Μεθυστής: Στα χώματα της Κρήτης

by Γιάννης Καλπούζος

ΚΡΗΤΗ 1937-1945. Χρόνια σαν αιχμηρές ακίδες, αλλά και με φωτεινά φτεροκοπήματα.

Ο Νέστορας πορεύεται με τηv αρχή: Ευτυχώς χρωστάω στη ζωή και δε μου χρωστάει. Η Αριάνθη αναρωτιέται: Μήπως αν τα βάνεις όλα σε τάξη σού ξεφεύγει η ζωή; Ο Μιχαλαριάς, με τη μισή καρδιά του από γρανίτη και την άλλη μισή από βαμβάκι, αφότου ξεκάμπισε στο χνούδι της γης, έζησε ωσάν μανιασμένος ταύρος. Η πασίχαρη Βιολέτα δηλώνει: Ή με τον Τίτο ή σε μοναστήρι. Ο Ντιραβένας, κατά πώς λέει, μετατρέπεται σε σκαντζόχοιρο για να μην τον φάνε οι αλεπούδες. Η Καδιανιά αντροκαλεί τα κύματα. Στο πρόσωπο του Χαραλάμπη Γιανναδάκη σμίγει η έκρηξη με τη γαλήνη.

Δικτατορία Μεταξά, το Ελληνοϊταλικό Μέτωπο, η μάχη της Κρήτης, η ανηλεής γερμανική κατοχή στο νησί και η αντίσταση. Τα φοβερά κι εγκληματικά αντίποινα των Γερμανών, η προπαγάνδα και η κατατρομοκράτηση του λαού, η κοινωνική ανισότητα, τα δόντια της πείνας, μαυραγορίτες, δωσίλογοι, καταδότες, άνθρωποι χωρίς κανέναν ηθικό και ιδεολογικό φραγμό, αλλά κι εκείνοι που, όταν στέκονται μπροστά σου, χαμηλώνεις το βλέμμα όπως στην κονταριά του ήλιου.

Ξυπόλυτες αλήθειες και παπουτσωμένα ψέματα. Ανυπόταχτοι, αγωνιστές, σκιαγμένοι, υποκριτές, πολτοποιημένες συνειδήσεις, μίσος, απληστία και αχαριστία.Η ψυχή της γυναίκας που χτυπήθηκε στο αμόνι της άνοιξης και του άντρα στο αμόνι του χειμώνα, ένα ματωμένο κροσσωτό κεφαλομάντιλο κι ο μεγαλύτερος πλούτος της ζωής: Δυο μάτια να σε θωρούν με λαχτάρα.

608 pages, Paperback

First published January 1, 2025

About the author

Ο Γιάννης Καλπούζος είναι σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας, ποιητής και στιχουργός.
Γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Το μυθιστόρημά του «Ιμαρέτ, στη σκιά του ρολογιού» κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και των Λεσχών Ανάγνωσης το 2009.

Reviews

[Margaret · Rating 5 out of 5]

Είμαι ευτυχής που υπάρχουν ακόμη συγγραφείς σαν τον Γιάννη Καλπουζο που ανασταίνουν την ομορφιά της γλώσσας , που στολίζουν τα έργα τους με λέξεις πολύτιμα πετράδια και κεντάνε το λόγο με υπομονή και μεράκι. Αλλα ξέρουν και να διηγηθούν μια ιστορία συγκλονιστική , που είναι ακριβής και συνεπής στο ιστορικό της πλαίσιο , με χαρακτήρες ζωντανούς, και εξέλιξη συναρπαστική.
Διαβάστε το οπωσδήποτε (και μετά όλα τα έργα του συγγραφέα που δεν έχετε διαβάσει ακόμα)

[Giannis · Rating 5 out of 5]

Η αγαπημένη μου ιστορική περίοδος (για κάποιο σαδιστικό λόγο) είναι η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Δε χορταίνω να διαβάζω, να βλέπω, να ακούω οτιδήποτε διαδραματίστηκε τότε. Εάν, μάλιστα, πρόκειται και για γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Μεγαλόνησο, ως γνήσιος τοπικιστής δε γινόταν να μη πάρω από τις πρώτες μέρες κυκλοφορίας, τον Μεθυστή του Γιάννη Καλπούζου.

Ο συγγραφέας έχοντας κάνει εξαιρετική, όπως προκύπτει, προεργασία, είναι άριστα «διαβασμένος» όσον αφορά τις τοποθεσίες, τις ονομασίες και τα γεγονότα που έλαβαν μέρος στην Κρήτη κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Η περιπετειώδης ιστορία ακολουθεί τους... ζάλους του Νέστωρα από άκρη σε άκρη του νησιού από τις ημέρες πριν την εισβολή, μέχρι τις πρώτες στιγμές της απελευθέρωσης. Ο Καλπούζος με τον αριστοτεχνικό χειρισμό της ελληνικής γλώσσας, σαγηνεύει τον αναγνώστη και τον «προτρέπει» να συνεχίσει το διάβασμα χωρίς να κουράζεται κάνοντάς το ίσως το κορυφαίο του συγγραφικό έργο. Ναι, ίσως πάνω και από το Σέρρα.

[Πέτρος Ματσούκας · Rating 5 out of 5]

(4,5⭐️)
Πολύ ωραίο μυθιστόρημα που σε κερδίζει με τη γραφή του από τις πρώτες κιόλας σελίδες. Η ικανή ανάπτυξη των χαρακτήρων και η λεπτομερής και ακριβής εξιστόρηση των γεγονότων του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου (ίσως υπερβολικά λεπτομερής) καταφέρνουν να μεταδώσουν την ψυχολογία των Κρητικών στην περίοδο της κατοχής. Η αγάπη και ο πόνος της απώλειας, ο ηρωισμός και ο φόβος, το αντάρτικο και οι συνέπειες αυτού, η προδοσία και η ρουφιανιά, όλα είναι συναισθήματα που βιώνουν οι πρωταγωνιστές. Ο πιο αγαπημένος χαρακτήρας είναι αναμφισβήτητα ο παππούς Μιχαλαριάς που γεμίζει τις σελίδες του βιβλίου με αποφθέγματα και αποστάγματα ζωής που γράφτηκαν από τον Καλπούζο για να μείνουν.

Και θα μείνουν.

[Maria Altiki · Rating 4 out of 5]

Χαίρομαι που διάβασα ένα βιβλίο για τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο χωρίς να μιλάει για τα πάθη των Εβραίων, αλλά για την ζωή των Κρητικών και της αντίστασης που οργάνωσαν με πολλές λεπτομέρειες. Ο Καλπούζος έκανε αρκετή έρευνα κ παραθέτει γεγονότα για την ιστορία της Κρήτης από το 1939 - 1945. Το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα που διάβασα, αν και έχω στην βιβλιοθήκη μου αρκετά. Μου άρεσε πολύ οπότε θα προσπαθήσω να βρω χρόνο κ για τα υπόλοιπα.

[Φωτεινή Τσεπενέκα · Rating 5 out of 5]

Πόσο ευγνώμων είμαι που υπάρχουν στην Ελλάδα συγγραφείς σαν τον κύριο Καλπούζο. Κάθε φορά που διαβάζω βιβλία του νιώθω ότι με έναν μαγικό τρόπο «ανασταίνει» όχι μόνο την πλούσια ελληνική γλώσσα (και την κρητική διάλεκτο σε αυτή τη περίπτωση) αλλά και την μακραίωνη ελληνική ιστορία! Αισθάνομαι τόσο περήφανη και συγκινημένη!

[Vassilis Xanthakis · Rating 4 out of 5]

Ο κ. Καλπούζος επανέρχεται με ένα ακόμα υπέροχο ιστορικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται κατά κύριο λόγο στα χρόνια της Κατοχής στην Κρήτη. Όπως κάθε βιβλίο του, διατηρεί το ενδιαφέρον σε υψηλά επίπεδα και ικανοποιεί κάθε αναγνώστη. Ο τρόπος γραφής είναι πιο κοφτός και τηλεγραφικός σε σχέση με αυτά που μας έχει συνηθίσει πάντως, προσωπικά θα προτιμούσα τον πιο γλαφυρό λόγο που σου επιτρέπει να μπεις περισσότερο στο κλίμα της εποχής.

[Ele · Rating 5 out of 5]

Θεώρησα κάπως υπερβολικές όλες αυτές τις δολοπλοκίες στο τέλος αλλά στο σύνολό του είναι ένα υπέροχο βιβλίο, καλογραμμένο και με μεγάλη έρευνα από πίσω, όπως όλα τα βιβλία του συγγραφέα άλλωστε.

[Evgenia Anagnostaki · Rating 5 out of 5]

Εγώ Καλπούζο δεν είχα ξαναδιαβάσει. Φταίει που το είχα για χρόνια ρίξει στην αστυνομική; Φταίει ένας τύπος που είχα την «τύχη» να γνωρίσω στις βιββλιοομαδες και μάζευε ο,τι Ιμαρετ κυκλοφορούσε (παίζει να είχε φτιάξει μια βιβλιοθήκη Ιμαρετ) οπότε ο χαρακτηρισμός προς εκείνον τον Ιμαρετόφιλο έβγαλε πλοκάμια κι έπιασε και το Ιμαρετ και τον συγγραφέα και όλα τα υπόλοιπα βιβλία του; Δεν ξέρω , το μυαλό παίζει πολλά ακατανόητα παιχνίδια.
Όταν στην πτωχική μας πόλη δίπλα στο καταπτωχικο μας (πολιτισμικά , μη φανταστείτε) χωριό έμαθα πως θα έρθει ο συγγραφέας να παρουσιάσει το νέο του βιβλίο αναθάρρησα. Είπα ο πολιτισμός θυμήθηκε κι αυτή την περιοχή του πλανήτη μην του κλείσω την πόρτα. Φταίει η επιβλητική μορφή του συγγραφέα, φταίει η υπέροχη παρουσίαση με τους κρητικούς χορούς φταίει η αφιέρωση στο βιβλίο που αγόρασα στην παρουσίαση , ξεκίνησα Απρίλη μήνα να διαβάζω το δεύτερο βιβλίο της χρονιάς (Goodreads στόχος τα 30 αλλά δεν είναι δα και εποχή COVID , έχουμε κι άλλα πράγμα να κάνουμε πχ να ανεβοκατεβάζουμε το δάχτυλο πάνω σε ένα κινητό για ώρες)
Επι του θέματος λοιπόν. Αν δεν είχα την καταγωγή από , και τη λατρεία για την Κρήτη , το βιβλίο θα με είχε ισως κουράσει όσον αφορά στο κομμάτι με τις μάχες. Τοπωνύμια, περιγραφές, τάγματα, όπλα θάνατοι. Έχοντας το χάρτη όμως ανοιχτό και τα μέρη στο μυαλό μου το ξεπέρασα και μάλιστα χωρίς να βγάλω άχνα, αντιθέτως με ταξίδεψε . Από την άλλη πλευρά το κλασικό μοτίβο του έρωτα του παρεξηγημένου που αγωνιάς να δεις τι θα γίνει παναγιά μου με τα παιδιά θα ξαναβρεθούν; σε κρατάει σε αγωνία , σε μεγάλη αγωνία.
Επι της ουσίας, η Λογοτεχνία που διαβάζεις , οι αλάνθαστες προτάσεις που χρησιμοποιούν την κρητική διάλεκτο κι εσύ βρίσκεσαι ξανά στο νησί κι ακούς , γιατί είναι τόση η ζωντάνια του κειμένου, σε αιχμαλωτίζει. Λογοτεχνία, ναι, δουλεμένη λογοτεχνία κι όχι κείμενο στο ίντερνετ. Κι εκεί εκτιμάς. Τον κόπο, την προσπάθεια, τη γνώση, την έρευνα, (πόσες σελίδες με βιβλιογραφία στο τέλος του βιβλίου!!!) το σωστό συντακτικό και γραμματική που είχες χρόνια να ανταμώσεις. Και σταματάς να βαριέσαι τις περιγραφές των μαχών και βλέπεις πιο βαθιά σε ένα δημιούργημα κάποιου, που με πλήρη γνώση γεγονότων και λεξιλογίου δημιουργεί κάτι πραγματικά μοναδικό .

[Maria Stavroula Sal · Rating 4 out of 5]

Μου αρέσουν πολύ τα ιστορικά μυθιστορήματα και θεωρώ αξιοθαύμαστους τους συγγραφείς που μπορούν να δέσουν μια ιστορία μυθοπλασίας μαζί με μια πραγματική ιστορική εποχή, τόπο, γεγονότα και πρωταγωνιστές, κάνοντας μια μεγάλη ιστορική έρευνα και επισκέψεις του τόπου και των κατοίκων της. Ο Καλπούζος μας έχει δώσει μέχρι τώρα πολύ όμορφα τέτοια ιστορικά μυθιστορήματα, θεωρώντας την Σέρρα ένα από τα καλύτερά του.

Τί μου άρεσε στον Μεθυστή
👍Το ότι είναι γραμμένο χρησιμοποιώντας πολλές λέξεις της κρητικής ντοπολαλιάς με πλούσιες υποσημειώσεις και γλωσσάρι στο τέλος, χωρίς την προφορική απόδοση των λέξεων που πιστεύω ότι θα κούραζαν τον μη Κρητικό αναγνώστη.
👍Ότι καταφέρνει να μεταφέρει την κρητική λεβεντιά στο βιβλίο.
👍Ότι μου έμαθε την ιστορία της Κρήτης. Έχω ακούσει για τις αποβάσεις στο Μάλεμε και την δυτική Κρήτη, την αντίσταση, την μεταφορά του στρατού εκεί πριν πάει στην Αίγυπτο, αλλά όχι για τις καταστροφές του Ηρακλείου ή ότι η περιοχή των Χανίων μέχρι το Κολυμπάρι παρέμεινε στους Γερμανούς σχεδόν μέχρι τα μέσα του 1945!
👍Οι χάρτες στην αρχή του βιβλίου και η βιβλιογραφία σ��ο τέλος.
👍Η μεγάλη έρευνα του συγγραφέα και το ότι ανάγνωσε όλες τις τοπικές εφημερίδες της περιόδου (πάνω από πέντε έτη!).
👍Ο ασορτί μαγνητικός σελιδοδείκτης.

Τί δεν μου άρεσε στον Μεθυστή
👎Μέχρι την μέση του βιβλίου ένιωθα ότι δεν με κρατάει η ιστορία, όπως η πλοκή του βιβλίου Σέρρα. Οι τελευταίες 200 σελίδες όμως είναι πολύ δυνατές.
👎Ότι ο συγγραφέας δεν εμβαθύνει περισσότερο στην ψυχολογία του πρωταγωνιστή Νέστορα, ιδίως ως προς το ερώτημα που τον βασανίζει για το εάν η αντίσταση αξίζει όταν υπάρχουν τόσο πολλά αντίποινα σε αθώους χωρικούς από τους Γερμανούς. Παραθέτει ωστόσο με ενδιαφέρον τον προβληματισμό του γιατί μερικοί συντάχθηκαν με τους κατακτητές τόσο εύκολα και άλλοι αντιστάθηκαν;
👎Είναι ασυνήθιστο για τα ήθη και έθιμα της εποχής ότι οι γονείς της Αριάνθης δίνουν συγκατάθεση για την ερωτική σχέση της κόρη τους με τον Νέστορα, ιδίως όταν υπάρχει μεγάλη ηλικιακή και κοινωνική διαφορά. Νομίζω ότι αυτή η στάση θα ήταν πολύ προκλητική για την εποχή κι ενώ συμβάλει στην πλοκή και την λύτρωση, μου φαινόταν εξόφθαλμα αφύσικο στην ιστορία.

[Katerina PETRAKI · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικό. Εκτός όλων των στοιχείων που σχετίζονται με τα συγκλονιστικά γεγονότα, τους χαρακτηρες που αντιστέκονται ή αλλοιώνονται, παλεύουν ή υποκύπτουν, ονειρευονται ή παραιτούνται, χάνονται ή επιβιώνουν θαρρώ πως το βιβλίο τούτο προσφέρει και κάποια κατανόηση της εξέλιξης της κρητικής ιδιοσυγκρασίας. Πώς ακόμα και η γεωγραφία του τόπου σε συνδυασμό με τα ιστορικά γεγονότα και τα βιώματα της εποχής καθόρισαν εν πολλοίς τα χαρακτηριστικά κάποιου πληθυσμού. Αρκετά ενδιαφέροντα πολλά "αποφθέγματα"/ μικρές σοφίες που οι ήρωες του βιβλίου ξεστομίζουν συνιστούν χρήσιμες υπενθυμίσεις ακόμα και για την δική μας ζωή και εποχή.
"Πρέπει, λαλούν, να φιλιωθεί ο άνθρωπος με τη μοίρα του. Εγώ λέγω πολέμα τη μοίρα, ξεδοντιασέ τη, ροκάνα τη, τσάκισέ της τα πλευρά....
Να στρώνεις με ελπίδες τη στράτα σου.
..... Δεν ανακάλυψαν ότι τα "πολύ" του κόσμου κρύβονται σε ο,τι τρέφει την ψυχή, που ενδέχεται να είναι η ζεστασιά ενός γλυκού ανθρώπου δίπλα σου, το άγγιγμα της μάνας σου, οι μυρουδιές στα παιδικά τετράδια, η ηδύτητα της συζήτησης..."

Και δύο credits για τον Αντώνιο Γρηγοράκη ή Σατανά. Ξέρεις τι είναι να μένεις χρόνια στην οδό με το όνομα του και να μαθαίνεις τώρα ποιος ήταν και τι έκανε?

[Thomas Repantis · Rating 4 out of 5]

Τα γεγονότα της περιόδου 1937-1945 με επίκεντρο το νησί της Κρήτης μέσα από τις ζωές των τοπικών ηρώων, καθώς η ζωής τους αναστατώνεται από τον πόλεμο, την κατοχή, την φτώχεια και την πείνα. Ο λόγος του συγγραφέα ρέει γλαφυρά καθώς περιγράφει πώς αλλάζει η ζωή του κεντρικού ήρωα, του Νέστορα, στην προσπάθεια του να βοηθήσει την οικογένεια του, να ευδοκιμήσει ο έρωτας του για την Αριάνθη και ταυτόχρονα να βοηθήσει στην αντίσταση. Η βία, η σκληρότητα του πολέμου και η προδοτική συμπεριφορά αρκετών δεν λείπουν από τις περιγραφές, μαζί και με την περίεργη οπτική του δωσίλογου Ντιραβένα. Μέσω μιας ενδιαφέρουσας και έξυπνης πλοκής τελικά η ιστορία καταλήγει σε αίσιο τέλος με την απελευθέρωση της Κρήτης αλλά και της Αριάνθης, που την είχαν πιστέψει όλοι νεκρή.

[Antonio Papadourakis · Rating 3 out of 5]

Κρήτη 1937-1945, δικτατορία Μεταξά, Πόλεμος, Κατοχή με κεντρικό ήρωα τον Μεθυστή (παρανόμι που έδωσε στο Νέστορα ο παππούς του Μιχαλαριάς) ψαρά στο επάγγελμα και αργότερα αυτοκινιστή που μετά τον τραυματισμό του στην Αλβανία, επιστρέφει στην Κρήτη και εντάσσεται (ατύπως) στην Αντίσταση. Κύριοι συμπρωταγωνιστές η μητέρα του Καδιανή, η αδελφή του Βιολέτα, και η αγαπημένη του Αριάνθη.
Αυτό που μου άρεσε ήταν το υπόβαθρο του έργου, μέρη της Κρήτης, ιστορία της Κρητικής κατοχής και αντίστασης, απελευθέρωση του νησιού πλήν της περιοχής γύρω από τα Χανιά (Οχυρά Θέσις), ενώ στα αρνητικά οι υπερβολικές δολοπλοκίες και οι χαρακτήρες των ηρώων: ή πολύ καλοί ή πολύ κακοί.

[Olga · Rating 4 out of 5]

Επιτέλους μια αξιόλογη γραφή, αβίαστη, πλούσια! Για ένα παράξενο λόγο δεν είχα ξαναδιαβάσει Καλπουζο και ο λόγος που αγόρασα το βιβλίο είναι η κρητική καταγωγή αλλά πραγματικά το απόλαυσα. Το τέλος της ιστορίας μου φάνηκε λίγο βιαστικό αλλά μπροστά στη πραγματικά σοβαρή δουλειά του συγγραφέα όσο αφορά τα ιστορικά στοιχεία και τη γλώσσα είναι το ελάχιστο! Μπράβο! Να το αγοράσετε το βιβλίο. Αξίζει να υποστηρίζονται τέτοιες ποιοτικές γραφές

[Eve Neocleous · Rating 4 out of 5]

ωραίο αλλά είχε πολλή περιττή πληροφορία