Repatrland '45. Drogi Polaków na Ziemie Odzyskane

by Tomasz Bonek

Nazwano ich repatriantami, wrzucono do tygla i próbowano przetopić na jednolitą masę.

Jedni jechali tu z niemieckich obozów koncentracyjnych, bo nie mieli dokąd wracać – ich domy po wojnie nie stały już w Polsce. Innych przez Syberię wygnano z Kresów Rzeczypospolitej. Byli też i tacy, którzy sami wyruszyli w podróż w nieznane z centralnej Polski, Podhala i Wielkopolski. Łączyło ich tylko jedno – wszystkich propagandziści przekonywali, że przybywają na bogate „Ziemie Odzyskane”. Ale one okazały się „dzikim zachodem”, obcą planetą.

Ich trudnych przeżyć nie dało się opisać wykwintnym językiem poematów. Odtwarzali więc swoje doświadczenia, jak tylko potrafili i czuli – każdy inaczej, ale zawsze całym sobą.

Oto opowieści o naszych przodkach przybywających od 1945 roku na nową „ziemię obiecaną”, nie do szklanych, lecz ceglanych, poniemieckich domów i kamienic. Do kosmopolitycznego Repatrlandu, w którym mieli zatrzymać się tylko na chwilę, a zostali na pokolenia.

352 pages, Hardcover

First published May 7, 2025

Reviews

[Ania Jeżyna · Rating 3 out of 5]

To bardzo ważna dla mnie książka: taka, która pozwoliła mi zrozumieć losy mojej rodziny: mity, baśnie i traumy, które przywieźli ze sobą na te ziemie, i w których nigdy do końca się nie zadomowili.

Brakowało mi jednak pewnej klamry. Rozumiem koncepcję lektury przypominającej przeglądanie porozrzucanych, wyciągniętych ze strychu dokumentów, w których brakuje wielu fragmentów, ale momentami miałam wrażenie, że to raczej zbiór rozmów, ważnych, lecz pozbawionych tego jednego elementu, który mógłby spajać całość i powiedzieć coś wiecej o tożsamości.

Ogromny plus za rozdział Apokalipsa o tych mroczniejszych aspektach działań ss na terenach Dolnego Śląska, dzięki temu jeszcze lepiej rozumiem, jak bardzo ambiwalentne musi mieć emocje moja babcia w stosunku do tych ziem.

[Lina · Rating 5 out of 5]

Zdecydowanym atutem tej książki jest narracja - od niektórych rozdziałów po prostu nie się oderwać, inne są jak filmowy efekt przeskoku w czasie do wspomnień. Drugą zaletą jest prywatny charakter opowieści i przeżyć - nie są to abstrakcyjne historie rodem z podręcznika, tutaj poznajemy całe rodziny i rozpoznajemy bohaterów na licznych fotografiach. Kilka historii należy do obcych czytelnikowi osób, kilka do autora książki, jedna do znanej nam aktorki, Renaty Pałys - dzięki temu zebrane opowieści tworzą ciekawy kalejdoskop przeżyć tylu ludzi. Ostatnią zaletą jest świeżość opowiadanych historii. To jest, raczej niż skupienie się na największych obozach zagłady, poznajemy historię obozu pracy schowanego w lesie pod Wrocławiem. Poznajemy także historię odgruzowywania Wrocławia tropem pierwszego prezydenta miasta. Słowem, każdy znajdzie tu coś interesującego - rodziny zabrane na roboty do Niemiec, na zesłanie na Syberię, osadzone w obozach niemieckich...

[Robert Stokłosa · Rating 3 out of 5]

Reportaż historyczny o różnych drogach Polaków na tzw. Ziemie Odzyskane. Autor nie odkrywa Ameryki, ale poszerza horyzonty. Może być.