Brieven aan Miyo

by Martin Bootsma

Brieven aan Miyo biedt een unieke inkijk in het onderwijs door de ogen van een gepassioneerde leraar. In een serie brieven aan zijn stagiaire Miyo deelt Martin Bootsma zijn rijke ervaring en liefde voor literatuur. Hij toont hoe het lezen van klassieken met kinderen kan bijdragen aan diepere verbindingen en een levendige leeromgeving.


Door verhalen, persoonlijke anekdotes en wijsheden nodigt Bootsma lezers uit om samen met hem na te denken over het belang van lezen, traagheid in een snelle wereld, en de rol van de leraar als verhalenverteller. Een inspirerend boek voor iedereen die zich betrokken voelt bij onderwijs en de kracht van verhalen.

Genres: Nonfiction

129 pages, Kindle Edition

Published February 25, 2025

Reviews

[Erik Ex · Rating 5 out of 5]

Ik las dit weekend het prachtige Brieven aan Miyo van Martin Bootsma. Een warm pleidooi voor het lezen van klassieken met kinderen. Het boek is uitmuntend geschreven, je leest het in een ruk uit. Daarnaast staan er allemaal boekentips in, ik ben gelijk naar de (virtuele) boekhandel gegaan om boeken te bestellen voor mij en mijn leerlingen. Heel benieuwd naar Hans Hagens bewerking van het Gilgamesj-epos bijvoorbeeld.

Er staan nog meer tips in, manieren om leerlingen te verleiden tot lezen, hoe moeilijke boeken te lezen met leerlingen en er veel van te leren. Allemaal heel fijn. Maar het belangrijkste gevoel wat bij mij blijft hangen: wát een monument voor mijn beroep. In één woord: onderwijskunst.

[Mark De Leesmeester · Rating 5 out of 5]

Een absolute must-read voor elke leerkracht!

[Judith Lichthart · Rating 5 out of 5]

Afgelopen week las ik Brieven aan Miyo: Over het lezen van de klassieken met kinderen. Martin Bootsma neemt in dit boek lezers mee op reis door een wereld vol literatuur die hij via brieven deelt met zijn stagiaire Miyo. Hij beschrijft op prachtige wijze dat boeken onderling met elkaar verbonden zijn in een soort boekenbos: "onder de grond, via wortels en via schimmeldraden is er contact en wordt er van alles uitgewisseld en gedeeld. Schrijvers en vertellers staan via deze lijnen met elkaar in verbinding." (23-24) Het lezen van verhalen met leerlingen helpt ze om de wereld beter te begrijpen. Daarbij helpt het om kennis te hebben over de wereld om je heen "en door te lezen breid je die kennis verder uit." (35)

Hij vat zijn kijk op literatuuronderwijs samen in drie woorden "tijd, reflectie en samen." (100) Je leest met kinderen, praat over de boeken en wisselt ideeën uit. Lezen is derhalve "een vertragende activiteit."

Bootsma verwijst veel naar (klassieke) literaire verhalen en gedichten, maar schrijft ook over literatuuronderzoek. In Engeland werd bijvoorbeeld al heel snel goede jeugdliteratuur gelezen door leerlingen die met lezen worstelden door de volgende methode toe te passen: "De leraar las voor, de kinderen lazen mee en af en toe stelde de leraar een vraag om te controleren of de kinderen het verhaal begrepen." (120) Het gevolg van deze simpele interventie? De leerlingen werden betere lezers. Dat stemt mij hoopvol.

Hij raadt docenten aan om veel te lezen en te herlezen. Als je als docent een boek door en door kent kan je leerlingen meer inzichten geven en worden ze door jouw kunde kundige lezers. Aanrader!

[Carolinevv · Rating 4 out of 5]

Prachtig pleidooi, ik onderschrijf het. Nog een pleidooi als reactie op een mening in het boek: een challenge op goodreads (of hebban) kan prima een ander motief hebben dan competitie. Het is goed te gebruiken om een doel te monitoren, juist om minder zinvolle activiteit te vervangen voor leestijd. Het is een tool om je leesgedrag te monitoren te midden van allerlei afleiding, ondanks een prima intrinsieke leesmotivatie. Ooit las ik de uitspraak dat je áltijd (weer) een lezer kan worden. Goodreads helpt me daar al vele jaren bij. Ik raad het niet alleen leerkrachten, maar iedereen aan.

[Marijt · Rating 5 out of 5]

Wat had ik Martin Bootsma graag als leerkracht van mijn kinderen (gehad)! Niet de enige zijn die de kinderen mooie verhalen voorleest en aanraadt, maar vooral de leerkracht zijn die verhaallijnen, personages en verrassingen in boeken laten ontdekken. En dat met de mooiste boeken die er de afgelopen decennia geschreven zijn. Niet alle boeken ken ik en sommige titels vind ik misschien wat te hoog gegrepen voor het basisonderwijs, maar soms kwam er een titel voorbij waarvan ik vergeten was dat ik daar van genoten had en maakte mijn hart een verheugd 'oja'-sprongetje.
Als kinderboekenliefhebber pikte ik de wijze les van Martin eruit dat je rust mag nemen om te genieten van een verhaal (wat ik meteen ter harte genomen heb). Doordat ik graag mee praat over al het nieuwe moois en me verantwoordelijk voelt voor een orginele, diverse (voor alle soorten (zelf-)lezers) collectie op scholen (van VVE tot MBO), heb ik de neiging om zoveel mogelijk te willen lezen. En dan komt het genieten wel eens in het gedrang. Maar of het herlezen van mooie boeken mijn gaat lukken...?!
Het niet meer schamen dat ik in het openbaar een kinderboek lees, had ik me toevallig enkele maanden voor het lezen van dit boek al eigen gemaakt. Herkenbaar dat ik niet de enige ben die dat had. Laten we juist de wereld laten zien dat jeugdliteratuur ons zoveel moois kan laten inzien en wie weet breng je een andere passagier in het OV, of in het park, op het strand, etc. op het idee om hetzelfde te doen of in ieder geval voor te lezen aan kinderen.
Waar ik graag mee aan de slag zou gaan (om uit te proberen met ons team), is het ontdekken van patronen in verhalen als verhaalanalyse. Wat ik meteen zag terugkomen in een lesbrief over Krekel van Annet Schaap.
Ook kon ik de verwijzingen naar eeuwenoude verhalen als mythologie en de bijbel (Martin is daarin behoorlijk thuis m.i.) erg waarderen. Of je nou gelooft of niet, er zijn zeker parallellen te ontdekken met de huidige klassiekers.
Terwijl ik het boek bijna uit had, las ik een blog van Anneke Smits en Erna van Koeven (Geletterdheid en schoolsucces), met de opmerking dat "we niet allemaal Martin Bootsma kunnen zijn." Dat vond ik wel weer een goede tegenhanger, want sommige verassingen en diepere lagen die Martin over sommige boeken schrijft, had ik nooit ontdekt of geweten. Daar kan het gebrek aan mijn literatuurstudie gedurende mijn eigen onderwijs een rol in hebben gespeeld, maar ook zeker het leren praten over boeken is iets dat ik mezelf als leerkracht en later als leesmediaconsulent heb aangeleerd. En dát geeft inzicht in verhalen. Dus om daarin te groeien hebben we allemaal het praten over verhalen en boeken nodig. Ben dan ook trots dat we binnen onze organisatie een Boekenclub voor leerkrachten starten in het nieuwe schooljaar. 'Lezen is immers een sociale bezigheid', leerde ik in dit boek.
De opmerking 'Mutsen & Losers zijn voor thuis en niet voor op school' vind ik een stevige, die mij ook aan het denken zette bij het boek 'Een lui letterland' van Anne Steenhof. Zolang de leesbevordering in ons werkgebied nog niet daar is waar het zou moeten zijn, kunnen deze hapsnap verhalen (recreatieve dimensie) absoluut een instapmodel zijn naar meer.

Dit boek zou verplichte literatuur moeten zijn op de PABO (dat is het vast hier en daar al per komend schooljaar) en als cadeau voor alle leerkrachten vanuit het ministerie van OCW inclusief een bezoekje aan de Alan Turingschool/ klas van Martin Bootsma.

[Laura · Rating 5 out of 5]

Het lezen van dit boek voelde meer als een gesprek voeren met een goede docent Nederlands van de Pabo. Heel fijn!

Deze dingen neem ik mee:
* Lees een boek traag. Heerlijk!
* Herken de volgende technieken in een boek (en bespreek deze met de kinderen)
- Techniek van herhaling
- introspectie, vragen van de hoofdpersoon
- tegenstrijdigheden zijn van deze wereld
- wijsheid komt met de jaren.
* Herlees boeken om meer diepgang in het onderwijs aan te kunnen brengen.
* Lijst aan boekentips! Vooral de klassiekers ben ik benieuwd naar!
* Ik heb mijn standpunt 'maakt niet uit wat ze lezen, als ze maar lezen' herzien. "De lezer zal er niets aan 'overhouden', maar hij zal iets onvervangbaars missen, en dat is zo jammer."

Enige kanttekening is dat het boek van mij soms nog iets concreter had gemogen. Bleef soms een beetje hangen in 'Dit moet anders'.

[Nienke Hietland · Rating 5 out of 5]

Aanrader als je het onderwijs werkt. Goed en inspirerend boek over hoe het leesonderwijs versterkt moet kan worden.

[Danielle · Rating 4 out of 5]

Liefde voor boeken spat van de bladzijden, ik vind dit inspirerend, kan me voorstellen dat mensen het ietwat belerend kunnen vinden, maar zelf ergerde ik me daar niet aan. Verplichte kost voor elke docent, op lagere en middelbare school. En voor iedereen die zelf even in een leesdip zit, na dit boek wil je lezen lezen lezen.

[Max · Rating 5 out of 5]

Martin Bootsma, leraar en groot pleitbezorger van leesonderwijs, richt zich in een serie brieven tot zijn stagiaire Miyo. Wat volgt is een meeslepend en scherp pleidooi voor de waarde van lezen met aandacht in een wereld die steeds sneller moet.

Bootsma deelt zijn ervaringen uit de klas, zijn liefde voor literatuur en zijn visie op hoe je kinderen écht aan het lezen krijgt. Hij maakt zich hard voor klassiekers, voor verdieping en voor het serieus nemen van jonge lezers. Niet door hen naar de nieuwste trends te duwen, maar door hen boeken te geven die blijven hangen. Hij introduceert het concept van "het boekenbos", waarin hij laat zien hoe verhalen met elkaar verweven zijn en hoe je als lezer dat bos steeds beter leert begrijpen.

Lezen is hier niet slechts een vaardigheid, maar een vertragende kracht in een wereld vol haast. Een manier om stil te staan, na te denken en jezelf te verliezen in verhalen die je blik op de wereld verruimen. Het boek leest als een trein, maar moedigt je aan om juist langzamer te gaan, om aandacht te hebben voor woorden, ideeën en personages die blijven hangen.

Dit is een boek dat je leest, herleest en vervolgens doorgeeft aan iedereen die iets met onderwijs, kinderen of literatuur heeft. Omdat lezen ertoe doet. Omdat onderwijs ertoe doet. En omdat we hieraan herinnerd moeten blijven worden.

[Liesbeth · Rating 5 out of 5]

"Ik denk graag dat wij leraren aangesteld zijn als de verhalenvertellers van onze samenleving. Samen met schrijvers vervullen we een belangrijke rol in een wereld die voor een groot deel is ingesteld op economische groei en geldelijk gewin; een wereld waarin veel dingen in een razend tempo gebeuren. Met het lezen en het vertellen van verhalen bieden we tegenwicht aan die snelheid. We vertragen de tijd. Als we samen een boek lezen, tillen we onszelf uit de werkelijkheid, veronachtzamen we alles om ons heen en verdwijnen we in een wereld die door het verhaal wordt opgeroepen."

[Paula · Rating 5 out of 5]

Waarom lees je deze recensie? Ga als de gesmeerde bliksem dit boek lezen, of je nou leraar bent of niet. Hervind je leesplezier, of voel je daarin bevestigd. Maak een lijst van meer dan tien boeken die Bootsma bespreekt, voor kinderen en volwassenen en die jij nu ook moet lezen. Vervloek nog maar eens dat er maar 24 uur in een dag zitten en dat je daar met goed fatsoen maar een paar van kunt besteden aan lezen voor je plezier. En ga aan de slag.

[Kasper Soeters · Rating 4 out of 5]

Mooi eerbetoon aan de (jeugd)literatuur en aan het docentschap.

[Nelly Trapman · Rating 5 out of 5]

Docenten hebben de allermooiste baan die er is. Dat vergeet ik soms, maar door Bootsma weet ik het weer helemaal zeker. Zeer inspirerend, ook voor lezen in het vo!

[Willem · Rating 5 out of 5]

Mooi boek voor alle lezers, maar vooral onderwijzers.

[Sam · Rating 5 out of 5]

verplichte lectuur die aanvoelt als plezier voor eenieder die werkt met lectuur.

[Martijn Nicolaas · Rating 5 out of 5]

Wat een waanzinnig inspirerend en enthousiasmerend pleidooi!

[Anne · Rating 5 out of 5]

Must read voor alle leerkrachten (vooral degene die nog geen jeugdliteratuur lezen)!

[Eline Pullen · Rating 4 out of 5]

Dit boek is een plezier om te lezen enkel vanwege de schrijfstijl. In brieven aan een stagiair vormt zich een pleidooi voor het inzetten van (hedendaagse) klassieke boeken in de klas.

Hier en daar is het boek een feest van herkenning voor de boekenliefhebber. En ik heb ook weer veel leestips hieruit opgedaan.

Wat voor mij dit boek complex maakt is dit:

Door het boek heen krijg je de indruk dat deze leerkracht (en de hele school waarop hij werkt) het leesonderwijs fantastisch voor elkaar heeft.

Als ik kijk naar de werkelijkheid (de gemiddelde situatie per basisschool in NL), zie ik dat er veel scholen zijn die dit graag willen en zich vooral afvragen hoe kom ik daar?

Qua inhoud blijf ik op dat vlak met veel vragen achter:

Hoe start je met klassiekers inzetten in de klas, als leerlingen dat nog niet gewend zijn?

Wat als jij als leerkracht wel veel aandacht geeft aan lezen, maar je collega’s niet allemaal? En dus niet kan bouwen op een rijke lees ontwikkeling van leerlingen?

Heeft deze leerkracht ook voorbeelden van hoe verhalen niet aansloegen en hoe hij daarmee om ging?

Al met al mis ik denk ik vooral de brug tussen heel kwalitatief leesonderwijs en de realistische plaats waarin veel klassen zich bevinden: namelijk lezen op de agenda zetten en daar praktisch mee aan de slag gaan en blijven.

Waarschijnlijk vullen de antwoorden op die vragen mogelijk weer drie nieuwe boeken. Die zou ik graag lezen!

[Pauline · Rating 5 out of 5]

Leerkrachten, lees dit boek alsjeblieft. Het is beschikbaar op Koboplus.

Dit boek is een warm pleidooi voor het verbeteren van het Nederlandse leesonderwijs. Het is een inspiratie om te blijven lezen in jeugdboeken en volwassen boeken als leerkracht. En hopelijk is het ook een inspiratie voor de niet lezende leerkracht om toch te gaan lezen.
Het boek staat vervolgens bol van boekentips. Degene die ik al had gelezen waren een feest van erkenning en degene die ik nog niet heb gelezen ga ik op een uitgebreide to do lijst zetten.

Twee kleine kanttekeningen:
- De doos van Pandora blijkt een verkeerde vertaling uit het Grieks te zijn geweest. Het moet kruik of vaas zijn. Foutje van Erasmus, volgens Stephen Fry (zie link naar interview onderaan de recensie)
- Winterijs vond ik persoonlijk geen goed boek. Het sprak mij niet aan. Ik zou die zelf niet snel tippen. Smaken kunnen bij goede boeken ook verschillen, blijkbaar. 😉

https://www.volkskrant.nl/boeken/step...

[Brechtje Poldermans · Rating 5 out of 5]

Bootsma neemt de lezer in zeven brieven mee in de wereld van de kinderliteratuur. Je wordt aangesproken als lezer alsof je Miyo een eerste jaars collega in opleiding bent. Bootsma legt Miyo het belang van het lezen van mooie kinderen boeken uit. Waarom kinderen veel moeten weten op de wereld te begrijpen. En wat dit van jou als leerkracht vraagt. Veel lezen en herlezen.

Bootsma benoemt allerlei prachtige voorbeelden van kinderliteratuur die de moeite waard zijn. Hij neemt ook een duidelijke stelling in ten opzichte van een hardnekkige mythe dat het niet zou uitmaken wat kinderen lezen, als ze maar lezen. Vloeken in de kerk van Bootsma.

In de literatuur (ook die van kinderliteratuur) wordt voortgebouwd op de schouders van reuzen (klassiekers). Als lezer ontwikkel je naarmate je meer leest een steeds mooier en groter en rijker bos aan verhalen die ook met elkaar vervlochten zijn.

In 129 bladzijden brengt Bootsma de lezer bij wat de essentie van leesonderwijs is/zou moeten zijn.

[Renee van Eijk · Rating 5 out of 5]

Fantastisch! Dit boek moet elke leraar lezen. Wat er over literatuur wordt gezegd is prachtig en mooi en waar, ik haal er nieuwe kennis uit over boeken, het zit boordevol boekentips. Tot slot sluit het aan bij iets dat in me aan het sluimeren is, het verlangen om te vertragen. Dit boek ga ik over een aantal jaar nog eens herlezen en ik hoop dat het herlezen van boeken dan een vast onderdeel is geworden van mijn leesroutines.

[Liselotte · Rating 2 out of 5]

DNF. Ik moet eerlijk zijn, toen er een specifiek boek werd geprezen als het Beste Boek Ooit, een boek waar ik zó'n hekel aan heb dat alleen maar de titel mij boos maakt, realiseerde ik mij dat ik gewoon het boek niet meer wilde lezen. Ik wilde het niet meer oppakken omdat de geloofwaardigheid gewoon weg was.

Ik sta achter het idee van het boek, dat wij allemaal meer zouden moeten lezen en het moeten delen met kinderen, maar helaas was de inhoud niet voor mij.

[Frans Deelen · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek dat je als ouder kritisch laat reflecteren over het belang van klassieke kinderboeken. Je hoopt dat alle basisschool docenten het lezen.. en hun stijl, les en leesaanbod erop toesnijden en dat we met ze alle leesarmoede tegengaan. Ook hoor je nu titels van je kinderen voorbij komen en denk je… tja gemiste kans.. en ga je meer (tweedehands) kinderboeken kopen.

Mijn belangrijkste take aways
.het sleutelboek, een boek wat alle kinderen/pubers nog meer in het lezen trekt omdat het zo goed en spannend is. Mijn was sonny boy.

[Iris · Rating 5 out of 5]

Mijn hoofd tolt van inspiratie, waardering en voornemens. Wat een heerlijk boekje voor docenten!

Martin beschrijft hoe hij met leerlingen echt in literatuur duikt. Wat een genot moet dat zijn. Ik wil hem zoveel vragen stellen! Maar eigenlijk wil ik vooral 100 jaar extra levensjaren bemachtigen en alle boeken die hij aanraadt aandachtig lezen.

[Anniek Klop · Rating 5 out of 5]

Bedankt Martin voor dit boek. Bedankt dat je je stagiaire deze brieven schreef en wij ze ook mogen lezen. Inspirerend en waardevol!
Een boek wat ik een tijdje bij me wil houden en nog eens wil lezen.
Een boek waarbij ik meerdere keren in een brief dacht: dit wil ik delen met collega's!
En wat heb ik nog een boel klassiekers te lezen..

[Plien · Rating 3 out of 5]

Pleidooi voor lezen met kinderen maar ook als volwassene voor het lezen van kinderboeken.
Je voelt de liefde voor verhalen. Verhalen geven ons leven diepgang en kleur. In verhalen worden angsten overwonnen en hordes genomen welke inspirerend zijn voor ons eigen levensverhaal.

[Lusanne · Rating 5 out of 5]

4,5⭐️ Prachtig boek voor de leraar over het leesonderwijs. Toch een kleine kanttekening, ben het zeer oneens over het meedoen aan leesdoelen. Ik stel voor mezelf een doel en ik geniet van de verhalen. Het kan beide. Wat meneer Bootsma ook vindt.

[Angelique · Rating 5 out of 5]

Heerlijk verwoord wat ik voel.
Kunstwerken die wij verhalen noemen
En.
Na je pensioen aan zee wonen de dagen die resten alleen maar een beetje lezen en schrijven daar dromen we toch van. Ja

[Frederique · Rating 4 out of 5]

Een kort maar inspirerend pleidooi voor goed leesonderwijs. Iedereen die in het onderwijs werkt, zou dit moeten lezen.

[Stephanie Saenger · Rating 5 out of 5]

Uitstekend leesbaar boek over didactiek en literatuur.
Met veel tips en duidelijk met kennis en enthousiasme geschreven