Soldaat-hovenier: Een liefde tussen hemel en hel

by Joris Vermassen

Alois, een Vlaamse hovenier, neemt in 1914 afscheid van zijn geliefde Clothilde om te gaan vechten tegen de vijand. Joris Vermassen schreef en tekende dit liefdesverhaal, geïnspireerd door het dagboek van zijn grootvader. Een verstilde geschiedenis in een wondermooi stukje Frankrijk, over fysiek en mentaal gehavende mensen, over eenzaamheid en vriendschap, en over de helende kracht van natuur en kunst.

Genres: Graphic Novels, Graphic Novels Comics

472 pages, Paperback

First published March 11, 2025

About the author

Joris Vermassen is schrijver, docent, kunstenaar en onderzoeker. Hij geeft o.a. les aan de School of Arts Gent. Hij werkt aan een doctoraat in de kunsten. Zijn alter ego Fritz (Van den Heuvel) was een pionier van de Vlaamse stand-up comedy. Hij debuteerde met De verdwenen stembanden en is scenarist van de bekroonde jeugdstrip De Bamburgers. Zijn strips en cartoons worden gepubliceerd in o.a. Humo en De Standaard Avond.

Reviews

[Ilse · Rating 5 out of 5]

Wereldklasse.

Adembenemende graphic novel die me net zoals Vermassens vorige Het zotte geweld tot tranen toe heeft geroerd.

[Jeroen Decuyper · Rating 5 out of 5]

“Want het schone is niets dan het begin der verschrikking” (p. 8)


We schrijven oktober 1870. Een oude man zit stilzwijgend en stokstijf voor zich uit te staren in een van de twee ovale zalen van het Musée de l’Orangerie in Parijs. Beide zalen zouden door Claude Monet zelf ontworpen zijn om de weerspiegeling van licht en water van de Waterlelies (Nymphéas) volledig tot hun recht te laten komen. “Saving Private Ryan”-gewijs gaan de openingsbeelden over in beelden van de zomer van 1914 en komt het hoofdpersonage van deze magistrale graphic novel in beeld.

Soldaat Aloïs wordt, ondanks zijn leeftijd en een eerdere legerdienst, onder de wapens geroepen. Hij neemt afscheid van zijn verloofde Clothilde met de belofte voor de kerstperiode terug te zijn, maar die belofte wordt moeilijk wanneer blijkt dat de oorlog langer duurt dan initieel gedacht. Bij zijn aanmelding ontmoet hij zijn vroegere brother in arms, Raymond, met wie hij van hier naar daar wordt verplaatst. Tot ze over de Franse grens ingekwartierd worden en hij een andere rol krijgt toebedeeld, die van hovenier.

Verder helpt hij gewonde en verminkte soldaten herstellen door tuinen aan te leggen en opnieuw leven in de verwoeste landschappen te brengen. Zijn dienstjaren worden afgewisseld door een briefwisseling met zijn verloofde Clothilde en breken het snelle vertelritme van het verhaal. Via die briefwisseling blijven beiden met elkaar verbonden, terwijl de afstand tussen hen – zowel fysiek als mentaal – steeds groter wordt.

Sobere en soms bedrieglijk eenvoudig getekende, ontroerend en meesterlijke graphic novel. Net als "Un long dimanche de fiançailles" (Jean-Pierre Jeunet) en het recentere "Au revoir là-haut" (Albert Dupontel - de film meer dan de graphic novel) weet dit verhaal het perfecte evenwicht te houden tussen een zoektocht naar schoonheid en verstilling enerzijds en de gruwel en de miserie van de Eerste Wereldoorlog anderzijds.

[looneybooks79 · Rating 5 out of 5]

http://looneybooks79.blog/2025/04/11/...

Alois, een Vlaamse hovenier, wordt opgeroepen om te strijden tegen de Duitsers nadat deze in 1914 ons land zijn binnengevallen. Hij neemt afscheid van Clothilde, zijn geliefde, en gaat richting Breendonk om daar, als oudgediende, zijn vroegere vechtkameraad Raymond Samyn tegen te komen en om er als vestingsoldaten hun land te verdedigen. Maar al snel wordt duidelijk dat de overmacht van de bezetter te groot is en dat deze oorlog met nieuwe soort wapens wordt gevoerd: tanks, vliegtuigen, zeppelins...

Aloïs en Raymond kunnen vluchten en komen aan de Belgische kust terecht, in De Panne en de loopgraven van Diksmuide. Er wordt geen eerlijke oorlog gevochten: noch van de bezetters die met die nieuwe vreselijke wapens een slachtveld achterlaten, noch door de eigen ranken die discrimineren... dik tegen de zin van Raymond maar Aloïs vindt het zijn Christelijke plicht om verder te doen. En dan raakt hij Raymond kwijt... en belandt hij in Vernon, nabij Giverny (op drie uur met de trein van Parijs) waar een centrum wordt opgericht om gewonde Belgische soldaten op te vangen en een doel te geven, iets waar ze na de oorlog ook nog mee aan de slag kunnen gaan. En daar past Aloïs perfect bij, vooral door zijn kennis als hovenier, want hij mag de gewonde soldaten een opleiding geven als tuinier.

Tijdens zijn verblijf ter plekke komt hij in contact met de schilder Claude Monet, die intussen al een stuk in de tachtig is en wiens ogen al een stuk minder goed werken, maar die toch nog volop bezig is met schilderen. Namelijk zijn lelies in zijn eigen tuin zijn het favoriete onderwerp van zijn canvas. Er wordt namelijk een museum geopend in Parijs waar deze zullen mogen hangen (L'Orangerie en ja ze hangen daar nog steeds!). Bij Monet leert hij ook zijn dienster kennen, Marie. En net zo wreed als de oorlog is, kan ook de liefde in oorlogstijden zijn want hij valt als een blok voor Marie, terwijl thuis, in het bezette Gent, Clothilde op Aloïs wacht om met hem te kunnen trouwen. Wat moet Aloïs doen? Gaan voor Marie of toch wachten tot de oorlog voorbij is en trouwen met zijn geliefde Clothilde?

Aan de hand van prachtige tekeningen, soms echt weergaloos en wreed (net zoals een oorlog is), afgewisseld met briefwisseling tussen Aloïs en Clothilde leren we het verhaal van de grootvader van Joris Vermassen kennen en leren we het verhaal van een wrede oorlog die honderd jaar later nog steeds het onderwerp is van vele films, boeken en in dit geval een fantastisch mooie maar hartverscheurende, eerlijke en wrede graphic novel! Joris Vermassen gebruikte het dagboek van zijn grootvader, Aloïs, om dit verhaal te kunnen construeren. Meer dan tien jaar is Joris ermee bezig geweest om het verhaal van Aloïs te kunnen vertellen. En hij is daar in mijn opinie heel goed in geslaagd en heeft met deze turf (470 pagina's maar geen enkele pagina verveelt!) zijn grootvader eer aangedaan!

En voor zij die twijfelen of oorlog een smerige zaak is? Dan is dit verhaal het zoveelste bewijs dat we eigenlijk beter de geschiedenis eens grondig zouden moeten bestuderen en leren niet dezelfde fouten te maken. Maar dat, vrees ik, zal wishful thinking zijn, vermoed ik.

[Manu Van Haverbeke · Rating 5 out of 5]

Soms word je zo hard meegezogen in een verhaal, dat het lijkt alsof je er zelf middenin staat. En dat is bij het lezen van dit mooie verhaal ook het geval. Je voelt je al snel verbonden met Alois, de hoofdrolspeler, als hij wordt opgeroepen om ons land te verdedigen bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. Dat het geen vrolijke tocht wordt, is geen spoiler. Maar dit verhaal bevat toch een aantal lichtpuntjes die het menselijke aspect mooi naar boven brengen. Knap staaltje vertel- en tekenwerk Joris!!

[Mehsi · Rating 3 out of 5]

Een mooi boek over de eerste wereldoorlog. Over verschrikkingen, vriendschap, liefde, natuur, Monet, en meer. De art paste er ook zeer goed bij.

Helaas niet leuk, Alois die vreemdging. En al vond ik de toevoeging van de brieven maar had ze in gewoon font gezet en niet cursief, ik heb het geprobeerd te lezen maar ik kreeg hoofdpijn en gaf het gewoon op.

[Johan Gevers · Rating 5 out of 5]

Een juweeltje van een boek. Joris Vermassen heeft een 'graphic novel' afgeleverd die me niet onberoerd laat. Ik heb de 472 pagina's dan ook in één ruk uitgelezen. Liefde en vriendschap; meesterlijk verteld met alleszeggende beelden. Heel knap vind ik dat. Een absolute aanrader.

[Heidi Van · Rating 5 out of 5]

prachtig en ontroerend

[Koen Claeys · Rating 5 out of 5]

Ik heb hier de brieven liggen die mijn grootvader (langs vaders kant) vanuit een Duits werkkamp naar zijn vriendin, mijn grootmoeder, stuurde, alsook haar antwoorden op zijn brieven. In prachtig handschrift schreven de 2 geliefden mekaar op een formele wijze, lichtjes prozaïsch, verlangend om na de oorlog terug bij elkaar te zijn. Het is lectuur om voor altijd te koesteren.

Dergelijke brieven zijn ook van belang in Vermassens nieuwste beeldroman, ‘Soldaat-hovenier’. Het is een fictief verhaal, geïnspireerd door het dagboek van zijn grootvader. We lezen hoe Alois, een Vlaamse tuinier, de Grote Oorlog heeft beleefd. Hij verlaat zijn verloofde met de belofte heelhuids de oorlog door te komen om daarna zo vlug mogelijk te trouwen. Helaas blijkt de oorlog langer te duren dan men verwachtte …

Ik heb urenlang geboeid gelezen…meegesleept door de belevenissen van Alois. Het is meer geworden dan een boek over wat oorlog allemaal teweeg brengt. Het gaat over vriendschap, verlangen, kunst, geloof, poëzie, plichtsgevoel,…
Joris Vermassen heeft enorm veel research gestoken in de totstandkoming van het verhaal. Het tekenwerk, het perfect samenkomen van beeld en woord, meer dan 450 pagina’s lang, is een ware tour de force.

‘Het Zotte Geweld’, zijn eerste graphic novel uit 2014, maakte bij mij al een diepe indruk (heb die zelfs een tweede keer gekocht toen het ook in hardcover verscheen). Deze ‘Soldaat-hovenier’ is opnieuw een tijdloos boek dat klaarligt om een plek te vinden in vele lezersharten.

[Dorien · Rating 5 out of 5]

Schitterend!!!

[Regine Dereze · Rating 5 out of 5]

Zo mooi, in één ruk uitgelezen.

[Raf Verbeke · Rating 4 out of 5]

dit was echt heel nice maar die ene pagina waar Alois klaarkomt in de vorm van Marie waarna een hert zijn sperma oplikt staat nu wel in mijn netvlies gebrand

[Evelien Janssen · Rating 5 out of 5]

Prachtig gewoon, ondanks het feit dat het over WO 1 gaat. Een meesterwerk over vijf jaar miserie, eenzaamheid, maar ook vriendschap en liefde.

[Roeliox · Rating 4 out of 5]

4,5 *