Protesteren voor beginners. Over verzet en rebellie

by Lodewijk van Oord

Of het nu gaat om het klimaat, racisme, vrouwenrechten of de oorlog in Gaza: overal ter wereld gaan mensen weer de straat op om op een geweldloze manier te demonstreren. In 'Protesteren voor beginners' neemt Lodewijk van Oord de lezer mee in de geschiedenis van het vreedzame verzet tegen oorlog, geweld en onrecht. De basisprincipes die komedieschrijver Aristofanes in de Griekse Oudheid beschreef blijken in de twintigste-eeuwse praktijk van Mahatma Gandhi en Martin Luther King nog even toepasbaar. Hoe wérkt geweldloos verzet? Waarom is de ene protestbeweging succesvol en de andere niet? Van Oord vraagt zich ook af waarom sommige verzetsleiders, zoals Nelson Mandela, wel voor geweld kozen en waarom vreedzame demonstraties soms toch ontaarden in geweld en wetteloosheid. Welke rol speelt de heersende macht in dit proces? En waarom is humor zo belangrijk om het protest in leven te houden? 'Protesteren voor beginners' is een prikkelend essay dat de deur opent naar een herwaardering van het recht in opstand te komen tegen onrecht en te strijden voor een vrije en rechtvaardige samenleving.

Genres: Nonfiction, Politics

128 pages, Paperback

Published February 25, 2025

About the author

Lodewijk van Oord (Madrid, 1977) woont al het grootste deel van zijn leven in het buitenland. Na zijn studies in Leiden en Utrecht doceerde hij in een twaalfde eeuws kasteel op de kliffen van Wales. Hij debuteerde met gedichten in De Revisor en publiceerde verhalen, essays en opiniestukken in verschillende dagbladen en literaire tijdschriften. Zijn bijdragen werden meermaals genomineerd voor literaire prijzen. Voor het verhaal ‘Thesmophoria’ won hij de Nieuw Proza Prijs 2011.

In 2010 verruilde Van Oord het kasteel in Wales voor de heuvels van Swaziland, waar hij onderwijsdirecteur werd aan het Waterford Kamhlaba, de eerste en lange tijd enige multiraciale school in Afrika. Sinds 2014 woont en werkt hij in het Italiaanse dorpje Duino, nabij Triëst.

Reviews

[Corjan · Rating 4 out of 5]

Na het in eerste instantie als onbevredigend op mij overkomende slot, bij nader inzien vastgesteld dat ik dit een goed boekje vind.
Van Oord schrijft goed (maar de VS zijn wel in meervoud) en biedt behalve een historisch perspectief op geweldloos protest(eren) ook inzicht in wat er allemaal komt kijken bij een goed voorbereide geweldloze protestactie – en dat daarnaar bijvoorbeeld tamelijk grondig wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan.
Het contrast met minder welwillend protest werkt ook verhelderend in deze schets.
Dat geweldloosheid op verschillende manieren behoorlijk uitdagend (bedoeld) is, en waarom het niet altijd goed wordt volgehouden om daarbij te blijven, is naar mijn idee overtuigend beschreven.
De keuze van actuele inhoudelijke cases draagt wat mij betreft bij aan het belang van dit boekje, en dus van het serieus overwegen van protesteren als handelwijze.

“Verdiep je in de geschiedenis van het publieke verzet en je krijgt de indruk dat elk maatschappelijk onrecht zijn eigen protestbeweging baart, een geboorte die in woord en geschrift wordt bijgestaan door de verloskundigen van de geest: de filosoof, de schrijver, de publieke intellectueel.”

“Als we erkennen dat geweld de wederkerige afhankelijkheid van onze sociale wereld aantast, (...) dan is geweld tegen de ander ook altijd geweld tegen onszelf.”

[Anne Mooij · Rating 5 out of 5]

'De heersende macht is geen machthebber, maar gemachtigde: het initiatief om de machtiging in stand te houden blijft altijd in handen van de bevolking. Elke keer als één burger diens instemming intrekt, verliest de regering een stukje macht. Hoe meer burgers ongehoorzaam worden, hoe meer macht de macht verliest.'

In een toegankelijk essay vergelijkt Van Oord verschillende vormen van (geweldloos) verzet, en analyseert waarom het ene verzet slaagt en de ander niet. Daarnaast laat het de verschillende vormen van reacties die de macht heeft zien, waardoor de patronen voorspelbaar en duidelijk worden: je wordt genegeerd, daarna uitgelachen en daarna tegengewerkt. Ik vond het soms hoopgevend, soms frustrerend. Het heeft me in elk geval veel voer gegeven om actie-scepticie mee om de oren te slaan.

Afsluitend: actievoeren heeft zin, je uitspreken en verzet heeft zin. Je hebt het recht om te rebelleren. En dat recht moet beschermd worden.

[Bart Van Thuyne · Rating 4 out of 5]

Een mooie introductie tot geweldloos verzet met verwijzingen naar Ghandi, Martin Luther King, Angela Davis,... En ook de Provo-beweging in Amsterdam in de jaren '60 die ook voor humor zorgde met hun ludiek verzet (zoals "molenaar" scanderen i.p.v. "moordenaar"). De laatste hoofdstukken belichten meer de Palestijnse strijd om te tonen hoe het gezag omgaat met protest.
Het essay eindigt met een oproep tot herwaardering van verzet. Opstandigheid is des mensen en het recht op rebellie is verankerd in de Universele Verklaring van de rechten van de mens.
"Until we are all free, we are none of us free."

[Wout]

Leuke theoretische introductie voor eenieder die wilt beginnen met zich verzetten tegen het Grote Onrecht.

[Lauri van Oosterom · Rating 4 out of 5]

Vrij theoretisch boek met goede voorbeelden van activisme over de hele wereld. Geeft een duidelijke introductie tot geweldloos verzet. Hopelijk een inspiratiebron voor velen!

[Marjolein Schut · Rating 4 out of 5]

Prettig dun boek dat me aan het denken zet over (geweldloos verzet en rebellie. Elk verzet kent provocatie. En wanneer is rebellie gerechtvaardigd?
Historisch overzicht van de oude Grieken (de vrouwen beslechten de strijd tussen Athene en Sparta) via Ghandi en Mandela naar nu: de acties op universiteiten voor Gaza/ tegen de banden van universiteiten met Israel.

[Kjeld Botter · Rating 5 out of 5]

Leest snel weg. Fijn reis-formaat ook.

[Annette Van · Rating 5 out of 5]

Leerzaam, ontstaan en ontwikkeling van protesteren met actuele ontwikkelingen

[Jeroen · Rating 4 out of 5]

Een zeer duidelijk en goed boek voor iedereen die wat activisme in zich heeft!

[Tim · Rating 5 out of 5]

Ik heb super veel geleerd door dit boekje. Het is actueel en ontzettend goed geschreven. Dit was voor mij een goede eerste kennismaking met het concept van geweldloos verzet en de geschiedenis ervan.