What do you think?
Rate this book
Wat is nou waar?
We leven in explosieve en verwarrende tijden. De gebeurtenissen op het wereldtoneel volgen elkaar in hoog tempo op, met levensveranderende gevolgen voor ons allemaal. Maar wie of wat moet je nog geloven als feiten ineens ook maar een mening zijn, of eenvoudigweg worden vervangen door alternatieve feiten? Als onwelgevallige informatie opeens nepnieuws heet? Als mensen gevangen zitten in bubbels waar je nooit meer wordt
tegengesproken?
Wat je denkt en gelooft, dat doet ertoe. Het beïnvloedt hoe je handelt, op wie je stemt, het bepaalt of je je laat vaccineren, of je gaat protesteren, of je je afkeert van Den Haag en of je de media vertrouwt. Iedereen heeft recht op een eigen mening, maar niet alle meningen zijn evenveel waard. Als goed onderbouwde meningen ooit van belang waren, dan is het nu.
Maar hoe bepaal je je standpunt? Hoe onderscheid je betrouwbare informatie van onbetrouwbare? Vanuit hun wetenschappelijke achtergrond houden Rik Peels en Jeroen de Ridder zich daar dagelijks mee bezig. Op basis van de belangrijkste inzichten uit de filosofie, psychologie en journalistiek bieden zij in dit heldere en overtuigende boek zeven handzame regels om beter te kunnen denken in een wereld die wordt verscheurd door desinformatie en polarisatie.
tegengesproken?
Wat je denkt en gelooft, dat doet ertoe. Het beïnvloedt hoe je handelt, op wie je stemt, het bepaalt of je je laat vaccineren, of je gaat protesteren, of je je afkeert van Den Haag en of je de media vertrouwt. Iedereen heeft recht op een eigen mening, maar niet alle meningen zijn evenveel waard. Als goed onderbouwde meningen ooit van belang waren, dan is het nu.
Maar hoe bepaal je je standpunt? Hoe onderscheid je betrouwbare informatie van onbetrouwbare? Vanuit hun wetenschappelijke achtergrond houden Rik Peels en Jeroen de Ridder zich daar dagelijks mee bezig. Op basis van de belangrijkste inzichten uit de filosofie, psychologie en journalistiek bieden zij in dit heldere en overtuigende boek zeven handzame regels om beter te kunnen denken in een wereld die wordt verscheurd door desinformatie en polarisatie.
265 pages, Kindle Edition
Published March 21, 2025
1 person is currently reading
31 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 3 of 3 reviews
April 1, 2025
Interessant boekje dat je helpt om een beter oordeel te vellen over wat zou kunnen kloppen en wat niet. Er worden ook vele begrippen goed en duidelijk uitgelegd.
Over complotdenkers: "Complotdenkers cultiveren extreem wantrouwen tegenover bepaalde groepen en instituties en overschatten daarbij hun eigen vermogens om kennis te verwerven."
Kennis kan je overigens niet alleen op houtje verwerven. Daarom moet je anderen (kritisch!) vertrouwen. "Goed denken is balanceren tussen eigen inzicht en ervaringen, gezond verstand en getuigenis van anderen, en altijd rekening houden met de mogelijkheid dat jij of anderen ernaast zitten."
Ook moet je opletten van gelijkgestemden. Hoezo? In een groep van gelijkgestemden kan een soort wedstrijd ontstaan over wie het stelligst of radicaalst durft te zijn. Ook dat duwt de mening van de groep verder een kant op. Feit is dat experimenten overal ter wereld dit groepspolarisatie-effect hebben aangetoond. Groepen van gelijkgestemden zijn broeihaarden voor stellige en extreme opvattingen.
Je kan bovenstaande een beetje tegengaan door voor 'tegendenkers' te zorgen. Je kan een of meer mensen aanduiden die tegengas moeten geven en extra moeten letten op informatie en argumenten die tegen de trend van de groep ingaan. Dat opvattingen door groepsprocessen uit de bocht kunnen vliegen is niet zo erg, je moet alleen maar vangrails neerzetten.
Ook gaat het over informatiebubbels en echokamers. Een echokamer is 'erger' dan een informatiebubbel, want bubbels zijn makkelijker te doorprikken, en echokamers moeilijker om te ontsnappen. De schrijvers geven wel een bizar voorbeeld van iemand die ontsnapt uit een echokamer. Een PVV'er werd... moslim! Mij lijkt dat eerder op het inruilen van de ene echokamer voor de andere, maar soit...
De auteurs citeren ook John Ioannidis, de "wereldberoemde arts en onderzoeker". Blijkbaar zijn ze er niet van op de hoogte dat deze mens wel heel bekend staat voor het verspreiden van desinformatie over COVID-19. Ioannidis beweert tot op de dag van vandaag dat COVID-19 minder schadelijk is dan de griep. Wat een blunder van de auteurs dat ze net deze man citeren in een boek over 'waarheid'!
Wat deze blunder nog erger maakt, is dat we enkele bladzijden verder lezen dat we moeten opletten voor 'expertisekolonialisme': experts die zich in het wetenschappelijk debat ver buiten hun eigen vakgebied uitspreken over vanalles en nog wat.
Maar het kan nóg erger: volgens de auteurs zijn er ook positieve aanwijzingen die juist wel duiden op expertise. Een goed trackrecord van correcte uitspraken, kloppende verklaringen, of uitgekomen voorspellingen, bijvoorbeeld over het verloop van een pandemie. John Ioannidis deed de voorspelling dat COVID-19 rond de 10.000 Amerikanen het leven zou kosten. Maar er zijn meer dan 1,2 miljoen Amerikanen gestorven door COVID-19!
Al bij al is dit best een interessant boek, dat wel degelijk helpt om een betere mening te vormen over wat al dan niet waar is, en alles daartussen. Wel een flatertje dat de auteurs kwakzalver John Ioannidis als 'expert' hebben neergezet.
Over complotdenkers: "Complotdenkers cultiveren extreem wantrouwen tegenover bepaalde groepen en instituties en overschatten daarbij hun eigen vermogens om kennis te verwerven."
Kennis kan je overigens niet alleen op houtje verwerven. Daarom moet je anderen (kritisch!) vertrouwen. "Goed denken is balanceren tussen eigen inzicht en ervaringen, gezond verstand en getuigenis van anderen, en altijd rekening houden met de mogelijkheid dat jij of anderen ernaast zitten."
Ook moet je opletten van gelijkgestemden. Hoezo? In een groep van gelijkgestemden kan een soort wedstrijd ontstaan over wie het stelligst of radicaalst durft te zijn. Ook dat duwt de mening van de groep verder een kant op. Feit is dat experimenten overal ter wereld dit groepspolarisatie-effect hebben aangetoond. Groepen van gelijkgestemden zijn broeihaarden voor stellige en extreme opvattingen.
Je kan bovenstaande een beetje tegengaan door voor 'tegendenkers' te zorgen. Je kan een of meer mensen aanduiden die tegengas moeten geven en extra moeten letten op informatie en argumenten die tegen de trend van de groep ingaan. Dat opvattingen door groepsprocessen uit de bocht kunnen vliegen is niet zo erg, je moet alleen maar vangrails neerzetten.
Ook gaat het over informatiebubbels en echokamers. Een echokamer is 'erger' dan een informatiebubbel, want bubbels zijn makkelijker te doorprikken, en echokamers moeilijker om te ontsnappen. De schrijvers geven wel een bizar voorbeeld van iemand die ontsnapt uit een echokamer. Een PVV'er werd... moslim! Mij lijkt dat eerder op het inruilen van de ene echokamer voor de andere, maar soit...
De auteurs citeren ook John Ioannidis, de "wereldberoemde arts en onderzoeker". Blijkbaar zijn ze er niet van op de hoogte dat deze mens wel heel bekend staat voor het verspreiden van desinformatie over COVID-19. Ioannidis beweert tot op de dag van vandaag dat COVID-19 minder schadelijk is dan de griep. Wat een blunder van de auteurs dat ze net deze man citeren in een boek over 'waarheid'!
Wat deze blunder nog erger maakt, is dat we enkele bladzijden verder lezen dat we moeten opletten voor 'expertisekolonialisme': experts die zich in het wetenschappelijk debat ver buiten hun eigen vakgebied uitspreken over vanalles en nog wat.
Maar het kan nóg erger: volgens de auteurs zijn er ook positieve aanwijzingen die juist wel duiden op expertise. Een goed trackrecord van correcte uitspraken, kloppende verklaringen, of uitgekomen voorspellingen, bijvoorbeeld over het verloop van een pandemie. John Ioannidis deed de voorspelling dat COVID-19 rond de 10.000 Amerikanen het leven zou kosten. Maar er zijn meer dan 1,2 miljoen Amerikanen gestorven door COVID-19!
Al bij al is dit best een interessant boek, dat wel degelijk helpt om een betere mening te vormen over wat al dan niet waar is, en alles daartussen. Wel een flatertje dat de auteurs kwakzalver John Ioannidis als 'expert' hebben neergezet.
June 9, 2025
Peels en de Ridder geven een goed overzicht hoe je kritisch kunt denken om te komen tot een zuiver beeld van war waar is en wat niet. Het zijn eenvoudige principes maar goed dat ze op een rijtje worden gezet:
. Wees kritisch op je eigen denken. Waar komen je overtuigingen vandaan en kloppen ze eigenlijk wel ? Welke informatie heb ik gebruikt en wat laat ik liggen? Je maakt keuzes in je opvattingen en het is belangrijk dat je dat zoveel mogleijk bewust doet.
. Verander wekelijks van mening . Clifford stelt dat je pas iets moet geloven als er voldoende bewijsmateriaal voor is. Stel jezelf dus geregeld de vraag of je voldoende bewijsmateriaal hebt voor je mening. Ga op zoek naar dat materiaal en als dat wijst op iets anders dan je huidige mening, verander je mening dan. Bewijs,ateriaal verandert ook in de loop van de tijd en het is raar daar niets mee te doen.
. Vertrouw kritisch. Zelfstandig denken is een prachtig ideaal maar het gaat in onze tijd veel meer om op welke bronnen van informatie je kunt vertrouwen en waarom. Uitgangspunt is een basisvertrouwen en vervolgens goed opletten opleugend en desinformatie. Gebruik common sense ‘de gemeenschappelijke wijsheid die de mensheid in dd loop van de eeuwen heeft opgebouwd’ zoals de Schotse filosoof Thomas Reid voorstelt. Het bekendste voorbeeld van ontspoord vertrouwen in anderen is zonder twijfel complotdenken. Dit is van alle tijden. Ze zijn schadelijk als ze hele groepen beschuldigen van duistere plannen. Meestal hebben ze een moeizame relatie met bewijsvoering. Als iemand tegenbewijs aandraagt wordt dat vertaald als ziet de complotdenker dat als het zoveelste bewijs van het complot. Goed denken is balanceren tussen eigen inzicht en ervaringen, gezond verstand en getuigenis van anderen en altijd rekening houden met de mogelijkheid dat jij of anderen ernaast zitten.
. Ontbubbel je opvattingen. Er is veel samenhang tussen identiteit en denken. Appiah zegt het zo ‘Mensen stemmen niet voor wat ze willen. Ze stemmen voor wie ze zijn.’ Gelijkgestemdheid is gevaarlijk, zo leidde de Bulgarenfraude uiteindelijk naar het toeslagenschandaal. Het leidt ook naar tribale intellectuele arrogantie. Zoek ideeen buiten je comfortzone buiten je informatiebubbel en echokamers (die leren anderen te wantrouwen, zoals in Amerika jegens de mainstream media.). Let op dat je nieuwe informatie en nieuwe perspectieven opzoekt.
.Organiseer twijfel Voor een gegronde mening moet je soms terug naar de bron. De reformatie is zo’n moment geweest, de kerk beriep zich op concilies traditie en het gezag van de paus en bewoog verder weg bij de bronnen van de geschriften waardoor misstanden ontstonden zoals de aflaatwaar niets over in de bijbel stond. Het gaat om gezonde scepsis zoals dubbelblind onderzoek, verificatie maar ook falsificatie (weerleggen van hypotheses en theorieën). Bronnen die vertrouwen verdienen: persoonlijke informatie, ervaringsdeskundigheid,
. Besteed je ideeën uit. De vraag is dan ‘wat maakt iemand en expert?’ Het heeft te maken met keer op keer iets ervaren en testen en daar lering uit trekken. Zulke experts zijn nelangrijk voor meningvorming maar je moet ze ook niet blindelings bertrouwen. Daarom is het goed na te gaan of er consensus is tussen experts. Het is duidelijk dat de wetenschap steeds voort schrijdt en dat de meningen van de experts dus ook veranderen.
.Negeer het nieuws. Nieuws bestaat uit sensarionele, uitzonderlijke, negatieve, recente gebeurtenissen’ (Rob Wijnberg). Bb veel aandacht voor polarisatie in het nieuws terwijl onderzoek aantoont dat dat bog maar de vraag is. Je wordt achterdochtig en wantrouwend van nieuws, lees vaker de achtergrondstudies. Het taalgebruik en framing werkt ook niet altijd mee daardoor worden vaak tegenstrijdigheden aangezet.
Volgens de schrijvers worden deze regels samengebonden door moed, het valt niet altijd mee om deze regels ook te volgen. Ik kan me daar wel in vinden, je maakt je niet altijd populair door de eegels te volgen maar je bent wel eerlijk naar jezelf en verantwoordelijk en dat lijkt me een groot goed.
. Wees kritisch op je eigen denken. Waar komen je overtuigingen vandaan en kloppen ze eigenlijk wel ? Welke informatie heb ik gebruikt en wat laat ik liggen? Je maakt keuzes in je opvattingen en het is belangrijk dat je dat zoveel mogleijk bewust doet.
. Verander wekelijks van mening . Clifford stelt dat je pas iets moet geloven als er voldoende bewijsmateriaal voor is. Stel jezelf dus geregeld de vraag of je voldoende bewijsmateriaal hebt voor je mening. Ga op zoek naar dat materiaal en als dat wijst op iets anders dan je huidige mening, verander je mening dan. Bewijs,ateriaal verandert ook in de loop van de tijd en het is raar daar niets mee te doen.
. Vertrouw kritisch. Zelfstandig denken is een prachtig ideaal maar het gaat in onze tijd veel meer om op welke bronnen van informatie je kunt vertrouwen en waarom. Uitgangspunt is een basisvertrouwen en vervolgens goed opletten opleugend en desinformatie. Gebruik common sense ‘de gemeenschappelijke wijsheid die de mensheid in dd loop van de eeuwen heeft opgebouwd’ zoals de Schotse filosoof Thomas Reid voorstelt. Het bekendste voorbeeld van ontspoord vertrouwen in anderen is zonder twijfel complotdenken. Dit is van alle tijden. Ze zijn schadelijk als ze hele groepen beschuldigen van duistere plannen. Meestal hebben ze een moeizame relatie met bewijsvoering. Als iemand tegenbewijs aandraagt wordt dat vertaald als ziet de complotdenker dat als het zoveelste bewijs van het complot. Goed denken is balanceren tussen eigen inzicht en ervaringen, gezond verstand en getuigenis van anderen en altijd rekening houden met de mogelijkheid dat jij of anderen ernaast zitten.
. Ontbubbel je opvattingen. Er is veel samenhang tussen identiteit en denken. Appiah zegt het zo ‘Mensen stemmen niet voor wat ze willen. Ze stemmen voor wie ze zijn.’ Gelijkgestemdheid is gevaarlijk, zo leidde de Bulgarenfraude uiteindelijk naar het toeslagenschandaal. Het leidt ook naar tribale intellectuele arrogantie. Zoek ideeen buiten je comfortzone buiten je informatiebubbel en echokamers (die leren anderen te wantrouwen, zoals in Amerika jegens de mainstream media.). Let op dat je nieuwe informatie en nieuwe perspectieven opzoekt.
.Organiseer twijfel Voor een gegronde mening moet je soms terug naar de bron. De reformatie is zo’n moment geweest, de kerk beriep zich op concilies traditie en het gezag van de paus en bewoog verder weg bij de bronnen van de geschriften waardoor misstanden ontstonden zoals de aflaatwaar niets over in de bijbel stond. Het gaat om gezonde scepsis zoals dubbelblind onderzoek, verificatie maar ook falsificatie (weerleggen van hypotheses en theorieën). Bronnen die vertrouwen verdienen: persoonlijke informatie, ervaringsdeskundigheid,
. Besteed je ideeën uit. De vraag is dan ‘wat maakt iemand en expert?’ Het heeft te maken met keer op keer iets ervaren en testen en daar lering uit trekken. Zulke experts zijn nelangrijk voor meningvorming maar je moet ze ook niet blindelings bertrouwen. Daarom is het goed na te gaan of er consensus is tussen experts. Het is duidelijk dat de wetenschap steeds voort schrijdt en dat de meningen van de experts dus ook veranderen.
.Negeer het nieuws. Nieuws bestaat uit sensarionele, uitzonderlijke, negatieve, recente gebeurtenissen’ (Rob Wijnberg). Bb veel aandacht voor polarisatie in het nieuws terwijl onderzoek aantoont dat dat bog maar de vraag is. Je wordt achterdochtig en wantrouwend van nieuws, lees vaker de achtergrondstudies. Het taalgebruik en framing werkt ook niet altijd mee daardoor worden vaak tegenstrijdigheden aangezet.
Volgens de schrijvers worden deze regels samengebonden door moed, het valt niet altijd mee om deze regels ook te volgen. Ik kan me daar wel in vinden, je maakt je niet altijd populair door de eegels te volgen maar je bent wel eerlijk naar jezelf en verantwoordelijk en dat lijkt me een groot goed.
Read
April 2, 2025Niet uitgelezen
Displaying 1 - 3 of 3 reviews