Jump to ratings and reviews
Rate this book

Леонора

Rate this book
Леонора Карингтън (1917-2011), художничка и писателка, жена с неопитомим бунтарски дух, превърнала се в легенда... Богата наследница на британски текстилен магнат, още като малка разбира, че е различна. Въстава срещу обществените условности, срещу родителите и учителите си, скъсва всяка религиозна и идеологическа връзка, за да извоюва правото си да бъде свободна. Леонора изживява бурна любовна история с германския художник Макс Ернст, с когото се впуска във вихрушката на сюрреализма; в Париж общува с бележити фигури от творческия авангард на XX в. Когато Макс е изпратен в концентрационен лагер, изпада в тежка психична криза. По-късно заживява в Мексико, където създава най-гениалните си художествени и литературни творби.

Проникновено и завладяващо Елена Понятовска описва сюрреалистичния живот на една от последните представителки на сюрреализма като бягство от предопределението и вик за личностна и творческа свобода.

488 pages, Paperback

First published February 1, 2011

346 people are currently reading
4642 people want to read

About the author

Elena Poniatowska

170 books818 followers
Hélène Elizabeth Louise Amélie Paula Dolores Poniatowska Amor was born on May 19, 1933, in Paris, France. Her father was French of Polish ancestry and her mother a Mexican who was raised in France. When she was nine Poniatowska's family moved to México City. She grew up speaking French and learned English in a private British school. However, her knowledge of Spanish came from talking with the maids, so her written Spanish was largely colloquial. Poniatowska developed ties with the Mexican lower class in her youth and thus gained a sense of belonging to and an understanding of the Mexican culture. She felt and thought of herself as completely Mexican and of Spanish as her native language. Her works include characters who belong to the underprivileged classes, and she often gave voice to the powerless of her country.

She started writing as a journalist in 1954 and interviewed many famous Mexican and international writers. Many of these interviews can be found in her Palabras Cruzadas (1961; Crossed Words) and later in her Todo México (1990; All of Mexico). Besides her famous interviews, she also wrote several novels, short stories, chronicles, plays, and poems.

Among her novels are Hasta no verte, Jesús mío (1969; Until I see You, My Jesus), which earned her the Mazatlan Prize; Querido Diego, te abraza Quiela (1978; Dear Diego, love Quiela); La "Flor de Lis" (1988; The "Flower of the Lily"); and Tinísima (1992; Tinisima). Other narratives include Lilus Kikus (1954; Lilus Kikus; later an expanded edition appeared as Los cuentos [The Accounts] de Lilus Kikus in 1967); De noche vienes (1979; You Come at Night); Ay vida no me mereces (1985; Life, You Don't Deserve Me); Domingo 7 (1982; Seventh Sunday); Gaby Brimmer (1979; Gaby Brimmer); Todo empezó el domingo (1963; Everything Started on Sunday); and El último guajolote (1982; The Last Turkey).

Her chronicle La noche de Tlatelolco (1971; Massacre in Mexico) earned her the Javier Villarrutia Prize. She refused to accept it because she did not want to identify herself with then-President Echeverría's political establishment. Other chronicles include Fuerte es el silencio (1980; Silence Is Strong), and Nada, nadie: las voces del temblor (1988; Nothing, Nobody: The Voices of the Earthquake).

In theater, her play Melés y Teleo (1956; Melés and Teleo) uses a word game in the title, meaning "you read to me and I read to you." Finally, her poetry can be found in the Spanish publications Rojo de vida y negro de muerte, Estaciones, and Abside.

Ponistowska's skill as a novelist was her ability to combine fact with fiction. She lent her voice to the voiceless, but at the same time she took a step back and let the victims come forward to express their needs and pain, letting the Mexican people speak through her. Her settings were mostly in Mexico, and her characters were either Mexicans or people such as Angelina Beloff (Querido Diego, te abraza Quiela) or Tina Modotti (Tinísima) who lived important passages of their lives in Mexico. Many of her female characters are at the mercy of men. Their lives are ruled by a world made up of double standards. They try to do the right thing, but in the end they lose the men they loved and for whom they sacrificed. It is clear then that these women are never really appreciated.

Poniatowska had a great affinity with women and liked to write about them. But she also was interested in the poor, the weak, the street children, and the powerless. Interviewing the common people of Mexico became her trademark. After her first publication (Lilus Kikus, 1954), her writings became more and more political. For example, in Querido Diego (1978) Quiela's story is completely personal. It focuses upon her and her lover, the famous painter Diego Rivera. By comparison, in Tinísima (1992) Poniatowska reveals not just Modotti's emotional life but also her professional and political life as a communist.

However, Poniatowska's style often made it difficult fo

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
1,141 (41%)
4 stars
985 (35%)
3 stars
488 (17%)
2 stars
113 (4%)
1 star
41 (1%)
Displaying 1 - 30 of 377 reviews
Profile Image for Diego Barrera.
21 reviews13 followers
September 14, 2013
Más que una biografía, hay que ver este libro como un retrato impresionista sobre una artista –en palabras de Poniatowska– fuera de serie. Este libro llegó a mí de manera peculiar: un tío paterno lo trajo a mi casa y le dijo a mi papá: "léelo tú como persona adulta, que tu esposa lo lea como mujer y que Diego lo lea como joven". Pues como joven, les puedo decir lo siguiente: siempre pensamos que aún estamos en edad de definir el rumbo que va a tomar nuestra vida, cuando en verdad esa edad nunca se acaba. Leonora murió sin saber qué camino tomar, sin comprender a qué vino al mundo. Y estamos hablando de una mujer sabia, que aún venciendo las convenciones, a la locura y a las terribles condenas que padeció, nunca terminó de saciar su curiosidad por entender todo lo que la rodeaba. Podría sonar pesimista, pero el libro es todo lo contrario (no, tampoco es un libro de superación personal, no se me asusten). Todo está en encontrar un asidero; una salvación. En Leonora, fue el arte lo que la salvó, lo que calmaba su angustia existencial.

Sin embargo, a mi tío se le fue mencionar un aspecto importante: hay que leer este libro como mexicanos. La situación del país está terriblemente arañada y es curioso ver México desde los ojos de Leonora, un país que aplastaba su consciencia todos los días por medio de su inexplicable caos, pero que aún así, fue México la que la hizo pintar, la que la hizo recordar y explotar su nostalgia al máximo. Al fin y al cabo, ¿qué es México sino un país de añoranzas?
Profile Image for Alexandra Carvallo.
32 reviews14 followers
July 16, 2017
Simplemente fascinante!
Leonora me cautivó desde el momento en que leí el primer párrafo hasta el último. Me quedé con ganas de más, de seguir conociéndola, de estar cerca de ella. Me identifiqué con ella en muchas cosas, y lamenté profundamente no haber leído este libro antes, no haberla conocido desde hace muchos años.

Elena narra las cosas como si estuvieras con ella tomándote un café. Tiene la habilidad y la capacidad de transportarte a escenarios diferentes, a épocas de antaño, a culturas nunca vistas.

Este libro lo bebí en sólo 10 días, cuando a veces no me alcanza el mes para terminar un libro de longitud promedio... (350 o 400 pág). Sin embargo aquí no podía parar, simplemente no podía.

Cada obra mencionada en la lectura me obligaba a entrar a Google a buscarla. La miraba, la analizaba, entendía cada elemento de cada pintura. Me dejó un gran acervo cultural.

Entre la forma de escribir, la historia enigmática y llena de vida de Leonora, entre sus amigos surrealistas, sus hijos que casi sentí conocer... en fin, es un deleite este libro y recomiendo ampliamente su lectura.
Profile Image for Paloma.
642 reviews16 followers
February 26, 2018
Reseña en Español | Review in English

México siempre deberá agradecerle a Elena Poniatowska el rescate que ha hecho, a través de sus novelas, de grandes personajes del mundo artístico y cultural del país del siglo pasado. En México, nuestra historia tiende a ser contada de manera subjetiva y siempre yéndose a los extremos: los personajes o fueron héroes o fueron villanos, sin punto medio. Pero la Poniatowska nos presenta a protagonistas con fallas, que cometen errores, pierden la razón, aman y odian con locura. Podemos entenderlos o no, pero, a fin de cuentas, lo que la autora nos presenta es un retrato honesto del ser humano.

Leonora no es la excepción. En esta novela, la autora presenta la vida de la pintora inglesa Leonora Carrington, radicada en México desde mediados de 1940 y quien formó parte de un grupo de artistas exiliados que continuaron explorando el surrealismo. Si bien Leonora no nació en México, gran parte de su obra fue producida aquí, toda vez que llegó antes de los 30 años huyendo de la Segunda Guerra Mundial. No se puede concluir –por lo menos al leer la novela– que México haya formado a la Carrington pues sus creencias, su técnica, su inspiración artística fue definida años antes, en París y gracias a Max Ernst pero es cierto que desde aquí produjo y obtuvo notoriedad internacional.

image:
La hacedora de Atole, Ciudad de México.

Leonora Carrington fue una mujer libre, rebelde, sin ataduras, compleja y Poniatowska nos lleva a conocerla desde su infancia en Crookhey Hall hasta su muerte en Ciudad de México a los 94 años. Era hija de un gran magnate inglés y estaba destinada a una vida privilegiada, de lujos, pero a costa de sacrificar su creatividad. Con apenas 20 años decide dejar el hogar paterno, irse a París a pintar y a vivir con el hombre que le cambió su mundo, el pintor alemán Max Ernst. Además de ser un gran amor -yo creería que fue el amor de su vida aunque, como indica Poniatowska en un pequeño epilogo, la misma Leonora decía “cada amor es distinto”- Ernst la introdujo en el mundo del surrealismo, del arte como expresión honesta, brutal, de la existencia. Por varios años crearon su propio mundo, viviendo bajo sus reglas y produciendo un gran acervo artístico.

La Segunda Guerra Mundial es el parteaguas para la vida de Leonora -Ernst es detenido y enviado a un campo de concentración por ser alemán y ella se vuelve loca, al grado de tener que ser internada en un manicomio en Santander, España. Este fue el otro gran acontecimiento que la marcó, por el tratamiento recibido y por la soledad. Aunque he de reconocer que esta parte de la novela fue la que menos disfruté -en parte porque en general no el tema de la locura y los manicomios siempre me ha generado escalofríos, pero también porque me pareció que Poniatowska le dedica muchos capítulos y no pasa nada trascendental– es la etapa de la vida de Carrington que es un parteaguas tanto para su vida como su obra.

Tras un par de años encerrada, escapa de España hacia Portugal y en Lisboa se reencontrará con Max y con el escritor mexicano Roberto Leduc, a quien había conocido durante las tertulias parisinas y el encuentro con estos dos hombres trazará su futuro. El rencuentro con Max no es lo que había esperado y, francamente, me hizo pensar que el alemán era un ególatra pues en ningún momento quiso escuchar lo que fue para Leonora estar en el psiquiátrico y lo único que hizo fue reclamar por qué había abandonado la casa de campo en Francia y con ella, todas las obras. En la novela no se dice -y desconozco qué sucedió realmente– pero se entiende que el encuentro en Portugal fue fortuito -Max no estaba buscando a Leonora, sino se encontraba con su nueva amante, Peggy Guggenheim, esperando una visa para salir hacia EUA. Esta etapa es un gran acierto de la narración, toda vez que no vemos a una Leonora que le reclame, que haga escenas de celos, que suplique amor -como muchas de las ex mujeres de Max. Sin palabras, entendemos tal y como Leonora lo hizo, que la época y el amor a Ernst llegaba a un fin, porque tanto sufrimiento por alguien sin reciprocidad no hubiera sido justo. Si bien los sentimientos de Leonora son ambiguos, porque sigue viendo a Max y sigue admirándolo como artista, pronto se casa con Leduc, el mexicano que la hace reír y termina de ponerle los pies sobre la tierra. Se dice que en la práctica el matrimonio fue por conveniencia, para que Carrington pudiera salir de Europa, pero la novela si expone una relación sentimental -no apasionada como con Max pero si de camaradería y de apoyo.

Y así es como Leonora llega a México. Los primeros tiempos no fueron fáciles, por el idioma, porque no comprendía la idiosincrasia del mexicano y no comulgaba con la comunidad artística fuerte de entonces, a decir, el grupo del muralismo encabezado principalmente por Diego Rivera y Frida. A los pocos meses se divorcia de Roberto y se casa con Emerico Weisz, Chiki, emigrado húngaro y sobreviviente de los campos de concentración. Y al mismo tiempo, conoce a un grupo de refugiados europeos en México, cuya figura más reconocida es Remedios Varo. Entonces, Leonora va encontrando un lugar en el país, formando una familia y continuando una obra artística de pinturas y libros que comenzaron a ganarle el reconocimiento mundial.

La última parte del libro narra algunos de los descubrimientos hechos por Leonora en México –su viaje a Xilitla, por ejemplo, al lado del alucinante Edward James o su estancia en Chiapas, para poder pintar su famoso mural “El Mundo Mágico de los Mayas”. No deja de resultar emocionante –por lo menos para mí– identificar esos lugares que sirvieron de inspiración a los artistas y que he tenido la oportunidad de recorrer en algún momento.

image:
Xilitla, San Luis Potosí, Mexico.

Para quién no conoce la vida de la Carrington (y antes de leer este libro, yo no estaba familiarizada con ella) esta novela es un excelente punto de partido que puede complementarse leyendo la obra de la propia Leonora y observando sus pinturas. Es una novela pero también una biografía –de hecho, creo que se acerca más a este último género– de una vida plena, extraordinaria, libre. La sabiduría popular dice que “tiempos pasados fueron mejores” y me pregunto si no es la distancia, el paso de los años, lo que hace pensar que la época de Leonora, o siendo más precisa, de finales de la década de los treinta hasta los cincuenta, fue una época de efervescencia cultural en México, de tertulias entre grandes artistas, de modernidad. Tiempos difíciles pero en donde las discusiones eran más aterrizadas; quizá menos ególatras. No podría saberlo con certeza pero es algo que se intuye de la lectura de un libro como Leonora.

Lo único que no disfruté de este libro –y por eso no le di 5 estrellas – fue que en algunas partes sí me pareció que la anécdota se alargaba demasiado y que de pronto, la historia daba un salto extraño en la narración, que algunas veces resultaba confuso. De esto último nada grave pero de lo primero si siento que hubo etapas de la vida de la pintora que fueron muy largas –como mencioné, su estancia en el psiquiátrico, el reencuentro con Max en Nueva York y sobre todo hacia el final de su vida en México. Creo que de haber sido más precisas y cortas el impacto hubiera sido igual o más contundente.

Otro aspecto de Leonora que no vi tan reflejado en la novela fue su feminismo –porque según lo que he leído, se le considera entre las feministas más importantes del siglo pasado. Y me resulta evidente, por su forma de actuar y de vivir, que lo era, pero en mi opinión, Poniatowska no profundiza mucho en este aspecto que me hubiera parecido muy interesante. Es decir, el hecho que Leonora haya abandonado a su familia, desafiado a su padre y vivido con un hombre casado no es sinónimo de feminismo. Puede ser parte de, o reflejar a una mujer de espíritu rebelde pero no es igual a. Creo que solo al final de la novela, se presenta un poco de su compromiso al movimiento pero es apenas una pincelada.

Como he mencionado, la Carrington fue una mujer completa y he de confesar que no siempre sentía simpatía por el personaje ni real ni novelado, pero no por ello deja de parecerme una artista y una mujer única. Por ejemplo, no sé si es porque en la novela se aborda de cierta forma, pero nunca entendí la razón del desafío a su padre. En un inicio si se da a entender que él quería que su hija fuera una señorita de sociedad –incluso fue presentada ante el rey– pero también le daba lo que quería. Finalmente, y aunque a regañadientes, la dejó inscribirse en una escuela de arte en Londres y si bien no fue lo mejor para ella, pagó su tratamiento en España cuando perdió la razón. Un padre vengativo o desalmado la hubiera dejado a su suerte –la misma que ella eligió. Y aun así, Leonora le guardó siempre rencor y nunca más lo volvió a ver. Este rencor me pareció exacerbado, quizá porque nunca lo comprendí en su totalidad, por lo menos de la lectura. Siento incluso que ese odio fue la que nunca le permitió regresar a Inglaterra si bien fue un deseo que siempre tuvo presente.

Y esto me lleva a otro aspecto más que no comprendí a cabalidad: considero que Leonora Carrington nunca se sintió parte de México ni vivió feliz aquí: "Leonora descubre a México despacio; el país ya la ha descubierto a ella y la retiene”. Retener me parece que implica quedarse en contra de la voluntad propia. ¿Hubiera sido más feliz en otra parte? Quién sabe, pues ella misma decía que siempre se estaba buscando. Y si bien no se trata de que todo mundo ame este país, en términos de la historia de la pintora, me hubiera gustado entender más su pensamiento al respecto.

Fuera de estos comentarios, me pareció una novela interesante, ágil y muy ilustrativa. Elena Poniatowska hace a un homenaje a estas mujeres –como ya en el pasado hizo con Tina Modotti o Lupe Martín– y lo hace de manera excelente. Disfruté de esta lectura pero, si alguien me pregunta, creo que definitivamente la novela más lograda de la autora sigue siendo Tinísima.

________________________

Mexico should always be thankful to Elena Poniatowska for the rescue she has made, through her novels, of great personalities from the artistic and cultural world of the last century. In Mexico, our story tends to be told in a subjective manner and always taking sides: the characters were either heroes or were villains, and that is all. But the Poniatowska presents characters which have flaws, who make mistakes, lose reason, love and hate with madness. We can understand them or not, but in the end, what the author presents is an honest portrait of the human being.

Leonora is not an exception. In this novel, the author portrays the life and times of Leonora Carrington, English painter who lived in Mexico after the forties and who has part of a group of exiled artists that continued exploring surrealism. While it is true that Leonora was not born in Mexico, a large part of her work was produced here, as she arrived in the country when she was barely 30, escaping World War II. It is also true that one cannot conclude that Mexico had a strong impact on the formation of Carrington -as her beliefs, her technique and her artistic inspiration had been defined years before, in Paris and thanks to Max Ernst; however, Leonora worked and gained international recognition in Mexico.

Carrington was a free, rebel and complex woman and Ponatiwoska presents her life from her early childhood in Crookhey Hall in England, until her death in Mexico City when she was 94 years old. The daughter of a very wealthy English man, she was destined for a privileged life, full of luxury, but she would have needed to sacrifice her creative. Before she was 20 she had already decided to leave her house, go to Paris to paint and live with the man who changed her world -the German painter Max Ernst. Besides being her great love -I would even say he was her greatest love though, as the author recalls on the epilogue, Leonora herself said: “every love is different”-Ernst introduce her to the world of the surrealists, of art as a honest, brutal expression of live. For several years they created their own world, living under their rules and producing a great deal of their art work.

World War II changed Leonora’s life -Ernst is hold as a public enemy in France and sent to a concentration camp and she goes crazy to the point she is sent to a mental hospital in Santander, Spain. Her stay there was another one of the big moments on her life as the treatment was brutal and she was lonely for three years. Though I acknowledge this was the part I enjoyed less -in part because I generally dislike anything related to mental illness and hospitals, but mainly because I feel the author lingers on this period of Leonora’s life for too many chapters and nothing really else happens- the period she spent there changed both her life and her work.

After three years in treatment she escapes to Portugal and in Lisbon she will find Max again but also Mexican writer and diplomat Roberto Leduc, whom she had met before in Paris. These encounters will redefine her future. Seeing Max again was not what she had expected and honestly, it made me question if he really had lover her as he seemed quite selfish after meeting her: he never asked her how she’d felt during her time at the mental hospital and he only question her why she had left the house in France and with it, all their belongings and work. From the novel one understands that their encounter in Portugal was quite incidental as Max was not looking for Leonora but was rather with his new lover, Peggy Guggenheim, waiting for a visa for the USA. This part is very well developed as we do not see a Leonora crying or complaining on her lover’s attitude, as some other women did. We understand -probably as she did- that the times and loves of Ernst were coming to an end, because so much suffering without reciprocity would not have been fair, and she knew it. Though Leonora’s feelings for Max are somewhat ambiguous, as she continues seeing him and admiring him as an artist, she soon marries Leduc, the Mexican who makes her laugh and finally sets her feet on the ground. It is said that in truth the marriage was one of convenience so that Carrington could leave Europe, at least the novel does explore a more personal relation -not as passionate as the one she had with Ernst but one of camaraderie and support.

And so Leonora arrives in Mexico. The first years in the country were not easy for her as she did not speak Spanish, could not understand the beliefs of the Mexican people and did not sympathize with the strongest cultural group in the country at that time, led by Diego Rivera and Frida Kahlo. Shortly she divorces Roberto and she marries Emerico Weisz, known as Chiki, an Hungarian refugee and survivor from the concentration camps. At the same time, she starts meeting a larger group of European refugees in Mexico, whose brightest figure would be Remedios Varo. It is then that she starts finding a place in the country, she has kids and builds a large artistic work of paintings and books that gave her international recognition.

The last part of the book describes how Leonora sees Mexico and some extraordinary travels she made around the country -her trip to Xilitla, with Edward James, or her time in Chiapas, that served her to paint a famous mural known as The Magical World of the Mayas. I found it was really exciting to read and identify those places that served as inspiration for great artists and to which I’ve been lucky enough to travel.

For those of us who were not familiar with Ms. Carrington this novel is an excellent starting point that could be complemented by reading Leonora’s books and exploring her paintings and sculptures. This is a novel but also -and perhaps more accurately– a biography of a complete, extraordinary life. Through its pages we can understand the life of a brilliant woman but also of an extraordinary time when Mexico was the center of a rich cultural life, when people from over the world met and created great artistic works.

Now, the only thing I did not enjoy about the book -and the reason why I did not give it 5 stars– is that some sections seemed to linger for long and that at part, the narration changed abruptly thus making it a bit confusing. Nothing that flawed the story in general but I personally feel that there are parts of the narration that are too long -as said, her time and the mental institution, her meeting with Max in New York and some other parts during her life in Mexico. I feel that had the narration been more precise and short, the impact would have remained the same or been even stronger.

Another aspect that I did not see deeply explored on the book is on her feminism. I’ve read that Leonora is considered a great feminist from the past century and though it might be implied, because of her way of living, that she was, I feel that Poniatowksa does not really explores this side which would have been very interesting.

As I’ve mentioned, Carrington was a very complex woman and I recognize I did not always could understand her motives but I still find her a unique artist and woman. For example, I am not sure if the novel does not address this properly, but I never understood why she defied her father. We understand Mr. Carrington would have like another life for her daughter -she was even introduced to the king and queen at court and expected her to marry an appropriate suitor – but he gave her what she wanted. Finally, and mostly because her mother’s intervention, he agreed to her attending art school in London and paid for her treatment (while not the best) in Spain. A vengeful father woukld not have done so and would have left her daughter to the fate she has chosen. And nevertheless, Leonora always held a grudge against him and never saw him again. This grudge or hatred seemed to be quite strong -I never truly understood it- so strong that it did not allow her to return to England though we sense she would have liked to, because England represented her father.

This finally leads me to the last aspect I did not understand completely -from the book I get the sense that Leonora never felt part of Mexico and was not truly happy here: “Lenora slowly discovers Mexico; the country already discovered her and keeps her”. To keep someone implies that the person is staying against her will. Would Leonora had been happier elsewhere? That is hard to tell as she said she was always looking out for something. And while it is true there is no obligation from every foreigner to come and love this country, in terms of Leonora’s life I would have like to understand why she did not and yet remained.

Aside these comments, I think this is a very interesting novel, easy to read and enjoyable. As mentioned before Elena Poniatowska pays a tribute to wonderful women -as she has done with Tina Modotti or Lupe Marin – and she does so in an excellent manner. I did enjoy the book but just for the record and in case anyone is interested, I think my favorite novel would be Tinísima.
Profile Image for Israel Montoya Baquero.
280 reviews3 followers
August 31, 2017
Reconozco que el libro esta bien. y que algunos momentos son maravillosos...pero no me ha llegado a enamorar.
Comienza bien, con una fuerza apabullante, que desaparece pagina tras pagina, desinflandose el libro del todo en su etapa mexicana.
Aun asi, una buena lectura, y una buena manera de acercarse a la vida de Leonora Carrington, escritora, pintora, madre, amante, mujer...artista
Profile Image for Raquel.
341 reviews171 followers
September 8, 2018
«Cierra los ojos para evitar la llegada del más insoportable de los sufrimientos: la mirada de los otros»

Reseña en español | Review in English (below)

Este libro ha sido una maravilla de principio a fin. Solamente por el trabajo de información, documentación y la retahíla de datos que aporta sobre el mundo artístico que rodeó a la figura de Leonora Carrington (y sobre ella), ya se merece las cinco estrellas. Pero es que, además, la narración de Poniatowska es magnífica (quizás en los últimos capítulos se nota un poco la tijera y edición, ya que se corta la historia de forma un poco abrupta –esto es opinión personal porque hubiera estado leyendo sobre la potranca Carrington la vida entera–) y hace que te enamores de Leonora desde el principio, cuando es niña en Crookhey Hall.

Una novela para releer más de una vez, que es una delicia para a quienes les gusten las biografías (‘ficcionalizadas’), para quienes ya conozcan a Leonora Carrington (o no), para los que quieran saber más sobre el arte, el surrealismo, México, la vida. Leonora, yo también quiero ser yegüa como tú y tener un alma gemela como Remedios.

Actualización septiembre: cuanto más pienso sobre esta novela, más me doy cuenta de que estoy ante uno de mis libros favoritos para siempre. Planeo seguir leyendo a Poniatowska y seguir leyendo sobre Leonora Carrington y Remedios Varo.


eng - note: I wasn’t going to post this mini review in English but I’ve just seen that this book has been translated into that language ‘recently’ so, for all those who read me in English, here are my thoughts:

This ‘fictionalized’ biography (or ‘inspired biography’ as Elena Poniatowska said) of Leonora Carrington is lovely and amazing from beginning to end.
Only for the work of information, documentation and all the data that contributes on the artistic world that surrounded the figure of Leonora Carrington, already deserves the five stars. But, in addition, Poniatowska's narrative is magnificent (perhaps in the last chapters the editing is a bit noticeable, since the story is finished a bit abruptly - this is a personal opinion because I had been reading about the filly Carrington my whole life-) and makes you fall in love with Leonora from the beginning, when she is a child in Crookhey Hall.

A novel to reread more than once, which is a delight for those who like biographies, historical fiction, for those who already know who is Leonora Carrington (or not), for those who want to know more about art, surrealism, Mexico, or life. Leonora, I also want to be a (night)mare like you and have a soulmate like Remedios.

September update: The more I think about this novel, the more I realize that I am in front of one of my favorite books. I plan to continue reading Poniatowska and also continue reading about Leonora Carrington and Remedios Varo.
Profile Image for pablo .
134 reviews10 followers
December 26, 2018
Desde las primeras páginas super que este sería de mis libros favoritos. Poniatowska relata la vida de Leonora Carrington, pintora y poeta "inglesa", que más allá de eso, es de mundo. Pertenece a Inglaterra, a Francia, a Estados Unidos y a México, pero a la vez no pertenece a ninguno, así como no pertenece a los surrealistas, con quienes se desenvolvió. Sus vivencias son difíciles de enumerar, desde su relación clandestina con Max Ernst hasta su tiempo de locura en un hospital psiquiátrico, pasando por su madurez como pintora en México; Leonora mantiene una autenticidad y feminismo admirables.

Admito que no conocía a la pintora (ni a la escritora), por lo que no puedo dar palabra de la veracidad de los relatos, mas no me son importantes, como un lector que buscaba entretenerse. Un lector más especializado podría ser más crítico de estos aspectos, sin embargo la capacidad narrativa de Poniatowska, y la habilidad de narrar de forma tan completa la vida de Leonora, me hacen amar este libro.
Llevo días pensando en comprar libros de arte de Leonora, de Ernst, de todos quienes la rodearon, saber más de ella, y creo que en eso puedo resumir mi review. Léanlo.
Profile Image for Maléxica.
103 reviews12 followers
July 24, 2012
Mis respetos para la Señora Poniatowska.

El libro está plagado de frases que me llegaron y que son muy sentimentales. Va más allá de frases cursis de amor, son frases tan trascendentales que oyes justo cuando la vida te va a cambiar.

Claramente el estilo de Elena Poniatowska evoca mucho a la nostalgia, a la investigación un tanto biográfica, pero lo sorprendente de la autora es que describe de la manera más gutural las pasiones que emana la existencia humana a lo largo de todas sus fasetas.

Terminé admirando a Leonora Carrington por su ejemplo de fortaleza interna y de creatividad. De mis libros favoritos y de los más inspiradores que he leído.
Profile Image for Alnulun.
211 reviews10 followers
March 21, 2024
Maravilloso.
Tiene una manera de narrar preciosa. En mi mente se han fundido Leonora y Elena para siempre.
Profile Image for Julia Sánchez Sanz.
96 reviews48 followers
January 22, 2018
No conocía ni la vida ni la obra de Leonora Carrington, ni tampoco la obra de Elena Poniatowska. La verdad todo un descubrimiento. Un libro muy interesante, a caballo entre la novela y la biografía (una vida muy interesante la de Leonora). Destacaría la forma de escribir de Poniatowska, con frases cortas describiendo a pinceladas. Cómo cambia de un español castellano a un español mexicano cuando la historia se mueve de Europa a América. El libro te da ganas de aprender más de los (y sobre todo las) surrealistas, de leer los cuentos de Leonora (y también leer Memorias de Abajo), de viajar a París, al sur de Francia, a Lisboa, a Nueva York y a México.
Profile Image for Erika Maria ZaBa.
333 reviews12 followers
December 5, 2020
Un acercamiento al surrealismo desde los ojos de Leonora. Pintaba lo que escribió, lo que soñó, lo que vivió. Una señora fuera de serie, como su pintura, mexicana por elección. Una increíble oportunidad para ir viendo sus pinturas y fotografías o leer un poco de lo que ella misma escribió en paralelo a la novela.
Profile Image for Charlotte.
54 reviews
September 2, 2015
I tried but am giving up. I just could not get into the style of writing (or translation) and while some of the anecdote style writing was interesting, I just don't care about what happens next. I should admit that I don't know anything about the artists mentioned, and that might have played a large part... but I've read narrative style biographies before and loved them, this one I just can't.
Profile Image for Carolina  Cruz (Aries_en_libros).
420 reviews34 followers
November 1, 2025
3.5

Me costó mucho terminar esta historia, conforme avanzaba se me hacía más cuesta arriba, ante todas las referencias, datos históricos y en general el estilo de Elena que si bien a ratos se siente como si te esta contando un cuento o un chisme, en otros momentos me perdía entre las metáforas o la personalidad excéntrica de Leonora.

No obstante disfruté mucho conocer más sobre esta artista, sus miedos y su personalidad, descubrí nuevas pinturas y otros artistas.

Lo recomiendo si les gusta Leonora Carringoton y el arte. El audiolibro me facilitó en momentos el avance de la lectura.
Profile Image for Mariana.
320 reviews91 followers
April 8, 2018
Poniatowska nos presenta a una mujer indomable, con un espíritu rebelde, destinada a crecer como la rica heredera de un magnate de la industria textil. Sin embargo, siempre supo que era diferente, pues tenía una capacidad de ver lo que otros no, de conectar con los animales y de manejar una sensibilidad que la hacía especial. Así, ella desafió las convenciones sociales, a su familia y a su entorno, rompiendo con cualquier estigma para ser una mujer libre y convertirse en Leonora Carrington, una leyenda en el arte que esconde una fascinante vida.

La escritora nos narra su excéntrica infancia, su desafiante adolescencia y su espíritu avasallante a lo largo de su vida. Se codeó en Paris con Dalí, Duchamp, Miró, Bretón, Picasso, pasó por un manicomio por amor, se escapó, vivió en Nueva York y se instaló en México, concluyendo una obra artística y literaria fantástica.

De nuevo, Poniatowska retrata a una mujer excepcional que, en sus manos, se torna en una aventura apasionante, un grito de libertad y una elegante aproximación a las vanguardias del siglo XX. Cuenta, seduce y convierte a su novela en una imprescindible para un lector de nuestros tiempos, ya que es un tributo a la fuerza incontenible de quienes nos lanzamos al vacío seguros de lo que llevamos dentro, formando una figura extraordinaria y perturbadora como Carrington, que encarna todos los sueños y pesadillas del pasado siglo.

Con un estilo de enorme calidad, Poniatowska utiliza su tendencia lírica para seducirnos con su narrativa poética que la lleva a construir un libro lleno de matices, como el surrealismo de la artista que describe. A lo largo de casi 500 páginas, la autora se vale de su talento para mostrar el de la pintora, llena de vida y sacia.

En definitiva, Leonora es una metáfora surrealista que exalta la obra de la pintora Carrington, que sobresale por su extraordinaria vida y que es homenajeada en un libro como este, que nos hechiza a los lectores como ella hechizó a México. Viva siempre la libertad.
Profile Image for Araceli Gallardo.
14 reviews5 followers
October 13, 2011
No tengo explicación alguna hacia mi renuencia a leer a Poniatowska pero debido a que me interesa la vida de esta artista Leonora Carrington, que acaba de morir, pues me adentraré a saber más de ella a través de las palabras de Elena Poniatowska, veré qué sorpresas me depara.

Ya leído, en términos generales me ha sorprendido sobremanera y creo que debo darle mérito a la autora al hecho de que adentrarme al surrealismo y a un agente directo de él como lo fue Leonora Carrington me ha hecho bien, el surrealismo fue para mí hasta esta novela algo incomprensible, pero ahora lo comprendo e incluso me atrevo a decir que lo adopto para darle matices a mi vida.
Es verdad que en la segunda mitad de la novela sentí que Leonora se desdibujaba, su carácter indomable pero también atino a apreciar que a quién no nos pasa, en lo personal, a veces sentimos que estamos cambiando de forma de pensar, o simplemente nos abrimos a nuevas posibilidades, hasta que un buen día no nos reconocemos, pero al mismo tiempo luchamos por mantener nuestra esencia, pero eso ya son vivencias personales ¿verdad?
En fin, tendré que seguir leyendo más obras de Poniatowska y que Carrigton al fin descanse en paz, ahora que ya llegó la muerte a su puerta, esa muerte tan rechazada.
Profile Image for Mario Amaya.
159 reviews5 followers
September 10, 2024
Qué espectacular es la capacidad narrativa de Elena Poniatowska. Es de esa exquisita técnica que se agarra para narrar la vida de Leonora Carrington, pintora y escritora, importante figura del surrealismo y activista en los derechos de la mujer. El tono de Elena es peculiar porque no recurre a técnicas ni esquemas elaborados para introducir o desarrollar tramas. Más bien, recurre a la musicalidad, ritmo y tono de las palabras para hipnotizar al lector. Lograr este efecto en el lector, amparándose únicamente en su hilo narrativo no es tarea fácil ni mucho menos y es ahí donde, siento, reside la grandeza de esta señora. Su prosa es dinámica, no se desgasta en demasiado detalle, dándole labor al lector para llenar espacios, ni se preocupa demasiado por ir de la mano con el lector. Parece, más bien, un guía en medio de un sendero oscuro en donde las difusas huellas sobre el pasto es lo único que parece guiar a quien la sigue.
Vale la pena aclarar que, para mí, este libro es de cinco estrellas. La valoración que aquí hago es mi experiencia leyéndolo y no el libro en sí. Debido a que disfruto más los juegos narrativos, la audacia elaborativa del escritor, los elaborados esquemas para desarrollar tramas que exigen al lector al máximo, no he tenido una experiencia 100% placentera. Habiendo dicho esto y para no dejar lugar a la interpretación debo añadir: Elena Poniatowska es una esplendida narradora; una maravillosa escritora que ha sabido utilizar su pluma para fabricar obras entrañables y a quien vale mucho la pena dedicarle (bastante) tiempo.
Profile Image for Karen AD.
24 reviews1 follower
September 8, 2021
Encantada con el personaje que creó Elena Poniatowska de una persona real. Me identifiqué mucho con la protagonista.
Profile Image for oscar.
198 reviews4 followers
October 1, 2021
Lectura 2:
Me sigue gustando pero ahora repare en lo enfadoso que puede ser el trato con una persona que vive en carne viva su propia realidad.
Tu visión del mundo no tiene que aleccionar tu entorno, a menos que se lo permitas. Es como ponerte los zapatos que usabas cuando tenías 3 años, 20 años después.
Si se deja esto de lado, una vida de mil historias es narrada de la mejor manera posible.

--
'Todos los días, cuando me levanto, abro los ojos pequeños que tengo inmersos en las pupílas de mis ojos de humano.
Escudriño entre las sábanas que nunca uso, que yacen tendidas en el suelo, porque dos de mis siete pieles se incomodan a su tacto, ese tacto blanco, a veces liso, a veces con flores.
Amo el color azul en todas sus variantes, el sabor de la sandía y su consistencia, tardes soleadas atiborradas de viento y tocar el piso con los pies descalzos: loseta, cemento, pasto, tierra, nubes; sentir todo lo que yace bajo los pies y adivinar sus detalles.
Entonces abro los ojos que tengo al centro del pecho, me toco la frente y separo los párpados de mi ojo no-tuerto en la frente.
Y de las 5:30am a las 7:00am es un abrir y cerrar de ojos en un ritmico va y ven cabalísticos de mis siete pares.
Entonces, despierto.
Y es que todo transcurre en ilusiones subjetivas del espacio-tiempo, sólo que todos lo expresamos de manera distinta y algunos ni siquiera notan la belleza de su gentil rareza.'


Me encantó el libro, me encantó no entenderlo y al tiempo saber desde el principio de que va la historia del mismo. Ampliamente recomendado.
Profile Image for Katherine.
503 reviews11 followers
April 9, 2013
What an incredible book.

I have been curious to know more about Leonora Carrington's life, ever since I went to the exhibition "In Wonderland: The Surrealist Adventures Of Women Artists In Mexico And The United States" in Mexico City.

At the same time, I've been wanting to read one of the works of Elena Poniatowska, so it was a win-win situation to dive myself into.

And what a wonderful deep end!

From the very beginning, Elena really brings you into an imaginative world, illuminating Leonora's perspective towards life in general - culminating into one colourful surrealist painting. Born in the UK, Leonora demonstrates from early childhood her artistic tendencies, her love for animals (particularly horses) and her restless nature to find her own self-direction.

She had that freedom to just go with what her heart was telling her to do, and that was hypnotizing to read. Of course, she manages to do a lot because she does have immense class privilege by being the daughter of an industry mogul. Although it did backfire when she was internalized into an asylum.

I found her life trajectory in Mexico City really fascinating and surprising. I felt that I really knew Leonora when I completed the book and thought, wow, i wish I would have had a chance to just see her in action.

I don't know if this book is available in English (it was released in Spanish in 2011). But those who can read Spanish, this is not a story to miss.

Profile Image for Marisol.
937 reviews85 followers
January 25, 2021
Elena Poniatowska es una escritora que ha hecho biografías bien documentadas de varios personajes centrales de la escena cultural en Mexico, en esta ocasión le toca el turno a Leonora Carrington.

Leonora nació en Inglaterra, en el seno de una familia de la clase alta, la fortuna provenía de su abuelo y se expandió con su padre.

Fue una niña con una sensibilidad sorprendente y una imaginación exacerbada que a veces bordeaba la locura, todo esto contrario a la idea de su padre de cómo debía comportarse.

Elena nos da un panorama completo de la mujer más allá de su genio creador, aunque rebelde, apasionada, surrealista, también era snob, egocéntrica, egoísta, esto nos deja conocerla como un todo, en sus virtudes y defectos.

Leonora amaba y al mismo tiempo dejaba de hacerlo sin medias tintas, huyó de sus padres y pocas veces los volvió a ver, pero al tener hijos, se volvió una madre convencional, apegada.

Inmersa en un mundo creativo propio, desdeñaba el mundo de los otros, amante de los animales, de la cultura celta, fumadora empedernida, amiga leal de Remedios Varo, marcada por los tratamientos brutales que sufrió en un hospital psiquiátrico.

Pintora, pero también escritora, escultora. Añoraba Inglaterra, desdeñaba Mexico y al mismo tiempo absorbía su cultura, amándolo sin quererlo, queriendo abandonarlo, pero aferrándose a él como su segunda patria.

Compleja, caótica, sensible, profundamente ella.
Profile Image for Cristina Carrasco.
83 reviews3 followers
October 26, 2021
Apabullante. En ningún caso se trata de una biografía al uso, sino de "una interpretación libre a la vida de una artista fuera de serie", como apunta la propia autora. Todo lo que me ha gustado muchísimo también me ha sacado de quicio en numerosos momentos, especialmente que se refleje con tanta maestría el surrealismo que vertebra la vida, el pensamiento y, por supuesto, la obra de Leonora Carrington. Se lo recomiendo solo a quienes estén dispuestos a zambullirse en su mundo sabiendo que sin duda saldrán exhaustos.
Profile Image for Leslie Gabaldon.
3 reviews
May 22, 2013
Aterrizando de un viaje extraordinario por unos mundos que ya no existen. Me dio lastima despedirme de Leonora, quien se convirtió en 496 paginas de complicidad ante mis propias reflexiones. Gracias Elena Poniatowska por la labor y la devoción.
Profile Image for Cata G..
11 reviews
October 26, 2021
This is my favorite book. Leonora's life is both heartbreaking and enlightening. It inspired me to stop adhering to the expectations of others. This was truly a life changing read for me.
Profile Image for Edna Maldonado De Régules.
51 reviews4 followers
May 3, 2022
"Es absurdo que te vayas. - Es que quiero ir detrás de lo absurdo, caer del otro lado de la lógica, encontrar lo que da el absurdo, si es que puede darme algo."

Este libro no pretende ser una biografía de Leonora Carrington. A través de la mirada de amiga, confidente, periodista y escritora, Elena Poniatowska se toma ciertas licencias para escribir de una mujer muy poco comprendida.

Leonora, pintora y escritora inglesa (nacionalizada mexicana), representante del movimiento surrealista. Una mujer llena de matices, de magia y de conexiones sensibles. Sumamente inteligente, con los ovarios puestos para explorarse a sí misma, con la sensibilidad para entender el Universo y conectar con el onírico, aunque para el ajeno pareciera desconectada de "la realidad". Amante de los animales más que de las personas. Indomable y rebelde hasta las trancas, como la yegua que era.

Leonora es de mis pintoras consentidas, conectar con su arte me ha sido muy sencillo pues no me interesa entenderlo con la cabeza, solo contemplarle y permitir que me lleve a esas dimensiones que ella visionó. Esta lectura me ayudó a conocer un poco más de su entorno, de su vida, del momento en que se quebró su corazón y despertó su magia. Me inspiró a seguir buscando fotos, entrevistas y complementos para seguir conociendo no solo el arte y la artista, sino a la brujer que fue y es.
Profile Image for PaperDreams55.
224 reviews105 followers
January 29, 2019
Cuando te prestan un libro, igual que cuando te lo regalan, no tienes muy claro si va a ser una experiencia positiva o negativa. En este caso, positiva es poco.
He descubierto a una mujer que rompió moldes, una soñadora que vivió una vida distinta a la que querían sus padres para ella. Su historia estuvo marcada por el amor, la guerra y por sus propios demonios, y eso se reflejó en sus obras.
No puedo decir nada negativo de este libro, ni de la forma en que está narrado, la autora ha conseguido, por completo, que me ponga en la piel la artista.
Me quedo con más ganas de Leonora, acabar su historia ha sido agridulce... Pero qué suerte he tenido de conocerla.
Profile Image for Ana Fernanda.
17 reviews1 follower
December 1, 2025
Leonora me dejo totalmente enamorada y se gano toda mi admiración. Me pude sentir identificada en muchas situaciones, y simplemente es el ejemplo de a lo que lleva enfrentandose una mujer desde siempre.
Que fascinante la manera de escribir de Elena, una manera tan atrapante.
Conocer mas del mundo del arte. La importancia de la cultura y el entorno en el que crece una persona, lo cual te puede limitar pero jamas frenar.
Profile Image for Antonio Parrilla.
439 reviews54 followers
June 28, 2021
500 páginas que he leído sin descanso y aún me da pena que se me acabe.
Profile Image for Andi.
70 reviews33 followers
May 29, 2018
La primera vez que leo a Poniatowska y si bien es una novela basada en entrevistas realizadas por Elena a Leonora, capta muy bien la imagen de una mujer bruja, alquimista y surrealista. Desde niña he tenido una fascinación por Leonora y su mundo, con este libro la admiro más y la puedo entender mejor. Era una mujer apasionada, valiente, mística y tenaz.
Profile Image for Lucía Corado.
68 reviews
February 12, 2022
"En la vida uno debe hacer lo que le da la gana porque la frase que comienza con “hubiera querido” vale para una chingada”

Leonora es la biografía novelada de la pintora Leonora Carrington, escrita de manera magistral por Elena Poniatowska, fue una mujer libre, irreverente, turbulenta, una yegua y la novia del viento, una pintora surrealista que se enfrento a mucho dolor, perdida y abandono, nacida en una familia muy acomodada en Inglaterra, desafió las convenciones de la época y viajo por Francia, huyo de la guerra, estuvo en Nueva York y se estableció en México, una vida codeándose con grandes figuras de la época y convirtiéndose en una mas.

El libro me ha costado porque tiene muchísima información, he aprendido mucho, me he trabado y me ha aturdido, he logrado terminarlo gracias a los buenos compañeros de lectura que me han acompañado en este viaje.
Profile Image for Alba Cantón.
57 reviews12 followers
March 15, 2019
“Le tengo miedo a la muerte porque nadie me la ha explicado. Dentro de mí hay muchos espacios y en uno de esos espacios, al lado de mis sueños, está mi regreso a la tierra”.

Leonora es un viaje. Un sumergirse.

Gracias por presentarte.
Displaying 1 - 30 of 377 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.