שאינו יודע לכתוב. הערותיו של חברו מדגישות את זרותו בקנדה ואת אי-יכולתו להסביר את הטראומה שלו, המשוקעת בהיסטוריה יהודית ובהיסטוריה של יוגוסלביה, לחברה הקנדית בה הוא גולה, שההיסטוריה שלה לכאורה קצרה יותר וסבוכה פחות והיא מקדשת פשטות ובהירות בדויה.
מתקיים כאן איחוד של הזמנים ואיחוד של הטראומה. מלחמת האזרחים שפרצה לאחר שנים של איחוד יוגוסלביה, שהתגלה כאשליה, כאידאל שאיש אינו חפץ בו (שלאורו התחנך אלבחרי), היא למעשה רק המשכה של מלחמת העולם השנייה (על השמדת היהודים ומשפחותיהם של אמו ואביו) לאחר הפוגה מתעתעת. חוסר הטעם שבמלחמה ובשנאה, קווי השבר שהן יוצרות, השמדת עברם של האנשים, איפוס רכושם וההגירה הכפויה, שהתחוללו בשואה, חוזרים ומתחוללים בשנות התשעים. האם שהתחילה את חייה מחדש, על מעשיותה היומיומית חסרת התקוות, אך המחייה את המשפחה לאחר השבר, גוססת עם התחדשות הלחימה ארבעים וחמש שנה מאוחר יותר. אלבחרי מוצא עצמו גולה מבחירה, כשכל רכושו סרטי ההקלטה וקולה של אמו בשפה שנטש. הקול הוא רק שכפול מכאני של האם, הוא יוותר חסר משמעות בלי הבן ששומע אותו באופן רפלקסיבי ומשליך עליו את חייו שבהווה. המילים הופכות לכלי מוגבל, היכול רק לשכפל את עצמו, מבלי לגעת בשבר הנעלם עצמו ומכאן החזרתיות הכפייתית של אלבחרי, על ניסוחים הסותרים את עצמם שוב ושוב – למשל, דונלד הוא סופר אמיתי, בעל אמירות יפות ונכונות, אבל הייתי רוצה להרוג אותו; האם הייתה בעלת חוכמת חיים אבל אני אינני יודע כיצד עשתה זאת. רק הטראומה עוברת בין הדורות. הטראומה של השואה, הטראומה של מלחמת האזרחים, של הגלות.
גם קריאתו של הספר בימינו אלה הוסיפה עליו משמעויות. המלחמה בעזה, ומלחמת האזרחים (הסמויה עדין) בישראל. טבח השביעי באוקטובר כמו גם הנקמה חסרת הגבולות בעזה ותושביה, התערבלו יחד עם תודעת המחבר. רבים מהדיסוננסים הקוגניטיביים המרצדים בספר רלוונטיים גם בישראל של 2025. משאתה מתמסר לסגנונו של אלבחרי, אתה גם נהנה מאוד מהספר ומן היופי של מורכבותו, אך גם סובל בשל המשך הדהודה של הטראומה, שכמו נובע מדפיו, ומילותיו חגות סביב שבר חדש, חסר פשר, שטרף את המציאות והפך את חיי תושבי האזור לזולים וחסרי חשיבות בשל היאחזות דוגמטית וקיצונית בהיסטוריות ומיתולוגיות אבסולוטיות שאינן סובלות אף פרשנות שאינה טריוויאלית בפשטותה ואכזריותה.
כבר אינני זוכר היכן שמעתי לראשונה על אלבחרי. מן הסתם בשיטוט בבלוגים של כל מיני אינטלקטואלים או במאמרים משל המתרגמת שלו (ושל כותבים רבים אחרים מיוגוסלביה לשעבר – דינה קטן בן-ציון המנוחה שנפטרה כחודש לפני מותו של אלבחרי עצמו). הוא נחשב בזמנו לאחד מבחירי הסופרים בסרביה, הוא גם היה יהודי דור שני לשואה, הוא גם גלה מיוגוסלביה במהלך מלחמת האזרחים והוא נודע בסגנון כתיבתו הפוסטמודרני. כך שאיכשהו נתקע לי בראש שהוא סופר איכותי ומעניין. זהו הספר הרביעי של אלבחרי שאני קורא. קדמו לו "הספר הקצר" – מעשיה קפקאית חביבה בסגנון סוריאליסטי, על חוסר יכולת לכתוב, "צינק" - שעסק במות אביו והיה אוסף הגיגים סתומים ברובם וזרם תודעה בלתי חדיר, ממנו לא נשאר כמעט דבר בתודעתי בחלוף השנים ו"גץ ומאייר" – העוסק בנושא המזוויע של השמדת יהודי בלגרד במשאיות הגז ובמטא פרוזה. בקיצור עד עכשיו ראיתי בו יוצר מעניין, שאני גם מסמפת את כתיבתו ואת דמויות המספרים שלו, אבל לא כזה שהצדיק לחלוטין את השבחים הרבים שנקשרו בו (בתודעתי לפחות). הספר הזה, "פיתיון," הוא המוצלח בספריו שקראתי עד כה. ולמען האמת ממש נהניתי מקריאתו. הוא חוזר על המוטיבים הנמצאים בשאר ספריו של אלבחרי ולמעשה הוא מעין איחוד של שלושת הספרים הקודמים שקראתי. אבל באופן מוזר הוא מובן יותר, מורכב יותר וסדור יותר ומבטא סוג של צלילות מחשבתית הנובעת מתוך ה"כאוס" המובנה המכוון.
הספר הזה מתמקד לכאורה בדמות אמו של המחבר (ממש כפי ש"צינק" עסק בדמות אביו ובהשפעת מותו על המחבר). ילידת קוסובו, שהתגיירה והתחתנה עם בעל יהודי. אבדה אותו בשואה ומיד בסוף מלחמת העולם השנייה נהרגו שני בניה בתאונה. היא "התחילה את חייה מחדש" והתחתנה עם אביו של המספר, יהודי שאיבד גם הוא את אשתו וילדיו באותה תקופה נוראה. אלבחרי מבקש לספר את סיפורה אך כפי שהוא מעיד בעצמו - "תמיד אני מדבר על עצמי כשאני רוצה לספר על מישהו אחר" (עמוד 33) למעשה מספר אלבחרי את עצמו ומנסה להבין את הטראומה האישית שלו מתוך העיסוק בסיפורה של אמו ובטראומה שלה. אלבחרי אינו יכול להתנתק מן העצמי ולספק סיפור אובייקטיבי מרוחק. לכן הספר הוא כולו זרם תודעה אחד של המחבר (כתוב, כמיטב המודרנה, ללא הפרדה לפסקאות), הקופץ ללא הרף בין זמנים שונים ודמויות שונות המתאחדים כולם בנפשו של אלבחרי. נוצר כאן מבנה בעל שכבות רבות, או נכון יותר רישומם של סיפורים רבים על אותו דף נייר. והכל קשור בנקודה אחת שהיא תודעת המחבר עצמו המוסיף אינסוף קווים מקשרים בין הסיפורים השונים על גבי התמונה הסבוכה והמקוטעת עלילתית.
נמצא כאן סיפור חייה של האם ותיאור אופייה החידתי (המנוגד כתמונת מראה לאופיו של בעלה). אך לא באופן ישיר. אלבחרי הקליט אותה מספרת על עצמה בימים שלאחר מות בעלה השני, אביו. אך הסיפור אינו רק מה שהוקלט. למעשה אלבחרי מאזין להקלטות רק שנים לאחר מכן כאשר הוא נמצא בגלות בקנדה לאחר שנמלט מיוגוסלביה בזמן מלחמת האזרחים, ומנסה לכתוב את הסיפור. הוא מעיד על עצמו שוב ושוב שאינו סופר ואינו יודע לכתוב – אמירה רב משמעית המהדהדת הן את בדידותו וזרותו בצפון אמריקה, ששפתה זרה לו ושהפרוזה והפילוסופיה של הכתיבה בה שונה מזו האירופאית שעל ברכיה התחנך, והן את היות אופיו שונה מאופייה המעשי של אמו. בנוסף אלבחרי מנסה לספר את הסיפור שהוא מנסה לכתוב באוזניו של ידיד (שלא ברור אם הוא אמיתי או רק האלטר-אגו שלו), סופר קנדי בשם "דונלד" (נבואה אירונית כיום), המייצג את פילוסופיית הספרות הצפון אמריקאית. אלבחרי מכנה אותו סופר, בשעה שהוא רואה בעצמו מי שאינו יודע לכתוב. הערותיו של חברו מדגישות את זרותו בקנדה ואת אי-יכולתו להסביר את הטראומה שלו, המשוקעת בהיסטוריה יהודית ובהיסטוריה של יוגוסלביה, לחברה הקנדית בה הוא גולה, שההיסטוריה שלה לכאורה קצרה יותר וסבוכה פחות והיא מקדשת פשטות ובהירות בדויה.
מתקיים כאן איחוד של הזמנים ואיחוד של הטראומה. מלחמת האזרחים שפרצה לאחר שנים של איחוד יוגוסלביה, שהתגלה כאשליה, כאידאל שאיש אינו חפץ בו (שלאורו התחנך אלבחרי), היא למעשה רק המשכה של מלחמת העולם השנייה (על השמדת היהודים ומשפחותיהם של אמו ואביו) לאחר הפוגה מתעתעת. חוסר הטעם שבמלחמה ובשנאה, קווי השבר שהן יוצרות, השמדת עברם של האנשים, איפוס רכושם וההגירה הכפויה, שהתחוללו בשואה, חוזרים ומתחוללים בשנות התשעים. האם שהתחילה את חייה מחדש, על מעשיותה היומיומית חסרת התקוות, אך המחייה את המשפחה לאחר השבר, גוססת עם התחדשות הלחימה ארבעים וחמש שנה מאוחר יותר. אלבחרי מוצא עצמו גולה מבחירה, כשכל רכושו סרטי ההקלטה וקולה של אמו בשפה שנטש. הקול הוא רק שכפול מכאני של האם, הוא יוותר חסר משמעות בלי הבן ששומע אותו באופן רפלקסיבי ומשליך עליו את חייו שבהווה. המילים הופכות לכלי מוגבל, היכול רק לשכפל את עצמו, מבלי לגעת בשבר הנעלם עצמו ומכאן החזרתיות הכפייתית של אלבחרי, על ניסוחים הסותרים את עצמם שוב ושוב – למשל, דונלד הוא סופר אמיתי, בעל אמירות יפות ונכונות, אבל הייתי רוצה להרוג אותו; האם הייתה בעלת חוכמת חיים אבל אני אינני יודע כיצד עשתה זאת. רק הטראומה עוברת בין הדורות. הטראומה של השואה, הטראומה של מלחמת האזרחים, של הגלות.
גם קריאתו של הספר בימינו אלה הוסיפה עליו משמעויות. המלחמה בעזה, ומלחמת האזרחים (הסמויה עדין) בישראל. טבח השביעי באוקטובר כמו גם הנקמה חסרת הגבולות בעזה ותושביה, התערבלו יחד עם תודעת המחבר. רבים מהדיסוננסים הקוגניטיביים המרצדים בספר רלוונטיים גם בישראל של 2025. משאתה מתמסר לסגנונו של אלבחרי, אתה גם נהנה מאוד מהספר ומן היופי של מורכבותו, אך גם סובל בשל המשך הדהודה של הטראומה, שכמו נובע מדפיו, ומילותיו חגות סביב שבר חדש, חסר פשר, שטרף את המציאות והפך את חיי תושבי האזור לזולים וחסרי חשיבות בשל היאחזות דוגמטית וקיצונית בהיסטוריות ומיתולוגיות אבסולוטיות שאינן סובלות אף פרשנות שאינה טריוויאלית בפשטותה ואכזריותה.
February 18, 2011
Imagine these are the rules:
1) The novel you write will be more about you writing the novel than it is about whatever the novel is about. Even though you may put yourself, as the writer, in the 3rd person, this is “metafiction” taken to extremes.
2) You will write the novel without divisions for chapters, subchapters, or paragraphs. It will thus be one long rambling thought, as if delivered without taking a breath.
3) Continually state that you don’t know how to write, that if you knew how to write you would do one thing, whereas now you are doing its opposite.
There you have the game that David Albahari sets for himself in writing a memoir “about” his mother. His mother appears to be a fascinating character, but you only get her in snippets. Even the tapes which the author makes of his mother telling her life story are only briefly quoted, and then usually on obtuse topics, such as dreams, only hinting at the events of a life:
Fom page 18 – “Donald dreamed about Europe in the same way a European dreams about America. I, too, once dreamed about America. And who hasn’t? I also told Mother that it would be alright if she related some dream. She refused…, “It doesn’t bode well for whomever I dream about….Everything comes true. When I dream about an illness, then I know that nothing can stop it. When I dream about some person, the next day he is showing up at our door. And I always know when a letter will arrive.”
Here I am, in true metafictional fashion, letting the text of the book critique itself. The author and his friend Donald, a “real” writer, have conversations which constitute at least half of the text. The story of the author’s mother is filtered through them, as well as through the author’s relationship to the tapes he made of his mother’s confession. The above quote prefaces the tale of his mother’s incarceration by the Nazi’s, the death of her first husband and their children.
The author and Donald live in Alberta, Canada. The author has moved there from Serbia, where he grew up before and during the civil war, and where his mother spent most of her life “living in the present” because war had taught her that there is no future and history is fiction.
These are fascinating ideas, and the book is 117 pages of the pure breathless fun of exploring them, with the horrific political nature of Eastern Europe in the 20th century as a backdrop.
1) The novel you write will be more about you writing the novel than it is about whatever the novel is about. Even though you may put yourself, as the writer, in the 3rd person, this is “metafiction” taken to extremes.
2) You will write the novel without divisions for chapters, subchapters, or paragraphs. It will thus be one long rambling thought, as if delivered without taking a breath.
3) Continually state that you don’t know how to write, that if you knew how to write you would do one thing, whereas now you are doing its opposite.
There you have the game that David Albahari sets for himself in writing a memoir “about” his mother. His mother appears to be a fascinating character, but you only get her in snippets. Even the tapes which the author makes of his mother telling her life story are only briefly quoted, and then usually on obtuse topics, such as dreams, only hinting at the events of a life:
Fom page 18 – “Donald dreamed about Europe in the same way a European dreams about America. I, too, once dreamed about America. And who hasn’t? I also told Mother that it would be alright if she related some dream. She refused…, “It doesn’t bode well for whomever I dream about….Everything comes true. When I dream about an illness, then I know that nothing can stop it. When I dream about some person, the next day he is showing up at our door. And I always know when a letter will arrive.”
Here I am, in true metafictional fashion, letting the text of the book critique itself. The author and his friend Donald, a “real” writer, have conversations which constitute at least half of the text. The story of the author’s mother is filtered through them, as well as through the author’s relationship to the tapes he made of his mother’s confession. The above quote prefaces the tale of his mother’s incarceration by the Nazi’s, the death of her first husband and their children.
The author and Donald live in Alberta, Canada. The author has moved there from Serbia, where he grew up before and during the civil war, and where his mother spent most of her life “living in the present” because war had taught her that there is no future and history is fiction.
These are fascinating ideas, and the book is 117 pages of the pure breathless fun of exploring them, with the horrific political nature of Eastern Europe in the 20th century as a backdrop.
March 9, 2016
Albahari je za "Mamac", čini mi se, NIN-a dobio.
Moj opšti utisak je - unjkavost - k'o da je neko uhvatio knjigu batlerskim rukavicama i iz nje čita nagrađeni rad školske literarlne sekcije, tendenciozno nazalnim glasom: muči se sa stilskim figurama (retko koja mu je uspešna), kenjkav je (a upire se da bude oštar momak), deluje nesigurno u želji da bude tačan...sve je to meni mršavo.
Moj opšti utisak je - unjkavost - k'o da je neko uhvatio knjigu batlerskim rukavicama i iz nje čita nagrađeni rad školske literarlne sekcije, tendenciozno nazalnim glasom: muči se sa stilskim figurama (retko koja mu je uspešna), kenjkav je (a upire se da bude oštar momak), deluje nesigurno u želji da bude tačan...sve je to meni mršavo.
June 20, 2014
Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου ήταν αποκαλυπτική για μένα, γιατί δεν περίμενα να μου αρέσει τόσο πολύ. Η γραφή του Ντάβιντ Αλμπαχάρι είναι πέρα από τις παραδοσιακές φόρμες και δύσκολα επιδέχεται ετικέτες. Στο βιβλίο αυτό (που ούτε μυθιστόρημα θα το λέγαμε, αλλά ούτε και διήγημα) ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με την χειμαρρώδη και, με μια πρώτη ματιά άναρχη, γραφή του Σέρβου συγγραφέα, μια γραφή που αν αφεθείς, θα σε συνεπάρει. Ούτε κεφάλαια υπάρχουν σ' αυτό το βιβλίο, ούτε και παράγραφοι. Έτσι δίνει την αίσθηση ότι είναι γραμμένο μονομιάς και ιδανικά κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να διαβαστεί. Απουσιάζουν επίσης η πλοκή, ο σκελετός, η δομή και οι χαρακτήρες, έτσι τουλάχιστον όπως τους έχουμε συνηθίσει.
Αυτό που δένει τελικά το πεζογράφημα και το κάνει να ξεχωρίζει είναι ο εσωτερικός ρυθμός, τα θέματά του, και ο τρόπος διαχείρισής τους από τον συγγραφέα και, τέλος, μια πληθώρα φράσεων τύπου αποφθέγματος, που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την έκταση του βιβλίου.
Αυτό που δένει τελικά το πεζογράφημα και το κάνει να ξεχωρίζει είναι ο εσωτερικός ρυθμός, τα θέματά του, και ο τρόπος διαχείρισής τους από τον συγγραφέα και, τέλος, μια πληθώρα φράσεων τύπου αποφθέγματος, που βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την έκταση του βιβλίου.
Read
February 27, 2024jebo ti ja i seme i pleme i ko te napravi
update: obično knjige koje ne pročitam dobiju 0 zvezdica i knjige koje pročitam dobiju makar jednu, ali zvanično moram da vam kažem da je ovo prva knjiga koju sam pročitala i koja je toliko loša da dobije pola jedne zvezdice
mrzim te
update: obično knjige koje ne pročitam dobiju 0 zvezdica i knjige koje pročitam dobiju makar jednu, ali zvanično moram da vam kažem da je ovo prva knjiga koju sam pročitala i koja je toliko loša da dobije pola jedne zvezdice
mrzim te
This entire review has been hidden because of spoilers.
May 20, 2008
Read this novel to learn about the art of writing, of heartache, of alienation and exile. A perfect little gem.
July 21, 2025
Ako uzmemo u obzir da knjiga nije preterano dugačka, ona ipak obrađuje mnoštvo tema: otuđenost, pripadnost, odnos prema roditeljima, odnos prema životu, ulogu sećanja i nostalgije u svakodnevnom životu, pisanje i zapisivanje kao umetnički izraz i kao sredstvo za davanje značaja uspomenama – i još mnogo toga.
Albahari piše na originalan način i nudi jedinstvene poglede na teme kojima se bavi. Nekim temama posvećuje više prostora; tako, na primer, prikazuje majčinsku figuru na ogoljen, ali istovremeno reprezentativan način. On prenosi toplinu majčinske i hladnoću očinske figure na nov i upečatljiv način, osvetljavajući tu pojavu kroz svoje jedinstveno životno iskustvo nekarakteristično za ove prostore.
Narativ nije prisan – pisac deluje nesigurno i neodlučno, što dodatno doprinosi temi otuđenosti.
Segmenti sa Donaldom su posebno zanimljivi, jer prikazuju nepremostivu razliku u mentalitetu, kao rezultat potpuno različitih životnih iskustava. Albahari mudro primećuje da, koliko god se Severnoamerikanci i Evropljani međusobno razlikovali, postoje i lična iskustva i individualni doživljaji određenih istorijskih konteksta koje tu riznicu razumevanja mogu dodatno suziti ili proširiti.
Albahari piše na originalan način i nudi jedinstvene poglede na teme kojima se bavi. Nekim temama posvećuje više prostora; tako, na primer, prikazuje majčinsku figuru na ogoljen, ali istovremeno reprezentativan način. On prenosi toplinu majčinske i hladnoću očinske figure na nov i upečatljiv način, osvetljavajući tu pojavu kroz svoje jedinstveno životno iskustvo nekarakteristično za ove prostore.
Narativ nije prisan – pisac deluje nesigurno i neodlučno, što dodatno doprinosi temi otuđenosti.
Segmenti sa Donaldom su posebno zanimljivi, jer prikazuju nepremostivu razliku u mentalitetu, kao rezultat potpuno različitih životnih iskustava. Albahari mudro primećuje da, koliko god se Severnoamerikanci i Evropljani međusobno razlikovali, postoje i lična iskustva i individualni doživljaji određenih istorijskih konteksta koje tu riznicu razumevanja mogu dodatno suziti ili proširiti.
March 6, 2015
The earliest of Albahari's longer fiction works to appear in English, this novella combines the family stories and self-reflexiveness of the two kinds of stories in Words Are Something Else. The result is better than any of the stories or of the collection as a whole.
Like Götz and Meyer and Leeches, it is a propulsive work, consisting of one paragraph, but more calm and soulful. It works just as well in a more intimate context, pulling the reader through a novella full of ideas and almost nothing in the way of plot.
The present includes the past through the playing of tapes of the narrator’s mother speaking, made right after his father died, as well as reminiscences. In the present, all there is is the displaced Serbian narrator and his foil, Donald, an exceptionally North American writer. The foil works very well, much better than the very different foil in Albahari’s family stories
This novella keeps getting better, and it seems much bigger than it is, a novella of ideas like no other, a very special reading experience.
Like Götz and Meyer and Leeches, it is a propulsive work, consisting of one paragraph, but more calm and soulful. It works just as well in a more intimate context, pulling the reader through a novella full of ideas and almost nothing in the way of plot.
The present includes the past through the playing of tapes of the narrator’s mother speaking, made right after his father died, as well as reminiscences. In the present, all there is is the displaced Serbian narrator and his foil, Donald, an exceptionally North American writer. The foil works very well, much better than the very different foil in Albahari’s family stories
This novella keeps getting better, and it seems much bigger than it is, a novella of ideas like no other, a very special reading experience.
June 27, 2024
Mamac David Albahari
Ko bi rekao da roman napisan 1996. godine, dobitnik Ninove nagrade i roman uvrscen u lektiru za 8. razred moze da se procita za jedan dan.
Moram da priznam, tog trenutka kad sam zavrsila knjigu, zanimalo me je da vidim sta su drugi imali da kazu o njoj.
Tada saznah da je uvrscena u lektiru i na Goodreads-u procitah niz negativnih komentara isfrustriranih ucenika koji ne uspevaju da istumace sta je pisac hteo reci. 😂
Meni je knjizevnost uvek isla od ruke, citanje knjiga mi nikada nije predstavljalo teskobu, ali mi je drago sto se u moje vreme ova knjiga nije citala kao deo obavezne lektire. Zasto?
Sve sto je obavezno to je i mrsko, ali moramo priznati da je za ovaj roman ipak potrebno i malo iskustva, interesovanja za istoriju, proslost i najvaznije mudrosti koja se stice, sve mi se cini jedino stradanjem i istinskim razumevanjem patnje.
Ovo je zapravo delo koje u srediste radnje stavlja samo tri lika. Glavnog lika Davida, njegovu majku i jedinog prijatelja u Kanadi Donalda. Odmah cu reci da se jasno vidi da je majka Davidova veza sa Srbijom i prosloscu, a Donald veza sa Kanadom i buducnoscu.
Kako se prisustvom u stranoj zemlji postepeno osetis izgubljenim i u potrazi za identitetom, da li je to novi ili stari nije bitno, najvaznija stvar postaje da saznas ko si ti, onaj pravi, autenticni ti.
Na tu temu Majka je rekla jednom “ Ko zna gde je, nikada ne pita- Ko sam? “
Rekavsi ovo, izvodim zakljucak da je po mom misljenju ova knjiga piscev pokusaj da pranadje svoje mesto, samim tim i sebe.
Elem, roman zapocinje potragom za magnetofonom kao zaboravljenim i zastarelim aparatom iz nekog proslog vremena, kao da nagovestava vec od pocetka piscevu opterecenost prosloscu i nemogucnosti da se od nje oslobodi.
Nakon smrti oca, odlucuje da na magnetofonu snima razgovore sa majkom, sve sa ciljem da mu ne isklizne prilika da postavi pitanja koja ocu nije stigao, ali u zelji da zna vise o ocu, majka mu je postajala sve bliza, njen lik jasniji, a njeni postupci razumljiviji.
Nakon snimanja razgovora sa majkom, pisac ostavlja snimljene trake u kutiju koju ne posecuje narednih 14 godina, a zatim jos 4 nakon njene smrti.
Kada mu je majka preminula, David odlucuje da ode iz zemlje za Kanadu, potpuno cist, nov i bez repova proslosti, osim snimaka koje ipak odlucuje da ponese sa sobom.
Sada, 4 godine kasnije preslusava ih u pokusaju da napise knjigu o majci.
Prva recenica sa snimka i majcin glas koji govori: “Samo sam jednom pozelela da umrem, posle je bilo lakse.”
Citava radnja je koncipirana kao razgovor sa Donaldom, koji je pisac i Davidu predstavlja neku vrstu autoriteta jer mu ovaj vrlo malo protivureci u ponekad plasticnim stavovima prema knjizevnosti sa kojima se David (saznajemo kroz unutrasnji monolog) sustinski ne slaze.
Zasto je to tako David sebi objasnjava kroz niz mudrih recenica koja mu je majka kroz zivot govorila.
Lik Majke je i zivotna i knjizevna gromada i zasluzuje svako divljenje.
Postojanost, sa obe noge na zemlji, suocavanje sa okolnostima i teskim dogadjajima, prihvatanje, nesalomovost, ali nikada malodusnost i nedostatak osecanja su karakteristike ove licnosti.
Niz mudrih recenica, toliko velikih da kada bih ih podvlacila, cela bi knjiga to bila.
Roman je izuzetno zanimljiv i u pojedinim trenucima sam bila sokirana i duboko dirnuta. Kao u onom trenutku kad je David procitao pisma majcinog prvog stradalog muza. Ovaj roman je za mene vrlo emotivan i ostavio je na mene mnogo jak utisak.
Elem, da li je pisac pronasao sebe na kraju i da li je bilo do pronalazenja ili prihvatanja, pitanje je na koji cete naci odgovor kada procitate ovu knjigu. A ja stvarno mislim da bi trebalo, pa obavezna je zar ne? 😂😇
Ko bi rekao da roman napisan 1996. godine, dobitnik Ninove nagrade i roman uvrscen u lektiru za 8. razred moze da se procita za jedan dan.
Moram da priznam, tog trenutka kad sam zavrsila knjigu, zanimalo me je da vidim sta su drugi imali da kazu o njoj.
Tada saznah da je uvrscena u lektiru i na Goodreads-u procitah niz negativnih komentara isfrustriranih ucenika koji ne uspevaju da istumace sta je pisac hteo reci. 😂
Meni je knjizevnost uvek isla od ruke, citanje knjiga mi nikada nije predstavljalo teskobu, ali mi je drago sto se u moje vreme ova knjiga nije citala kao deo obavezne lektire. Zasto?
Sve sto je obavezno to je i mrsko, ali moramo priznati da je za ovaj roman ipak potrebno i malo iskustva, interesovanja za istoriju, proslost i najvaznije mudrosti koja se stice, sve mi se cini jedino stradanjem i istinskim razumevanjem patnje.
Ovo je zapravo delo koje u srediste radnje stavlja samo tri lika. Glavnog lika Davida, njegovu majku i jedinog prijatelja u Kanadi Donalda. Odmah cu reci da se jasno vidi da je majka Davidova veza sa Srbijom i prosloscu, a Donald veza sa Kanadom i buducnoscu.
Kako se prisustvom u stranoj zemlji postepeno osetis izgubljenim i u potrazi za identitetom, da li je to novi ili stari nije bitno, najvaznija stvar postaje da saznas ko si ti, onaj pravi, autenticni ti.
Na tu temu Majka je rekla jednom “ Ko zna gde je, nikada ne pita- Ko sam? “
Rekavsi ovo, izvodim zakljucak da je po mom misljenju ova knjiga piscev pokusaj da pranadje svoje mesto, samim tim i sebe.
Elem, roman zapocinje potragom za magnetofonom kao zaboravljenim i zastarelim aparatom iz nekog proslog vremena, kao da nagovestava vec od pocetka piscevu opterecenost prosloscu i nemogucnosti da se od nje oslobodi.
Nakon smrti oca, odlucuje da na magnetofonu snima razgovore sa majkom, sve sa ciljem da mu ne isklizne prilika da postavi pitanja koja ocu nije stigao, ali u zelji da zna vise o ocu, majka mu je postajala sve bliza, njen lik jasniji, a njeni postupci razumljiviji.
Nakon snimanja razgovora sa majkom, pisac ostavlja snimljene trake u kutiju koju ne posecuje narednih 14 godina, a zatim jos 4 nakon njene smrti.
Kada mu je majka preminula, David odlucuje da ode iz zemlje za Kanadu, potpuno cist, nov i bez repova proslosti, osim snimaka koje ipak odlucuje da ponese sa sobom.
Sada, 4 godine kasnije preslusava ih u pokusaju da napise knjigu o majci.
Prva recenica sa snimka i majcin glas koji govori: “Samo sam jednom pozelela da umrem, posle je bilo lakse.”
Citava radnja je koncipirana kao razgovor sa Donaldom, koji je pisac i Davidu predstavlja neku vrstu autoriteta jer mu ovaj vrlo malo protivureci u ponekad plasticnim stavovima prema knjizevnosti sa kojima se David (saznajemo kroz unutrasnji monolog) sustinski ne slaze.
Zasto je to tako David sebi objasnjava kroz niz mudrih recenica koja mu je majka kroz zivot govorila.
Lik Majke je i zivotna i knjizevna gromada i zasluzuje svako divljenje.
Postojanost, sa obe noge na zemlji, suocavanje sa okolnostima i teskim dogadjajima, prihvatanje, nesalomovost, ali nikada malodusnost i nedostatak osecanja su karakteristike ove licnosti.
Niz mudrih recenica, toliko velikih da kada bih ih podvlacila, cela bi knjiga to bila.
Roman je izuzetno zanimljiv i u pojedinim trenucima sam bila sokirana i duboko dirnuta. Kao u onom trenutku kad je David procitao pisma majcinog prvog stradalog muza. Ovaj roman je za mene vrlo emotivan i ostavio je na mene mnogo jak utisak.
Elem, da li je pisac pronasao sebe na kraju i da li je bilo do pronalazenja ili prihvatanja, pitanje je na koji cete naci odgovor kada procitate ovu knjigu. A ja stvarno mislim da bi trebalo, pa obavezna je zar ne? 😂😇
December 3, 2023
Geen idee wat ik hier moet van vinden. Bij momenten hoogst irritant en bij momenten prachtig. Ik worstel met gemengde gevoelens, en eigenlijk is dat 'toevallig' het thema van het boek...
Read
February 1, 2024užasno me zanima kako se ovo obrađuje u osmom razredu
August 6, 2019
Ovaj roman preporučila bih za čitanje onako kako se listaju knjige stare i vrijedne, s pažnjom koja se posvećuje odvajanju i okretanju svake pojedinačne stranice, a ritam glasova u riječi i riječi u rečenici prati linijom kažiprsta koji ih podvlači – onako, upravo đački – iz neposredne blizine, dopuštajući da se između redova u otiske prsta zabilježi i ono što je prepoznato kao svoje...
May 3, 2016
И наједноставното постоење ме боли кога го читам Албахари.
June 1, 2014
The ode to language, emotion, presence, life, death, exile and new beginning. A real piece of art.
October 31, 2023
Kiedy David Albahari opublikował Mamidło (cóż za fantastyczny, dwuznaczny przekład tytułu!) był rok 1996, kluczowy dla najnowszej historii młodych państw narodowych, które powstały po rozpadzie jugosłowiańskiego socjalizmu. Wszechstronna kontrofensywa wojskowa rozpoczęta w sierpniu 1995 roku stała się znana opinii publicznej jako Operacja Burza i umożliwiła armii chorwackiej odzyskanie terytoriów okupowanych przez samozwańczą Serbską Republikę Krajiny, przechylając na jej korzyść losy chorwackiej wojny o niepodległość i w bezpośredniej konsekwencji przybliżając zakończenie konfliktu w Bośni i Hercegowinie , którego końcową fazę wyznaczają krwawe czystki etniczne w Srebrenicy i zbrojna odpowiedź NATO przeciwko armii Republiki Serbskiej. Zszokowani eskalacją radykalnej przemocy ze strony przeciwnych stron i przesiąknięci politycznym oportunizmem skorumpowanego, autokratycznego establishmentu, gotowego na każdy kompromis, aby mocno utrzymać wodze władzy, serbska i chorwacka opinia publiczna wyrażała całe swoje niezadowolenie serią demonstracji, w których Albahari brać bezpośredniego udziału nie mógł. W 1994 roku opuścił Belgrad i przeprowadził się do Calgary w Kanadzie. Emigracja stanowiła akt inauguracyjny drugiej i najbardziej płodnej fazy twórczości literackiej Albahariego: funkcjonowania wolnego od nadstrukturalnych (kulturowych, ideologicznych) okowów dotychczasowej codzienności, ale jednocześnie pozbawionego wiarygodnych punktów odniesienia. Głębokiego rozdarcia między życiem po drugiej stronie Atlantyku i sercem, które wciąż biło na Bałkanach, w czasoprzestrzeni, która rozpadła się na kawałki i być może została utracona na zawsze.
O znaczeniu Mamidła jako przykładu literatury dobrowolnego wygnania i jego architektury technicznej, w szczególności formalnych aspektów pisarstwa przyjętego przez Albahariego oraz reprezentacji wielogłosowej narracji, która nieustannie miesza i krzyżuje punkty można pisać sporo. W skrócie zatem rzec można, że to przykład niezwykle aktualnej, diabelnie inteligentnej powieści o utracie stabilnego gruntu - politycznego, poznawczego, egzystencjalnego czy językowego. Trudno w tej prozie wskazać dominującą rolę „jednoznacznego” bohatera na niekorzyść pozostałych bohaterów satelickich, oddziałujących na siebie fizycznością cielesną czy niepokojącym wymiarem mentalnym. W szczelinę między faktem a przypomnieniem, między rzeczywistością a pamięcią, między przeszłością a przyszłością, między niemocą znaku językowego a zjawiskiem, do którego on się odnosi, wkrada się i działa manichejski dualizm. Szczególnie ważna jest w tym względzie waga przypisana kobiecemu głosowi, który przez całą powieść jest wysublimowany starym nagraniem na taśmie matki narratora. To głos pochodzący z przeszłości, która na sposób faulknerowski nigdy tak naprawdę nie minął: ślad pozostawiony na taśmie magnetofonowej pogrzebanej przez lata w zakurzonych kartonach, jedyna więź, jaką narratora nadal łączy ze zmarłymi rodzicami – matką, rekonstruującą historię swego życia na prośbę syna i ewokującą obrazy związane z jego ojcem. Pośrednik ze strony matki, zwrócony przez wychodzący z mody wspornik gramofonu, nie jest po prostu ostatnim, pośrednim dowodem przynależności etnicznej i wyznaniowej, albowiem te dwa konstrukty rozpadły się w napisach końcowych Jugosławii po Tito: to także, a przede wszystkim pępowina, która restauruje językowy wymiar narracji, potwierdzenie tożsamości bohatera, który stał się bezpaństwowcem, a w dodatku w nowym kraju zmuszony jest zderzyć się z niemal niemożliwymi do pokonania różnicami kulturowymi, z wizją świata i historii „na antypodach” . W pewnym sensie zatem widmo matki staje się rzecznikiem powieści rodzinnej, której horyzonty – i losy – pokrywają się niemal idealnie z horyzontami jugosłowiańskiej ojczyzny. Historia matki narratora nadaje tej opowieści spójność narracyjną i współrzędne czasowe poprzez naprzemienność jej monologu i pustki nagłych momentów ciszy, rekonstruujących zarys trwającej pięćdziesiąt lat i pozbawionej szczęśliwego zakończenia epopei bólu: antysemityzmu, nazistowskich obozów koncentracyjnych czy okrucieństw wczesnego socjalizmu. Trudno obok czegoś takiego przejść obojętnym. Nominacja do finału Angelusa AD 2009 zupełnie nie dziwi.
O znaczeniu Mamidła jako przykładu literatury dobrowolnego wygnania i jego architektury technicznej, w szczególności formalnych aspektów pisarstwa przyjętego przez Albahariego oraz reprezentacji wielogłosowej narracji, która nieustannie miesza i krzyżuje punkty można pisać sporo. W skrócie zatem rzec można, że to przykład niezwykle aktualnej, diabelnie inteligentnej powieści o utracie stabilnego gruntu - politycznego, poznawczego, egzystencjalnego czy językowego. Trudno w tej prozie wskazać dominującą rolę „jednoznacznego” bohatera na niekorzyść pozostałych bohaterów satelickich, oddziałujących na siebie fizycznością cielesną czy niepokojącym wymiarem mentalnym. W szczelinę między faktem a przypomnieniem, między rzeczywistością a pamięcią, między przeszłością a przyszłością, między niemocą znaku językowego a zjawiskiem, do którego on się odnosi, wkrada się i działa manichejski dualizm. Szczególnie ważna jest w tym względzie waga przypisana kobiecemu głosowi, który przez całą powieść jest wysublimowany starym nagraniem na taśmie matki narratora. To głos pochodzący z przeszłości, która na sposób faulknerowski nigdy tak naprawdę nie minął: ślad pozostawiony na taśmie magnetofonowej pogrzebanej przez lata w zakurzonych kartonach, jedyna więź, jaką narratora nadal łączy ze zmarłymi rodzicami – matką, rekonstruującą historię swego życia na prośbę syna i ewokującą obrazy związane z jego ojcem. Pośrednik ze strony matki, zwrócony przez wychodzący z mody wspornik gramofonu, nie jest po prostu ostatnim, pośrednim dowodem przynależności etnicznej i wyznaniowej, albowiem te dwa konstrukty rozpadły się w napisach końcowych Jugosławii po Tito: to także, a przede wszystkim pępowina, która restauruje językowy wymiar narracji, potwierdzenie tożsamości bohatera, który stał się bezpaństwowcem, a w dodatku w nowym kraju zmuszony jest zderzyć się z niemal niemożliwymi do pokonania różnicami kulturowymi, z wizją świata i historii „na antypodach” . W pewnym sensie zatem widmo matki staje się rzecznikiem powieści rodzinnej, której horyzonty – i losy – pokrywają się niemal idealnie z horyzontami jugosłowiańskiej ojczyzny. Historia matki narratora nadaje tej opowieści spójność narracyjną i współrzędne czasowe poprzez naprzemienność jej monologu i pustki nagłych momentów ciszy, rekonstruujących zarys trwającej pięćdziesiąt lat i pozbawionej szczęśliwego zakończenia epopei bólu: antysemityzmu, nazistowskich obozów koncentracyjnych czy okrucieństw wczesnego socjalizmu. Trudno obok czegoś takiego przejść obojętnym. Nominacja do finału Angelusa AD 2009 zupełnie nie dziwi.
November 23, 2023
Uno che non sa scrivere, come me, è al pari di un ciarlatano che afferma di saper sistemare un osso fratturato o un’articolazione slogata, ma non fa altro che aggravare il malanno e renderlo inguaribile. Uno che sa scrivere, come Donald, si sarebbe tranquillamente seduto e avrebbe scritto un racconto, percorrendo la strada più breve possibile dall’inizio alla fine. Nulla in quel racconto avrebbe indicato l’esistenza di qualsiasi altra cosa tranne il racconto, e non come nel mio caso, nel mio racconto, se solo l’avessi scritto, nel quale c’è di tutto tranne il racconto, che continua a dissolversi sotto gli scossoni causati dalle incursioni delle realtà parallele.
In questo brano c’è qualcosa di vero e qualcosa di non vero. Iniziamo col non vero: non è affatto vero che Albahari non sappia scrivere – ammesso che vogliamo identificare il narratore con l’autore, come viene spontaneo fare anche se forse è sbagliato – anche se questa sua lotta con e contro la scrittura torna continuamente nel testo, anzi ne è un motivo portante. Vero è, invece, che il racconto si dissolve sotto le incursioni di realtà parallele, e a volte l’impressione è appunto che tutto ci sia tranne il racconto. Questo, naturalmente, se abbiamo in mente il senso per così dire canonico del termine “racconto”, secondo il quale ci deve essere una trama ben riconoscibile, uno sviluppo, un intreccio. Al contrario, questo breve romanzo di Albahari non ha queste nette caratteristiche, e chi ha care le definizioni lo potrebbe definire post-moderno, se non addirittura post-post-moderno. Io non mi arrischio, lascio ad altri l’incombenza di etichettare.
Questo breve romanzo, il cui titolo in serbo-croato significa sia “esca” sia “mamma”, è un flusso continuo, e tale appare fin da subito, anche graficamente: basta sfogliare il libro e si noterà subito che non ci sono paragrafi. La sintassi e la punteggiatura non sono utilizzate in modo anomalo, ma la scrittura è un blocco continuo, che tende a non concedere pause di respiro per il semplice fatto che non va mai a capo: sembra banale, invece l’effetto è molto particolare, a me ha dato proprio la sensazione di un fiume che scorre senza fermarsi mai se non quando arriva a destinazione.
In una interessante intervista all’autore, Sergej Roic parla di un modo di scrivere che «assomiglia di più a un vortice, a un gorgo, piuttosto che a un lento fiume tranquillo», e che darebbe al lettore la sensazione di «annegare»: questione di immagini personali; non è certo un fluire tranquillo, in ogni caso, quello della scrittura di Albahari, perciò l’immagine del vortice mi pare comunque pertinente ed efficace, a seconda della simbologia personale di ciascuno. Roic paragona il modo di scrivere di Albahari a quello di Thomas Bernhard, e per quel pochissimo che ho letto io di Bernhard mi pare che sia un paragone calzante. Albahari, per conto suo, dice di essere stato influenzato anche da Beckett e da Saramago.
Ma di cosa parla, poi, questo romanzo? Già, è difficile scappare dalle “vecchie” categorie di fabula e intreccio, anche se leggendo L’esca finiscono per sembrare davvero obsolete. In breve, il narratore si trova a riascoltare su un vecchio magnetofono i nastri su cui, anni addietro, aveva registrato la storia della vita di sua madre, ormai morta. Un’intervista a cui questa donna, di una saggezza semplice e bellissima, si era prestata all’inizio con riluttanza, a breve distanza dalla morte del suo secondo marito, padre del narratore, ma che poi aveva preso a narrare più volentieri. La “trama” non è che questa, fin dei conti, se proprio di trama vogliamo parlare.
Ma la verità è che la trama non c’è, o se c’è si sgretola fin dall’inizio: già nella prima pagina sentiamo la voce della madre, «Da dove devo cominciare», dice: sembra un inizio, ma subito il narratore passa a parlare di come abbia cercato a lungo un magnetofono per ascoltare quei vecchi nastri, di come abbia protetto quei nastri nella valigia, e così veniamo a sapere che il narratore è partito per trasferirsi da un’altra parte. Il posto da cui è partito è la Serbia disgregata dalla guerra che ha smembrato la Jugoslavia, e il luogo in cui è andato è il Canada. Proprio come l’autore, e così diventa facile confondere i piani e identificare autore e narratore: se questa identificazione corrisponda alla realtà, io non lo so, e non è dato sapere, come è giusto che sia.
Al racconto della madre, che noi lettori ascoltiamo dalla sua voce insieme al narratore, si intrecciano vari momenti della vita di quest’ultimo, in Serbia e in Canada; a questi si intrecciano particolari su Donald, l’amico che ricorre costantemente nel romanzo, specialmente ricordi di una cena in un ristorante su un’isola fluviale, dove i due hanno parlato del racconto che il narratore vuole scrivere; ed ecco che di nuovo si intreccia a tutto il resto una riflessione soffertissima sulla scrittura, che è poi l’altro ramo principale del romanzo. Il narratore vuole scrivere un racconto, e si vedrà con quanta sofferenza; ci sono scambi molto interessanti con Donald, che per l’appunto è scrittore, e ci sono riflessioni del narratore, che sembra soffrire di una sorta di complesso di inferiorità nei confronti dell’amico scrittore, per il quale tutto sicuramente sarebbe più facile, eppure risulta evidente che il narratore stesso è un grande scrittore, forse più grande ancora, a sua insaputa, dell’amico Donald.
Detto tutto questo, mi sembra di non aver detto niente di questo libro, ma forse non avrei potuto dire niente di più. Non vorrei aver dato l’impressione che il romanzo sia confuso: non lo è affatto, lo si può sentire come un vortice che risucchia, e a questo punto tutto dipende dai gusti personali. Per me questo è un pregio, perché significa che questo tipo di scrittura mi rende impossibile staccarmi dalla pagina, sebbene allo stesso tempo la percepisca chiaramente come una scrittura (e un romanzo) che ha bisogno di essere assaporata in ogni dettaglio – e allora forse avrebbe senso farsi risucchiare, prima, senza opporre resistenza, e poi rileggere e gustare piano piano il tutto.
March 25, 2025
3.5*
Sviđa mi se kako piše Albahari, unatoč tome što neprestano ponavlja da "ne ume da piše". Svakako se po poetskom stilu pisanja, pronicljivosti i nježnosti uklapa u tu neku nišu s Ugrešić i Mehmedinovićem, koje sam čitao početkom godine, i obožavao. Također, tu su i te slične - majka, obitelj, rat, Balkan, emigracija, europejstvo, gubitak, smrt... Doduše, mi nije baš u istoj klasi s Dubravkom i Semezdinom.
Ono što mi umanjuje dojam i ocjenu jest taj odabir da cijeli roman bude jedan ogroman paragraf, što čini tekst težim za čitanje te otežava upijanje nekih njegovih doista lijepih misli i rečenica. Nije mi baš jasno što je htio time postići, no drago mi je da sam pročitao Mamac!
Sviđa mi se kako piše Albahari, unatoč tome što neprestano ponavlja da "ne ume da piše". Svakako se po poetskom stilu pisanja, pronicljivosti i nježnosti uklapa u tu neku nišu s Ugrešić i Mehmedinovićem, koje sam čitao početkom godine, i obožavao. Također, tu su i te slične - majka, obitelj, rat, Balkan, emigracija, europejstvo, gubitak, smrt... Doduše, mi nije baš u istoj klasi s Dubravkom i Semezdinom.
Ono što mi umanjuje dojam i ocjenu jest taj odabir da cijeli roman bude jedan ogroman paragraf, što čini tekst težim za čitanje te otežava upijanje nekih njegovih doista lijepih misli i rečenica. Nije mi baš jasno što je htio time postići, no drago mi je da sam pročitao Mamac!
November 28, 2023
Zapravo mi se i svidela s obzirom da je lektira, a one obično nisu po mom ukusu. Stil pisanja je zanimljiv. Jedino me je kraj iznenadio. Mogu ga opisati jednom reči: ne razumem? Da li sam jedina? Kada bih znala bolje da pišem objasila bih koliko su me neke reči majke naratora tj. glavnog lika dotakle...
March 12, 2023
An insightful text about the refugee/migrant experience. I'm sure many of Albahari's reflections about the disintegration of his home country (Yugoslavia), and the effects of giving up one's language, will be relatable to migrants from all over the world.
Read
March 29, 2025Take a shot svaki put kad je ovaj čovek rekao da ne ume da piše u sopstvenoj knjizi
January 28, 2024
Agonija… Albahari se vrti u krug, trebalo bi da pise o majci a dobijamo malo i to u vidu nabacanih recenica. Ne postoji glavni tok vec skacemo s teme na temu. Ne postoje celine u vidi poglavlja, sto takodje doprinosi jednom opstem utisku haoticnosti. Iako su mi teme jasne, vrlo slabo su obradjene.
*****
Intervju: Sakriti onoga koji iz mene govori
Sa Davidom Albaharijem razgovaraju Ištvan Ladanji, Emeše Rajšli i Zoltan Virag*
David Albahari: Samo da kažem za mamac, da je to jedna zanimljiva igra. Šta se zapravo desilo sa tim nazivom? Moj izdavač, u stvari urednik, Predrag Marković i ja, dugo smo razgovarali kada sam ja završio rukopis tog romana, kako da se nazove taj roman. I na kraju smo došli do reči mamac – misleći pri tom na mamac istorije. Glavni junak guta mamac istorije i postaje ili sličan onima, koji su već progutali mamac ili bude različit. Nama se dopala ta reč, u njoj je skrivena i reč mama. Mamin mamac istorije. A tek posle toga sam doznao, da u nekim mestima kod nas sina koji je jako privržen majci, zovu mamac. Mamin sin, on je mamac. To nismo imali na umu, kad smo se odlučili za taj naslov. Međutim, kada se prevede ta reč na bilo koji jezik, već nema u njoj reči mama. Mene su uvek pitali, gde god sam išao, zašto se to zove Mamac? A u engleskom prevodu je to reč „bejt”, i nema tu uopšte mame unutra. Obično sam onda pričao o mamcu istorije, i tako dalje, sve dok nemački prevodioci nisu rešili da promene stvari oni su odabrali naslov „Muterland”. Što je u stvari čudno, jer mi te reči nemamo, reč za „Muterland”. Ali i u nemačkom je otadžbina zapravo „faterland”. Tu reč oni imaju, ali je retko koriste. Onda je holandski prevodilac video nemački prevod, pa je onda i na holandskom naslov isti kao na nemačkom: „Muterland”. Sada ne znam, možda će sledeće srpsko izdanje biti Mamacland? Ali slažem se sa sugestijom, koju ste naveli u pitanju, da su možda moje knjige neka vrsta mamca, za čitaoca. Volim da zamišljam svoje knjige kao neki lavirint, u koji pisac, čitalac uđe, i pošto je to pisano u jednom pasusu, nemate šta da radite, nego možete samo da idete napred. To je lavirint, koji ide u jednom smeru. S obzirom, da u svojim knjigama uvek imam neku vrstu refrena, koji se pojavljuje s vremena na vreme. Što otežava da nađete mesto gde ste se zaustavili u čitanju. Čitaoci uvek kažu: „nikad ne znam, dokle sam došao u knjizi…”. Jer stalno se ponavlja u Mamcu, on stalno kaže, voleo bih da umem da pišem, da napišem taj roman o majci. To me podseća na jednu drugu epizodu, u kojoj je učestvovala jedna naša poznata spisateljica – ime nije važno. Kad je pročitala Mamac, ona mi je rekla, što ti kažes, da ne umeš da pišeš, pa ti sasvim dobro pišeš… Tako da je ona stvarno progutala mamac.
*****
Intervju: Sakriti onoga koji iz mene govori
Sa Davidom Albaharijem razgovaraju Ištvan Ladanji, Emeše Rajšli i Zoltan Virag*
David Albahari: Samo da kažem za mamac, da je to jedna zanimljiva igra. Šta se zapravo desilo sa tim nazivom? Moj izdavač, u stvari urednik, Predrag Marković i ja, dugo smo razgovarali kada sam ja završio rukopis tog romana, kako da se nazove taj roman. I na kraju smo došli do reči mamac – misleći pri tom na mamac istorije. Glavni junak guta mamac istorije i postaje ili sličan onima, koji su već progutali mamac ili bude različit. Nama se dopala ta reč, u njoj je skrivena i reč mama. Mamin mamac istorije. A tek posle toga sam doznao, da u nekim mestima kod nas sina koji je jako privržen majci, zovu mamac. Mamin sin, on je mamac. To nismo imali na umu, kad smo se odlučili za taj naslov. Međutim, kada se prevede ta reč na bilo koji jezik, već nema u njoj reči mama. Mene su uvek pitali, gde god sam išao, zašto se to zove Mamac? A u engleskom prevodu je to reč „bejt”, i nema tu uopšte mame unutra. Obično sam onda pričao o mamcu istorije, i tako dalje, sve dok nemački prevodioci nisu rešili da promene stvari oni su odabrali naslov „Muterland”. Što je u stvari čudno, jer mi te reči nemamo, reč za „Muterland”. Ali i u nemačkom je otadžbina zapravo „faterland”. Tu reč oni imaju, ali je retko koriste. Onda je holandski prevodilac video nemački prevod, pa je onda i na holandskom naslov isti kao na nemačkom: „Muterland”. Sada ne znam, možda će sledeće srpsko izdanje biti Mamacland? Ali slažem se sa sugestijom, koju ste naveli u pitanju, da su možda moje knjige neka vrsta mamca, za čitaoca. Volim da zamišljam svoje knjige kao neki lavirint, u koji pisac, čitalac uđe, i pošto je to pisano u jednom pasusu, nemate šta da radite, nego možete samo da idete napred. To je lavirint, koji ide u jednom smeru. S obzirom, da u svojim knjigama uvek imam neku vrstu refrena, koji se pojavljuje s vremena na vreme. Što otežava da nađete mesto gde ste se zaustavili u čitanju. Čitaoci uvek kažu: „nikad ne znam, dokle sam došao u knjizi…”. Jer stalno se ponavlja u Mamcu, on stalno kaže, voleo bih da umem da pišem, da napišem taj roman o majci. To me podseća na jednu drugu epizodu, u kojoj je učestvovala jedna naša poznata spisateljica – ime nije važno. Kad je pročitala Mamac, ona mi je rekla, što ti kažes, da ne umeš da pišeš, pa ti sasvim dobro pišeš… Tako da je ona stvarno progutala mamac.
February 20, 2022
Sećanja na majku, porodicu, identitet, ratove, gubitak zemlje. Svideli su mi se delovi o majci, njenoj upornosti, sudbini, veri, teškoćama u donošenju sudbonosnih odluka, posvecenosti, jacini, njenom snažnom identitetu i uticiju. Nisu mi se svideli umetci o Donaldu, recnom ostrvu, niti njegovo povrsno predsvalnjanje Zapada, " novog zivota", prakticnog uma "bez istorije", koji ce da isfiltrira sve nase " Evropske neupotrebne" sentimenete. -nisu mi bili zanilnljivi, kvarili su ritam. Neumereni tok misli autora, takođe mi nije drzao paznju. Medjutim, mogu da vidim zašto bi knjiga koja kroz licnu porodicnu pricu, izmedju ostalog, ukazuje i na spajanje ratnih sudbina, bila znacajna na nasim prostorima, pogotovo 90ih.
Meni je uglavnom, slabo drzala paznju.
Meni je uglavnom, slabo drzala paznju.
December 15, 2023
Iskreno , da nisam morala da čitam , nikada je ne bi uzela u ruke.
Tužni , izgubljeni , upitni krug u kome se narator vrti , i vrti , i vrti ....
Da mogu dala bih 2,5 , ali pošto ovo nije škola , to nije 3
Ne znam šta sam očekivala od nje ali ne sigurno depresivni , usamljeni začarani krug , i da budem iskrena , nisam mogla da je pročitam do kraja.
Završila sam s njom , ali ne na kraju dela.
Tužni , izgubljeni , upitni krug u kome se narator vrti , i vrti , i vrti ....
Da mogu dala bih 2,5 , ali pošto ovo nije škola , to nije 3
Ne znam šta sam očekivala od nje ali ne sigurno depresivni , usamljeni začarani krug , i da budem iskrena , nisam mogla da je pročitam do kraja.
Završila sam s njom , ali ne na kraju dela.
May 30, 2023
Jako dosadna
June 16, 2023
Is this a novel? Non-fiction? The author asks himself that question in different passages in the text by way of discussion between Donald, his new Canadian writer-friend and himself after having migrated from Serbia to Calgary. Donald argues that a novel can only be a story that leads from A to B, in a straight track that can be easily followed by the reader, and should not contain non-fictional elements like explanation or philosophical speculation. The author does not agree. Hence this book ‘that is not a book’, for the author maintains he is still to be writing this book; this book about his mother, after her death, about her life. Everything about the book is speculative, not a straight line at all, it contains no dialogue, no sections, it is a free flow of thoughts and associations about his mother, about her life, about history, about himself, though it should not be about himself, but about his mother.
Normally this type of literary text does not work for me. I am more like Donald. I prefer a good story-line, linear clarity, good dialogue. It makes it easier for me to identify. So this dense text is not very attractive to me. It is too arty to my taste.
Yet it does work somehow. For all these reminiscences and associations about his mother and her life in Yugoslavia and Serbia, and his life there with her, tend to be an interesting deconstruction and reconstruction of the twists and turns of the Serbian soul. The text is a piece of work that makes me start to better understand my in-law family from Serbia, and the people I have got to know there through knowing them. By all his fuzziness and unclarities, the author somehow makes things clearer about all these funny ways of thinking that I, as a Westerner, like Donald, tend to not understand at all. Indeed, this funny way of thinking is irritating and irrational and irresponsible, it has an edge of right-wing conservatism, it has no trust in the other, in leadership, in politics, in society. It is one long complaint about others. It is negative thinking. It does not contain reasonable self-questioning, but tends to repeat gloomy truths that are self-fulfilling.
This book shows how this reasoning works. The mesmerizing influence of history on it. This reasoning stops any straightforward belief in the possibility of improving things. The book is not only about his mother, but also and maybe more so about his mother-country.
I noticed how much the description of his mother could also be a description of my mother-in-law, and of her mother: strong, wise, opinionated, mood-setting and with a dominant care. And possibly even a description of certain ways of thinking that I every now and then encounter in my wife. Therefore, it may be even a necessary text for me. Interestingly, the relationship between the author and Donald is ambivalent: the author keeps on using Western, straightforward thought as an anchor to protect him from shipwreck and needs Donald as a counterpoint to this gloomy thinking; but he also feels unrecognized by him, by his simplifications and insensitivity. The author wants to be accountable to him, explaining his thoughts, defending them properly. He wants to feel understood by this Other. Isn’t this the eternal Serbian struggle? Or even, the eternal struggle of Poles, Slovakians, Russians and all these people East of the Oder?
An important book. But only two stars. For it was no fun for me reading it. Too cumbersome.
Normally this type of literary text does not work for me. I am more like Donald. I prefer a good story-line, linear clarity, good dialogue. It makes it easier for me to identify. So this dense text is not very attractive to me. It is too arty to my taste.
Yet it does work somehow. For all these reminiscences and associations about his mother and her life in Yugoslavia and Serbia, and his life there with her, tend to be an interesting deconstruction and reconstruction of the twists and turns of the Serbian soul. The text is a piece of work that makes me start to better understand my in-law family from Serbia, and the people I have got to know there through knowing them. By all his fuzziness and unclarities, the author somehow makes things clearer about all these funny ways of thinking that I, as a Westerner, like Donald, tend to not understand at all. Indeed, this funny way of thinking is irritating and irrational and irresponsible, it has an edge of right-wing conservatism, it has no trust in the other, in leadership, in politics, in society. It is one long complaint about others. It is negative thinking. It does not contain reasonable self-questioning, but tends to repeat gloomy truths that are self-fulfilling.
This book shows how this reasoning works. The mesmerizing influence of history on it. This reasoning stops any straightforward belief in the possibility of improving things. The book is not only about his mother, but also and maybe more so about his mother-country.
I noticed how much the description of his mother could also be a description of my mother-in-law, and of her mother: strong, wise, opinionated, mood-setting and with a dominant care. And possibly even a description of certain ways of thinking that I every now and then encounter in my wife. Therefore, it may be even a necessary text for me. Interestingly, the relationship between the author and Donald is ambivalent: the author keeps on using Western, straightforward thought as an anchor to protect him from shipwreck and needs Donald as a counterpoint to this gloomy thinking; but he also feels unrecognized by him, by his simplifications and insensitivity. The author wants to be accountable to him, explaining his thoughts, defending them properly. He wants to feel understood by this Other. Isn’t this the eternal Serbian struggle? Or even, the eternal struggle of Poles, Slovakians, Russians and all these people East of the Oder?
An important book. But only two stars. For it was no fun for me reading it. Too cumbersome.
October 11, 2023
Читао сам скоро да је Албахари био изузетно изненађен успехом овог романа у Србији 90их. Томе је извесно кумовала НИНова награда. Са овде дистанце ми то изненађење делује као лажна скромност зато што је овај роман за 100 копаља бољи од тадашњих добитника Нина.
Овај невелики роман је посвета мајци лакиран четворослојним лаком. Давид нам изузетно вешто на 4 нивоа приповеда о значају који на њега оставља мајка.
Први ниво је снимање мајчине исповести на магнетофонску траку непосредно након смрти оца у којој пратимо мало је рећи драматичну историографију породице Албахари. Други слој је Давидово поновно слушање ових снимака у Канади (у тренутку када их и ми слушамо) у којем сада он учитава многе ствари које се и њему дешавају плус сада из те широкоугаоне перспективе све ”видимо” много јасније. Трећи слој је Давидова интеграција у западно друштво представљена кроз интеракцију са Доналдом који као грумује Давида писца.
Четврти слој није у књизи али се намеће као поговор овог трећег дела, а то је наше данашње сазнање да се Албахаријево гастарбајтерство ”неславно” завршило те у том смислу много тога из дела 3 делује наивно и слабашно.
Трагедије оца и мајке Давида Албахарија је толико дубока да је потпуно јасно да је и Албахари наследио невољно много од тог оптерећења. Начин на који је увезао ова сведочанства у сопствена лутања је заиста дирљив и изузетан. Након тако блиставог сведочанства његова паламуђења са Доналдом о томе ко смо ми и какви смо и какви су они су потпуно сувишна, но вероватно је Давид у тим тренуцима то доживљавао као подједнако важну реалност.
Овај невелики роман је посвета мајци лакиран четворослојним лаком. Давид нам изузетно вешто на 4 нивоа приповеда о значају који на њега оставља мајка.
Први ниво је снимање мајчине исповести на магнетофонску траку непосредно након смрти оца у којој пратимо мало је рећи драматичну историографију породице Албахари. Други слој је Давидово поновно слушање ових снимака у Канади (у тренутку када их и ми слушамо) у којем сада он учитава многе ствари које се и њему дешавају плус сада из те широкоугаоне перспективе све ”видимо” много јасније. Трећи слој је Давидова интеграција у западно друштво представљена кроз интеракцију са Доналдом који као грумује Давида писца.
Четврти слој није у књизи али се намеће као поговор овог трећег дела, а то је наше данашње сазнање да се Албахаријево гастарбајтерство ”неславно” завршило те у том смислу много тога из дела 3 делује наивно и слабашно.
Трагедије оца и мајке Давида Албахарија је толико дубока да је потпуно јасно да је и Албахари наследио невољно много од тог оптерећења. Начин на који је увезао ова сведочанства у сопствена лутања је заиста дирљив и изузетан. Након тако блиставог сведочанства његова паламуђења са Доналдом о томе ко смо ми и какви смо и какви су они су потпуно сувишна, но вероватно је Давид у тим тренуцима то доживљавао као подједнако важну реалност.
Displaying 1 - 30 of 59 reviews