Die goeie ouwe taal

by Yoïn van Spijk

Je spreekt Nederlands. Maar hoeveel weet je nu echt van onze taal? Die goeie ouwe taal staat boordevol onmisbare wetenswaardigheden en een taalquiz!. Taalwetenschapper Yoïn van Spijk neemt je in 101 korte stukken mee naar onverwachte hoeken van de Nederlandse taal.

Wist je dat…
… ons woord voor de oer-Nederlandse molen helemaal niet uit het Nederlands komt?
… vroeger niet ‘wilden’ maar juist ‘wouden’ goed was?
… het Franse leenwoord ‘fauteuil’ afstamt van de voorouder van onze Nederlandse ‘vouwstoel’?
… het eigenlijk heel logisch is om ‘puzel’ te zeggen in plaats van ‘puzzel’?

Sinds Yoïn van Spijk in de vijfde klas een etymologisch woordenboek in handen kreeg, is hij gefascineerd door taal. Het gaat hem er niet om of taal goed of fout is, maar hoe taal verandert. Voor iedereen die meer wil weten over waar we vandaan komen, valt in onze taal veel te ontdekken.

Genres: Linguistics, Nonfiction

Kindle Edition

First published February 26, 2025

Reviews

[Paulien · Rating 3 out of 5]

Sommige hoofdstukken vond ik heel interessant, andere hoofdstukken waren onleesbaar door de grote hoeveelheid aan voorbeelden. Leerzaam? Dat zeker!

[Thijs Joores · Rating 5 out of 5]

Met héél veel plezier gelezen!

[Liesbeth · Rating 5 out of 5]

Wauw! Dit was begrijpelijk, leerzaam en gewoon echt heel leuk om te lezen.

[Ilse Kleine Deters · Rating 3 out of 5]

Ik vond het wel heel grappig om te lezen over het ontstaan van woorden, maar op gegeven moment lijkt alles wel een beetje op elkaar. Ben wel nog steeds boos over het feit dat het eigenlijk wouden is en niet willen.

[Tamára · Rating 4 out of 5]

Joooooooo siepel en cebolla komen van hetzelfde woord???????? Mind is fucking blown now.

[Rob Menting · Rating 5 out of 5]

Verplichte literatuur voor iedereen die zich professioneel bezighoudt met de Nederlandse taal.

[Nienkethepanda | dauntlesswxzard.reads · Rating 4 out of 5]

Ik heb dit boek mogen ontvangen als recensie exemplaar van uitgeverij Ambo Anthos, waarvoor dank!
-
Ik wil deze recensie eigenlijk opdelen in 2 onderdelen. Ik heb namelijk eerst het boek in sneltreinvaart gelezen en vervolgens een lezing van Yoïn over de historie van het Brabants dialect bijgewoond en ik vond dat echt wel een toevoeging aan dit boek.

Laat ik beginnen met het boek. Ik vind het lastig om hier een rating aan te geven, omdat dit een onderwerp is wat je erg goed ligt of helemaal niet. Ik heb zelf een taal gestudeerd en dus vakken in taalkunde gevolgd, waardoor ik veel achtergrondkennis heb over dit onderwerp. Daarnaast valt het ook écht binnen mijn interessegebied. Hoewel ik vind dat het boek heel erg toegankelijk geschreven is en je echt zo veel achtergrondinformatie niet nodig hebt, denk ik wel dat je écht geïnteresseerd moet zijn in dit onderwerp, wil je dit boek uitlezen.

That being said: ik ben dus heel erg geïnteresseerd en vond het boek ook erg goed! Ik denk wel dat ik iets te snel door het boek heen gegaan ben om alles goed in me te hebben opgenomen, maar het leuke aan dit boek is wel dat je het prima nog eens kan lezen en weer allemaal nieuwe dingen kan ontdekken. Het boek is opgedeeld in erg veel hoofdstukken en elk van die hoofdstukken behandelt een ander taalkundig fenomeen, veelal met etymologisch thema. Ik vond het tijdens mijn studie al heel fascinerend om het Oud-Engels en Oud-Nederlands naast elkaar te leggen en zo stiekem heel erg veel overeenkomsten te vinden, maar ik vond het in dit boek eigenlijk nog leuker dat er naast Oud-Engels en Oud-Nederlands nog meer taalgroepen bij betrokken waren. Ik vind het echt heel interessant om te zien hoe nauw alles met elkaar verbonden is, ook al lijkt dat in de hedendaagse talen niet altijd zo. Wat ik daarnaast heel leuk vind is dat Yoïn zo veel verschillende onderwerpen behandelt. Er zit echt voor iedereen wel iets interessants en relevants tussen. Daarnaast denk ik dat het boek heel goed te volgen is voor iemand die bijvoorbeeld wel heel erg geïnteresseerd is in taal en taalfenomenen, maar die er geen studie voor heeft gevolgd. Yoïn geeft wat algemene informatie over het vakgebied en legt de etymologische processen ook heel gedetailleerd uit. Houd er wel rekening mee dat je af en toe misschien een term of fonetisch teken zal moeten opzoeken.

En dan de lezing erbij, want ik vond dat een hele waardevolle aanvulling. Ik ben zelf een Brabantse en werk bij de bibliotheek. In de Boekenweek 2025 kwam Yoïn daar een lezing geven over zijn boek, maar eigenlijk eerst vooral wat daaraan vooraf ging. Hoe zijn de huidige taalgebieden in West-Europa tot stand gekomen? Wie heeft wie beïnvloed en hoe? Hoewel het algemene gedeelte van deze lezing ook onderdeel is geweest van mijn bachelorstudie, vond ik het heel tof dat Yoïn ook wat meer heeft ingezoomd op de taalontwikkeling in Nederland en nog verder op Noord-Brabant. Er kwamen veel leuke taalfeitjes naar boven over de ontwikkeling van dialecten - of eigenlijk, de ontwikkeling van ABN vanuit Nederlandse dialecten - en hoe verschillen tussen bijvoorbeeld het Oost- en het West-Brabants tot stand zijn gekomen. Ik had het boek al helemaal gelezen voor deze lezing en kon daardoor nog meer linkjes leggen, wat gewoon echt heel erg leuk was voor een taalfanaat als ik!

Kortom, ik zou dit boek dus absoluut aanraden, zeker als je erg houdt van taal op een dieper niveau. Het kan af en toe wat taai zijn, maar door de korte hoofdstukken kan je het boek oppakken en wegleggen wanneer je wilt en zo iedere keer iets nieuws bijleren.

[Zora · Rating 4 out of 5]

Heel gaaf boek over taal.

Korte hoofdstukken met daarin een fenomeen uit de Nederlandse taal die dan vergeleken wordt met bijv. het Duits, Engels, Fries of Zweeds. Over het Proto-Germaans, invloeden van het Latijn etc.

Aanrader voor iedereen die van (de geschiedenis van) taal houdt!

[Tim · Rating 5 out of 5]

Dit was echt bijzonder interessant. Ik ken Yoïn van Spijk in het geheel niet, misschien is hij in Nederland bekender, maar hij weet duidelijk waarover hij spreekt.

Misschien zijn het van oorsprong columns of anders is het gewoon toeval, maar in elk geval bestaat dit boek uit zeer korte hoofdstukken van twee à vier bladzijdes, waarin een taalhistorische evolutie van het Nederlands behandeld wordt. Soms gaat het meer over een verandering die in verschillende woorden terug te vinden is, soms gaat het over een specifiek woord waaraan iets veranderd is. Hoe dan ook vond ik het ontzettend interessant. Er zitten de gebruikelijke thema's in, zoals het nutteloze - of beter gezegd onbestaande - verschil tussen 'hun' en 'hen', en de vervoeging van 'ja', maar ook over dingen waar je waarschijnlijk nog nooit van gehoord of bij stilgestaan hebt, zoals waarom 'geweest' etymologisch gesproken onregelmatig is of waar het woord 'fiets' in godsnaam vandaan zou kunnen komen.

Ook mensen die niet veel van taalkunde en taalevolutie kennen, moeten geen schrik hebben: Van Spijk legt helder genoeg uit hoe het Nederlands is ontstaan en hoe het zich verhoudt tot de andere (oudere) talen, en aangezien dat vaak herhaald wordt, mag het geen probleem zijn om dat te volgen. Het is bovendien van belang om dat te snappen, want het gaat net over de veranderingen door de eeuwen heen, en er wordt constant vergeleken met andere talen die aan het Nederlands verwant zijn of die voor het Nederlands kwamen.

Uit dit boek blijkt maar al te goed dat taal soms echt ontzettend bizarre kronkels kan maken (en mensen ook), en het helpt soms misschien ook om een beter inzicht in de werking van taal te krijgen. Er wordt ook bijzonder veel aandacht besteed aan oudere taalvormen, spreektaal en streektaal, en hoe die heel dikwijls oudere eigenschappen hebben behouden dan het Standaardnederlands. Aan het einde van dit boek - na ruim 300 bladzijdes - zul je waarschijnlijk beseffen dat het Hollands waarschijnlijk net de allerslechtste keus is geweest om het Algemeen Nederlands op te baseren...

Jammer alleen dat Vlaanderen wel minder aan bod komt. Het wordt vaak vermeld en er worden vaak voorbeelden gegeven, maar toch valt op dat Nederland een belangrijkere plek inneemt: veel regionale voorbeelden komen uit Nederland. Dat is wel jammer. Maar bon. Ik ben bijvoorbeeld wel blij dat dingen als 'ajuin' worden vermeld, en 'wenen'... En dat die Belgische vormen ook meermaals taalhistorisch gezien veel logischer zijn dan de standaardvorm, hahah!

Hoe dan ook een ontzettend interessant boek, een dikke aanrader!

9/10

[Marjolein · Rating 4 out of 5]

Bomvol interessante en ook leuke weetjes over de herkomst van onze taal. Enige minpuntje is dat het me wel wat te eentonig werd voor de korte tijd dat ik 'm bij de bieb kon lenen, vond het meer een boek om een poos op je koffietafel te hebben liggen en dan nu en dan wat hoofdstukjes uit te lezen (blijft t ook beter in je hoofd zitten)

[Inge Hulsker · Rating 4 out of 5]

Heel interessant hoe onze huidige woorden zijn ontstaan en hoe de taal zich heeft ontwikkeld. Het doet ook beseffen dat die ontwikkelingen door blijven gaan.
Verrassende weetjes, grappige toevalligheden, boeiende algemene ontwikkelingen, rare verschillen tussen talen en dialecten. Lekker compacte hoofdstukken.

[Ans Schapendonk · Rating 1 out of 5]

Eindelijk hét bewijs hoe 'gerenommeerde' taalkundigen als een Marc van Oostendorp of een Nicoline van de Sijs hebben gefaald. Het Franse woord 'fauteuille' komt inderdaad uit het Nederlands want volgens het eerste rijtje van de P volgt eerst de V en pas dan de F, waardoor uit het Nederlands niet alleen het Duits en het Engels maar ook het Frans 'helixt'. Jammer alleen dat van Spijk de eigenlijke bron van de maar liefst zeven klankregels die al sinds Goropius Becanus bekend waren, niet vermeldt. Gewoon plagiaat dus! Becanus was de lijfarts van de familie van keizer Karel V., maar hij was ook taalkundige. Eeuwen lang werd hij als een idioot weggezet. Sinds 2013 werd zijn oeuvre opnieuw geïnterpreteerd, maar over de vrouw die hierover schreef, zwijgen taalkundigen als het graf. Al haar interpretaties werden op Wikipedia / Goropius Becanus verwijderd. Becanus vermeldde al in de zestiende eeuw het belang van de consonant W die in 'vouwstoel' nog gerealiseerd wordt. In de klankhelix wordt de W dan ook als het tot 2013 onbekende rijtje van de W uitgelegd. Helaas voor van Spijk, die doet alsof hij het ei van Columbus heeft ontdekt, want over het bestaan van de universele klankhelix rept ook hij met geen woord.

[Ingrid · Rating 4 out of 5]

Waar komen onze woorden vandaan, wat is de verbintenis met andere Europese talen en hoe zit het met de dialecten? Heel interessant om te lezen al duizelt het me ook een beetje na bijna 400 blz. Echt een naslagwerk.

Where do our words come from, what is the connection with other European languages ​​and what about the dialects? Very interesting to read, although it's also dazzling after nearly 400 pages. A real work of reference.

[Febe · Rating 5 out of 5]

Heel leuk boek. Ik heb er van genoten en in één ruk uitgelezen. Allemaal leuke taalweetjes die ik mooi nog eens kan gebruiken op feestjes. Echt een goed boek!

[Annemieke Vp · Rating 5 out of 5]

Wat een geweldig leuk boek!
Ik heb het al aan drie mensen cadeau gedaan

[Yak Presence · Rating 5 out of 5]

Je moet wel een beetje interesse hebben in de oorsprong van woorden en uitdrukkingen. Maar dan is dit een aan te raden boek met korte hoofdstukjes. Steeds een paar lezen, en dan weer wegleggen.