What do you think?
Rate this book
Le Quatrième Mur
« L'idée de Sam était belle et folle : monter l'Antigone de Jean Anouilh à Beyrouth. Voler deux heures à la guerre, en prélevant dans chaque camp un fils ou une fille pour en faire des acteurs. Puis rassembler ces ennemis sur une scène de fortune, entre cour détruite et jardin saccagé. Samuel était grec. Juif, aussi. Mon frère en quelque sorte. Un jour, il m'a demandé de participer à cette trêve poétique. Il me l'a fait promettre, à moi, petit théâtreux de patronnage. Et je lui ai dit oui. Je suis allé à Beyrouth le 10 février 1982, main tendue à la paix. Avant que la guerre ne m'offre brutalement la sienne... »
336 pages, Mass Market Paperback
First published August 21, 2013
113 people are currently reading
2804 people want to read
About the author
Sorj Chalandon
26 books223 followersSorj Chalandon est un journaliste et écrivain français.
Sorj Chalandon is a French journalist and writer.
Sorj Chalandon is a French journalist and writer.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 357 reviews
May 8, 2021
RESTIAMO UMANI
Questa è la foto che Georges si porta dietro in Libano dentro il taccuino: è stata scattata il 4 febbraio 1944 la sera che fu rappresentata l’Antigone di Jean Anouhil al Theatre de l'Atelier nella Parigi occupata dai nazisti.
La quarta parete è quella che delimita il palcoscenico e separa gli attori dal pubblico: un’entità immaginaria che separa la luce dal buio, le voci dal silenzio.
La si spezza, la si penetra dando le spalle agli altri attori, guardando e rivolgendosi direttamente al pubblico.
Questa è il Barakat di Beirut, magnifica costruzione degli anni venti, che è passata alla storia come la Casa Gialla, posta in posizione strategica sulla linea verde, abitata da cecchini. Qui Georges ha il suo primo incontro con la guerra vera.
Questo è il mio primo incontro con Chalandon, giornalista cronista reporter e scrittore. Un incontro intenso. La sua storia mi ha stregato, la sua scrittura un pochino meno: frasi spesso troppo corte, che accumulano enfasi. Ma nell’insieme, forma e contenuto da trattenere, da godere, da assaporare e ripensare.
Sam è un antifascista greco. Qui un’immagine dal bel film “Zeta - L’orgia del potere” di Costa-Gavras, 1969.
Il romanzo inizia sull’onda del ’68, il Maggio francese, il Movimento che a Parigi dura anche nel decennio seguente: impegno politico, militanza, manifestazioni pro Palestina, cortei contro la guerra in Vietnam, volantini, ciclostile, scontri e botte coi fascisti.
Georges ci vive in mezzo, ne fa parte al cento per cento. Lì incontra sua moglie e insieme fanno una bimba.
E lì incontra Sam, diminuitivo di Samuel, profugo greco sopravvissuto alle torture dei colonnelli dittatori, ebreo di Salonicco che ha perso i genitori ad Auschwitz.
Sam Akunis è un regista di teatro, così come Georges. Sam decide di mettere in scena l’Antigone di Jean Anouhil (scritta nel 1941 e portata in scena per la prima volta nel 1944, nella Parigi collaborazionista occupata dai nazisti). Decide di farlo a Beirut dilaniata dalla guerra civile.
L'Œuf era il maggiore cinema nel Libano negli anni '50. Durante la guerra civile ne è stata distrutta una parte considerevole.
1982: nella capitale trasformata in tiro al bersaglio, crivellata, smembrata, dove la morte è all’ordine del giorno, il greco Sam vuole portare il testo di Anouhil in un vecchio cinema sventrato dai proiettili, senza tetto e solo tre pareti, posto proprio sulla linea verde.
Ma Sam si ammala, e non è una malattia tenera, di quella che passano presto. Così chiama il suo amico Georges e gli impone una promessa: vai a dirigere la pièce al posto mio – gli attori sono già scelti, e sono sunniti e sciti, palestinesi, drusi, maroniti, un’armena e una caldea. Rappresentano tutte le fazioni del campo di battaglia: li portiamo insieme, li uniamo per una sola rappresentazione, un gesto d’inclusione, un messaggio di pace, una prova d’alternativa, per dimostrare che l’arte unisce e collega e supera le barriere.
Quel che resta del vecchio teatro Dome di Beirut, progettato dall’architetto libanese Joseph Philippe Karam negli anni Sessanta.
Georges pronuncia la promessa, lascia a casa moglie e figlia, parte per Beirut, viene recuperato dall’autista/interprete, un druso. Incontra gli attori, inizia le prove, rischia la vita. Ma ci prova, e sembra riuscire: forse ce la faranno a far sospendere il fuoco per qualche ora, il breve tempo del loro spettacolo.
Il Barakat, la Casa Gialla.
Però, con la guerra in corso, quella guerra, tra bombe granate e raffiche, la quarta parete non può esistere, si dissolve, la finzione lascia il campo alla realtà.
E la realtà è quella dell’orrore di Sabra e Shatila, il 18 settembre del 1982, poche ore dopo che gli assassini sono andati via.
Un’esperienza che segna, marchia, difficile da assimilare e metabolizzare: il dramma di quanti sono disperatamente impotenti a fermare le devastazioni causate da una guerra, dallo sfogo della violenza.
Nel romanzo di Chalandon si parla di questo quadro di Elie Kanaan, due figure di donna immerse nella nebbia, o nel fumo.
Ho sentito echi suggestioni, e profumi, di qualche altro ottimo libro: Da A a X e Lillà e Bandiera di John Berger (anche se Chalandon è meno lirico e più enfatico), ho rivissuto il bel film di Denis Villeneuve Incendies. Non tanto per i temi, più per il tono, per gli umori.
Leggendo si piange, e ne vale la pena.
E adesso non mi resta che chiedere perdono ai sogni, proprio come il titolo del prossimo romanzo di Chalandon che voglio leggere.
Restiamo umani è il titolo della raccolta di reportage firmati da Vittorio Arrigoni prima di essere ucciso.
Un’altra opera del pittore Elie Kanaan (1926 – 2009).
Questa è la foto che Georges si porta dietro in Libano dentro il taccuino: è stata scattata il 4 febbraio 1944 la sera che fu rappresentata l’Antigone di Jean Anouhil al Theatre de l'Atelier nella Parigi occupata dai nazisti.
La quarta parete è quella che delimita il palcoscenico e separa gli attori dal pubblico: un’entità immaginaria che separa la luce dal buio, le voci dal silenzio.
La si spezza, la si penetra dando le spalle agli altri attori, guardando e rivolgendosi direttamente al pubblico.
Questa è il Barakat di Beirut, magnifica costruzione degli anni venti, che è passata alla storia come la Casa Gialla, posta in posizione strategica sulla linea verde, abitata da cecchini. Qui Georges ha il suo primo incontro con la guerra vera.
Questo è il mio primo incontro con Chalandon, giornalista cronista reporter e scrittore. Un incontro intenso. La sua storia mi ha stregato, la sua scrittura un pochino meno: frasi spesso troppo corte, che accumulano enfasi. Ma nell’insieme, forma e contenuto da trattenere, da godere, da assaporare e ripensare.
Sam è un antifascista greco. Qui un’immagine dal bel film “Zeta - L’orgia del potere” di Costa-Gavras, 1969.
Il romanzo inizia sull’onda del ’68, il Maggio francese, il Movimento che a Parigi dura anche nel decennio seguente: impegno politico, militanza, manifestazioni pro Palestina, cortei contro la guerra in Vietnam, volantini, ciclostile, scontri e botte coi fascisti.
Georges ci vive in mezzo, ne fa parte al cento per cento. Lì incontra sua moglie e insieme fanno una bimba.
E lì incontra Sam, diminuitivo di Samuel, profugo greco sopravvissuto alle torture dei colonnelli dittatori, ebreo di Salonicco che ha perso i genitori ad Auschwitz.
Sam Akunis è un regista di teatro, così come Georges. Sam decide di mettere in scena l’Antigone di Jean Anouhil (scritta nel 1941 e portata in scena per la prima volta nel 1944, nella Parigi collaborazionista occupata dai nazisti). Decide di farlo a Beirut dilaniata dalla guerra civile.
L'Œuf era il maggiore cinema nel Libano negli anni '50. Durante la guerra civile ne è stata distrutta una parte considerevole.
1982: nella capitale trasformata in tiro al bersaglio, crivellata, smembrata, dove la morte è all’ordine del giorno, il greco Sam vuole portare il testo di Anouhil in un vecchio cinema sventrato dai proiettili, senza tetto e solo tre pareti, posto proprio sulla linea verde.
Ma Sam si ammala, e non è una malattia tenera, di quella che passano presto. Così chiama il suo amico Georges e gli impone una promessa: vai a dirigere la pièce al posto mio – gli attori sono già scelti, e sono sunniti e sciti, palestinesi, drusi, maroniti, un’armena e una caldea. Rappresentano tutte le fazioni del campo di battaglia: li portiamo insieme, li uniamo per una sola rappresentazione, un gesto d’inclusione, un messaggio di pace, una prova d’alternativa, per dimostrare che l’arte unisce e collega e supera le barriere.
Quel che resta del vecchio teatro Dome di Beirut, progettato dall’architetto libanese Joseph Philippe Karam negli anni Sessanta.
Georges pronuncia la promessa, lascia a casa moglie e figlia, parte per Beirut, viene recuperato dall’autista/interprete, un druso. Incontra gli attori, inizia le prove, rischia la vita. Ma ci prova, e sembra riuscire: forse ce la faranno a far sospendere il fuoco per qualche ora, il breve tempo del loro spettacolo.
Il Barakat, la Casa Gialla.
Però, con la guerra in corso, quella guerra, tra bombe granate e raffiche, la quarta parete non può esistere, si dissolve, la finzione lascia il campo alla realtà.
E la realtà è quella dell’orrore di Sabra e Shatila, il 18 settembre del 1982, poche ore dopo che gli assassini sono andati via.
Un’esperienza che segna, marchia, difficile da assimilare e metabolizzare: il dramma di quanti sono disperatamente impotenti a fermare le devastazioni causate da una guerra, dallo sfogo della violenza.
Nel romanzo di Chalandon si parla di questo quadro di Elie Kanaan, due figure di donna immerse nella nebbia, o nel fumo.
Ho sentito echi suggestioni, e profumi, di qualche altro ottimo libro: Da A a X e Lillà e Bandiera di John Berger (anche se Chalandon è meno lirico e più enfatico), ho rivissuto il bel film di Denis Villeneuve Incendies. Non tanto per i temi, più per il tono, per gli umori.
Leggendo si piange, e ne vale la pena.
E adesso non mi resta che chiedere perdono ai sogni, proprio come il titolo del prossimo romanzo di Chalandon che voglio leggere.
Restiamo umani è il titolo della raccolta di reportage firmati da Vittorio Arrigoni prima di essere ucciso.
Un’altra opera del pittore Elie Kanaan (1926 – 2009).
March 16, 2019
«Ο τέταρτος τοίχος» είναι μια έντονη, αναγκαία ψευδαίσθηση που διατηρεί την τέχνη προφυλαγμένη και βαριά οπλισμένη.
Την προστατεύει απο τις άμυνες των θεατών, τις παρεμβολές των παρορμήσεων τους και τις επιβολές των συναισθηματικών τους εκρήξεων.
Ο τέταρτος τοίχος, είναι μια προστασία απο το ανέφικτο.
Θέατρο μπροστά στον πόλεμο,
Τέχνη ενάντια στις μάχες, αρχαία τραγωδία οπλισμένη, εχθρική, ματωμένη, ακατανίκητη και νεκρή. απέναντι στην τραγωδία που διέπεται απο το δράμα της σφαγής, του μίσους, της βίας, του αίματος και της στάχτης απο καμμένη τρέλα.
Ο τέταρτος τοίχος προστατεύει απο τα θραύσματα των εσωτερικών μας εκρήξεων μα αποκαλύπτει το πως κερδίζεται η εξουσία απο μια ηττημένη Ιστορία, όταν όλα είναι πλέον μη αναστρέψιμα.
Η τραγωδία που περιγράφεται σε αυτό το ασφυκτικά σκληρό και συγκλονιστικό χρονικό της πολεμικής ουτοπίας δεν μπορεί να εκφραστεί με λέξεις, παύει ο λόγος, επικρατεί η παγωμένη σιωπή, η τρομερή ησυχία πριν απο τις εκκωφαντικές εκρήξεις που διαμελίζουν ανυπεράσπιστους θεούς και θάβουν με άμμο, λάσπη, αίμα, ιδρώτα και σωματικά υγρά ατόφιας ανθρωπιάς τους πιστούς τους.
Σε αυτό το βιβλίο πολεμούν οι Θεοί της ανύπαρκτης διαφοράς.
Αυτοί που είναι πνευματικά απαράλλακτοι σε κάθε θρησκευτική Σέκτα, μα παίζουν θέατρο και υποδύονται τους ξεχωριστούς ώστε οι οπαδοί τους να ορκίζονται με θάνατο στην μοναδικότητα τους.
Να ανάβουν κεριά απο πτώματα και οίκτο για να λάμψει η πιστοποίηση τους, για να καταλάβουν θέσεις που δεν τους ανήκουν, στην πλατεία της οικουμένης των θρησκευτικών παραστάσεων, εκεί, όπου ο κάθε πιστός βλέπει τον θεό του πρωταγωνιστή σε έργα ανίερα και ριζοσπαστικά, χωρίς τεχνάσματα σκηνοθετικά και συγγραφικές παραλλαγές, μονάχα με οργή, απελπισία και απόγνωση.
Με τον βρομικο νόμο ενός κατασκευασμένου πεπρωμένου, με τάφους γεμάτους εκεχειρίες και οικογενειακές αναμνήσεις φρίκης και κτηνωδίας.
Ο Σαμουήλ, Έλληνας, Εβραίος απο τη Θεσσαλονίκη κουβαλάει τις ταφόπλακες των προγόνων του απο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αγωνίζεται κατά της χούντας των συνταγματαρχών και τυχαία στην Γαλλία συναντάει τον Ζωρζ (Σαλαντόν) όπου και ενώνονται με αδελφική φιλία και αγάπη.
Ο Ζωρζ, ακτιβιστής, αριστερός, τρομοκράτης, αιώνιος φοιτητής, αθεράπευτα μάχιμος σκηνοθέτης σε εκκολαπτόμενες αντιφασιστικές παραστάσεις και πολιτικό απομεινάρι κάποιου Μαη του ‘68, αγνοεί την αλήθεια των πεποιθήσεων του.
Ο Σαμουήλ έχει σχέδιο, έχει όνειρο ζωής να ανεβάσει μία θεατρική τραγωδία στην καρδιά του Εμφυλίου στην Βηρυττό.
Το έργο, που πατάει όλες τις χορδές της σκουριασμένης απο το αίμα καρδιάς του, είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλή, διασκευασμένη απο τον Ζαν Ανούιγ.
Ένα εξεγερμένο, αδύνατο και εξαίσιο πλάσμα που πετάει έναν κόκκο άμμου στο πτώμα του αδερφού της κόντρα στον πανίσχυρο νόμο των δυνατών.
Η σύγχρονη Αντιγόνη κατάγεται απο τη Μέση Ανατολή και εναντιώνεται σε κάθε μορφή εξουσίας πέρα απο τον στενό οικογενειακό κύκλο των βασιλιάδων του Σοφοκλή.
Οι ηθοποιοί που διαλέγει ο Σαμουήλ στο έργο του Ανούιγ ανήκουν σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, Φαλαγγίτες, Δρούζοι, Παλαιστίνιοι, σιίτες. Αρμένιοι, Χαλδαίοι.
Ευφυέστατο και ευφάνταστο το συμβολιστικό διακύβευμα της παράστασης, όταν θα πρέπει να συναντηθούν τα μέλη των σπαρασσόμενων μερών και μέσω της Τέχνης να ακυρωθούν τα όπλα, να σκοτωθεί ο πόλεμος,να θαφτούν στην άβυσσο της λήθης τα μακελειά, να υπερβούν οι εκδοχές τα πρότυπα και να ζωντανέψει η αυταπάτη.
Μια ανθρωπιστική αυταπάτη παντοτινής κατάπαυσης πυρών, προστατευόμενη απο τον τέταρτο τοίχο της διαχωριστικής πράσινης γραμμής που ορίζει η Τέχνη και κερδίζει στην επικράτεια με διαφορά η ειρήνη.
Πρόκειται για ένα συνταρακτικό βιβλίο που κόβει την ανάσα με φαινομενική και άγρια απλότητα.
Όλη η άμμος που χύνεται στο πτώμα του νεκρού αδελφού-του καταδικασμένου να μην ταφεί-για να μη φαγωθεί απο τα σκυλιά. καταλήγει στα μάτια, το στόμα και το λαιμό του αναγνώστη.
Δεν αναρρώνεις ποτέ απο το ταξίδι αυτό στα σύνορα του Λιβάνου.
Ο Σαλαντόν έχει μια σοκαριστικά επιβλητική και όμορφη γραφή, απογυμνωμένη, με σπάνια δεινότητα περιγραφικής έντασης και ακραία ακρίβεια σε βαθμό κακουργήματος.
Έτσι, προκύπτει ένα τρομερό, ένα ασυμβίβαστο έργο αληθινών γεγονότων για το μακελειό της δεκαετίας του‘80 στον Λίβανο όπου η βία γίνεται μη βιώσιμη.
💯⭕️🛑⭕️💯
Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς!!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ!!
Την προστατεύει απο τις άμυνες των θεατών, τις παρεμβολές των παρορμήσεων τους και τις επιβολές των συναισθηματικών τους εκρήξεων.
Ο τέταρτος τοίχος, είναι μια προστασία απο το ανέφικτο.
Θέατρο μπροστά στον πόλεμο,
Τέχνη ενάντια στις μάχες, αρχαία τραγωδία οπλισμένη, εχθρική, ματωμένη, ακατανίκητη και νεκρή. απέναντι στην τραγωδία που διέπεται απο το δράμα της σφαγής, του μίσους, της βίας, του αίματος και της στάχτης απο καμμένη τρέλα.
Ο τέταρτος τοίχος προστατεύει απο τα θραύσματα των εσωτερικών μας εκρήξεων μα αποκαλύπτει το πως κερδίζεται η εξουσία απο μια ηττημένη Ιστορία, όταν όλα είναι πλέον μη αναστρέψιμα.
Η τραγωδία που περιγράφεται σε αυτό το ασφυκτικά σκληρό και συγκλονιστικό χρονικό της πολεμικής ουτοπίας δεν μπορεί να εκφραστεί με λέξεις, παύει ο λόγος, επικρατεί η παγωμένη σιωπή, η τρομερή ησυχία πριν απο τις εκκωφαντικές εκρήξεις που διαμελίζουν ανυπεράσπιστους θεούς και θάβουν με άμμο, λάσπη, αίμα, ιδρώτα και σωματικά υγρά ατόφιας ανθρωπιάς τους πιστούς τους.
Σε αυτό το βιβλίο πολεμούν οι Θεοί της ανύπαρκτης διαφοράς.
Αυτοί που είναι πνευματικά απαράλλακτοι σε κάθε θρησκευτική Σέκτα, μα παίζουν θέατρο και υποδύονται τους ξεχωριστούς ώστε οι οπαδοί τους να ορκίζονται με θάνατο στην μοναδικότητα τους.
Να ανάβουν κεριά απο πτώματα και οίκτο για να λάμψει η πιστοποίηση τους, για να καταλάβουν θέσεις που δεν τους ανήκουν, στην πλατεία της οικουμένης των θρησκευτικών παραστάσεων, εκεί, όπου ο κάθε πιστός βλέπει τον θεό του πρωταγωνιστή σε έργα ανίερα και ριζοσπαστικά, χωρίς τεχνάσματα σκηνοθετικά και συγγραφικές παραλλαγές, μονάχα με οργή, απελπισία και απόγνωση.
Με τον βρομικο νόμο ενός κατασκευασμένου πεπρωμένου, με τάφους γεμάτους εκεχειρίες και οικογενειακές αναμνήσεις φρίκης και κτηνωδίας.
Ο Σαμουήλ, Έλληνας, Εβραίος απο τη Θεσσαλονίκη κουβαλάει τις ταφόπλακες των προγόνων του απο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αγωνίζεται κατά της χούντας των συνταγματαρχών και τυχαία στην Γαλλία συναντάει τον Ζωρζ (Σαλαντόν) όπου και ενώνονται με αδελφική φιλία και αγάπη.
Ο Ζωρζ, ακτιβιστής, αριστερός, τρομοκράτης, αιώνιος φοιτητής, αθεράπευτα μάχιμος σκηνοθέτης σε εκκολαπτόμενες αντιφασιστικές παραστάσεις και πολιτικό απομεινάρι κάποιου Μαη του ‘68, αγνοεί την αλήθεια των πεποιθήσεων του.
Ο Σαμουήλ έχει σχέδιο, έχει όνειρο ζωής να ανεβάσει μία θεατρική τραγωδία στην καρδιά του Εμφυλίου στην Βηρυττό.
Το έργο, που πατάει όλες τις χορδές της σκουριασμένης απο το αίμα καρδιάς του, είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλή, διασκευασμένη απο τον Ζαν Ανούιγ.
Ένα εξεγερμένο, αδύνατο και εξαίσιο πλάσμα που πετάει έναν κόκκο άμμου στο πτώμα του αδερφού της κόντρα στον πανίσχυρο νόμο των δυνατών.
Η σύγχρονη Αντιγόνη κατάγεται απο τη Μέση Ανατολή και εναντιώνεται σε κάθε μορφή εξουσίας πέρα απο τον στενό οικογενειακό κύκλο των βασιλιάδων του Σοφοκλή.
Οι ηθοποιοί που διαλέγει ο Σαμουήλ στο έργο του Ανούιγ ανήκουν σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, Φαλαγγίτες, Δρούζοι, Παλαιστίνιοι, σιίτες. Αρμένιοι, Χαλδαίοι.
Ευφυέστατο και ευφάνταστο το συμβολιστικό διακύβευμα της παράστασης, όταν θα πρέπει να συναντηθούν τα μέλη των σπαρασσόμενων μερών και μέσω της Τέχνης να ακυρωθούν τα όπλα, να σκοτωθεί ο πόλεμος,να θαφτούν στην άβυσσο της λήθης τα μακελειά, να υπερβούν οι εκδοχές τα πρότυπα και να ζωντανέψει η αυταπάτη.
Μια ανθρωπιστική αυταπάτη παντοτινής κατάπαυσης πυρών, προστατευόμενη απο τον τέταρτο τοίχο της διαχωριστικής πράσινης γραμμής που ορίζει η Τέχνη και κερδίζει στην επικράτεια με διαφορά η ειρήνη.
Πρόκειται για ένα συνταρακτικό βιβλίο που κόβει την ανάσα με φαινομενική και άγρια απλότητα.
Όλη η άμμος που χύνεται στο πτώμα του νεκρού αδελφού-του καταδικασμένου να μην ταφεί-για να μη φαγωθεί απο τα σκυλιά. καταλήγει στα μάτια, το στόμα και το λαιμό του αναγνώστη.
Δεν αναρρώνεις ποτέ απο το ταξίδι αυτό στα σύνορα του Λιβάνου.
Ο Σαλαντόν έχει μια σοκαριστικά επιβλητική και όμορφη γραφή, απογυμνωμένη, με σπάνια δεινότητα περιγραφικής έντασης και ακραία ακρίβεια σε βαθμό κακουργήματος.
Έτσι, προκύπτει ένα τρομερό, ένα ασυμβίβαστο έργο αληθινών γεγονότων για το μακελειό της δεκαετίας του‘80 στον Λίβανο όπου η βία γίνεται μη βιώσιμη.
💯⭕️🛑⭕️💯
Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς!!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ!!
May 6, 2021
Lebanon
Durante la lettura di questo romanzo, bellissimo e doloroso, sono state tante le suggestioni che mi hanno accompagnata, dalle parole di Jean Anouilh «Ecco. Questi personaggi stanno per rappresentarvi la storia di Antigone. Antigone è quella piccola magra che è seduta là in fondo, e che non dice niente. Guarda dritto davanti a sé. Pensa. Pensa che tra poco sarà Antigone, che sorgerà improvvisamente dalla ragazza magra di carnagione scura, chiusa, che nessuno prendeva sul serio in famiglia e si ergerà sola in faccia al mondo, sola in faccia a Creonte, suo zio, che è il re. Pensa che morirà, che è giovane, e che anche a lei sarebbe piaciuto vivere. Ma non c’è niente da fare. Lei si chiama Antigone e sarà necessario che reciti la sua parte fino in fondo…», intorno a cui tutto ruota
alle immagini di Elie Kanaan,
dalle note del Pie Jesus di Duruflè, alle tante, troppe foto di Beirut e del cinema Dome,
da quelle della Casa Gialla (o Maison Jaune, Bakarat, Beit Beirut), tutti distrutti dalla guerra civile,
agli sguardi e al grido lacerante dei protagonisti musulmani, drusi, ebrei, cristiani, palestinesi, israeliani, libanesi, francesi, greci...tutti vittime e carnefici della stessa storia, tutti attori della stessa tragedia, tutti per un attimo sospeso sognatori della stessa utopia.
Finché non mi sono imbattuta in questo video, pieno di aria e luce, realizzato sulle note della musica anch'essa ariosa di Wim Mertens, e ho potuto respirare, e solo allora riuscire, per un momento, a immaginare il ritorno di Antigone a Beirut.
“Cos’è la Casa Gialla?
Questa volta la palestinese ha alzato gli occhi. Sembrava stupita.
“Il Bakarat, se preferisci“.
Non preferivo niente. Solo capire. E lei spiegava con calma. “Una volta passato il Ring, la tangenziale, arrivi all’incrocio di Sodeco, che segna l’entrata di Ashrafiye, il settore cristiano. La Casa Gialla è là. È un avamposto strategico. Dai suoi tre piani i falangisti controllano ogni settore. Ci sono cecchini a ogni finestra. Se arrivi senza avvisare, muori.
“ E il cinema?“
“Dalla parte opposta, in rue de Damas. Né a ovest né a est, in mezzo“.
Durante la lettura di questo romanzo, bellissimo e doloroso, sono state tante le suggestioni che mi hanno accompagnata, dalle parole di Jean Anouilh «Ecco. Questi personaggi stanno per rappresentarvi la storia di Antigone. Antigone è quella piccola magra che è seduta là in fondo, e che non dice niente. Guarda dritto davanti a sé. Pensa. Pensa che tra poco sarà Antigone, che sorgerà improvvisamente dalla ragazza magra di carnagione scura, chiusa, che nessuno prendeva sul serio in famiglia e si ergerà sola in faccia al mondo, sola in faccia a Creonte, suo zio, che è il re. Pensa che morirà, che è giovane, e che anche a lei sarebbe piaciuto vivere. Ma non c’è niente da fare. Lei si chiama Antigone e sarà necessario che reciti la sua parte fino in fondo…», intorno a cui tutto ruota
alle immagini di Elie Kanaan,
dalle note del Pie Jesus di Duruflè, alle tante, troppe foto di Beirut e del cinema Dome,
da quelle della Casa Gialla (o Maison Jaune, Bakarat, Beit Beirut), tutti distrutti dalla guerra civile,
agli sguardi e al grido lacerante dei protagonisti musulmani, drusi, ebrei, cristiani, palestinesi, israeliani, libanesi, francesi, greci...tutti vittime e carnefici della stessa storia, tutti attori della stessa tragedia, tutti per un attimo sospeso sognatori della stessa utopia.
Finché non mi sono imbattuta in questo video, pieno di aria e luce, realizzato sulle note della musica anch'essa ariosa di Wim Mertens, e ho potuto respirare, e solo allora riuscire, per un momento, a immaginare il ritorno di Antigone a Beirut.
“Cos’è la Casa Gialla?
Questa volta la palestinese ha alzato gli occhi. Sembrava stupita.
“Il Bakarat, se preferisci“.
Non preferivo niente. Solo capire. E lei spiegava con calma. “Una volta passato il Ring, la tangenziale, arrivi all’incrocio di Sodeco, che segna l’entrata di Ashrafiye, il settore cristiano. La Casa Gialla è là. È un avamposto strategico. Dai suoi tre piani i falangisti controllano ogni settore. Ci sono cecchini a ogni finestra. Se arrivi senza avvisare, muori.
“ E il cinema?“
“Dalla parte opposta, in rue de Damas. Né a ovest né a est, in mezzo“.
March 5, 2018
Je ne pense pas avoir les mots pour décrire un tel roman, mais ce qui est sûr, c'est qu'il m'a brisé le cœur ! C'est une histoire très dure, qui m'a fait pleuré comme un bébé alors que je pleure difficilement avec un livre.
La plume de l'auteur est une merveille. Ici, ses phrases courtes apportent un rythme dingue aux paragraphes. Il écrit comme les combattants de son roman tirent avec leurs armes. C'est précis, rapide, intense et ça t'atteint droit au cœur. Et tout est d'une telle poésie que chaque page est bouleversante.
Je ne m'attendais pas du tout à cette fin ... ce roman ne cesse de monter en puissance et les dernières pages m'ont laissée exsangue.
On ne peut que se sentir terriblement humble face à ce récit, devant toute cette souffrance et aussi devant le courage de ceux qui se battent pour la liberté.
Bref c'est un roman à lire absolument mais attention, il vous marquera en profondeur.
La plume de l'auteur est une merveille. Ici, ses phrases courtes apportent un rythme dingue aux paragraphes. Il écrit comme les combattants de son roman tirent avec leurs armes. C'est précis, rapide, intense et ça t'atteint droit au cœur. Et tout est d'une telle poésie que chaque page est bouleversante.
Je ne m'attendais pas du tout à cette fin ... ce roman ne cesse de monter en puissance et les dernières pages m'ont laissée exsangue.
On ne peut que se sentir terriblement humble face à ce récit, devant toute cette souffrance et aussi devant le courage de ceux qui se battent pour la liberté.
Bref c'est un roman à lire absolument mais attention, il vous marquera en profondeur.
September 5, 2021
Ho letto due libri.
E’ come se avessi letto due libri…
Il primo ha molto a che fare col teatro, che sinceramente fra le espressioni culturali correnti (letteratura, musica, cinema, arti figurative, architettura, ecc) è quella per la quale provo minore affinità.
Pieno di riferimenti che vanno da Brecht a Sofocle, da Cechov ad Anouilh soprattutto, il romanzo vede protagonisti un parigino ex sessantottino narrante in prima persona e un regista greco ebreo con un progetto in mente, che definire utopistico è poco: mettere in scena l’Antigone di Jean Anouilh in una Beirut distrutta dai bombardamenti (siamo negli anni ’80) affidandone i ruoli ad interpreti scelti fra le diverse etnie/fazioni che stanno tuttora scannandosi nel Medio Oriente. Il greco Sam, afflitto da malattia mortale, esce pian piano di scena e Georges si vede costretto suo malgrado ad accollarsi la preparazione e l’allestimento dell’opera, fedele alla promessa fatta all’amico.
Confesso che lo stile della narrazione e la caratterizzazione dei personaggi (ed interpreti) non ha coinvolto il mio interesse in modo profondo, così come le dinamiche un po’ di maniera e le interazioni che si vengono a determinare fra di essi, il ruolo che sono chiamati a ricoprire nella pièce e la posizione sociale, familiare, anche militare, che assumono nella vita corrente, trattandosi di attori non professionisti indotti a partecipare all’assurdo progetto in nome di una pace e di una fratellanza ben distanti da tutto ciò che circonda il palcoscenico improvvisato, dove la “quarta parete” aggetta su macerie e rovine della città devastata.
Mentre procedevo un po’ per inerzia nella lettura delle prove dello spettacolo, il secondo libro mi è esploso improvvisamente fra le mani a pag.197 col rombo degli aerei in arrivo: da quel momento nulla è più come prima e le pagine cominciano a bruciare fra le mani.
Dopo lo straordinario impatto emotivo dell’arrivo, o meglio del ritorno, della Guerra, nuove lacerazioni e nuove macerie si sono sovrapposte a quelle preesistenti, rumori laceranti, grida, fuoco, gente in fuga in tutte le direzioni, compresi gli interpreti dell’Antigone, destinati a mai più rincontrarsi insieme ed in alcuni casi proiettati a rientrare nelle rispettive fazioni dell’infinito conflitto. Anche il protagonista Georges è un altro uomo, colpito nel fisico e soprattutto dilaniato nella psiche e nel profondo nell’anima: ferite che neppure il temporaneo ritorno agli affetti in patria sarà in grado di sanare; e soprattutto immagini di uno spettacolo, quello sì del tutto reale, ma orribile e insostenibile, dei corpi e del sangue fra le macerie dei campi di Sabra e Shatila.
E’ come se avessi letto due libri…
Il primo ha molto a che fare col teatro, che sinceramente fra le espressioni culturali correnti (letteratura, musica, cinema, arti figurative, architettura, ecc) è quella per la quale provo minore affinità.
Pieno di riferimenti che vanno da Brecht a Sofocle, da Cechov ad Anouilh soprattutto, il romanzo vede protagonisti un parigino ex sessantottino narrante in prima persona e un regista greco ebreo con un progetto in mente, che definire utopistico è poco: mettere in scena l’Antigone di Jean Anouilh in una Beirut distrutta dai bombardamenti (siamo negli anni ’80) affidandone i ruoli ad interpreti scelti fra le diverse etnie/fazioni che stanno tuttora scannandosi nel Medio Oriente. Il greco Sam, afflitto da malattia mortale, esce pian piano di scena e Georges si vede costretto suo malgrado ad accollarsi la preparazione e l’allestimento dell’opera, fedele alla promessa fatta all’amico.
Confesso che lo stile della narrazione e la caratterizzazione dei personaggi (ed interpreti) non ha coinvolto il mio interesse in modo profondo, così come le dinamiche un po’ di maniera e le interazioni che si vengono a determinare fra di essi, il ruolo che sono chiamati a ricoprire nella pièce e la posizione sociale, familiare, anche militare, che assumono nella vita corrente, trattandosi di attori non professionisti indotti a partecipare all’assurdo progetto in nome di una pace e di una fratellanza ben distanti da tutto ciò che circonda il palcoscenico improvvisato, dove la “quarta parete” aggetta su macerie e rovine della città devastata.
Mentre procedevo un po’ per inerzia nella lettura delle prove dello spettacolo, il secondo libro mi è esploso improvvisamente fra le mani a pag.197 col rombo degli aerei in arrivo: da quel momento nulla è più come prima e le pagine cominciano a bruciare fra le mani.
Dopo lo straordinario impatto emotivo dell’arrivo, o meglio del ritorno, della Guerra, nuove lacerazioni e nuove macerie si sono sovrapposte a quelle preesistenti, rumori laceranti, grida, fuoco, gente in fuga in tutte le direzioni, compresi gli interpreti dell’Antigone, destinati a mai più rincontrarsi insieme ed in alcuni casi proiettati a rientrare nelle rispettive fazioni dell’infinito conflitto. Anche il protagonista Georges è un altro uomo, colpito nel fisico e soprattutto dilaniato nella psiche e nel profondo nell’anima: ferite che neppure il temporaneo ritorno agli affetti in patria sarà in grado di sanare; e soprattutto immagini di uno spettacolo, quello sì del tutto reale, ma orribile e insostenibile, dei corpi e del sangue fra le macerie dei campi di Sabra e Shatila.
December 16, 2018
Ich glaube, daß ich Fiktion und Wirklichkeit noch nie verwechselt habe, wenn ich sie auch mehr als einmal miteinander vermischt habe […]. Zum zweiten Mal zitiere ich diesen ersten Satz aus Javier Marias Schwarzer Rücken der Zeit, denn hier in diesem Buch war ich mir selbst nicht mehr sicher, ob ich einen Roman lese oder in der schockierenden Wirklichkeit des libanesischen Bürgerkriegs der 1980er Jahre angekommen bin.
Christen gegen Schiiten gegen Drusen gegen Sunniten - Dutzende Konfliktparteien, Palästinenser, Phalangisten, Nationalisten, Hisbollah, Israel, Syrien, USA, Frankreich, Italien, Großbritannien … Feindseligkeit, Hass, Zorn, Rachsucht, ein Massaker zieht das nächste nach sich und dieses ein weiteres, Gewalt ohne Ende.
In diesem Umfeld versucht George eine Aufführung der Antigone nach der Version von Anouilh zu inszenieren, mit Darstellern aus allen verfeindeten Lagern, um für zwei Stunden ein Fenster zu Frieden und Versöhnung zu öffnen. Er tut dies für seinen jüdischen Freund, der zuhause in Frankreich im Sterben liegt. Wie das Vorhaben entsteht, wie George seine Mitspieler kennenlernt und nicht ohne Konflikte miteinander bekanntmacht, die ersten Proben unter lebensgefährlichen Umständen, alles ist dauernd am Kippen, die Story ist emotional und unglaublich mitreißend.
Die Bezüge zur Tragödie des Sophokles und ihrer Neufassung durch Jean Anouilh im besetzten Paris 1944 laden zum Sinnieren ein - über Rebellion und den Stolz der jungen Antigone, über das Schicksal König Kreons, der mit seiner Ignoranz den Tod seiner gesamten Familie begründet und am Ende einsam nur mit seiner Schuld übrigbleibt. Meine Bestürzung über die authentischen Ereignisse, in welche die Handlung des Romans eingebettet ist, hat mir jedoch das Philosophieren verleidet.
Sorj Chalandon schreibt kein Wort zuviel, unverschnörkelt und hautnah erzählt er über den Irrsinn, zu dem Menschen fähig sind und über die verheerenden Folgen der Gewalt. Wenige Bücher haben mich so nachhaltig mitgenommen und erschüttert. Wer die Nerven dafür hat, muss dieses Buch unbedingt lesen.
Christen gegen Schiiten gegen Drusen gegen Sunniten - Dutzende Konfliktparteien, Palästinenser, Phalangisten, Nationalisten, Hisbollah, Israel, Syrien, USA, Frankreich, Italien, Großbritannien … Feindseligkeit, Hass, Zorn, Rachsucht, ein Massaker zieht das nächste nach sich und dieses ein weiteres, Gewalt ohne Ende.
In diesem Umfeld versucht George eine Aufführung der Antigone nach der Version von Anouilh zu inszenieren, mit Darstellern aus allen verfeindeten Lagern, um für zwei Stunden ein Fenster zu Frieden und Versöhnung zu öffnen. Er tut dies für seinen jüdischen Freund, der zuhause in Frankreich im Sterben liegt. Wie das Vorhaben entsteht, wie George seine Mitspieler kennenlernt und nicht ohne Konflikte miteinander bekanntmacht, die ersten Proben unter lebensgefährlichen Umständen, alles ist dauernd am Kippen, die Story ist emotional und unglaublich mitreißend.
Die Bezüge zur Tragödie des Sophokles und ihrer Neufassung durch Jean Anouilh im besetzten Paris 1944 laden zum Sinnieren ein - über Rebellion und den Stolz der jungen Antigone, über das Schicksal König Kreons, der mit seiner Ignoranz den Tod seiner gesamten Familie begründet und am Ende einsam nur mit seiner Schuld übrigbleibt. Meine Bestürzung über die authentischen Ereignisse, in welche die Handlung des Romans eingebettet ist, hat mir jedoch das Philosophieren verleidet.
Sorj Chalandon schreibt kein Wort zuviel, unverschnörkelt und hautnah erzählt er über den Irrsinn, zu dem Menschen fähig sind und über die verheerenden Folgen der Gewalt. Wenige Bücher haben mich so nachhaltig mitgenommen und erschüttert. Wer die Nerven dafür hat, muss dieses Buch unbedingt lesen.
March 14, 2016
Este es uno de esos casos donde funciona ese vínculo especial que hay entre lectores. Este libro se lo recomendó el librero a mi padre, quien a su vez me lo prestó a mí.
Es también el Premio Goncourt de los Jóvenes de 2013.
Sin mucha publicidad o alharaca, esta novela nos habla de la fraternidad, del intento de los seres humanos por intentar comunicarnos unos con otros, pero también de la guerra, del horror y del dolor. Pese a que pudiera pensarse que por ser un premio dado por los jóvenes debe ser simplista, maniqueo o edulcorado, nada podría ser más lejano de la realidad. No es excesivamente complejo en cuanto a estructura, el léxico o la gramática, es cierto, pero no por ello es superficial. Trata de hablar o de dar todos los puntos de vista, pero ello no lo hace condescendiente.
Nos cuenta la cruenta guerra del Libano de principios de los 80, que podría considerarse como la antesala de los conflictos que azotan actualmente la zona. No porque los haya provocado, sino porque muchos de los actores implicados son exactamente los mismos. Palestinos, chiíes, cristianos libaneses, drusos, sirios, caldeos... Todo el mundo y su madre matándose. Causando horror sobre horror sobre horror, en una espiral de violencia que parecía no tener fin. Que en realidad no la tuvo. Y en ese clima es donde se desarrolla la historia de esta novela, donde Geoirge, un francés de juventud revolucionaria, debe viajar al Libano para poner en marcha la representación de la Antígona de Jean Anouilh (que fue escrita e intepretada por primera vez en la Francia ocupada por los nazis), tal y como le prometio a su amigo Samuel. Una vez allí, deberá intentar reunir a los actores de diversas nacionalidades y credos, al mismo tiempo que será testigo de la crudeza del conflicto.
Aún cuando pueda parecer el guión de una película dirigida por Steven Spielberg, puedo prometer que tiene más enjundia y menos ingenuidad de las que aparenta. Está escrita desde la esperanza, pero con un ojo muy puesto en la realidad. Y puedo entender por qué lo votaron los jóvenes: habla de la revolución de la izquierda que se perdió y de conflictos que, aunque puedan desconocer, los pueden sentir muy cercanos y actuales.
Es también el Premio Goncourt de los Jóvenes de 2013.
Sin mucha publicidad o alharaca, esta novela nos habla de la fraternidad, del intento de los seres humanos por intentar comunicarnos unos con otros, pero también de la guerra, del horror y del dolor. Pese a que pudiera pensarse que por ser un premio dado por los jóvenes debe ser simplista, maniqueo o edulcorado, nada podría ser más lejano de la realidad. No es excesivamente complejo en cuanto a estructura, el léxico o la gramática, es cierto, pero no por ello es superficial. Trata de hablar o de dar todos los puntos de vista, pero ello no lo hace condescendiente.
Nos cuenta la cruenta guerra del Libano de principios de los 80, que podría considerarse como la antesala de los conflictos que azotan actualmente la zona. No porque los haya provocado, sino porque muchos de los actores implicados son exactamente los mismos. Palestinos, chiíes, cristianos libaneses, drusos, sirios, caldeos... Todo el mundo y su madre matándose. Causando horror sobre horror sobre horror, en una espiral de violencia que parecía no tener fin. Que en realidad no la tuvo. Y en ese clima es donde se desarrolla la historia de esta novela, donde Geoirge, un francés de juventud revolucionaria, debe viajar al Libano para poner en marcha la representación de la Antígona de Jean Anouilh (que fue escrita e intepretada por primera vez en la Francia ocupada por los nazis), tal y como le prometio a su amigo Samuel. Una vez allí, deberá intentar reunir a los actores de diversas nacionalidades y credos, al mismo tiempo que será testigo de la crudeza del conflicto.
Aún cuando pueda parecer el guión de una película dirigida por Steven Spielberg, puedo prometer que tiene más enjundia y menos ingenuidad de las que aparenta. Está escrita desde la esperanza, pero con un ojo muy puesto en la realidad. Y puedo entender por qué lo votaron los jóvenes: habla de la revolución de la izquierda que se perdió y de conflictos que, aunque puedan desconocer, los pueden sentir muy cercanos y actuales.
March 10, 2018
Bouleversant, puissant, théâtral.
Une lecture dont on ne peut pas se remettre.
Mon cœur est miettes témoigne.
Une lecture dont on ne peut pas se remettre.
Mon cœur est miettes témoigne.
January 26, 2014
Je n'écris pas souvent de notes sur les livres ici mais il me semble que je dois expliquer le 3/5 car tous les autres avis sont assez élogieux. J'ai trouvé l'histoire intéressante mais le procédé plein de tics d'écriture. J'ai senti qu'on m'arrachait des émotions de force au lieu de les susciter ou de les provoquer par le cours naturel qu'aurait pu prendre le récit. J'ai trouvé le roman assez indigeste et malheureusement parfois un peu facile dans ce but. Phrases sans verbes enchaînées, énumérations, situations toujours extrêmes sans mesure, comme constamment au pic d'une tragédie. Je suis sûre que la démarche est sincère mais le résultat est pour moi paradoxalement froid.
February 24, 2021
"Le Quatrième Mur" vient confirmer que Sorj Chalandon fait partie, si ce n'est est, l'auteur francophone actuel que j'admire le plus. Absolument rien n'aurait pu me préparer à cette lecture. C'est extrêmement visuel, violent, poignant, on confronte les illusions d'un narrateur à l'horreur, l'absurdité, l'immensité d'une guerre à laquelle on ne comprend rien. On voit que Chalandon sait de quoi il parle, et ça en est d'autant plus glaçant. On voit le respect qu'il porte à ces peuples, et ça en est d'autant plus déchirant. Que dire après cela ? Que lire après cela, si ce n'est Antigone, l'incroyable élément poétique de l'histoire ? J'ai été la première étonnée de ne pas sentir les larmes couler pendant ma lecture, mais je le sens tapies pas très loin depuis que j'ai tourné la dernière page.
March 21, 2021
És un d'aquells llibres que acabes i seguidament, mires i remires en la teva llista de contactes a la recerca d'algú que se l'hagi llegit prèviament per poder-lo comentar. Aramateix, amb les sensacions a flor de pell.
Us deixo amb la ressenya de @Jordi Sellarès al seu blog "Especulacions d'un Neanderthal": http://especulacionsapeudepagina.blog...
Us deixo amb la ressenya de @Jordi Sellarès al seu blog "Especulacions d'un Neanderthal": http://especulacionsapeudepagina.blog...
August 24, 2016
ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ......ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ 2016 ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ....
November 7, 2017
Magnifiquement beau. Violent mais extrêmement beau.
March 14, 2024
4,5 - Un roman qui commence par une tentative de monter Antigone en 1982, à Beyrouth. George veut réaliser le rêve de son ami Samuel, malade à Paris. Il va partir et voir la guerre. Mais pourra-t-il en revenir? Troublant car je ne m'attendais pas au tournant qu'a pris le récit. La deuxième partie est coup de poing. Excellente lecture.
October 25, 2018
Quelle claque.
Tant de choses en si peu de pages. Et si peu de mots pour en parler comme il faut.
Tant de choses en si peu de pages. Et si peu de mots pour en parler comme il faut.
March 19, 2023
Un très beau roman sur le théâtre, la force des mots et l'absurdité des religion lorsque celles ci sont instrumentalisées. Comment faire face à la vacuité ? L'engagement est dans chaque mot, chaque phrase.
Je suis dévasté.
Je suis dévasté.
September 16, 2024
Chi sta sparando? E' il Libano che spara sul Libano
Libro doloroso su una guerra insensata, quella del Libano anni 80. Ma quale guerra non lo è? Le ragioni di ciascuno, i torti degli altri, i massacri, Sabra, Shatila, e altri ancora. E Gaza dei nostri giorni che risuona dentro ad ogni pagina.
Su tutto il sogno folle di mandare in scena l' Antigone con attori improvvisati scelti tra tutte le fazioni in guerra: un'ora di pace per permettere a tutti coloro che sono nemici di parlarsi e guardarsi negli occhi in una Beirut distrutta dall'odio e dalle bombe.
Il teatro è una mia grande passione, e conosco l'impalpabile senso di quella quarta parete, che divide gli attori dal pubblico, così ho partecipato con emozione al tentativo di mandare in scena una tragedia dentro la tragedia della realtà, finchè sarà proprio la realtà a uccidere il sogno.
Frasi corte, senza fiato, senza respiro. Una scrittura che sento molto affine quella di Chalandon. Da tempo lo tenevo d'occhio. Questo libro suo è stato il primo per me.
Ma ora so che non sarà l'ultimo.
Libro doloroso su una guerra insensata, quella del Libano anni 80. Ma quale guerra non lo è? Le ragioni di ciascuno, i torti degli altri, i massacri, Sabra, Shatila, e altri ancora. E Gaza dei nostri giorni che risuona dentro ad ogni pagina.
Su tutto il sogno folle di mandare in scena l' Antigone con attori improvvisati scelti tra tutte le fazioni in guerra: un'ora di pace per permettere a tutti coloro che sono nemici di parlarsi e guardarsi negli occhi in una Beirut distrutta dall'odio e dalle bombe.
Il teatro è una mia grande passione, e conosco l'impalpabile senso di quella quarta parete, che divide gli attori dal pubblico, così ho partecipato con emozione al tentativo di mandare in scena una tragedia dentro la tragedia della realtà, finchè sarà proprio la realtà a uccidere il sogno.
Frasi corte, senza fiato, senza respiro. Una scrittura che sento molto affine quella di Chalandon. Da tempo lo tenevo d'occhio. Questo libro suo è stato il primo per me.
Ma ora so che non sarà l'ultimo.
August 20, 2018
La mia amica libraia Sara è un punto di riferimento speciale per me. Prima è diventata mia amica e poi, complici i casi della vita, è anche diventata libraia. Una bravissima libraia, aggiungerei.
Sara mi ha regalato questo libro dicendomi che per lei era un libro speciale, quindi l'ho iniziato con impazienza, senza sapere cosa aspettarmi.
Sapevo che il libro aveva vinto il premio Terzani nel 2017 e che era ambientato in Medio Oriente, ma nient'altro.
Fin dalle prime pagine del libro sono stata catapultata indietro nel tempo. Seguiamo il protagonista Georges in due fasi distinte ma ugualmente importanti della sua vita. Prima a metà degli anni Settanta, in una Parigi in subbuglio, ancora agitata dai movimenti studenteschi. Georges è nato nel 1950 e vive con ardore le manifestazioni universitarie. In particolare, ogni volta che ne ha l'occasione, appoggia la causa palestinese. È un rivoluzionario per così dire da divano: prende posizioni anche forti, ma non sempre è consapevole di che cosa stia difendendo o di quale sia il significato reale degli slogan che proclama. È travolto da quell'entusiasmo giovanile che in molti abbiamo vissuto.
Passano alcuni anni. Ritroviamo Georges, la compagna Aurore (nel frattempo diventata moglie e madre della loro bambina) e il loro amico greco Sam nel 1982. Sam è un regista teatrale affermato e vuole rappresentare la tragedia Antigone in Libano. La versione scelta non è quella di Sofocle, ma quella di Anouilh. L'idea di Sam è quella di offrire a membri di tutte le fazioni in lotta un ruolo, facendoli recitare assieme.
Suo malgrado Georges si trova completamente assorbito dal progetto dell'amico. All'inizio si muove timoroso, poi si lascia andare alla soddisfazione di vedere il progetto in evoluzione.
Ma a cambiare completamente è il suo rapporto con le priorità, con le speranze e con gli affetti.
Il libro è un crescendo continuo di consapevolezza e di straniamento. I piani di descrizione sono fino a un certo punto paralleli: da una parte la tragedia, dall'altra la storia. I due piani però lentamente si fondono, perché la storia è più tragica della tragedia stessa.
La lettura di questo libro lascia un magone palpabile e l'autore riesce nell'intento di immergere il lettore in un mondo, in un vivere che ci è distante e allo stesso tempo vicino.
Inutile dire che ci vorrebbero più librai come la mia, che sa regalare un libro ed emozioni così.
Sara mi ha regalato questo libro dicendomi che per lei era un libro speciale, quindi l'ho iniziato con impazienza, senza sapere cosa aspettarmi.
Sapevo che il libro aveva vinto il premio Terzani nel 2017 e che era ambientato in Medio Oriente, ma nient'altro.
Fin dalle prime pagine del libro sono stata catapultata indietro nel tempo. Seguiamo il protagonista Georges in due fasi distinte ma ugualmente importanti della sua vita. Prima a metà degli anni Settanta, in una Parigi in subbuglio, ancora agitata dai movimenti studenteschi. Georges è nato nel 1950 e vive con ardore le manifestazioni universitarie. In particolare, ogni volta che ne ha l'occasione, appoggia la causa palestinese. È un rivoluzionario per così dire da divano: prende posizioni anche forti, ma non sempre è consapevole di che cosa stia difendendo o di quale sia il significato reale degli slogan che proclama. È travolto da quell'entusiasmo giovanile che in molti abbiamo vissuto.
Passano alcuni anni. Ritroviamo Georges, la compagna Aurore (nel frattempo diventata moglie e madre della loro bambina) e il loro amico greco Sam nel 1982. Sam è un regista teatrale affermato e vuole rappresentare la tragedia Antigone in Libano. La versione scelta non è quella di Sofocle, ma quella di Anouilh. L'idea di Sam è quella di offrire a membri di tutte le fazioni in lotta un ruolo, facendoli recitare assieme.
Suo malgrado Georges si trova completamente assorbito dal progetto dell'amico. All'inizio si muove timoroso, poi si lascia andare alla soddisfazione di vedere il progetto in evoluzione.
Ma a cambiare completamente è il suo rapporto con le priorità, con le speranze e con gli affetti.
Il libro è un crescendo continuo di consapevolezza e di straniamento. I piani di descrizione sono fino a un certo punto paralleli: da una parte la tragedia, dall'altra la storia. I due piani però lentamente si fondono, perché la storia è più tragica della tragedia stessa.
La lettura di questo libro lascia un magone palpabile e l'autore riesce nell'intento di immergere il lettore in un mondo, in un vivere che ci è distante e allo stesso tempo vicino.
Inutile dire che ci vorrebbero più librai come la mia, che sa regalare un libro ed emozioni così.
November 20, 2024
O carte de o duritate ieșită din comun care îmbracă într-o poveste cutremurătoare războiul civil din Liban. Recunosc că am avut unele dificultăți a continua să citesc unele fragmente, atât de crunte erau scenele descrise. Însă cartea este una foarte, foarte bună, nu are cum să nu te atingă. Și te lovește undeva prin a doua parte, la început nu ai zice că urmează așa ceva.
April 6, 2017
Un roman puissant, extrêmement dur dans lequel j'ai eu beaucoup de mal à entrer... Mais une fois au Liban avec Georges, impossible de rester indifférente. Un roman qui m'a donné envie d'en apprendre davantage sur l'histoire de ce pays.
December 23, 2013
Un livre bouleversant mais nécessaire. On n'en sort pas indemne...
October 15, 2016
Geniální, normálně jsem se u toho rozbrečel... Nádherná kniha
March 9, 2019
Δεν έχω λόγια
January 19, 2025
Traumatisée à vie je pense.
March 29, 2015
Paru en 2013 aux Éditions Grasset et récompensé cette même année avec le Prix Goncourt des Lycéens (et retenu, entre autres, sur la liste courte des quinze livres en course pour le Prix Goncourt), « Le quatrième mur » est le récit saisissant d’un rêve. Même maintenant, quand je suis en train d’écrire cette chronique, je ne peux pas du tout m’empêcher d’y penser ; tous les événements présentés dans ce roman se mélangent dans ma tête et forment un tourbillon des sensations diverses. Sorj Chalandon, reporter de guerre et rédacteur pour « Libé », ayant visité maintes zones conflictuelles, se sert de son expérience afin de créer l’impossible : trouver l’équilibre entre le style concis des journalistes, nécessaire en définitive pour relater cette histoire, et l’art métaphorique caractéristique aux écrivains.
Qu’est-ce qu’on pourrait trouver de plus beau, de plus déchirant et de sublime que l’essai courageux de quelques jeunes de monter l’Antigone de Jean Anouilh à Beyrouth ? D’y rassembler, au milieu de la guerre, des fusils et du sang qui coule incessamment, un groupe d’acteurs, ennemis dans la vie, collègues pendant deux heures, pour apporter la paix ; une seule représentation, le 1 octobre 1982. Ni plus ni moins. Un rêve. Une utopie capable de percer les murs (même le quatrième, en l’occurrence), un vrai « trêve poétique ». C’était tout à fait incroyable. Chalandon combine habilement la narration pure avec la poésie, et le résultat est exceptionnel ; il existe des moments superbes, comme celui où, pendant les coups de feu, en attendant la mort, un leader libanais commence à réciter un poème d’Hugo... Son style est presque impeccable, la guerre est minutieusement décrite à l’aide de la perception globale : vue, odorat, ouïe, etc. Les images sont poignantes, elles vous envahissent. La crainte règne partout et les moments de tranquillité sont encore plus inquiétants. Georges, le héros du roman, rencontre, à mesure qu’il s’aventure au cœur de Liban, des personnes inoubliables. Et, en plus, la transformation de ses états d’âme est presque brutale.
À mon avis, l’insertion de la pièce de Sophocle dans l’histoire est une merveille, une astuce de génie. Faire du théâtre parmi les ruines, entourés par tant de souffrance, essayer de tirer un signale d’alarme, c’est de la vraie folie. Une folie, quand même, incroyablement touchante, magnifique. Et le début du livre, sur le fond de manifestations des années ’70 à Paris, est toujours ravissant. Il n’y a pas de place pour les fameuses brasseries, pour le ciel ensoleillé de Paris, pour la tendresse. L’univers est dur, il faut se battre pour survivre. Être artiste dans ces temps-là représente ce qu’il y avait de meilleur chez les gens. Cela signifiait que la lutte n’allait pas cesser. La lutte pour la liberté.
Ce livre n’est pas exactement inspiré de la vie de Chalandon. Néanmoins, une certaine ressemblance entre Sorj et Georges existe sans aucun doute (il suffit de regarder les noms…). Être acteur de théâtre ou de guerre – la différence n’est pas si grande. Bien que les atrocités, le choc, les réactions perçues d’une manière organique, sensoriale, soient extrêmement détaillés, ce qui reste à la fin du « Quatrième mur » est l’espoir. L’espoir d’une meilleure vie, d’un monde où « l’amour est plus fort que la haine ». « Ayez confiance ! », nous dit Chalandon. Ayons-en ! 4,9/5
Qu’est-ce qu’on pourrait trouver de plus beau, de plus déchirant et de sublime que l’essai courageux de quelques jeunes de monter l’Antigone de Jean Anouilh à Beyrouth ? D’y rassembler, au milieu de la guerre, des fusils et du sang qui coule incessamment, un groupe d’acteurs, ennemis dans la vie, collègues pendant deux heures, pour apporter la paix ; une seule représentation, le 1 octobre 1982. Ni plus ni moins. Un rêve. Une utopie capable de percer les murs (même le quatrième, en l’occurrence), un vrai « trêve poétique ». C’était tout à fait incroyable. Chalandon combine habilement la narration pure avec la poésie, et le résultat est exceptionnel ; il existe des moments superbes, comme celui où, pendant les coups de feu, en attendant la mort, un leader libanais commence à réciter un poème d’Hugo... Son style est presque impeccable, la guerre est minutieusement décrite à l’aide de la perception globale : vue, odorat, ouïe, etc. Les images sont poignantes, elles vous envahissent. La crainte règne partout et les moments de tranquillité sont encore plus inquiétants. Georges, le héros du roman, rencontre, à mesure qu’il s’aventure au cœur de Liban, des personnes inoubliables. Et, en plus, la transformation de ses états d’âme est presque brutale.
À mon avis, l’insertion de la pièce de Sophocle dans l’histoire est une merveille, une astuce de génie. Faire du théâtre parmi les ruines, entourés par tant de souffrance, essayer de tirer un signale d’alarme, c’est de la vraie folie. Une folie, quand même, incroyablement touchante, magnifique. Et le début du livre, sur le fond de manifestations des années ’70 à Paris, est toujours ravissant. Il n’y a pas de place pour les fameuses brasseries, pour le ciel ensoleillé de Paris, pour la tendresse. L’univers est dur, il faut se battre pour survivre. Être artiste dans ces temps-là représente ce qu’il y avait de meilleur chez les gens. Cela signifiait que la lutte n’allait pas cesser. La lutte pour la liberté.
Ce livre n’est pas exactement inspiré de la vie de Chalandon. Néanmoins, une certaine ressemblance entre Sorj et Georges existe sans aucun doute (il suffit de regarder les noms…). Être acteur de théâtre ou de guerre – la différence n’est pas si grande. Bien que les atrocités, le choc, les réactions perçues d’une manière organique, sensoriale, soient extrêmement détaillés, ce qui reste à la fin du « Quatrième mur » est l’espoir. L’espoir d’une meilleure vie, d’un monde où « l’amour est plus fort que la haine ». « Ayez confiance ! », nous dit Chalandon. Ayons-en ! 4,9/5
February 2, 2025
Jeune étudiante, j'avais été profondément bouleversée par ce livre.
Près de dix ans après, cette relecture me fait l'effet d'une déflagration.
Je connais le talent de Chalandon pour manier les mots, pour faire naître une musique de ses phrases. Mais j'avais oublié à quel point il est doué, à quel point ce roman prend aux tripes.
Si la réflexion sur la littérature me séduit toujours autant, je crois que j'y ai trouvé autre chose.
Dans ce livre, la violence est partout, on lit en apnée la description du massacre de Chatila, on subit la même sidération (ou anesthésie ?) que le narrateur.
C'est aussi un roman qui dit quelque chose des liens qui nous lient, de la difficulté à nous comprendre mais de la richesse qu'on peut y trouver.
Tout est plat pour dire la puissance d'un tel roman. J'aurais essayé.
Près de dix ans après, cette relecture me fait l'effet d'une déflagration.
Je connais le talent de Chalandon pour manier les mots, pour faire naître une musique de ses phrases. Mais j'avais oublié à quel point il est doué, à quel point ce roman prend aux tripes.
Si la réflexion sur la littérature me séduit toujours autant, je crois que j'y ai trouvé autre chose.
Dans ce livre, la violence est partout, on lit en apnée la description du massacre de Chatila, on subit la même sidération (ou anesthésie ?) que le narrateur.
C'est aussi un roman qui dit quelque chose des liens qui nous lient, de la difficulté à nous comprendre mais de la richesse qu'on peut y trouver.
Tout est plat pour dire la puissance d'un tel roman. J'aurais essayé.
November 16, 2021
Une lecture difficile qui se termine dans un crescendo de violence, de barbarie, de déshumanisation et de honte. Une grande démonstration de l'absurdité des guerres et des combats ethniques ou religieux.
Cette incursion au coeur d'un Liban en guerre transforme un homme venu y faire la paix, grâce au théâtre. Mais on se prend au jeu et c'est nous qui sommes transformés au fil des pages par les descriptions incisives de Sorj Chalandon. Ici, pas d'images adoucies, que du sang, des crânes défigurés, de la peau lacérée. Des personnages explosés, violés, brutalisés.
La fin n'est pas heureuse. La guerre non plus. Un roman bouleversant que je recommande chaudement.
Cette incursion au coeur d'un Liban en guerre transforme un homme venu y faire la paix, grâce au théâtre. Mais on se prend au jeu et c'est nous qui sommes transformés au fil des pages par les descriptions incisives de Sorj Chalandon. Ici, pas d'images adoucies, que du sang, des crânes défigurés, de la peau lacérée. Des personnages explosés, violés, brutalisés.
La fin n'est pas heureuse. La guerre non plus. Un roman bouleversant que je recommande chaudement.
December 3, 2017
Antigona nu moare, nici cea a lui Sofocle, nici cea a lui Anouilh si nici cea a lui Samuel. Ea e în toți. În Liban, ea a depăşit al patrulea zid şi s-a lovit de spectatori, s-a lovit de război şi(-)a înfruntat moartea, a văzut trupuri sfârtecate, ruine, lacrimi prin intermediul lui Georges, cel pe care Beirutul şi l-a însuşit întru totul.
August 8, 2025
“Tú no estás por encima de la guerra. Nadie está por encima de la guerra. La única tragedia que hay aquí es la guerra.” (Pág. 236)
“[...] Todos luchaban porque esperaban librarse. Era práctico. Era despreciable. Mientras que la tragedia era gratuita. Carecía de esperanza.” (Pág. 297)
Primer libro que leo del autor y, a pesar de que su estilo narrativo no fue completamente de mi gusto, la historia y las cuestiones que quiso transmitir con la historia me atraparon y me emocionaron.
- Ha sido una experiencia con muchos altibajos emocionales, en el sentido de que poco a poco te deja una sensación de malestar y desasosiego. Un panorama deprimente que se va haciendo más palpable a medida que avanzaba la historia. Puede tratarse de ficción, pero está totalmente inspirada en hechos crudos y reales, de los que el autor fue testigo al cubrir el conflicto del Líbano como periodista y se nota.
“No. No diga eso. Usted no lo sabe. Nadie sabe qué es una masacre. La gente habla de la sangre de los muertos, pero nunca de la risa de los asesinos. No les ve los ojos en el momento de matar. No los oye cantar victoria en el camino de vuelta a casa. No habla de sus mujeres, que ondean sus camisas ensangrentadas de azotea en azotea como si fueran banderas.” (Pág. 169)
- La trama gira en torno a Georges, cuyo amigo Sam le pide que lleve a cabo una tarea casi imposible que se ha esmerado por concretar: montar una representación de la Antígona de Jean Anouilh en Beirut, en medio de la Guerra Civil Libanesa de los años 80. Como un acto de tregua entre facciones. Como una ventana simbólica de paz. Como un medio de denuncia. Como un intento de encontrar esperanza en medio de la cruenta guerra.
En cuanto a los ASPECTOS POSITIVOS de la obra:
- Me gusta que se tome el tiempo de presentar y darle importancia a los personajes, sean principales (como Sam y Georges) o secundarios (como Imane y Marwan), y que aproveche las diferentes facciones religiosas del conflicto para integrarlas de un modo simbólico, intentando representar la paz.
- Dejando de lado que el estilo solía estar lleno de bastantes metáforas y alegorías, así como ser algo seco y lacónico, hay muy buenas descripciones de lugares y emociones, que van perfilando bien a los personajes y sus intenciones, haciéndote empatizar con ellos. Aunque la impulsividad de su protagonista y varias de sus actitudes pueden resultar molestas o un poco inverosímiles en ciertos momentos.
- La forma en que se le da importancia a aspectos como la amistad e incluso el amor. Podría parecer algo trivial pero no lo es: hay gran cariño y admiración entre varios de los personajes, narrado de una manera particular con la que empaticé bastante.
- La premisa del libro, que me gustó y me sorprendió a la vez: montar una obra de teatro que represente el ir en contra de lo que se cree que es correcto así como un intento de reunir a miembros de diferentes facciones en guerra para que interpreten y colaboren entre sí, demostrando que el teatro al igual que la literatura, sí pueden llegar a ser medios útiles de crítica social y denuncia. Desde luego es una tarea difícil e incluso, casi imposible; y el autor te hace convincente dicha situación. Sé que es una idea que puede resultar cliché o mal empleada en otras ocasiones, pero aquí no lo fue.
- Las descripciones y contexto de la historia los sentí bien perfilados, y ya que no soy demasiado conocedor del tema en cuestión: la guerra civil Libanesa (a lo que pondré remedio), el libro representó un material introductorio que me exigió informarme e intentar comprender diferentes referencias y datos. Varios se me escapaban y otros los aprendía.
NOTA. Reconozco que en varias ocasiones se presentaban demasiadas referencias a autores, películas o libros que, si bien complementaban la narrativa, se sentían un poco de más. Aunque no considero que fuese pedantería por parte del autor. Al menos no me lo pareció.
- En cuanto a la historia: Esta siempre captó mi atención. A pesar de tener un ritmo lento, no me resultó aburrido e iba aprendiendo cosas que no sabía.
- El último tercio del libro (últimas 100 páginas) me conmovió y me hizo pasarlo muy mal. Me sentí ansioso e impotente, y lamenté mucho lo que sucedía, pues hay momentos muy duros. Igualmente, hay un deterioro psicológico del protagonista que te narra todo en primera persona; quien, aun siendo torpe e ingenuo en un principio, recorre un sendero que abruma su vida hasta un punto de no retorno y te hace sentir una tremenda lástima por él.
NOTA. ¿El final pudo ser diferente o tomar un rumbo más inesperado e incluso osado? Sí, pues es bastante predecible. Pero, en lo personal, entiendo que cierra el ciclo de lo que quería representar simbólicamente el autor.
- Logré empatizar con varios de los personajes (Sam, Imane, Marwan y el mismo Georges, aunque quizá este último fue con quien más problemas tuve). Me conmoví con lo que tuvieron que pasar.
- La lectura me motivó a escudriñar e informarme más sobre esta situación en concreto. Pues hay mucha tela que cortar y el conflicto es muy complejo.
- Temí que quizá el tono podría llegar a sentirse sensacionalista, pero afortunadamente no fue así. O al menos, no me lo pareció. Quizá por momentos casi que sí, pero al final no lo fue.
Ahora bien, en cuanto a ASPECTOS NEGATIVOS, mencionaré cuestiones con el estilo y la traducción al español (realizada por Palmira Feixas):
- Para mi gusto, hay un exceso de metáforas y alegorías, que encima de todo, no estaban bien traducidas todas las veces:
a. «Pas de petit Mao français avec son pied de table.»
NOTA. Esta en particular me resultó muy confusa al principio. Porque literalmente dice: Sin un pequeño maoísta francés con su “pata de mesa”... ¿?
- En la traducción, colocan: “No aparece ningún maoísta francés con la pierna lesionada.” (Pág. 23)
Lo cual, es entendible dentro de la historia, pero luego, a medida que avanzaba en la historia, entendí la frase y noté que la interpretación que emplearon en la traducción no era correcta y debió haber dicho algo así:
No hubo ningún maoísta francés empuñando una pata de mesa
--> El protagonista en realidad estaba haciendo alusión a una barra metálica que usaba como porra. La pata metálica de un escritorio o mesa.
b. Ma jambe droite voulait s’enfuir, me quitter, une sauterelle apeurée dans les herbes d’été.
--> Mi pierna derecha quería escaparse y abandonarme, era como un saltamontes atemorizado entre las hierbas de verano. (Pág. 11)
c. Partout dans les combles, des bouteilles incendiaires attendaient de protéger notre retraite.
--> Escondidos en los techos, los cocteles molotov aguardaban para proteger nuestra retirada. (Pág. 39)
d. C’était notre matrice.
--> Era nuestra matriz (Pág. 51) ¿¿¿???
(En referencia a un ático o refugio).
- Ni siquiera en la traducción lo ponen de otra forma. Y sé que puede entenderse, pero se me hizo ambiguo y confuso.
NOTA. Después de darle muchas vueltas, encontré que en italiano, matrice puede traducirse, entre otras cosas, como grembo el cual significa regazo. ¡Ahhhh! Entonces, diría que puede interpretarse como “Era nuestro regazo”. Eso sí tiene más sentido (Un lugar que los acoge, o que les da abrigo, hablando figurativamente).
e. Il réclamait simplement la lumière.
--> Simplemente reclamaba la luz (Pág. 59) ¿¿¿???
NOTA. La frase hace referencia a alguien que perdió sus anteojos, y volviendo a analizarlo, aparte de “luz”, lumière significa vista. Así que supongo que hubiese quedado mejor si lo hubiesen traducido así: Simplemente reclamaba/pedía su vista de vuelta/volver a ver/que le devolvieran la vista.
f. Me ignoró como si recorriera un muro gris (pág. 50)
--> qui m’ignorait comme on longe un mur gris.
¿¿¿??? ¿QUÉ?
NOTA. Aquí hay un juego de palabras del original (comme on longe un murs gris) y sobre todo, por la costumbre del autor de usar el color gris como metáfora para varias cosas. Me tomó tiempo adivinar qué podría significar. Resulta que hay una expresión: longer/raser les murs, para denotar que alguien pasa desapercibido. E incluso, también se usa para denotar que alguien se aferra a las paredes porque está borracho. Igualmente, otro significado de la palabra gris en francés es ebrio o borracho. Así que hay varias interpretaciones. Podría ser que: Me ignoró como si yo estuviera borracho o también Me ignoró como si yo estuviera pintado en la pared.
Nuevamente, metáforas que no se entienden con la traducción.
Y así varias veces a lo largo del libro.
- Además, la traducción no era lo suficientemente neutra. Venía cargada de expresiones españolas. Por ejemplo, Mets-toi à couvert, putain! que sería: ¡Cúbrete, carajo! en la traducción aparece como: ¡Ponte a cubierto, joder!; También tachiner, que sería molestar o burlarse de, fue traducido como chinchar y vieilleries (cosas viejas/retrógradas) como antiguallas.
- Así mismo, hay frases en las que hubiese encajado mejor un segundo o tercer significado de la misma palabra, que el primero. Por ejemplo: para blessé hay un momento donde hubiese quedado mejor que lo tradujeran como dolido en lugar de herido. Para torturé, atormentado en lugar de torturado. Y para action, operación en lugar de acción.
- O también casos en los que hay errores. Por ejemplo: j’ai jeté un dernier regard à la salle aux néons grillés. (pág. 40) aparece traducido como: [...] miré por última vez la habitación con los fluorescentes enrejados ¿Enrejados? Es que no se entiende, y de hecho está mal. La frase debió haberse traducido con algo como: eché un último vistazo a la habitación con las luces de neón fundidas. Dando a entender que las luces estaban “quemadas” o que no funcionaban más.
- E incluso, en el capítulo 4 hay un error “de raccord” (por así decirlo) en el fragmento inicial, que es un extracto de la obra Petición de mano de Chéjov. El error consiste en que los diálogos que aparecen no corresponden realmente al personaje al que se le adjudican (están mal, y de hecho, falta incluir a otro, pues son tres, no dos: Natalia, Lomov y Chubukov, que es el que falta). Y en la traducción, tampoco se corrigió esto. Se dejó igual.
Entonces, a veces jugaba en contra el estilo del autor y otras veces la traducción.
Y ojo. No digo que la traducción fuese pésima ni mucho menos, pero sí tiene muchas cosas mejorables, sobre todo en el primer tercio del libro. Aun así, no quiero dar la idea que no es: yo estoy totalmente a favor de las traducciones. Solo que aquí me entorpeció la lectura, sobre todo al comienzo del libro.
- En fin, que tantas metáforas y alegorías solían crear ambigüedad en lugar de claridad y cohesión, quizá pretendiendo que la prosa fuese elaborada y un tanto lírica, pero terminaban siendo agotadoras.
En conclusión, la obra tiene un planteamiento muy interesante e incluso loable. Los personajes principales me gustaron (aunque el perfil del protagonista a veces se sienta desdibujado o carente de más matices). El contexto es duro y desolador, pero intentando brindar una ventana de optimismo a pesar de todo. Y creo que en todo eso el autor logra un muy buen trabajo. Lo único que me falló considerablemente (aparte de ciertas actitudes del protagonista) fue el estilo de escritura (por las metáforas y símiles más que otra cosa), y la traducción al español.
A pesar de todo, es una obra que me ha impactado y que recomiendo mucho.
NOTA. La novela cuenta con dos adaptaciones: 1 al cómic (Le quatrième mur BD), y otra al cine, estrenada el 15 de enero de 2025 en Francia con el mismo título (“Le quatrième mur”):
Displaying 1 - 30 of 357 reviews