Lange tijd was de geschiedenis van de VOC een echte mannengeschiedenis. Historici beschreven mannen in het bestuur, mannen in de koloniën en mannen op de schepen. Maar was de Compagnie werkelijk zo’n mannenbolwerk? Pas de laatste jaren komt er meer aandacht voor de rol van vrouwen in en om de VOC.
In Compagniesdochters trekt een bonte stoet VOC -vrouwen voorbij, van meisjes die vermomd als man aanmonsterden - en aan boord van de schepen nogal wat riskeerden - tot de zogenaamde zielverkoopsters, die tot taak hadden bemanningsleden te werven en daar zo hun eigen manieren voor hadden. Uit alles blijkt dat deze vrouwen zeker niet passief langs de kant stonden. Integendeel, ze namen actief deel aan het reilen en zeilen van de Compagnie.
Via de levens van al deze vrouwen wordt op een anekdotische manier de vrouwelijke kant van de zeventiende- en achttiende-eeuwse VOC in kaart gebracht. Michel Ketelaars rekent in Compagniesdochters definitief af met het klassieke beeld van de VOC als een mannenbolwerk.
De inhoud van dit boek was niet helemaal wat ik ervan verwachtte. Ik keek uit naar een boek over vrouwen die als man verkleed aan boord van VOC-schepen werkten, maar het merendeel van het boek gaat over vrouwen die op andere vormen in de VOC-wereld leefden: als ronselaars voor matrozen, vrouwen van matrozen, vrouwen of dochters van rijke VOC'ers of vrouwen die als potentiële echtgenote naar Indië gingen. Gelukkig waren dit ook erg interessante onderwerpen! Daarnaast is het boek vlot geschreven, maar niet heel 'pop science-y'. Dit is een goed geschiedenisboek, niet geschreven vol dramatiek maar ook geen droge academische tekst. Kortom, een interessant boek om te lezen!
Ik las Compagniesdochters: vrouwen en de VOC door Michel Ketelaars, over, jawel, de rol van vrouwen binnen de VOC. Ik werd getrokken door het omslag en de achterflap, in de verwachting dat er veel verhalen in zouden staan over vrouwen die verkleed als man meevoeren op VOC-schepen. Dat viel een beetje tegen. Weliswaar staat er een hoofdstuk over dit onderwerp in het boek, maar het blijkt in de praktijk minder te zijn voorgekomen dan ik had gehoopt. Althans, niet dat we nu nog kunnen achterhalen.
Jammer dus, maar de rest van het boek was ook best interessant. Per hoofdstuk werd een categorie ‘vrouw in relatie met de VOC’ beschreven: ronselaarsters, echtgenotes van zeelui, passagiers, kolonistes, etc. Een degelijk geschiedenisboek, niet supersmeuïg opgeschreven misschien, maar toch heel leesbaar.