Uitverkoren

by Saskia Pieterse, Janneke Stegeman

Vrij, tolerant, verlicht en gematigd. Al sinds de zeventiende eeuw zien Nederlanders zichzelf deze positieve kwalificaties toe. In Uitverkoren leggen Saskia Pieterse en Janneke Stegeman dat positieve zelfbeeld op de snijtafel. Waar komt het vandaan, en hoe valt het te rijmen met vier eeuwen koloniale overheersing?

Uitverkoren begint met de Opstand en de oprichting van de voc en trekt lijnen door naar Nederland als democratische staat. Het boek werpt daarin een kritische blik op de calvinistische staatsmannen die ons land hebben vormgegeven. Zij zagen niet zichzelf maar anderen als intolerant en onderdrukkend. De Nederlandse protestantse natie beschouwden ze als uitverkoren, door God geroepen om het ware geloof te verspreiden. Nederlanders waren geestelijk en lichamelijk verheven boven alle anderen. Pieterse en Stegeman maken inzichtelijk hoe het Nederlandse positieve zelfbeeld nauw verweven is met protestants kolonialisme en racialisering van anderen. Het is hoog tijd die geschiedenis onder ogen te zien.

Genres: History

228 pages, Kindle Edition

Published February 6, 2025

Reviews

[Jeroen Kuiper · Rating 5 out of 5]

Dit boek opent je de ogen over het Nederlands calvinistische superioriteitsgevoel, dat ten koste ging van andere religies (mn joden), niet-Europeanen in de koloniën en Afrika, en ook vrouwen. Neemt zogenaamde staatsmannen onder de loep: van Hugo de Groot tot white supremacist (!?) Abraham Kuyper. Ook nog actueel, gezien hoe superioriteitsgevoel en bijbehorend het racisme uit naam van vrijheid nog altijd doorwerkt.

[AHuitema · Rating 4 out of 5]

Dit is een van die boeken die de menselijke natuur goed blootlegt. Het is inherent mens-eigen om zichzelf te rechtvaardigen ten koste van de ander. Dat laten de schrijvers ook zien over de calvinistische Nederlander. Eeuwenlang werd racisme, kolonialisme en slavernij als gerechtvaardigd gezien omdat de calvinist door God uitverkoren was. Die moest wel beter zijn dan de katholiek, jood, moslim of de ‘wilden’ uit andere werelddelen.

Het idee dat mensen God en de Bijbel naar hun hand zetten om zichzelf te rechtvaardigen is iets van alle tijden, maar ik wist niet dat dit op zo’n grootschalige wijze door christenen werd gedaan – en werd goedgepraat. Alleen als we al kijken naar staatsman Abraham Kuyper:

“Kuyper plaatse calvinisten in een slachtofferrol, en die omkering maakte het mogelijk om racisme te ontkennen. Niet Kuyper zelf leed aan rassenhaat; het waren juist de Zwarte bevolkingsgroepen die ‘blanke mensen’ haatten. Niet Kuyper zelf leed aan antisemitisme; het waren de Joden die de christenen haatten. Niet de gekoloniseerde wereld stond bloot aan etnische zuivering; het waren de ‘blanken’ die bedreigd werden in hun voortbestaan wanneer anderen de wereldheerschappij veroverden. Het christelijk zelfbeeld ‘verhief’ zich boven ‘lage’ emoties als rassenhaat, die per definitie niet tot het repertoire van christenen zouden behoren. Kuypers taal en denken waren vergeven van angst, haat en uiterst racistisch christelijk gedachtegoed.”

Het is erg ontluisterend om dit te lezen, maar Jezus waarschuwde er al voor dat de geest gewillig is, maar het lichaam zwak. Ik hoop dat dit boek ons een beetje nederiger kan maken en mee kan helpen om die mooie uitspraak van Martin Luther King wat meer kracht bij te zetten: the arc of the moral universe is long, but it bends towards justice.

[Jacco · Rating 3 out of 5]

Tussen 3 en 4 sterren in. Soms worden wel heel snelle afslagen genomen in de geschiedenis door 2 gebeurtenissen of historische punten met elkaar te vergelijken. De onderliggende discussie die auteurs proberen te starten is zeker prijzenswaardig

[Pascal Vanenburg]

3.5

[Frans van Liempt · Rating 4 out of 5]

Heel interessant boek. Verrassend ook, terwijl de geschiedenis ook heel herkenbaar is. Toch één ding: waardoor kunnen we spreken van ‘het’ Nederlandse zelfbeeld en wie gaat daarover?

[fen · Rating 3 out of 5]

Sterke argumenten. Ik volgde een groot deel helaas niet helemaal vanwege mn eigen gebrek aan woordenschat en geschiedenis kennis :(