Ludwig

by Jana Antonissen

Vijf jaar na de ontbinding van het Berlijnse cultexperiment onder leiding van Ludwig von Sachsenheim wordt Mira Maselis gedwongen haar eigen rol onder ogen te zien. De schaamte ver voorbij herinnert ze zich alles. Hoe beïnvloedde haar toetreding tot Ludwigs raadselachtige Neue Gesellschaft de gespannen verhouding met haar vader? In hoeverre was zij medeplichtig aan alle grensoverschrijdingen, groot en klein? En voelt ze zich daar wel voldoende schuldig over?


Ludwig is een gedurfde debuutroman waarin Jana Antonissen voelbaar maakt wat verlies met mensen doet in een wereld waarin steeds minder ruimte is voor morele ambiguïteit.

153 pages, Kindle Edition

Published April 1, 2025

Reviews

[Lisa Verhelst · Rating 2 out of 5]

Cool girl kiest voor nihilisme in Berlijn, the novel.

Ik ben op een queeste om Nederlandstalige vrouwelijke auteurs te lezen om te vinden wat ik vond in zovele Nigeriaanse, Amerikaanse, Ierse, Chileense, Engelse, Palestijnse ... pennen die mijn lijfboeken schreven. Voorlopig met weinig succes, maar omdat ik er zo naar hunker, wil ik echt begrijpen waarom een boek als Ludwig me niet smaakt. Een poging tot een recensie dan maar.

Ik denk dat ik eraan uit ben. Jana Antonissen is in essentie een cool girl. Ze kan hangen met de mannen van De Morgen, met wie ze kan oogrollen over de laatste excessen van woke. Ze rookt en drinkt en gelooft nergens echt in en vanuit die positie kan ze overal kritiek op uiten met spitsvondige sneren. Maar waar sta je dan wel voor? In een interview zegt ze dat ze veel vragen stelt maar geen antwoorden biedt, omdat die minder spannend zijn. Ze geeft het voorbeeld van de distopie, die een verschrikkelijke wereld aftekent en meer tot denken zet dan een moralistische utopie.

Daarom lezen we vandaag een boek met de titel Ludwig, een soort cultleider, zonder helderheid over wie hij is, wat zijn waarden zijn en wat de NG probeert te bereiken. We lezen vooral wat hij niet is, wat zijn project komaf mee wil maken. Hypocrisie. Kruiperigheid. De Maatschappij van Tegenwoordig.

Jammer genoeg werkt dat niet voor mij. Ik vind het lui en weinig inspirerend. De these van het boek is dat mensen zowel dader als slachtoffer kunnen zijn en naast het feit dat dit niet zo nieuw is, is het ook de slaglijn van luie opiniemakers die tekeergaan tegen alles en iedereen die wel een standpunt inneemt. Je weet wel, die journalisten die columns schrijven over hoe we in een ongenuanceerde wereld van kampen en echokamers zitten, terwijl het hoogste goed toch 'met elkaar in gesprek gaan en elkaar begrijpen' is - want heeft extreemrechts niet een beetje gelijk, zijn Zionisten niet ook een beetje slachtoffer, gaat woke niet een beetje te ver?

Ik ga zoveel beter op oprechte boodschappen van schrijvers die echt iets proberen vertellen. Neem nu de beste distopie die ik tot nu toe las, namelijk The Parable of The Sower en The Parable of the Talents van Octavia Butler. Hoe duister en apocalyptisch - en dichtbij de wereld van vandaag - de boeken ook zijn, ze zitten vol hoop. Butler kiest wel voor antwoorden. Wat ons zal redden, is volgens haar gemeenschap, kindness, spiritualiteit, flexibiliteit en radicaal optimisme. Dat is niet cool, dat klinkt naïef, soft en linkiewinkie, maar dat raakt me tot in mijn ziel.

De enige manier om dat te bereiken, is keuzes maken, uit de vaagheid treden en naar het concrete te gaan. Is Mira dader of slachtoffer? Dat kunnen we alleen bepalen als we weten dat ze in de praktijk deed. Eroverheen walsen om over abstracte ideeën te filosoferen is cool, maar weinig verhelderend.

Kunnen we ook in België en Nederland vrouwen de kans geven niet cool te zijn voor ze een boek mogen schrijven?

Tot slot nog even een persoonlijke irritatie en ik houd hem tot het einde omdat dit soort opmerkingen zo frivool en mierenneukerig zijn - maar fuck, de taal! Dit boek leest als een slechte vertaling van een Duitse tekst, zo vol zit het met tegenwoordige deelwoorden, 'deze' als terugwijzende voornaamwoorden en zinnen met 20 komma's, zoals

"Even waren zijn wenkbrauwen geïrriteerd samengeklit, zodra hij zag dat ik het zag had hij zich herpakt, een verhandeling aangevat over zijn werkmethodes, hoe hoog hij de journalistieke code in het vaandel droeg, hoe onontbeerlijk hij onpartijdigheid, nauwkeurigheid en wat weet ik nog allemaal achtte."

of

"Enkel die neopopulistisch-fascistische kruisbestuiving, steeds gretiger afname vindend, lijkt nog rotsvaste overtuigingen aan te reiken."

Wat staat hier?! Hoezo moet ik elke zin drie keer herlezen, het onderwerp vruchteloos zoekend, alvorens ik de toedracht vat? (see what I did there, ik kan het ook!)

Weet je hoeveel moeilijker het is een oprecht idee helder op te schrijven en er met je hele lijf achter staan, met je hart op tafel. Maar dan steel je het mijne.

[Jochen · Rating 4 out of 5]

4.1* - Graag gelezen, al had ik het graag in één ruk kunnen uitlezen, denk dat een doorleesdag het boek nog meer deugd doet. Ik begrijp de opmerkingen over de vaagheid van personages, plot, einde... alleen ben ik daar zelf wel fan van, dus handig meegenomen.

[Laura Van Rijnsbergen · Rating 1 out of 5]

Heel vaag boek, helaas begrijp ik het niet. Voor mijn gevoel wordt er nooit uitgelegd wat de NG is, wat het ‘experiment’ is, waar iedereen zo gechoqueerd van is, waarom blijkbaar Ludwig zo een groot effect heeft op mensen, wat de relatie is tussen alle namen die verder niet echt een karakter krijgen (Szerena, Ali, Sacha, Dean, Peter?), wat er is gebeurd en waarom het experiment gestopt is. En met zoveel gaten wordt het voor mij niet echt een verhaal.

[Hannah Magerman · Rating 2 out of 5]

Ik ben in een constante status van verwardheid en Ludwig brengt me niets anders dan frustratie teweeg. De inconsistentie, het hak-op-de-tak narratief en het continue motief van zwijgend vertellen leidde me louter tot onwetendheid. Over wat gaat het nu feitelijk? Alles wordt gezegd en tevens wordt er niets gezegd. Ik weet alles van het sociaal-artistieke cultexperiment NG maar eigenlijk weet ik niets. Ik ken Ludwig door en door, doch kan ik geen enkele typische karaktertrek bedenken. Ik voel me net zoals de vader van Mira die zich ergert aan haar vage motieven en warrige non-verklaringen. IK BEN ZO IN DE WAR. WAT GEBEURT ER?

MAAR, wat ik niet kan wegnemen van Jana Antonissen is dat haar schrijfstijl prachtig en lyrisch is. Dankzij haar mooie zinnen en dure woordjes vloog ik wel in een ruk door het boek (desalniettemin in complete verwardheid). Sterk geschreven maar helaas snapte ik er niets van en ben ik maar weinig geïnspireerd.

[Julia · Rating 1 out of 5]

Ik heb hier echt niks uitgehaald… behalve dat een sekte ook wel soms cool is misschien

[Tine Leempoels · Rating 5 out of 5]

In het begin was het wat zoeken, maar eens je mee bent in het verhaal leest het boek heel vlot. Ik kon het boek moeilijk wegleggen en heb het in een paar keer uitgelezen. Het boek zet aan tot nadenken over verschillende thema’s. Het daagt de lezer uit om te reflecteren over universele onderwerpen, maar ook over hetgeen vandaag de dag maatschappelijk relevant is. Ik ben persoonlijk heel erg fan van haar schrijfstijl en vond het boek zeker en vast een aanrader. Ik hoop dat er nog boeken van haar zullen volgen.

[Annelien · Rating 5 out of 5]

Een verhaal van schaamte (aangrenzende woede?), manipulatie, giftig ego, maar vooral schuld of je eigen waarheid?

Leest heel vlot, al was het begin wat zoekende.

[looneybooks79 · Rating 3 out of 5]

http://looneybooks79.blog/2025/04/18/...

Jana Antonissen schreef een intens boek over toxische relaties tussen mensen op zowel persoonlijk als professioneel vlak in een modern artistiek Berlijn dat zijn donkerste kant laat zien, aan de hand van Ludwig. Hij is de leider van een kunstexperiment NG (Neue Gesellschaft) waarbij hij mensen, die allemaal op de één of andere manier een trauma hebben dat hun leven overheerst, samenbrengt. Mira (die zelf een trauma heeft na het verlies van iemand dicht bij haar) helpt hem daarbij, niet goed beseffend in welk wespennest ze zich werkt. Ook zij moet de grenzen tussen het aanvaardbare aftasten. Het project is een manier om samen te leven in een zelfstandige en zelfbedruipende gemeenschap waarbij Ludwig als een soort sekteleider deze mensen benadert

Hierdoor ontstaat een geweldig toxische sfeer tussen de leden van deze gemeenschap en moet Mira hier ook grensoverschrijdend gedrag toepassen, via (seksuele) experimenten. De vraag hierbij die gesteld moet worden is: 'Hoe ver kan je gaan en waar trek je een grens?'

Dit boek voelt als een weerspiegeling van een me-too beweging binnen de kunstwereld die recent ook naar voren is gekomen waarbij een aantal kunstenaars zich hebben vergrepen aan vrouwen of door een toxische werksfeer te creeëren heel wat mensen ongemakkelijk deden voelen in hun job. (Ik noem hierbij geen namen maar wie de actualiteit de laatste jaren volgde weet over wie het gaat)

Het boek gaat over een geweldig schuldgevoel dat je alleen doet achterblijven en dat relaties doet verzieken. Als een snijdend mes (ook op de cover van dit boek zien we die messen in de naam Ludwig) snijden de antagonisten van dit verhaal (ook al denken ze dat ze goed doen) doorheen dit verhaal en doorheen de leden van het gezelschap!

Dit boek voelde voor mij aan als een sektarische versie van 'The Lord of the Flies' maar dan met Berlijn op de achtergrond als een matte painting. Een Berlijn met een hoek af!

[Nicky Cremers · Rating 3 out of 5]

Op één dag uitgelezen en door het schrijftalent van Jana Antonissen zat ik er ook helemaal in. Jana’s talent voor scherpe filosofische opmerkzaamheden met nihilistische pointe, waardoor ik haar columns zo graag lees en ik ook uitkeek naar dit boek, komen voortreffelijk tot uiting in Mira’s innerlijke reflecties. Toch slechts 3 sterren omdat het verhaal door gebrek aan uitwerking niet genoeg beklijfd. Als lezer blijf ik te buitengesloten van het incrowdgevoel van de NG en blijf ik achter met “maar wat is er nu gebeheuuurd?”. Meer details over de gebeurtenissen zouden ook interessant geweest zijn om de eigen morele weegschaal te bevragen.
Maar Ludwig kan tellen als debuut en is een prima leeservaring.

[Lola Paulsch · Rating 3 out of 5]

Intelligent, Vlaams, Berlijns. Het verhaal is intrigerend maar er ontbreken voor mij dingen. Hoewel dat ook weer bijdraagt aan de mystiek en onheilspellende sfeer die er hangt. De verteller komt onbetrouwbaar op me over en als je dat in gedachten houdt, komt het boek meer tot zijn recht, denk ik. Ik kwam net niet helemaal mee, het plot lijkt ergens naartoe te werken maar de belofte wordt niet ingelost. De taal is zo slim en intelligent dat ik er wel van heb genoten, eerste hoofdstuk misschien wel het beste.

[Lena Put · Rating 2 out of 5]

ik was niet helemaal mee denkik

[Lukas Kestens · Rating 3 out of 5]

Scherp en bij momenten poëtisch geschreven, maar het verhaal zelf komt nooit echt helemaal van de grond, lijkt me.

[Leen A. · Rating 5 out of 5]

Prachtig en intelligent geschreven, doet je nadenken, niet alleen door het kern-verhaal, maar ook door de interessante bespiegelingen van de personages met scherpe analyses van de maatschappij en quotes die me meermaals het boek even lieten neerleggen om verder over na te denken.

Wel geen gemakkelijk boek, je moet veel zelf afleiden, wat enige concentratie en geduld vraagt, maar het is de beloning dubbel en dik waard !

[Lena · Rating 5 out of 5]

Ludwig is eigen- en scherpzinnig. Jana Antonissen durft ongemakkelijke maar ook prangende vragen te stellen over macht, grensoverschrijding en het verlangen naar zelfoverstijging en collectiviteit. Het boek zit vol (filosofische) beschouwingen en rake observaties over vandaag en is daarbij bij tijden genadeloos grappig. Als je voedingsbodem nodig hebt voor een goed gesprek waarin je elkaar het vuur aan de schenen legt, deel Ludwig uit aan vriend en vijand en richt lekker een leesclub op.

[Coby Poelmans · Rating 3 out of 5]

Het boek zelf is vrij vaag en het laat veel ruimte voor invulling van wat er gebeurd is in de NG. Had graag zelf meer geweten van wat er effectief gebeurd is.

[De Ongeletterde · Rating 3 out of 5]

Ik snap waarom je als auteur maar mondjesmaat informatie weggeeft over het centrale gegeven van het boek maar in "Ludwig" overdrijft Jana Antonissen toch wel wanneer het over het sociaal-culturele experiment gaat van het Berlijnse cultgezelschap Neue Gesellschaft waar hoofdpersonage Mira deel van uitmaakt. Er gebeuren binnen dat experiment in de voorbereidende fase blijkbaar zoveel grensoverschrijdende zaken dat Ludwig, de leider ervan, aangeklaagd wordt. Over het wat en hoe komen we bitter weinig te weten want de auteur richt zich vooral op de beleving van alles rond dit experiment door Mira en haar emotionele staat. Naar mijn gevoel krijgen we naar het eind van de roman iets te veel filosofische beschouwingen waardoor het tempo van de roman, die in de eerste hoofdstukken al wat moeilijk op gang komt, opnieuw ineen zakt. Voor mij is dit een half-geslaagde roman, weliswaar vlot en mooi geschreven maar met toch net iets te veel "schoonheidsfoutjes" om dit boek echt te gaan aanraden aan vrienden en kennissen.

[Zoé Komkommer]

“Hoe de tijd gestold was in mijn vaders Volvo, ons zoals zo vaak vastgepind had. Natuurlijk waren wij het zelf geweest, zo in onze vader- en dochterrol verstard dat het enkel leek alsof de tijd stilstond omdat wij maar bleven zitten - hij aan het stuur, ik op de passagierszetel - terwijl de minuten, uren, weken, maanden, jaren in een rotvaart voorbij denderden, ons stilaan inhaalden.
Dat voortdurende overdoen verraadde dat we het niet anders wilden. De eerste paar jaar na mijn achttiende verjaardag had mijn vader me voor de vorm nog aangemaand lessen te nemen, vervolgens had hij me stilzwijgend overal heen gevoerd. Mijn balling als bijrijder beviel hem best. Door voorgoed zijn passagier te blijven bewaarden we iets van vroeger, van ons twee, iets waar nauwelijks woorden voor bestonden en die in de beslotenheid van mijn vaders Volvo ook niet gevonden dienden worden.”

[Tonya Sudiono · Rating 2 out of 5]

Een artistiek-sociaal experiment is net zo interessant als de uitwerking. Hierbij kwam het niet verder dan een soort Big Brother met artsyfartsy mensen en een vage leider, het had allemaal veel scherper uitgewerkt mogen worden wat mij betreft. Wat er uiteindelijk misgaat blijft in nevelen gehuld en daardoor wordt het nooit echt spannend.

De sluimerende dood van de moeder en de zwangerschap van het hoofdpersonage verleenden het nog enige diepgang, maar uiteindelijk zag ik toch vooral - zoals ze zelf ook beschrijft - een witte welgestelde vrouw wiens papa haar met de Volvo V70 komt ophalen zo gauw als het moeilijk wordt. Terug naar de veilige villawijk in Brussel. Tsja.

Er moet iets op het spel staan en met zo’n vangnet kreeg ik niet dat gevoel.

[Marnix Verplancke · Rating 4 out of 5]

Vijf jaar nadat in Berlijn het experimentele Neue Gesellschaft van cultregisseur Ludwig Von Sachsenheim op een gewelddadig fiasco is uitgelopen, krijgt Mira, ooit sturend lid van dat NG, een journalist achter zich aan die het fijne van de zaak te weten wil komen Maar kent ze dat zelf wel? Ludwig is een roman over de zoektocht naar een gemeenschap wanneer er geen ideologie meer is om die te schragen, over onze neiging om achter modebegrippen aan te hollen en over het verlangen om onszelf te ontdekken en daarbij grenzen op te zoeken en te overschrijden. Het is een roman die de wereld van vandaag toont in al zijn stuurloosheid en ambiguïteit, net zo desoriënterend als die wereld zelf.

[Bruno · Rating 2 out of 5]

Ik zou vanalles uit mijn nek kunnen kletsen, maar laat ik het erop houden dat het uiteindelijk toch niets voor mij is gebleken, dit boek. Het is nochtans een interessante premisse, maar de roman heeft verder eerder beperkte literaire merites.

[Cornelis Van · Rating 5 out of 5]

Fantastisch geschreven en zet aan tot denken

[Aglaia Grommers · Rating 3 out of 5]

Beetje vaag, wel interessant. Het verhaal had een stuk beter uitgewerkt kunnen worden.

[Tibor Verhoeven · Rating 5 out of 5]

clever

[Soetkin Bulcke · Rating 3 out of 5]

Dit boek verdiende een betere uitgever want er zit heel veel in. In de zin dat er nog wat aan gewerkt had kunnen worden om het echt top te maken.

[Jana Stiers · Rating 2 out of 5]

2.5 heel vaag boek, heb vaak pagina's meermaals moeten herlezen omdat ik afgeleid geraakte maar dan toch weer boeiend genoeg om het helemaal uit te lezen

[Anika · Rating 2 out of 5]

Vervelend.

[Elianne van Elderen · Rating 2 out of 5]

Waarom kunnen we niet gewoon aan het begin van het verhaal (of op de achterflap) te horen krijgen wat NG nu eigenlijk is??? Aaaaaa (Ik begon me tijdens het verhaal echt af te vragen of ik het nu gewoon gemist had, en heb zelfs gegoogled of het nu echt bestond en ik het misschien gewoon niet kende, maar dit alles voelde gewoon alsof ik buiten iets gehouden werd als lezer en het allemaal heel incrowd was bedoeld.)