Холод

by Szczepan Twardoch, Щепан Твардох

Сілезець Конрад Відух працював на шахтах, служив на флоті, а потім приєднався до повстанців Спартака — і, гнаний гарячим революційним серцем, опинився на Батьківщині світового пролетаріату, коли ще ніхто навіть не уявляв, на що перетвориться ця держава за кілька років. І якоїсь миті життя його перетворюється на постійну, виснажливу боротьбу з людьми і природою за можливість прожити ще один день. Цей роман — класична історія совєтів 30-х років, оповідь про страш­ні речі від очевидця і мимовільного призвідця тих жахів, а водночас ода суворій природі й людській витривалості. Це сповідь людини, яка намагається з’ясувати, що ж насправді важить у житті і чи є в цьому хоч якийсь сенс. Сидячи в скутій льодом яхті, маючи лише олівець і папір, без єдиної живої душі навколо, Конрад Відух безжально препарує своє минуле, шукаючи відповідь на єдине питання — чи чєловєк я?

Genres: Fiction, Audiobook, Polish Literature, Historical Fiction, Poland, Historical, Novels

400 pages, Hardcover

First published October 26, 2022

About the author

Szczepan Twardoch, ur. 1979, pisarz i publicysta. Z wykształcenia socjolog, studiował socjologię i filozofię na Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.
Mieszka w Pilchowicach na Górnym Śląsku.

W listopadzie 2012 roku nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazała się powieść p.t. Morfina, nominowana do Paszportu Polityki 2012.

Reviews

[Nikola]

DNF 20%
Nie widzę siebie kończącej jej w najbliższym czasie.

[Beata · Rating 5 out of 5]

Mr Twardoch has become the author I read obsessively! Actually, I listened to a fantastic audio version, and was mad when my family/duties prevented me from being with Widuch. One of the best reads of this year!

[Talkincloud · Rating 3 out of 5]

3,5
Dobre, tylko nie do końca dla mnie

[Olga Kowalska (WielkiBuk) · Rating 5 out of 5]

Historia ucieczki, historia podróży, historia przetrwania, piękna, surowa, brutalna – pochłania, zachwyca, obezwładnia. Na to w tym roku czekałam.

Z prozy Szczepana Twardocha wyziera ogromna miłość do piękna ziemi surowej i tajemniczej. Ziemi, na której człowiek czuje się… tylko człowiekiem, małą częścią tego wielkiego zamysłu. Ziemi, która pozwala nabrać dystansu, ujrzeć świat takim, jaki jest. Ziemi, która daje człowiekowi tak potrzebną wolność. Twardoch pisze z prostotą i rozmachem – pozwala poczuć nam prawdziwy chłód, prawdziwy głód, żywe, palące pragnienie. Jego bohater jest duchem wolnym, nieuchwytnym. Duchem zagubionym, snującym się po terytoriach nieodkrytych, w których można się po prostu zatracić. Nie mówi żadnym konkretnym językiem (Twardoch znów bryluje lingwistycznie), nie przynależy do żadnego kraju. Już nie. On JEST, po prostu, a dowodem na istnienie jest jego opowieść.

„Chołod” to kawał prozy wspaniałej i brutalnej. Od początku do samego końca. Opowieść pełna krwi i okrucieństwa. Pełna siły żywej i bezwzględnej. Piękna i nieokiełznana. Czyta się zachłannie, jak wspomnienie prawdziwej podróży, jak reportaż o tym najbardziej porywającym odkryciu. Nie każdy będzie w stanie znieść tę dawkę przemocy, nie każdy będzie w stanie utrzymać wzrok. Ale kto wytrzyma… Szczepan Twardoch zabiera nas do świata, który już nie istnieje, który zniknął, pochłonięty, pożarty. Na kartach jego powieści można poczuć jeszcze ten ostatni powiew wolności. Ten o zapachu świeżej foczej krwi, wiecznego śniegu i bezkresu północnych oceanów.

To jedna z najwspanialszych powieści tego roku.

[Людмила · Rating 4 out of 5]

Це вперше я зміню оцінку, підвищуючи її. Не відпускає книга. Як дивний сон, де реальне змішалося з химерним. Наче і проснулась, але уривки переслідують і не дають покою ...

[Alicja · Rating 1 out of 5]

Ze wstępu dowiadujemy się, że autorowi na kryzysy pomaga patrzenie na bezkres Schpitzbergenu albo morza/oceanu. No i że oczywiście jest takim cool chłopcem, co sobie odpala papieroska oparty o burtę jachtu. Chwilę później zaatakuje czytelnika swoją znajomością terminów żeglarskich, a Ty, biedaku, którego rodziców nie było stać na kursy żeglarstwa, sprawdzaj sobie w wiki o czym ten niesamowity erudyta postanowił napisać. Zdania o żeglarstwie sprowadzają się w sumie do: Popłynąłem. Brawa dla pana. Płyń se pan gdzie chcesz. Dodatkowo, to jak traktuje rodzinę to kolejna masakra. Jedzie nie wiadomo gdzie, nie wiadomo z kim i ma telefon satelitarny, ale go nie włącza, bo "potrzeba samotności", a sms do rodziny raz dziennie typu: "żyję, jest ok" przerasta naszego erudytę. A to tylko wstęp.
Dalej jest trochę inaczej.
Mam wrażenie, że Konrad jest takim alter ego autora, który ma chyba problem, że nie żyje w czasach wielkich cierpień.
Stylizacja językowa jest dla mnie problematyczna, bo nie potrafię skupić się na tym, co się bohaterowi przydarza, a już w pierwszym rozdziale dzieje się dużo.
Zamiast tego w@#$wia mnie ten język. A że irytuje mnie mocno, to książka dostanie prawdopodobnie jakąś nagrodę literacką.
Co do treści, to wulgarnie opisana przemoc, przemoc, przemoc i uwaga trudne słowa i przemoc.
No i zwrot "moja czytelniczko", serio?, nastawione na efekt, że kobiety się utożsamią, a mężczyźni nie.
Chołod nie jest opowieścią o rozczarowaniu ideami. Bohater musiałby najpierw jakieś idee wyznawać, żeby się nimi rozczarować. Rozczarowanie to czuję ja jako czytelniczka, niezgodnością opisu tej książki z jej treścią.
Uwaga do autora i redaktorów.
Nie każdy czyta bukwy. Przypis przy wtrąceniach z rosyjskiego byłby ok. Nie każdy zna się na żeglarstwie i prawie stuletnich określeniach na rzeczy (szybki przykład: cynga), więc i tu przypisy by się przydały. Przypisów nie ma, zatem uznałam, że skoro autor nie chce, żebym to zrozumiała, znaczy, że jest to nieistotne.

[Igor Mogilnyak · Rating 4 out of 5]

3,5⭐️ #ebook

Мабуть, треба було дослухатись до Ані з каналу Boklys blog (амбасадорка Щепана) і почати читати спершу Короля (його я тепер точно прочитаю), а не починати з Холоду. Я чогось очікував, хоча не знаю чого. Не скажу, що не сподобалось, історія цікава, але мені того всього було забагато, і більше сподобалось як Щепан «знайшов» цю історію. Тому продовжу далі читати Твардоха.

[Liudmyla · Rating 5 out of 5]

Важка книжка. Її лейтмотив подібний до попередніх прочитаних книг Твардоха - про поневіряння людини без роду, без племені, без власної ідентичності, і про те, до яких жахіть може призвести оця відсутність ідентичності.

Ця книга - одна велика правда про те, яким каліброваним злом, пекельним кодлом і людоїдським режимом є і завжди була рашка. Принаймні я сприйняла її зміст саме так.
Бо як інакше можна це потрактувати:

"...щоб росію не порівнювати з Європою, бо росія - це окремий світ, окреме пекло, хай би хто був при владі..."

"...звичайна росія все-таки завжди була чудовиськом, Бегемотом у Євразії, що дебелим тілиськом розвалився, ненажерливий, крові людської спраглий, де піде, по чім своє тілисько протягне, там нічого не лишається"

"Бо як прийде росія, то прийде так, що від життя вашого тут нічого не залишиться. Росія прийшла до коряків, юкагирів, чукчів, камчадалів і всіх народів, як ваш, що жили собі і, як на лихо, стали на шляху її бубнявіння, її розростання, і як прийшла до них росія, і по них пройшлася, то не лишилося нічого, тільки гівно по тім, що зжерла, і зосталося. Не бачилисьте, як вони живуть, там, на півдні, на Камчатці, над Байкалом, а я бачив'єм, що від них лишається, коли приходить росія, напівтрупи, а життя їхнє не має ні форми, ні сенсу, як ті ваші, що голос бога чути перестали, так само.
Не знаєте ви, як приходить росія, коли приходить. Росія як приходить, то приходить велика, хоча люди її марні, слабкі, але приходить велика й неспроможна витримати біля себе нічого, що не є росією, тож перетворює все на росію, розумієте, на росію, тобто на гівно. Щоб усе було таке саме, як гівно те... І як прийде росія, і зжере вас, і висере, то не буде більше різниці між льйаудīс, чукчею, коряком, юкагиром і руским, усе буде одним гівном, руским гівном, розумієте ви?"

І ці слова достоту підтверджують всі розповіді Конрада Вільгельмовича про дальстрой, табори, вохрів, голодомори, вбивства, терор, тюремні будні політичних в'язнів з блатними, яких большевіки називали соціально блізкім елємєнтом і т.д., і т.п. Ніби ж нічого особливо нового, це все ж давно відомо, а однаково жахаєшся: невже таке можливе?

[Понкратова Людмила · Rating 5 out of 5]

Ох і важка емоційно ця книга. Дуже глибокий і сильний роман одного з найкращих для мене письменників. Зараз після прочитання навіть і слів не знайдеш, щоби описати свої враження. Мабуть, найдраматичніша книга серед усіх прочитаних . Книга про силу духу і витримку людини, яка спочатку, намагаючись захищати "слабких світу цього" і ставши більшовиком і служивши росії, згодом прозріває "аж прийшла росія й по мене, слугу її, і проковтнула мене..."
"Ну, ви не знаєте, що таке росія. Ви мене слухайте, бо слова мої правдиві" (багато про це читаємо думок головного персонажа Конрада Відуха).
Щоденник із записами Конрада Відуха - основа роману, який місцями важко було читати, відкладала і поверталася... Історія про людину, колишнього члена ВКП(б), що тікає з табору, у який його запроторила власна партія...
"Із табору втік чєловєк. Та чи чєловєк я?"
Це питання завдає собі Конрад протягом усіх своїх спогадів, що записує їх, знаходячись у човні "Інвінсібл", який затиснутий поміж льодовими брилами...
Чи правдиві ці щоденникові записи і чи направду існувала ця місцина, куди згодом потрапив Конрад (місце мало назву Холод), чи, дійсно, він жив з корінними мешканцями Півночі, чи існували вони? Щепан Твардох також разом з нами, читачами, шукає відповіді на ці та інші питання... В мене правдивість викладеного сумнівів не викликала, настільки все натуралістично і детально описано... Майте на увазі, що у книзі є дуже жорстокі сцени, тому, можливо, книга не для всіх.
Декілька слів про мову роману. Вона, як, до речі, і в інших творах Твардоха, дуже атмосферно і самобутньо передає всі переживання героя, описи його непростого життя. Про зміст, тлумачення деяких слів просто здогадуєшся... Сілезька, польська, німецька... Автор намагався "зберегти специфічний говір Відуха, не змінюючи ні його своєрідної граматики, ні більшості ортографії..."
Багато роздумів... Потребує осмисле��ня.
Згодом, на каналі, розповім більше, друзі!

[Ugnė · Rating 5 out of 5]

Klausiu savęs, ar kada nors man atsibos skaityti apie sovietus ir jų nesąmones bei žiaurumus, ir atrodo, kad ne, neatsibos. Nes man atrodo, kad vis dar per mažai liudijimų ir per mažai balsų, ir per dažnas tos anos pusės įsivaizdavimas, kokie jie švarūs, gražūs ir teisingi.

Visa istorija primena žmogaus, patekusio į žiaurias aplinkybes, sapną apie kraštą, kur bent trumpam galima pailsėti nuo visko, kas žiauru, baisu ir neaišku. Izoliuotas Cholodas primena mitologizuotas istorijas apie stebuklingą protėvių kraštą, kuriame viskas gražu ir teisinga, tik kadangi stebinčiojo akys jau matė viską, mato ir to krašto sustabarėjimą ir atsisakymą matyti realybę. Kai šitai rašau, galvoju, kad Vakarų pasaulis vat lygiai taip, kaip cholodiečiai, žiūri į Rusiją, ir ką mes jiems?

[Piotr Misiurek · Rating 5 out of 5]

10/10

Jak ktoś lubi Twardocha, to będzie Pan zadowolony

[Michał Talar · Rating 5 out of 5]

Językowe arcydzieło!

[Lena · Rating 5 out of 5]

Nic o niej nie napiszę, bo wartości nie da się umieścić w granicach słowa. Boże, jakie to było intensywne.

[martucha czyta · Rating 5 out of 5]

Dwa lata temu trafiłam w Empiku na książkę „Król” Twardocha, w tamtym momencie moją uwagę przykuła przede wszystkim okładka i kilka pierwszych zdań z opisu, wtedy jeszcze nie wiedziałam, że będzie to najlepsza książka jaką przeczytałam w 2020 roku. W tym roku znów mam okazję wrócić do jego twórczości i jestem kolejny raz pod ogromnym wrażeniem.

Podczas wyprawy na Spitsbergen w ręce naszego bohatera/autora, Szczepana Twardocha trafia dziennik Konrada Wilgelmowicza. Otrzymuje go od osoby, która dowiedziawszy się, że podróżnik jest również pisarzem, przekazuje mu dziennik z nadzieją, że zapisana w nim historia pójdzie w świat.

Konrad Wilgelmowicz ma wiele na sumieniu, brał czynnie udział w walce podczas obu wojen światowych, w pierwszej po stronie niemieckiej, w drugiej po stronie rosyjskiej. Na froncie nie miał żadnych oporów w zabijaniu przeciwników, w swoich czynach był brutalny i bezlitosny. Na wojnie poznaje miłość życia, Sofię, która zostaje jego żoną, a wkrótce też na świat przychodzą ich dwie córki. Szczęście nie trwa długo, los (albo i radziecki terror) rozdziela ich, Sofia razem z córkami trafia na statek zmierzający do Norwegii, natomiast on trafia do piekła na ziemi zwanego łagrem. Po roku udaje mu się zbiec, ale czeka go coś równie niebezpiecznego – podróż po mroźnej krainie, gdzie napotyka niebezpieczeństwa, którym ciężko sprostać. Na skraju wycieńczenia trafia do Chołodców, ludu odizolowanego od reszty świata, ale czy i tam nie dotrą lepkie macki stalinowskiej Rosji?

Myślałam, że nic cięższego od „Dracha” Twardocha mnie nie spotka, tam język mnie przygniótł, bez pomocy internetu nie wyniosłabym tyle z tej książki i po przeczytaniu jej, nie mogłabym się nią tak zachwycać. Dziennik Kondrada Widucha jest napisany bardzo specyficznym i trudnym w interpretacji językiem. Czytało się to ciężko i długo, to nie jest lektura na jeden wieczór, nawet nie na dwa i trzy. Nad zakończeniem musiałam się chwilę zastanowić, żeby zrozumieć jak dobre ono było! Czuję się spełnioną czytelniczką.

[lentasa · Rating 4 out of 5]

Wkurwiłem się p. Twardocha po "Grunwaldzie..." i dałem sobie spokój z jego książkami na jakiś czas.
Przeczytałem gdzieś, że jest to świetna książka dla krytyków, ale niekoniecznie dla czytelników szukających odpoczynku przy lekturze ale nowa pozycja od Twardocha z całą pewnością jest wymagająca i na koniec dostajemy czekoladki.
Dla takiego prostego czytelnika jak ja, książka mi się podobała, ciężko się czytało i być może wiele osób, równie prostych czytelników jak ja, nie da rady dotrwać do końca ale wydaje mi się że warto.
Ale znowu to głos prostego chłopaka z warszawskiej Pragi, gdzie mi do fachowców :-)

[Jola (czytanienaplatanie) · Rating 5 out of 5]

Końcówka ubiegłego roku podarowała mi niespodziewany zachwyt i wręcz oszołomienie lekturą „Chołodu” autorstwa Szczepana Twardocha. Zaskoczyła totalną wiarygodnością snutej historii, bohaterów, dostosowaniem formy i stylu. Ta realność przekazu sprawia, że w moim odczuciu to dużo więcej niż genialnie napisana powieść. Powstająca między czytelnikiem a bohaterami więź jest niemal namacalna, uwalnia emocje, burzy myśli i skazuje na ucieczkę, na zesłanie, z którego trudno wrócić do rzeczywistości.

Czy to ja jestem tą „nieistniejącą czytelniczką”, do której zwraca się w swoich dziennikach innostraniec Konrad Widuch? Człowiek pozbawiony tożsamości narodowej, przeżuty i wypluty przez bezwzględną i krwiożerczą bestię historii? Człowiek odarty z marzeń i planów, pogodzony z tym, czego nie może zmienić, desperacko walczący o to, na co jeszcze ma wpływ? Chciałam wołać do niego – ja istnieję, jestem tu, słucham i przeżywam wraz z Tobą. Twoje słowa nie trafiają w próżnię, a wprost do mego serca.

I choć momentami opowieść poraża brutalnością opisów, przytłacza klimatem ciężkim od emocji, zmusza do wysiłku i rozszyfrowywania niektórych zapisów, to jest warta każdej minuty spędzonej w trudnej przeprawie przez Arktykę i jeszcze trudniejsze życie bohatera.

Odziera z patosu tragizm wojny, okrucieństwo systemu i surową bezwzględność natury. Obnaża duszę człowieka wewnętrznie zagubionego walczącego o przetrwanie wśród wichrów historii gnających co rusz z innej strony. Uciekającego na koniec świata przed Rosją - monstrum, które swymi mackami zagarnia wszystko, by ukształtować na swoje podobieństwo.

Książka trafia do moich najlepszych książek ubiegłego roku i jestem niesamowicie wdzięczna Autorowi i Wydawnictwu Literackiemu, że mogła trafić w moje ręce.

[Yeliz YILDIRIM · Rating 5 out of 5]

5+ ⭐️

[rzeczy_niepokoj · Rating 2 out of 5]

Lata temu, gdy przeczytałam Króla myślałam pozytywnie o pisaniu Twardocha. Nie wiem czy to pisanie się zmieniło czy ja, bo te przygody już do mnie nie trafiają. Doceniam język i pracę włożoną w tę historię, ale rozdziały mijały, a ja nie byłam zainteresowana.
Miałam poczucie, że przedstawiona historia jest niewiarygodna z powracającym motywem pisania „do nieistniejącej czytelniczki”. W momencie czytania czy słuchania jakiejkolwiek historii potrzebuje czuć, że ona się dzieje teraz, nawet jeśli są to latające smoki czy duchy, a tu miałam uczucie jakiejś sztuczności.
Słuchałam audiobooka, być może książkę odebrałabym lepiej.

[Gosia · Rating 2 out of 5]

DNF. Nie dam rady. No nie dam. Może tam gdzieś między tymi długimi wywodami z gatunku "patrzcie ludziska jaki jestem mądry i ile wiem o żeglarstwie i wojsku" jest dobra książka, ale ja do niej nie dotarłam. Thank you, next.

[Monika · Rating 1 out of 5]

Nie da się tego czytać .

[Dorota71 · Rating 3 out of 5]

3.75 ⭐

[Joanna Slow]

Bardzo chciałam, i byłam otwarta, i pozytywnie nastawiona. Nic z tego nie wyszło. Ani cienia wrażeń z poprzednich (dobrych) spotkań z Twardochem i jego super męskimi bohaterami. Tylko znużenie i nuda.
Porzucam na 68%.

[Marika_reads · Rating 4 out of 5]

To moje drugie spotkanie z twórczością Szczepana Twardocha, pierwsze w „Morfinie” było niezbyt udane. I nie, że książka była zła, ale zwyczajnie okrutnie mnie wymęczyła. Dlaczego więc zdecydowałam się na „Chołod”? To bardzo proste - przeczytałam pierwszych kilka stron w księgarni i od razu mnie wciągnęła. Nie kupiłam jej wtedy, ale chwile potem odezwało sie do mnie wydawnictwo i nie miałam wyjścia i wzięłam.
Na pierwszych stronach mówi do nas sam autor czy też jego alterego, opowiadając jak w swojej podróży na Svalbard poznaje pewna kobietę, która przekazuje mu dzienniki tajemniczego Konrada Widucha. I to właśnie jego opowieść jest trzonem fabuły. Swoją drogą historia autora tych zapisków w jakiś sposób powiązana jest z historią rodzinna autora (czy też jego alterego), ale nie zdradzę wam nic więcej.
Wracając do Widucha, to w spisanej przez niego historii poznajemy jego zmagania drogi do Chołodu i jego życia w tej dziwnej osadzie poza czasem. Co ciekawe podczas swojej relacji zwraca się do swojej nieistniejącej (jak sam mówi) czytelniczki.
Zimno jest tu strasznie i męsko (choć są też znakomite harde postaci kobiece), brutalnie i naturalistycznie. Książka ma bardzo surowy i szorstki wydźwięk, skandynawski (i nie tylko dlatego, że akcja rozgrywa się w tamtych rejonach). Bardzo podobało mi się to, że Twardoch nie traktuje fikcji całkiem na serio, a jego wyobraźnia nie ma hamulców. No i język, język jest wspaniały (a jak tego się znakomicie słucha w superprodukcji audio dostępnej na @empikgo 💙). Jedyny minus - wybijająca się między wierszami buta autora, ale może ja mam po prostu uczulenie na męską arogancję i tupet.

[Anna Wilczyńska · Rating 5 out of 5]

Chyba w każdej swojej recenzji książek Twardocha pisałam, że są straszne i brutalne, a na dodatek bardzo dobrze napisane i ciężko się od nich oderwać. Przy tej wypadałoby napisać to samo, tylko podwójną kreską podkreślić "brutalna" i "straszna". To jest historia o absolutnie hipnotyzującej mocy. Metaforyczna mowa Konrada skierowana do społeczności Chołodu pod koniec książki mrozi krew w żyłach. Całość osładza dis na Polską Szkołę Reportażu już na samym finiszu. Tak bardzo chciałam poznać zakończenie, a teraz żałuję, bo poznając je, skończyłam czytać tę książkę.

[Mela · Rating 4 out of 5]

Szczepan Twardoch writes juicy stories. One can smell spoiled meat, feel the warmth of fresh blood, hear the scream of a tortured man, etc.

This book also featured such narration, but I didn't enjoy it as much as the three others I had read so far.

Twardoch is good with "language play". I love how he mingles different languages, like someone who lived amongst them would have done.

Listening to an audiobook I could hear the rytm and the melody in the narration.

[3.5 stars]

[Agnieszka Grajcar · Rating 5 out of 5]

Zmyśla, czy prawdę mówi?
Ekscytująca historia napisana tak, żebyś do końca nie wiedział, a jak już ci się wyda, że wiesz, to znaczy, że nic nie wiesz.
Wielopiętrowa fabuła, która nie pęka, świetnie skonstruowane postacie, zaskakujące zwroty akcji.

[Zena · Rating 4 out of 5]

O człowieczeństwie i zezwierzęceniu w objęciach surowej mroźnej Rossiji. Strasznie okrutna, ciężka, a miejscami wulgarnana i wprost nieludzka historia. Nie lubię takich, bo męczą mnie potem długo jak jakiś kac moralny. Jednak jeśli idzie o pomysł i sam warsztat - bardzo dobra robota!

[Gośka · Rating 4 out of 5]

Ostatnie 1/3 książki trochę nużące, za pierwsze 2/3 należy się pięć gwiazdek

[Dominik · Rating 3 out of 5]

Na papierze to książka skrojona na moją miarę: zaginione plemię na Syberii, żyjące w skrajnie odmiennym od naszego środowisku, według starożytnych zwyczajów, rywalizujące, ale też handlujące i mieszające się z prawdziwymi mieszkańcami dalekiej Północy... Druga połowa Chołodu, poświęcona na pieczołowity opis tytułowego miejsca akcji i jego mieszkańców, całkowicie mnie porwała.

A jednak nie skleiła mi się w jedną spójną całość z resztą książki. Pierwsza połowa została całkowicie poświęcona na zarysowanie postaci głównego bohatera, zarysowanie według mnie nie do końca udane. Konrad Widuch jest dla mnie bardziej mozaiką osobowości autora z jego wyobrażeniami i fantazjami na temat siebie, niż wiarygodną postacią z krwi i kości. Potwierdza to chyba sam autor, pojawiając się w książce sam i otwierając temat swoich związków z Widuchem. Pod maską bardzo gęstej stylizacji językowej wyziera więc Twardoch bardzo mocno, co mnie akurat raziło, szczególnie na początku książki. Kilka rozwiązań fabularnych było dla mnie również trudnych do zaakceptowania, te z kolei bardziej pod koniec. Wiele tu niespójności, wiele różnych rejestrów i częstotliwości i po prostu osobiście nie na wszystkich z nich nadaję.

Doceniam jednak bardzo merytoryczne przygotowanie autora do pisania, wejście w ten świat, zainteresowanie mnie Koriakami, Jukagirami, Czukczami i życiem na wiecznej zmarzlinie, ambicje językowe, a nawet przewijające się w książce postaci historyczne, niektóre bardzo hermetyczne, jak Lew Gumilow albo Fanny Kaplan. Wciśnięte są one może czasem trochę na siłę, ale są takim porozumiewawczym mruganiem do czytelnika, wciąganiem go w ten świat i dzieleniem się nim. I to właśnie za budowę i opowiedzenie tego świata ostatecznie książka na plus.

[Krzysztof · Rating 3 out of 5]

Chołod wewnętrzny, prawdziwy, na pionę, zwłaszcza pod względem języczności; wspomnienia Widucha sprzed Chołodu i po — trzy i pół, zbyt wiele razy to już grane było u tego samego autora, choć językowo zręcznie posplatane; Szczepan na Spitsbergenie - niepotrzebne, pospieszne. Ale myśleć jest o czym: w podglebiu Verne, a jeszcze bardziej może Poe z Pymem.