Życie zewnętrzne

by Annie Ernaux, Anastazja Dwulit (Translator)

Życie zewnętrzne nie jest reportażem ani rozprawą z socjologii miasta, lecz próbą uchwycenia – poprzez zbiór migawek ze zbiorowej codzienności – realiów pewnej epoki. Co można dostrzec w podparyskiej kolejce czy przy kasie w nowoczesnym supermarkecie? O czym rozmawiają wracające z pracy kobiety? W tych drobnych szczegółach, kawałkach "z oka i ucha", Ernaux dostrzega znaki przemian społecznych, podziałów klasowych i drobnomieszczańskich aspiracji.

Udowadnia przy tym, że dzięki czujnej obserwacji anonimowi ludzie, spotkani w metrze czy w poczekalni, budząc w nas zainteresowanie, gniew lub wstyd, ożywiają naszą pamięć i pozwalają odkryć prawdę o nas samych.

Na tom składają się: Dziennik zewnętrzny (Journal du dehors), Życie nieosobiste (La vie extérieure), Spójrz na te światła, kochanie (Regarde les lumières mon amour).

Genres: Nonfiction, Audiobook

224 pages, Hardcover

First published April 16, 2025

About the author

The author of some twenty works of fiction and memoir, Annie Ernaux is considered by many to be France’s most important writer. In 2022, she was awarded the Nobel Prize in Literature. She has also won the Prix Renaudot for A Man's Place and the Marguerite Yourcenar Prize for her body of work. More recently she received the International Strega Prize, the Prix Formentor, the French-American Translation Prize, and the Warwick Prize for Women in Translation for The Years, which was also shortlisted for the Man Booker International Prize in 2019. Her other works include Exteriors, A Girl's Story, A Woman's Story, The Possession, Simple Passion, Happening, I Remain in Darkness, Shame, A Frozen Woman, and A Man's Place.

Reviews

[Patrycja · Rating 4 out of 5]

Uwielbiam patrzeć na świat oczami Annie Ernaux, nawet na supermarkety!

[Jeść treść · Rating 4 out of 5]

Kronika, jak zawsze u Ernaux - tym razem codzienności i wszystkich tych miejsc, w których dzieje się ona naturalnie i nieskrępowanie: supermarketów, kolejek podmiejskich i poczekalni do lekarza. Ernaux przygląda się ludziom, słucha ich rozmów, zagląda w koszyki i aktywnie poszukuje oznak literatury w najzwyklejszym życiu.

Bez porównania z wybornymi "Ciałami" (moje ulubione), ale ma momenty, które uderzają. Dla mnie zwłaszcza te o kapitalistycznej rzeczywistości oraz te o wojnie w Bośni (której cierpienia brzmią jak dzisiejsza Palestyna czy Ukraina).

[Jakub Szestowicki · Rating 3 out of 5]

Nie jest to Ernaux w najlepszej formie

[kociefutro · Rating 4 out of 5]

3.5 być może naciągane na 4 z sympatii do Annie.
Nie wiem sama co ja o tym myślę. Uwielbiam to jak Annie patrzy na świat, jak obserwuje, jak to potem ubiera w słowa. Uwielbiam jej uważność i umiejętność dostrzegania najmniejszych szczegółów. Było wiele naprawdę dobrych, trafnych fragmentów ale było też wiele takich których sensu nie potrafiłam zrozumieć chociażby końcówka o Auchanie 🥱. Pamiętniki, dzienniki i wszelkiego rodzaju zapiski autorstwa Annie są jedyne w swoim rodzaju, ale czy będę myśleć o tej książce, czy zapamiętam ją jakoś szczególnie? Chyba nie.

[Bookygirls Magda · Rating 3 out of 5]

Pierwsza wspaniała, druga dobra, a w trzeciej była myśl i ja ją szanuję, ale to była piekielnie nudna i powtarzająca się część. Zdarzało mi się przelecieć oczami przez fragmenty opisujące półki w auchan, bo ilez mozna

[Hubert Szotek · Rating 5 out of 5]

Urefleksyjnienie autorki i jej osadzenie należy zaczerpnąć z jej wcześniejszych książek, przede wszystkim z "Lat". I właśnie w tej kolejności polecam je czytać. "Życie zewnętrzne" dopełnia całościowy krajobraz życia Ernaux, a zarazem całej generacji, która, poczynając od gwałtownej mobilności lat 50. doczekała się wypełnienia swoich marzeń w powszechności statycznego drobnomieszczaństwa. Tak narodził się neoliberalizm, a jeden typ alienacji zastąpił drugi.

[Marika_reads · Rating 4 out of 5]

„Interpretacje rzeczywistości są niemal nieograniczone” stwierdza Ernaux. I właśnie takie interpretacje tego co widzi na co dzień w życiu zewnętrznym autorka są tematem jej nowo wydanej książce. Przemierza Paryż, swoją dzielnicę, obserwuje ludzi, których spotyka w metrze, w supermarketach czy na chodnikach, dopisuje do nich zmyślone historie, które dostrzega w ich oczach i gestach. Odkrywa, że ci wszyscy napotkani nieznajomi przechowują w sobie jej minione życie. „Te anonimowe osoby, które nie mają pojęcia, że w swoich twarzach i ciałach, których nigdy więcej nie zobaczę, kryją cząstkę mojej historii. I ja także, krążąc w tłumie po ulicach i sklepach, jestem nosicielką życia innych ludzi”.

Dzięki tej uważności na zewnętrzność zaczyna widzieć więcej, bierze w posiadanie przestrzeń, po której porusza się od lat, a którą do tej pory ignorowała. Dostrzega zmieniające się ulice, nowo otwierane sklepy, zamykane zakłady. Te obserwacje skłaniają ją do głębszych refleksji na różne tematy, jak na przykład w tym fragmencie: „Nie mamy w sobie poczucia upływającego czasu. Przychodzi z zewnątrz, od dzieci, które dorastają, sąsiadów, którzy się wyprowadzają, ludzi, którzy się starzeją i umierają. Z piekarni, które padają, by na ich miejsce powstały szkoły nauki jazdy lub warsztaty naprawy telewizorów”.

Nie wiem czy tak wyrwane z kontekstu cytaty będą dla wasz przekonujące, ale musicie mi uwierzyć na słowo, że Ernaux pisząc niby o niczym, pisząc o najprostszych rzeczach, które nas otaczają, pisze jednocześnie o wszystkim i najważniejszym. I to wciąga, a przynajmniej mnie, nawet jak kolejne akapity to jej spostrzeżenia z kolejnych wizyt w Auchanie.

Polecam mocno, choć uważam, że to nie jest jej najlepsza pozycja i nie polecam jej wybierać na start. W moim osobistym rankingu od najlepszej wygląda to tak: „Ciała”, „Bliscy”, „Życie zewnętrzne”, „Lata”. I z niecierpliwością czekam na kolejne tłumaczenia.

[Marta Klimczak-Uzdowska · Rating 4 out of 5]

"Zanotować pewnego dnia hasła z wszystkich plakatów wiszących na różnych stacjach metra. Uchwycić w ten sposób wyobrażeniową rzeczywistość, lęki i pragnienia danej chwili. Znaki obecnej historii której pamięć nie zachowuje lub które uznaje za niewarte zachowania". Chciałabym umieć przyglądać się światu jak Ernaux.

[bzdurne.tresci · Rating 3 out of 5]

nie wiem co o niej myśleć, bo miała swoje fajne momenty, nawet trochę myśli pozaznaczalam, ale ogólnie nowa Eranux nie dowiozła :(

[marta · Rating 3 out of 5]

dobra powiem tak … rozumiem ciala i rozumiem bliskich i uwazam ze sa to zwyczajnie bardzo dobre pozycje ale reszta ksiazek ernaux ?? im sorry ale czytalam lata 2 razy w tym 1 raz na studia i mam wrazenie ze to jest case slowacki wielkim poeta byl, jakby tak dziekujemy ci annie ernaux ze zauwazylas ze kiedy wchodzisz do sklepu to chcesz kupic palto a kiedy z niego wychodzisz juz nie chcesz kupic tego palta, jest to rzeczywiscie pojebanie ciekawa sytuacja, czemu czytelnikow ma to obchodzic ????? girl zycie zewnetrzne to sa po prostu jakies zauwazone sytaucje z zycia tylko ernauxsplainowane … czemu to jest takie wazne i rewolucyjne ja nie wiem prowadzaca zajecia probowala tez to wytlumaczyc i mam wrazenie ze ona tez nie wiedziala mimo ze sie zachwycala ..

[Aleksandra Gratka · Rating 4 out of 5]

Mam trudną relację z twórczością Annie Ernaux. Doceniam talent, wiadomo, chylę czoła przed Noblem, przemawia do mnie precyzja zdań, refleksje, które pobudzają do myślenia, ale... Lubię, gdy literatura wwierca się w moje emocje, a proza Ernaux mi tego nie robi, albo raczej: nie robi tak często, jak chciałabym.

"Życie zewnętrzne" to zapis rzeczywistości z lat 1985-1999 i 2012-2013. Ernaux patrzy i słucha, uwieczniając na kartkach strzępy rozmów, scenki, doniesienia medialne, napisy na murach. Zagląda do sklepowych koszy, zresztą duże sklepy i komunikacja miejska to częste miejsca akcji. Wiele fragmentów poświęca bezdomnym, ich funkcjonowaniu w świecie konsumpcji i egoizmu, ocenia i ich, i siebie, bo przywołuje swój stosunek do "technik żebrania" i swoje reakcje na poszczególnych nieszczęśników. Zestawia ich z tymi obywatelami, którzy mają zaplecze materialne, a między wierszami można odczytać: miejsce w hierarchii społecznej nie jest dane na zawsze.
Z perspektywy podparyskiej autorka opisuje koegzystencję z imigrantami, tygiel kulturowy, w którym jeszcze nie wrze tak jak teraz.

Opis zakupów znajduje się obok tragicznych doniesień z Sarajewa. Banalna rozmowa matki z córką obok historii trojga dzieci z obozu przejściowego, które zatrzasnęły się w porzuconym samochodzie. Każdy dramat po chwili będzie miał wagę znaczeniową zakupów sprzed tygodnia...

Autorka szuka znaczenia, próbuje nadać znacznie temu, co wokół nas. Zapominając, przemijamy. Poczucie upływającego czasu uderza w nas, gdy patrzymy na innych, gdy myślimy: "kiedyś to było..."

Najmocniej Ernaux trafiła we mnie fragmentem: "Wchodzę w wiek, w którym witasz się z każdą staruszką widzianą drugi raz z rzędu, bo gwałtownie kurczy się czas dzielący cię od dołączenia do ich grona. Jako dwudziestolatka w ogóle ich nie dostrzegałam, miały umrzeć, zanim u mnie pojawiły się pierwsze zmarszczki ".

[martyna · Rating 5 out of 5]

Już od pierwszych stron zachwycila mnie ta książka, może dlatego, że też lubię obserwować ludzi. Pozornie zwyczajne sytuacje i momenty z życia w ujęciu Ernaux były dla mnie niesamowicie żywe, plastyczne, wymagające chwili, aby głębiej zastanowić się nad ich znaczeniem. Byłam pod wrażeniem uważności autorki, trafności jej spostrzeżeń, czy może bardziej ubrania ich tak dobrze w słowa. Ogromnie wiele razy czułam z nią pewnego rodzaju więź, jakby potrafiła nazwać moje myśli lub być wystarczająca odważna, żeby wypowiedzieć to, co każdy z nas odczuwa. Autorka porusza wiele tematów i zwraca uwagę na problemy, które w obecnych czasach niestety w ogóle się nie zmieniły, a przeplatanie pomiędzy sobą opisów rodziny w supermarkecie, wojny w Bośni, bezdomności uwydatniało dla mnie to, jak ograniczona jest nasza percepcja, że świat w jakim my żyjemy, jaki my widzimy, dla kogoś innego jest zupełnie innym światem.
Bardzo piękna jest dla mnie myśl, że nosimy w sobie cząstki innych ludzi, że dzięki obcym odkrywamy siebie. W jakiś sposób kojąca, pozwalająca wierzyć, że każdy z nas jest tak samo ważnym elementem układanki.

[Ana Grzesiak · Rating 4 out of 5]

kiedy ktoś pisze jak Annie Ernaux to może pisać o wszystkim. Nawet cały rozdział poświęcony supermarketom ma sens, bo jest przepełniony tęsknotą wylewającą się z pozornie banalnych obserwacji. Wyobrażam sobie jak spisywała to wszystko do małego notatnika, na kolanie, w pociągu, i myślę sobie, że czasami warto odłożyć książkę w komunikacji miejskiej żeby zrobić w swojej głowie miejsce na coś nowego… Nie daję jej 5 tylko dlatego, że to jednak jest taki dodatek, people-watching manual, a na ten moment potrzebowałam chyba czegoś odrobinę bardziej angażującego.

[Wiktoria · Rating 4 out of 5]

Łączy nas miłość do Auchan

[tworczajazn · Rating 2 out of 5]

i was sooooo boreeeeed. idę dziś do auchana, w nagrodę za przemęczenie tej książki i na cześć obsesji ernaux

[arkadiusz wawrzyniec · Rating 4 out of 5]

annie ernaux you will always be famous in my house

[I saved the book today · Rating 3 out of 5]

„Ostatecznie jednak znalazło się w tych tekstach znacznie więcej mnie samej, niż zakładałam – moje obsesje, moje wspomnienia, bo przecież nieświadomie wybierałam takie, a nie inne słowa i sceny. I teraz wiem na pewno, że więcej dowiadujemy się o sobie, rzutując siebie na świat zewnętrzny, niż w introspekcji zapisków z dziennika, który jako forma powstała dwa wieki temu niekoniecznie jest wieczny. To inni, anonimowi ludzie, spotkani w metrze czy w poczekalni, budząc w nas zainteresowanie, gniew lub wstyd, ożywiają naszą pamięć i pozwalają nam odkryć prawdę o nas samych”.

„Życie zewnętrzne” Annie Ernaux czytałam dość długo. Nieśpiesznie podczytywałam fragmenty w drodze do i z pracy, czasem przerzucałam się na audiobooka i ta forma też mi się fajnie tutaj sprawdziła. Przyjemnie spędziłam czas z tym tytułem, choć spodobało mi się zaledwie kilka zdań, parę celnych uwag i trafnych obserwacji. Zachwytu nie było, bo zabrakło mi czegoś, co by mnie naprawdę zaangażowało i sprawiło, że nie mogłabym doczekać się kolejnych migawek z życia. Tym razem tylko mocne 3/5, bo choć przyjemność z czytania/słuchania była spora, to „Życie zewnętrzne” już bardzo mocno zaczęło zacierać się w mojej pamięci.
Na ten moment mój prywatny ranking książek Annie Ernaux układa się następująco: „Bliscy”, „Lata”, „Życie zewnętrzne”. Ciekawa jestem, na jakiej pozycji uplasują się raczej mocno zachwalane „Ciała”. Trzeba to będzie wkrótce sprawddzić.

„Zauważyłam, że wciąż szukam w rzeczywistości śladów literatury”.

[(zosia) · Rating 5 out of 5]

spoglądaliście kiedyś na sufit w supermarkecie?

Moje odczucia ewoluowały, z początku nie zainteresowana obserwacją ludzi w kolejce RER, wcale nie czułam, że to mogłam być ja podczas moich codziennych wypraw es-ka-emką (jak się dobrze trafi) lub ka-emką (gdy bieg na skm zda się na marne). Wraz z każdą stroną zaczęłam dostrzegać sens dzienników, obserwacji, patrzenia po to żeby pisać, czyli patrzenia inaczej.
Wizyty w Auchan w Bordeaux wspominam jako mocno przytłaczające, czułam że znajduję się w specyficznej przestrzeni. Spojrzenia Annie Ernaux na hipermarkety wprawia w refleksję, jest ciekawe, a dla mnie jeszcze osobiste.

<< ,,Mieszka tu za dużo Arabów.” Zastępując ,,Arabów” ,,Żydami”, zobaczylibyśmy, że nie ma wielkiej różnicy między rokiem 1999 a 1939. Ten sondaż i sposób przedstawiania wyników podstępnie legitymizują rasizm. W sferze wyobrażeniowej to, co jest jedynie opinią, staje się prawdą. >>

ewolucja oceny: 4 -> 4.5 -> 4.75

[Paweł · Rating 4 out of 5]

Wybór zapisków z pamiętnika prowadzonego w latach 1985-2013 plus rozdział z 2019 roku.
Luźno zapisane myśli, refleksje, skojarzenia i komentarze do zmieniającej się francuskiej (paryskiej) rzeczywistości.
Imigracja, ubożenie klasy średniej, koniec rządów Mitteranda, śmierć księżnej Diany, rosnąca w siłę partia Le Pena i bombardowanie Belgradu sąsiadują ze sobą, tworząc przedziwną mozaikę przełomu wieków.
Ciekawa pozycja, ale rozumiem tych, którzy twierdzą, że nie trzyma poziomu poprzednio wydanych w Polsce "Lat", "Bliskich" czy "Ciał".

[Magda Książki na kółkach · Rating 4 out of 5]

Może i nie jest najlepsza ze wszystkich dzieł Ernaux, może i jest nierówna, ale to nie zmienia faktu, że jest to bardzo dobra analiza nie tylko otoczenia, ale i całego społeczeństwa.

Połączenie codzienności, ludzkich spraw z charakterystycznym stylem Ernaux i mamy przepis na ukazanie kwintesencji społeczeństwa, kultury i zmian zachodzących we Francji w prostocie.

„To inni, anonimowi ludzie, spotkani w metrze czy w poczekalni, budząc w nas zainteresowanie, gniew lub wstyd, ożywiają naszą pamięć i pozwalają nam odkryć prawdę o nas samych”.

[martyna · Rating 2 out of 5]

jak lubie krotkie tresci, tak to bylo juz przesadnie za krotkie i bezuczuciowe ): myslalam ze autorka bedzie podchodzic do tych historii z wieksza perspektywa bo tak bardzo chcialam przeczytac te pare zdan wiecej. no najwyrazniej taki format i czytanie o supermarketach nie sa moimi wyborami!

[Marta · Rating 4 out of 5]

Nigdy mnie nie nasyci ta krótka forma. więcej proszę!!!

[Zyta Czyta · Rating 4 out of 5]

Ciekawe spostrzeżenia nt otaczającej codzienności Francuzów 👍

[Aleksandra · Rating 4 out of 5]

Wspaniała. totalnie utożsamiam się z tym nosicielstwem życia innych ludzi, jakie przekazuje tu Ernaux

jejuśku, jaką przyjemnością (choć momentami niekomfortową) było to czytać!! 🥺

[juls · Rating 3 out of 5]

troszke mnie meczylo czytanie :((

[Aevjsi1273 · Rating 2 out of 5]

Kolejna książka z rodzaju coś tam było przyjemnego ale krótko i bez celu

[Magda (double.bookspresso) · Rating 5 out of 5]

Ernaux poświęca uwagę temu, obok czego zazwyczaj literatura przechodzi obojętnie, a co nierzadko zaprząta umysły wielu z nas. Subtelnie, celnie, z otwartą głową oddaje głos codzienności, zwykłości, marginesowi, albo też pozwala aby one przemawiały przez nią.

[depciok · Rating 1 out of 5]

nie wiem co tu się stało i dlaczego akurat zostało wybrane do wydania
egzaltowane, nudne, banalne wynurzenia z życia codziennego nienadające się kompletnie do czytania
nie wiem czy to kwestia tłumaczenia czy wpadka autorki

[Magdalena Justyniarska · Rating 4 out of 5]

Bardzo lubię to jak Ernaux widzi świat. Ta książka dowodzi, że może napisać o najzwyklejszej rzeczy na świecie a i tak będzie to w jakimś stopniu zachwycające.
Chciałabym jednak zaznaczyć, że książki słuchałam, czasem odpływały mi myśli, ocena może być nie aż tak ugruntowana.

[ewa · Rating 5 out of 5]

wspaniała obserwacja codzienności i francuskich supermarketów