Co to będzie? Krótki przewodnik po końcach świata

by Agata Kaźmierska, Wojciech Brzeziński

Świat na pewno się skończy. To przecież tylko kwestia czasu.

Ludzie fantazjują o końcu świata od niemal samego jego początku. Jedna z najstarszych przepowiedni w tej sprawie pochodzi od Asyryjczyków – z tablic kamiennych datowanych na okres między 2800 a 2500 r p.n.e. Nie byli oni jednak pierwsi – kto wie, czy już żyjący dwa miliony lat temu homo habilis nie wzdychał ciężko z myślą „kiedyś to były czasy”, zastanawiając się nad kondycją świata zmierzającego nieuchronnie ku katastrofie.

To książka o tym, jak świat może się skończyć. I jak kilka razy już prawie się skończył. O tym jak przygotować się do końca świata. Jak go przetrwać. A jeśli się nie da – gdzie najlepiej będzie go obserwować.

Wojciech Brzeziński i Agata Kaźmierska – laureaci Grand Press Digital And Technology – w brawurowy sposób i z ogromną dawką humoru analizują możliwe scenariusze końca świata. Od zagrożeń płynących ku nam z kosmosu, epoki lodowcowe, przez superwulkany, pandemie, zombie, aż po przypadkowe stworzenie czarnej dziury, bunt robotów, czy… wyłączenie internetu.

Jaki będzie nasz koniec?

Genres: Audiobook, Nonfiction

320 pages, Paperback

First published June 4, 2025

Reviews

[Yivrett · Rating 4 out of 5]

Co to będzie? Krótki przewodnik po końcach świata autorstwa Agaty Kaźmierskiej i Wojciecha Brzezińskiego wydany przez Wydawnictwo Port
#współpracabarterowa

Ten kto mnie zna pewnie wie jak dużą sympatią darzę historie postapo lub zombie. Dlatego nie mogłem przejść obojętnie obok książki, która w naukowy sposób tłumaczy różne wizje końca świata (tak, zombie też są).

Reportaż przeprowadza nas przez 11 możliwych końców świata. Ale pamiętajmy, że jeśli jest coś możliwe to nie znaczy że prawdopodobieństwo jest duże. A więc:
1) wojna nuklearna
2) zmiany klimatyczne
3) zombie
4) meteoryt
5) sztuczna inteligencja
6) zaraza
7) działalność Słońca
8) broń biologiczna
9) ujemny przyrost naturalny
10) zderzenie z inną planetą
11) głupota ludzka
Rozumiem taki podział, ale jednak niektóre wydają mi się zbyt podobne i mogły być częścią jednego większego wątku np. zaraza + broń biologiczna, albo meteoryt + zderzenie z inną planetą. Za to brakowało mi np. omówienia naukowego prawdopodobieństwo odkrycia cywilizacji pozaziemskiej. Jestem pewny, że powstały już takie badania nawet zakładające różne scenariusze jak wrogo może być nastawiona dana kosmiczna cywilizacja. Czułem że można by było tę tematykę znacznie rozwinąć.

"Co to będzie?" liczy sobie około 260 stron czystego "mięska" oraz 50 stron przypisów. 16% bibliografii to imponujący wynik reportażu. Nie jest możliwe sprawdzenie uczciwości każdego z przypisów, ale śmiem wysnuć wniosek, że autorzy bardzo rzetelnie podeszli do omawianego tematu i research można określić mianem profesjonalnego. Dodatkowym atutem jest polecajka książki do każdego z omawianych tematów, jeśli szerzej chcemy zgłębić dany wątek.

Reportaż pod względem szczegółowości wydaje mi się w sam raz. Nie męczy zbytnią szczegółowością, a trzyma w napięciu i bardzo ciekawi zdobywaną wiedzą. Muszę przyznać, że "Co to będzie?" przyjemnie połechtało moje szare komórki dostarczając niemało satysfakcji w każdym z omawianych tematów. Autorzy chcieli w luźny i czasem humorystyczny sposób podejść do wizji końców świata. W większości im się to udało. Niemniej rozdział dotyczący zmian klimatycznych już takim optymizmem i radością mnie nie oczarował. To chyba ten jeden, który faktycznie można czuć na swoich plecach jako ogromne brzemię i wyzwanie w nadchodzących latach dla całej ludzkości. Podobny przygnębiający ton zostawił po sobie rozdział dotyczący naturalnej depopulacji planety ze względu na trend, który już można obserwować: decydowanie się na brak potomstwa i niezwykle szybko starzejące się społeczeństwo. Na szczęście autorzy podeszli nawet do dotykających nas problemów z szacunkiem i taktem, który powinien się pojawić. Przy zombie już pojawiło się więcej okazji do śmieszków i to takich w punkt bez poczucia żenady.

Opracowanie Kaźmierskiej i Brzezińskiego to coś na co trafiłem spontanicznie i losowo. Oczarowało mnie tematyką już od okładki. Zawartość sprostała moim oczekiwaniom, nawet jeśli nadal odczuwam pewien niedosyt (ale mamy przypisy!). Więc bez cienia wątpliwości mogę polecić "Krótki przewodnik po końcach świata" dla każdego, którego już sam tytuł zaintrygował. Jeśli nad Tobą zapaliła się jarząca żarówka to odpowiedź brzmi TAK, to jest książka dla Ciebie! Ode mnie 8/10. Marzenie by każda pozycja popularnonaukowa lub reportaż były napisane tak przystępnym językiem jak "Co to będzie?"!

[paula · Rating 4 out of 5]

fajne anegdotki

[Dominika S. · Rating 1 out of 5]

Sięgając po tę książkę spodziewałam się lekkiego, humorystycznego, ale przy tym ciekawego i napakowanego wiedzą opisu scenariuszy wieszczących koniec naszej cywilizacji. Autorzy przypominają, że apokaliptycznie wizje pojawiały się od zarania dziejów, więc warto przyjrzeć się niektórym z nich bliżej, by ocenić czy mają potencjał do realizacji. Omówiono kilkanaście prawdopodobnych „końców świata” wywołanych między innymi przez przypadkowo zrzuconą bombę atomową, zmiany klimatyczne, śmiercionośne wirusy, bunt sztucznej inteligencji czy kosmiczne zawirowania takie jak zmiana orbity przez naszą planetę. Brzmi to wszystko nieźle i rozpoczynając lekturę byłam pozytywnie nastawiona na poznanie popularnonaukowej publikacji, która pod płaszczykiem humoru przemyca cenne informacje, ale w praktyce książka okazała się raczej rozczarowaniem.

Zaliczyłam zonka już na samym początku, kiedy przeczytałam, że autorzy składają podziękowania wymienionym z imienia i nazwiska naukowcom, ale także… czatowi GPT. „Podziękowania zechce także przyjąć ChatGPT i zależy nam, by w szczególności w wydaniu cyfrowym zostało to odnotowane” (s. 7 na czytniku, rozdział „Wstęp”). Być może to ma być humorystyczna wstawka, być może takie podziękowania o niczym nie świadczą, ale jednak zapaliła mi się czerwona lampka podejrzliwości, że publikacja nie jest do końca autorskim projektem Agaty Kaźmierskiej i Wojciecha Brzezińskiego. Postanowiłam zatem wyrywkowo prześledzić źródła jakie zostają wymienione. Faktycznie jest ich bardzo dużo, spis bibliograficzny zajmuje około 15% ebooka, więc można pomyśleć, że ktoś odwalił kawał dobrej roboty researcherskiej. Nie znalazłam żadnego fałszywego odnośnika, więc mam nadzieję, że autorzy podeszli do swojej pracy rzetelnie, ale wątpliwość budzi wpisanie we wszystkich przypisach odnoszących się do źródeł internetowych daty dostępu 18 lub 19 kwietnia 2025. Data dostępu sugeruje, że danego dnia ktoś trafił na konkretną stronę internetową i postanowił wykorzystać ją w bibliografii. Mam zatem przyjąć, że autorzy napisali książkę w dwa dni? Raczej to jest średnio możliwe. Czy zatem doklejali część źródeł na ostatnią chwilę, korzystając z AI? Nie wiem, ale takie mam podejrzenia, zwłaszcza że o czacie wspominają tylko raz (oprócz wstępu), przyznając, że podpowiedział im jakiej metafory użyć do opisania jednego ze skomplikowanych zjawisk. Skąd więc te podziękowania?

Zostawiając jednak tę kwestię, muszę wspomnieć, że treść poszczególnych rozdziałów nie zachwyca. Da się wyłowić z nich ciekawostki, a czasami nawet trochę bardziej rozległą wiedzę, ale wszystkie potencjalne „apokalipsy” są opisane bardzo pobieżnie. Pojawia się sporo informacji faktograficznych, trochę odniesień do historii i wydarzeń, które w przeszłości mogły poskutkować końcem świata, ale w ogólnym rozrachunku książka nie jest zbyt porywająca. Być może zawiniła forma, bo jednak trudno upchnąć w krótkich rozdziałach tyle treści, by zarysować zagadnienie, nieco je pogłębić, a potem jeszcze odpowiedzieć na pytanie czy coś możemy zrobić na wypadek, gdyby doszło do któregoś z hipotetycznych scenariuszy. Za najciekawszy rozdział uważam ten poświęcony koronalnym wyrzutom masy (z korony słonecznej) mogącym spowodować uszkodzenia łączności radiowej i satelitarnej. Jeśli przytrafiłby się naprawdę silny wybuch i na dodatek skierowany w stronę Ziemi to w mgnieniu oka moglibyśmy bezpowrotnie stracić całą infrastrukturę elektryczną. Dla mnie to jeden z najbardziej przerażających scenariuszy apokalipsy, ponieważ zakłada upadek infrastruktury medycznej, przerwę w dostawach żywności, brak bieżącej wody oraz ogrzewania, a na to nie jest gotowy żaden współczesny człowiek.

Nie potrafię określić do kogo ta publikacja jest skierowana. Chyba do laików, którzy nie mieli okazji poczytać o różnych naukowych scenariuszach końca świata i być może po raz pierwszy zetkną się z informacją o grzybie potrafiącym niejako kierować swoją ofiarą czy nieznanych wirusach kryjących się w wiecznej zmarzlinie. Chciałabym pochwalić autorów za humorystyczne wstawki, ale też nie do końca mogę to zrobić, bo czułam, że większość z tych żartów jest wymuszona i zamiast pomagać w odbiorze trudnych tematów, spłyca cały przekaz.

[Aleksandra Gratka · Rating 5 out of 5]

Podczas lektury tego fascynującego przewodnika po końcach świata czułam się trochę jak Karusia z "Romantyczności", która miota się po miasteczku i co chwilę na zmianę "rozpłacze się i zaśmieje". Dlaczego? Bo ta głęboko przerażająca książka jest przy okazji zabawna! Tu raz śmiech zamiera, raz groza nawarstwia się tak, że tylko chichot może z niej oczyścić...

Jeden z najstarszych opisów końca świata pochodzi sprzed 4 tysięcy lat i brzmi: "A potem potop zmiótł wszystko". Na tym moglibyśmy poprzestać, ale przez wieki ludzkość narozrabiała tak, że możliwych końców jest wiele - i przerażających, i absurdalnych. Zgubiona przez wojsko bomba atomowa, ocieplenie klimatu z całym upiornym wachlarzem konsekwencji, świństwa z kosmosu, sztuczna inteligencja, która wyrywa się spod kontroli (mrożący krew w żyłach rozdział!), zmutowane wirusy, niski przyrost naturalny (w 2011 w Japonii sprzedano więcej pieluch dla dorosłych niż dla dzieci!). Kluczowym czynnikiem, który zbliża nas do któregokolwiek z tych końców, jest... ludzka głupota. Niby wiemy, że coś szkodzi, ale co tam, YOLO! (Kto nie zna filmu "Nie patrz w górę" - serdecznie polecam. Scena finałowa jest jedną z najbardziej przejmujących, jakie widziałam).

Autorzy każdy scenariusz zagłady zamykają radami, jak się na takowe przygotować. Wprawdzie większość można sprowadzić do stwierdzenia: połóż się i czekaj na śmierć, to i tak doceniam poczucie humoru.

Przyznam, że jestem pod wrażeniem tej książki. Pewnie 1/3 przeczytałam głośno mężowi, bo co chwilę musiałam podzielić się wstrząsającymi danymi albo zabawnymi anegdotami. Autorzy potrafią zaciekawić, naukowe fakty podają tak, że czytelnik przyswaja je bez trudu. I są tu cytaty z Pratchetta i "Autostopem przez Galaktykę"!

Mimo lekkiej formy, jest to lektura mocno przygnębiająca. Znowu czuję potrzebę robienia zapasów i cieszę się, że mój mąż jest bushcrafterem. Mam też po niej bolesne przekonanie, że stwierdzenie "po nas choćby potop" w ustach dzisiejszych czterdziestolatków brzmi mocno upiornie...

Bardzo, bardzo polecam lekturę!

[Kinga · Rating 5 out of 5]

Książka zawierająca ogrom wiedzy urozmaiconej solidną dawką humoru i ciekawych anegdotek, które nie zanudzą nawet czytelników nieprzepadających za literaturą faktu. Krótkie i treściwe rozdziały, solidny research poparty dowodami w postaci przypisów oraz chodliwe tematy - AI, pandemie, bomby atomowe czy... zombie. Idealny przykład pozycji popularnonaukowej, która czytelnika dokształci, a przy tym - nie znuży.

Więcej na lg: @wwiercona_w_ksiazki

[Weronika · Rating 4 out of 5]

4.5

Fantastycznie się to czytało. Dużo ciekawostek, przypisów, bogata bibliografia, spis książek wartych uwagi pod koniec każdego rozdziału, a dodatkowo forma przystępna dla każdego, mimo poruszania czasem skomplikowanych tematów.

[Magda (double.bookspresso) · Rating 4 out of 5]

fajne wyważenie między humorem a podawana informacją

[Zur · Rating 4 out of 5]

Byłoby 5/5, gdyby nie postawienie znaku równości między feminizmem a incelami.

[Wiktoria Korolczuk · Rating 2 out of 5]

Spodziewałam się czegoś innego. Ten humor też nie do końca mój.

[werona · Rating 3 out of 5]

Przyjemne i trochę z humorem. Dużo ciekawych i wartościowych informacji przekazanych w zrozumiały sposób

[Wiktoria Czeszewska · Rating 2 out of 5]

Nieśmieszne żarty, podziękowania dla chatgpt🤡