از بودن و سرودن

by محمدرضا شفیعی کدکنی

برگزیده اشعار دهه ۱۳۵۰ شفیعی کدکنی - م. سرشک
چاپ ۱۲۸۹

Genres: Poetry

68 pages, Paperback

Published April 1, 2010

About the author

دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر، پژوهشگر و استاد ادبیات، در سال ۱۳۱۸ در شهر کدکن چشم به جهان گشود. شفیعی کدکنی دوره‌های دبستان و دبیرستان را در مشهد گذراند، و چندی نیز به فراگیری زبان و ادبیات عرب، فقه، کلام و اصول سپری کرد. او مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات پارسی از دانشگاه فردوسی و مدرک دکتری را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت. او اکنون استاد ادبیات دانشگاه تهران است.

Mohammad Reza Shafii Kadkani, known as Sereshk, was born in 1939 in Kadkan near Neishapur, Iran. His poems, reflecting Iran's social conditions during the 1940s and 1950s, are replete with memorable images and ironies. He has authored eight collections of poetry, eight books of research and criticism, two book-length translations from Arabic, one on Islamic mysticism from English. He has also published three scholarly editions of classical Persian literature. He is a professor of Persian literature at Tehran University.
- from Poetry Salzburg Review.

Reviews

[Hasan.Habibi · Rating 3 out of 5]

ز برون کسی نیاید چو به یاریِ تو اینجا،
تو ز خویشتن برون آ، سپهِ تَتار بشکن..

[ZaRi]

بی اعتماد زیستن
این سان به آفتاب
بی اعتماد زیستن
این سان به خاک و آب
بی اعتماد زیستن
این سان به هر چه هست
از آن همه شقایق بالند در سحر
تا این همه درخت گل کاغذین
که رنگ
بر گونه شان دویده و
بگرفته جای شرم
بی اعتماد زیستن
این سان به چشم و دست
در کوچه ای که پاکی یاران راه را
تنها
در لحظه ی گلوله ی سربی
در اوج خشم
تصدیق
می توان کرد
آن هم
با قطره های اشکی در گوشه های چشم

[Ardavan Bayat · Rating 4 out of 5]

در هنگامه‌ی انقلاب، چاپ چنین سروده‌های انقلابی‌ای عجیب نیست. سروده‌هایی که هر زمان دیگری می‌تواند به کار بیاید، بس که مردم کشور ما در رنج و بیداد و استبداد زیسته‌اند

گزیده:
در هم‌دلی با فدریکو گارسیا لورکا، کولی گرانادا:

خنیاگر غرناطه را امشب بگویید
با من هم‌آوازی کند از آن دیاران
کاینجا دلم
در این شبان شوکرانی
بر خویش می لرزد
چو برگ از باد و باران
(دیباچه | غرناطه: شهر گرانادا در اسپانیا)

<><><><><>
آن عاشقان شرزه که با شب نزیستند
رفتند و شهر خفته ندانست کیستند

فریادشان تَمَوُّجِ شطِّ حیات بود
چون آذرخش در سخن خویش زیستند

مرغان پر گشوده ی طوفان که روز مرگ
دریا و موج و صخره بر ایشان گریستند

می گفتی ای عزیز ! سترون شده ست خاک
اینک ببین برابر چشم تو چیستند

هر صبح و شب به غارت طوفان روند و باز
باز آخرین شقایق این باغ نیستند
(آن عاشقان شرزه | تموج: موج‌زدن)

<><><><><>
آنگاه
در لحظه‌ای که ساعت‌ها
از کار اوفتادند
و سیره‌ها به‌روی سپیدارها
گفتند
تاریخ میخ‌کوب شد اینجا
دیدم که در صفیر گلوله‌ها
مردی سپیده‌دم را
بر دوش می‌کشید
پیشانی‌اش شکسته و خونش
پاشیده در فلق
(معراج‌نامه | سیره: سهره)

<><><><><>
احتمالا در نکوهش جشن‌های دوهزار و پانصدساله:
جشن هزار ساله‌ی مرداب
جشن بزرگ خواب
ارزانی شما باد
هرچند
کاین های‌هوی بیهُده‌تان نیز
در دیده‌ی حقیقت
سوگ است و سور نیست
پاداَفره‌ی شما را
روزان آفتابی
دیر است و دور نیست
(دیر است و دور نیست | پادافره: تاوان)

<><><><><>
بزرگا، گیتی‌آرا، نقش‌بندِ روزگارا
ای بهار ژرف
به دیگر روز و دیگر سال
...
تو می‌آیی و در بارانِ رگباران
صدای گام نرمانرمِ تو بر خاک
سپیدارانِ عریان را
به اسفندارمذ تبریک خواهد گفت
(مزمور بهار)

<><><><><>
با صنوبری که روی قله ایستاده بود
گونه روی گونه‌ی سپیده‌دم نهاده بود
موج گیسوان به دوش بادها گشاده بود
از نشیبِ یخ‌گرفتِ دره گفتم:
این نه ساخت شکفتگی‌ست
در کجای فصل ایستاده‌ای؟
مگر ندیده‌ای
سبزه‌ها کبود و بیشه سوگوار
فصل فصلِ خامُشِ نهفتگی‌ست

آن صنوبرِ بلند
با اشاره‌ای نه سوی دوردست
گفت:
قدِ کوتهِ تو راه را به دیده‌ی تو بست
گامی از درونِ سردِ خود برآی
پای بر گَریوه‌ای گذار و درنِگَر
رود آفتاب و آب در شتاب
کاروان درد و سرد
در گزیر و ناگزیر
آنک آن هجوم سبز مرزناپذیر

در کجای فصل ایستاده‌ام؟
در کرانه‌ای
که پیش چشم من
بهارِ شعله‌های سبز و
سیره و سرود
در نگاه تو کبود و دود
(در کجای فصل؟ | گریوه: تپه / سیره: سهره)

<><><><><>
ترجيح می‌دهم که درختی باشم
در زير تازيانه‌ی کولاک و آذرخش
با پويه‌ی شکفتن و گفتن
تا
رام صخره‌ای
در ناز و در نوازشِ باران
خاموش از برای شنفتن
(مزمور درخت)

<><><><><>
دیگر این داس خموشی‌تان زنگار گرفت
به عبث هر چه درو کردید آواز مرا
باز هم سبزتر از پیش
می‌بالد آوازم
هر چه در جعبه‌ی جادو دارید
به‌درآرید که من
باطل‌السحر شما را همگی می‌دانم
سخنم
باطل‌السحر شماست
(باطل‌السحر)

<><><><><>
زندگی نامه ی شقایق چیست؟
رایَت خون به دوش وقت سحر
نغمه‌ای عاشقانه بر لب باد
زندگی را سپرده در ره عشق
به کف باد و هرچه باداباد
(زندگینامه‌ی شقایق1 | رایت: پرچم)

<><><><><>
آه ای شقایقان بهاران من
یاران من
از خاک و خاره خون شما را
حتی
توفان نوح نیز نیارد سترد
(زندگینامه‌ی شقایق2)

<><><><><>
نفسم گرفت از این شب، در این حصار بشکن
در این حصار جادوییِ روزگار بشکن

چو شقایق، از دل سنگ، برآر رایت خون
به جنون، صلابت صخره کوهسار بشکن

تو ترجمان صبحی ، به ترنم و ترانه
لب زخم دیده بگشا ، صف انتظار بشکم

سرِ آن ندارد امشب که برآید آفتابی؟
تو خود آفتابِ خود باش و طلسم کار بشکن

بسُرای تا که هستی، که سرودن است بودن
به ترنمی دژ وحشت این دیار بشکن

شبِ غارتِ تَتاران، همه‌سو فکنده سایه
تو به آذرخشی این سایه‌ی دیوسار بشکن

ز برون کسی نیاید چو به یاری تو اینجا
تو زخویشتن برون‌آ، سپهِ تَتار بشکن
(غزلی در مایه‌ی شور و شکستن)

<><><><><>
آسمان را بارها
با ابرهای تیره‌تر از این
دیده‌ام
اما بگو
ای برگ
در افق این ابر شبگیران
کاین چنین دلگیر و
بارانی ست
پاره‌اندوه کدامین یار زندانی ست؟
(پرسش)

[Mohammad Hanifeh · Rating 3 out of 5]

با صنوبری که روی قلّه ایستاده بود،
گونه روی گونۀ سپیده‌دم نهاده بود،
موجِ گیسوان به دوشِ بادها گشاده بود،
از نشیبِ یخ‌گرفتِ درّه، گفتم:
این نه ساحتِ شکفتگی‌ست.

در کجای فصل ایستاده‌ای؟
مگر ندیده‌ای؟
سبزه‌ها کبود و بیشه سوگوار
فصل، فصلِ خامُشِ نهفتگی‌ست.

***

آن صنوبرِ بلند
با اشاره‌ای نه سوی دوردست
گفت:
قدّ کوتهِ تو راه را به دیدۀ تو بست.

گامی از درونِ سردِ خود برآی
پای بر گریوه‌ای گذار و
درنگر
رودِ آفتاب و آب در شتاب
کاروانِ درد و سرد
در گریزِ ناگزیر
آنک آن هجومِ سبزِ مرزناپذیر.

در کجای فصل ایستاده‌ام؟
در کرانه‌ای
که پیشِ چشمِ من
بهارِ شعله‌های سبز و
سیره و سرود
...در نگاهِ تو کبود و دود.

[Hani · Rating 4 out of 5]

دوباره کتاب را خواهم خواند... در کل شفیعی کدکنی را باید بیشتر بشناسم. اشعارش پرمغز و پرمعنی ست ...
درباره ی این مجموعه باید بگویم که همه ی کتاب به یک طرف و "معراج نامه" طرفِ دیگر

[Hesam · Rating 4 out of 5]

نفسم گرفت ازين شب در اين حصار بشكن
در اين حصار جادويي روزگار بشكن
چو شقايق از دل سنگ برآر رايت خون
به جنون صلابت صخره ي كوهسار بشكن
تو كه ترجمان صبحي به ترنم و ترانه
لب زخم ديده بگشا صف انتظار بشكن
سر آن ندارد امشب كه برآيد آفتابي؟
تو خود آفتاب خود باش و طلسم كار بشكن
بسراي تا كه هستي كه سرودن است بودن
به ترنمي دژ وحشت اين ديار بشكن
شب غارت تتاران همه سو فكنده سايه
تو به آذرخشي اين سايه ي ديوسار بشكن
ز برون كسي نيايد چو به ياري تو اينجا
تو ز خويشتن برون آ سپه تتار بشكن

[Shakiba · Rating 3 out of 5]

هر شب هجوم صاعقه ،
هر شب هجوم برق،
هر شب هجوم پویش و رویش
بر نقشه های ساکن جغرافیای شرق.

از متن کتاب

[Maryam Razmi · Rating 4 out of 5]

من درنگ مي كنم
تو درنگ مي كني
ما درنگ مي كنيم
خاك و ميل زيستن درين لجن
مي كشد مرا
تو را
به خويشتن
لحظه لحظه با ضمير خويش جنگ مي كنيم
وين فراخناي هستي و سرود را
به خويش تنگ مي كنيم.٠

[Negar Ghadimi · Rating 3 out of 5]

خنیاگرِ غرناطه را، باری بگویید/ با من هماوازی کند، از آن دیاران/ کاینجا دلم در این شبانِ شوکرانی/ بر خویش می لرزد چو برگ از باد و باران.
----------------------------------------------
تو پاک باز ترین عاشقی درین آفاق/ چه جای آن که درین راه تسلیت شنوی./ قماربازی عاشق که باخت هر چه که داشت/ و جز هوای قماری دگر نماندش هیچ.
----------------------------------------------
نفسم گرفت ازین شب، درِ این حصار بشکن/ درِ این حصارِ جادوییِ روزگار بشکن...

[Niloofar · Rating 5 out of 5]

"مزمور درخت"

ترجیح می دهم که درختی باشم
در زیر تازیانه ی کولاک و آذرخش
با پویه ی شکفتن و گفتن
تا
رام صخره ای
در ناز و در نوازش باران
خاموش ار برای شنفتن.

[Ali · Rating 3 out of 5]

مجموعه ای برگزیده از اشعار دهه ی 1350 شفیعی کدکنی (م. سرشک)

درباره ی شعر
https://www.goodreads.com/author_blog...

[Mohammad Ali Shamekhi · Rating 4 out of 5]

آغازش ناامید کننده بود اما به همون اندازه اشعار پایانی امیدوار کننده...

[Justin · Rating 5 out of 5]

"���������� ��������"

���������� ���� ������ ���� ���������� ��������
���� ������ �������������� �� ���������� �� ����������
���� �������� �� ���������� �� ��������
����
������ �������� ����
���� ������ �� ���� ���������� ����������
���������� ���� �������� ����������.