Narcis

by Judith Fanto

1916. Na de dood van zijn moeder verhuist de tienjarige Manno van Haarlem naar de door oorlog geteisterde wereldstad Wenen. De eisen die zijn nieuwe leven aan hem stelt, drijven hem tot wanhoop, tot hij op een zomerkamp vriendschap sluit met vijf leeftijdsgenoten. In de decennia die volgen overleeft hun hechte vriendschap de meest uiteenlopende beproevingen. Maar als Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, wordt het maatschappelijke persoonlijk en moet ieder van de vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Vergt werkelijke vriendschap wel absolute openheid? Of is respect voor de geheimen van de ander juist het grondrecht van elke vriend?

In dit onvergetelijke verhaal over vriendschap, verraad en vergelding combineert Judith Fanto opnieuw haar wonderschone stijl en historische kennis, die ze combineert met een vlijmscherp psychologisch inzicht. Met groot meesterschap wekt Fanto een vervlogen wereld tot leven, die de lezer betovert en alle zintuigen beroert.

Genres: Fiction, Historical Fiction, War, Roman, Literature

351 pages, Kindle Edition

First published February 1, 2025

Reviews

[Linda Daniels · Rating 5 out of 5]

Prachtig. Tot nu toe het beste boek dat ik dit jaar heb gelezen. Een meeslepende ‘geuren en kleuren roman’ over vriendschap, loyaliteit en verraad in de periode voor, tijdens en direct na de tweede wereldoorlog.
Ik heb zo genoten van de psychologisch gelaagde karakters en de stem en eigenheid van de verteller. Heel geloofwaardig en intrigerend.

De innemende ik-verteller ‘Manno’ (Hermann Loch) neemt je mee in een onvoorstelbare persoonlijke geschiedenis. Hij kroop diep onder mijn huid en bracht me als lezer in vervoering.

Manno vertelt levendig over zijn leven als kind en adolescent in het vooroorlogse Haarlem en Wenen. Als hij zijn moeder en oma verliest neemt tante Edmonda, de hoerige zus van zijn vader (onderofficier in het leger) hem onder haar stinkende hoede. Manno is daar eenzaam en ongelukkig.

Tijdens een zomerkamp ontmoet hij vijf leeftijdsgenoten en zo ontstaat een innige dierbare vriendschap. De vriendengroep gaat de oorlog in. Roots, familie ideologie, geloof, seksuele geaardheid, denkbeelden en keuzes maken dat ieder de oorlog op een eigen manier beleefd. Er gebeuren heftige dingen en uiteindelijk moeten de vrienden pijnlijk kleur bekennen.

“In deze rijke, meeslepende roman over vriendschap etaleert Judith Fanto opnieuw haar wonderschone stijl en historische kennis, die ze combineert met een vlijmscherp psychologisch inzicht. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Vergt werkelijke vriendschap wel absolute openheid? Of is respect voor de geheimen van de ander juist het grondrecht van elke vriend?”

[Marleen de Sterke · Rating 5 out of 5]

Prachtig! Meeslepend verhaal over vriendschap, verraad en loyaliteit. Een vijfde ster omdat het zich in Oostenrijkse bergen afspeelt en ik daar door de mooie beschrijvingen dus ook even was.

[Henriette · Rating 5 out of 5]

Wow, wat een hoogstaande literatuur!
Prachtig verhaal en zeer goed geschreven.
Ik gaf haar debuut Victor vier sterren, maar Narcis vond ik
nóg beter en die is mijn vijf sterren dan ook meer dan waard!

[Wilma · Rating 5 out of 5]

Prachtig…heel erg mooi en toegankelijk geschreven…
Een indringend verhaal over zes vrienden en wat de vriendschap door de jaren heen voor hen betekent. Welke positie nemen zij in als WOII zich aandient en wat zijn de gevolgen van hun keuzes? Voor welke morele dilemma’s komen zij te staan? Wat voor gevolgen heeft dit voor hun vriendschap? Hoeveel waarde hecht ieder van hen aan deze vriendschap?
De geheimen voor elkaar, de barsten in de vriendschap…Hermann maakt hierin een ontwikkeling door…onderdeel van een vriendengroep willen zijn, morele dilemma’s en uiteindelijk voor zichzelf kiezen!
Een psychologische, historische roman over de kracht en kwetsbaarheid van vriendschap tegen de achtergrond van grote maatschappelijke veranderingen.

[Carin Slotboom-Meijers · Rating 5 out of 5]

Wat een boek! Fantastisch, gruwelijk, mooi uitgewerkte personages, historisch interessant. Een intiem portret van een bijzondere vriendschap.

[Laure · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek! Heb tig toeren gebreid om verder te kunnen luisteren. En nu is het uit?

[Juliet · Rating 5 out of 5]

Wat een prachtig boek. Het beste wat ik tot nu toe heb gelezen in 2025. Prachtige zinnen en dit stuk hieronder raakte mij diep. Treffend beschreven:

‘We hebben het nooit meer gehad over die nacht in Altaussee, toen je Paul en mij samen zag.’
Een beetje verlegen haalde ik mijn schouders op: ‘Jij en ik hoeven niet te praten om in de ziel van de ander te zien’
‘Daarom weet jij dat ik als mens uiteenval in een deel dat wel, en een deel dat niet mag bestaan. Helaas is juist het deel dat verboden is, dat wordt afgewezen en verfoeid, van groot belang voor het geluk en welbevinden van het geheel.’ Hij draaide zich naar mij toe. ‘Als ik bij jou ben, kan ik toegeven aan het verlangen als geheel te worden gekend. Dat maakt me gelukkig.’

[Clemens · Rating 4 out of 5]

Goed verhaal. Klassiek en bloemrijk - letterlijk; zie de titel! - geschreven. Als historische roman niet perfect, met hier en daar een discontinuïteit of een te onwaarschijnlijke samenloop, maar wel een heel goed verhaal.

[Gabriël de Klerk · Rating 3 out of 5]

3,5/5
Voorspelbaar maar mooi verhaaltje. De pedante toon van de auteur is wel bij vlagen hinderlijk. Blz. 146: “vriendschap bloeide waar mensen de neerslag van feiten op het juiste moment wisten te verdonkeremanen.” ???

[Anneke]

Prachtig. Na dit gelezen te hebben zou je zelf een kunstenaar willen zijn die het leven, vriendschap en het evenwicht in het universum in geuren kan vatten. De rol van Hermann als bindmiddel in de relaties van en tussen zijn vrienden, wordt prachtig uitgewerkt.

[Max Schwering · Rating 5 out of 5]

Prachtige roman die perfect het decor beschrijft van de roerige jaren in Oostenrijk tussen WOI en WOII (en Haarlem :) ). De kracht van dit boek zit hem in de beschrijving van hoe mensen van verschillend pluimage met maatschappelijke ontwikkelingen omgaan en welke rol afkomst daar ook in speelt. Dat afgezet tegen een verhaal over vriendschap maakt het ontroerend en meeslepend. Hoe ver reikt vriendschap, welke rol mag je pakken in een vriendengroep en hoe verhoudt de vriendschap zich tot principes en overtuigingen? De beschreven tijdsgeest laat dat innerlijke conflict overtuigend tot leven komen.

[Jolijn Pleging · Rating 4 out of 5]

Genoten!

‘Vriendschap is geen handelsvernootschap waar de vennoten die meer kapitaal inbrengen een groter aandeel hebben in de winst. vriendschap kennen geen exacte gelijkheid in geleverde diensten, geen perfect evenwicht tussen krediet en debet.’ (220)

‘’Denk je dat het bezwaarlijk is als vrienden geheimen hebben voor elkaar?’ ‘Als je het mij vraagt is de mens ten diepst niet te kennen, zelfs niet door zichzelf en dat moesten we ook niet proberen. Vriendschap wordt gedragen door het respect voor elkaars geheimen; discretie is de oudste dochter van de vriendschap.’’

[Arjen · Rating 5 out of 5]

Ik heb Narcis met ontzettend veel plezier gelezen. Het is een warm boek, dat de hoofdpersoon gedurende een groot deel van zijn leven volgt. En met hem een vriendengroep die ontstaat tijdens Oostenrijkse zomerkampen.

Het boek zit vól met práchtige zinnen, nooit overdadig, maar altijd volledig raak. Judith Fanto weet als geen ander een sfeer op te tekenen in een of hooguit twee zinnen. Wat ook zo mooi is: de hoofdpersoon heeft een wat introvert, gematigd karakter. Dat vraagt dus veel meer van een auteur om dat voor lezers echt tot leven te wekken, maar daar slaagt ze heel goed in. Het zelfde geldt voor de karakters van de vrienden, die als ze jong zijn vol bravoure zitten, maar met dat ze ouder worden zie je de individuele karakters zich duidelijk ontwikkelen.

Tenslotte is het boek erg interessant omdat het een helder tijdsbeeld schetst van het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog in Oostenrijk (en met name Wenen) en niet al te lang daarna ook in Nederland. De auteur heeft daarbij een zowel indringende als oordeelloze schrijfstijl, waardoor er veel ruimte voor de lezer is om zelf tot oordelen te komen. Heel sterk!

Er zijn nog veel meer redenen om het boek te lezen en slechts één punt waar ik minder enthousiast over ben en dat is het (in mijn ogen) vrij plotse einde. Ofwel ik doorgrond de symboliek van dat einde niet helemaal, ofwel er had meer in de laatste paar pagina's gezeten. Hoe dan ook is dat absoluut geen reden het boek niet te lezen, want het is van de hoogste kwaliteit. Vierenhalve ster, naar boven afgerond.

[Vivian Veelenturf · Rating 3 out of 5]

Boekenclub boek! Op zich zat ik wel in het boek en vond ik de hoofdpersoon fijn en interessant. Maar sommige zaken minder realistisch, of juist te voorspelbaar.

[Lalagè · Rating 4 out of 5]

Judith Fanto schrijft prachtig, met mooie metaforen en ouderwetse woorden. Ze heeft oog voor detail, wat ik zo knap vind in historische romans. De karakters van de verschillende vrienden en hun onderlinge verhoudingen komen goed uit de verf. Sommige gebeurtenissen vind ik wel erg toevallig.

Lees mijn hele bespreking op https://lalageleest.nl/2025/09/07/nar...

[Rianne · Rating 3 out of 5]

Dit boek zou fantastisch moeten zijn. Het had alle ingrediënten om een topboek te worden: historische roman, slow-paced, coming-of-age boek over een vriendengroep in Oostenrijk vanaf 1935.

Maar het is alsof de hoofdpersoon de roman beschrijft als ware het zijn werk als restaurateur: het hele boek is beschouwend en is hij de speelbal van het lot en van wat anderen doen.

Hierdoor wordt slow-paced simpelweg traag en zie je als lezer werkelijk alle plottwists van mijlenver aankomen.

Ook weet ik nog steeds niet of de persoon op de cover Bertl of Béla is..

#35 Intiguing Cover - Bookqueenlist

[Eva Swaters · Rating 2 out of 5]

Er is niks “mis” met dit boek, het is juist erg goed geschreven, maar zoals ik eerder zei véél te deftig. Ik werd niet GOED van hoe vaak ik het woord “ofschoon” heb gelezen. Aaaaa

Deze extreen literaire stijl is denk ik echt niet mijn ding. Het voelt gedateerd en ook te overdreven in gebruik van symboliek. De narcis, de regenbui, blablabla.

Voorbeeld:
“Het is maar te hopen dat onze gebalsemde voorvaderen dit gebrek aan piëteit niet euvel duiden”

2.5 ster

[Nancy · Rating 5 out of 5]

Dit verhaal hield me aldoor bezig; ook als ik niet aan het lezen was. Verpletterend.

[Henny · Rating 5 out of 5]

Prachtig!

[Eva Kuijper · Rating 5 out of 5]

adembenemend mooi

[Chris Koetsier · Rating 5 out of 5]

Wat een prachtig boek!

[Joyce · Rating 5 out of 5]

Wat een heerlijk boek! Het is lang geleden dat ik een boek trof waar ik in wilde blijven lezen, maar dit was er zo een. Dit is voor mij vooral een coming of age-verhaal over een vriendengroep door de jaren heen, tegen de achtergrond van een naderende Tweede Wereldoorlog. Alleen is de vriendengroep een bijzondere, want een deel ervan is Joods, en een ander deel is lid van de NSDAP, wat aanvankelijk nog niet per se een grote rol speelt, maar gaandeweg steeds pregnanter wordt.

Bij het lezen moest ik wel eens denken: dit is nou zo'n boek dat perfect geschikt is voor een mondeling examen Nederlands, want daar vragen ze toch altijd naar thema's en motieven? Nou, dit boek heet niet voor niets Narcis: je wordt in het boek doodgegooid met de narcis, in alle vormen en op allerlei plekken. Zoveel zelfs dat dat dan weer een beetje vervelend werd. Ik heb me expres niet afgevraagd waar de narcis nou eigenlijk precies voor staat in dit verhaal, en ook de "mooischrijverij" heb ik soms genegeerd, omdat ik te betrokken was bij de hoofdpersonen en hun levens en te graag wilde weten wat het leven nog voor ze in petto zou hebben.

Nou ja, nog 1 minpuntje dan: de laatste ontknoping was voor mij persoonlijk iets te schokkend, zoveel ellende kan ik bijna niet verdragen.

[Nelly Trapman · Rating 5 out of 5]

Wat een boek!

[Lennart Bolwijn · Rating 2 out of 5]

Sterk invoelbaar begin van een weeskind, mooie setting in het Wenen van het fin de siecle. Toch vond ik het niks. Normaal gesproken hou ik wel van een protserige stijl, maar de dure woorden stonden het verhaal en mijn gevoel voor de personages in de weg. Iedereen in deze vriendengroep drukt zich voortdurend uit als Lord Byron, en daarom kregen ze voor mij geen reliëf, ik hoorde alleen de ronkende zinnen van Judith Fanto. Verder is de hoofdpersoon het minst interessant van iedereen, fungeert slechts als doorgeefluik van het verhaal. en ja, de nazi's, die komen er ook nog in voor.

Jammer!

[Merle Smit · Rating 4 out of 5]

"Stelt u zich dit schilderij eens voor als een kostbare vriendschap, waarin alle vrienden zijn samengebracht om het mooist mogelijke kunstwerk te creëren. Maar met het verstrijken van de tijd brengen diezelfde vrienden, elk met hun eigen aard en neigingen, de onderlinge verbinding in gevaar."

--4.3 sterren voor dit boek! Een roman over de verbintenissen tussen en spanningen van vriendschappen en politieke stromingen in tijden van oorlog. Een goede opbouw en duidelijk begrip van de hoofdpersoon staan centraal in dit boek.--

"'Maar...' aarzelde ik, 'als iedereen recht heeft op geheimen, zelfs in een vriendschap, hoe kun je dan weten met wie je bevriend bent?' 'Dat kun je niet weten,' zei Robert terwijl hij opstond. 'Dat weet je pas achteraf.'"

[Marit Monsuur · Rating 5 out of 5]

Ik kwam er moeilijk in, maar vanaf toen las het heeeerlijk weg!

[Gesine Zuijdweg · Rating 5 out of 5]

Schitterend in alle opzichten!
- Literair hoogstaand taalgebruik: zinnen waarbij al je zintuigen worden geprikkeld. De beschrijving van emoties gebeurt volgens het principe 'show, don't tell' en kruipen daardoor nog dieper onder je huid.
- Thematiek (vriendschap, oorlog, vertrouwen, verraad) die je in veel boeken tegenkomt, maar dit is toch wel echt van ander niveau. Verhaallijnen en personages zijn niet doorsnee. Een oorlogsverhaal waarin de wereld verre van zwart-wit (goed vs fout) en dus heel realistisch is.
- Mooi hoe de titel als een steeds terugkerend motief wordt uitgewerkt.

[Marinka · Rating 5 out of 5]

Heel mooi boek, ontroerend en confronterend

[Yolande · Rating 5 out of 5]

Misschien wel het mooiste boek dat ik dit jaar heb gelezen. Ik heb ontzettend genoten van de Oostenrijkse bergen, de levendige personages en de beeldende schrijfstijl. Echt een geweldige historische roman.

[Danielle van Rijn · Rating 4 out of 5]

In geuren en kleuren wordt je meegenomen in het vooroorlogse Oostenrijk met een interessante vriendengroep. Prachtig geschreven en de historie mega boeiend. Het einde vond ik jammer. Belá was de interessantste van het stel.