La scoperta dell'Olanda

by Jan Brokken, Claudia Cozzi (Translator)

L’insegna dell’Hotel Spaander, nel pittoresco villaggio costiero di Volendam, vicino ad Amsterdam, è il dipinto di un uomo sorridente con una mano sporca di tempera blu e la scritta: «Benvenuto, artista.» Fondato nel 1881 da un visionario votato all’arte, l’albergo ha ospitato per oltre un secolo centinaia di pittori e scultori, diventando un vivace centro di confronto, creazione e sperimentazione di stili e universi estetici, crocevia di vite vagabonde, radicalismi politici e passioni inquiete, angolo preservato dal clamore delle grandi capitali e protetto in un’Europa dilaniata dalle guerre. A Jan Brokken basta una visita per rimanere affascinato dalla ricchezza di storie e curiosità di questo luogo d’eccezione dell’arte moderna, che ha attirato Picasso, Kandinskij, Signac, Joseph Beuys, così come Proust che qui trovò ispirazione per un’eroina della sua Recherche. Una colonia internazionale libera e aperta dove l’americana Elizabeth Nourse e molte altre artiste, regolarmente escluse dai coevi circoli parigini, venivano accolte e trattate da pari a pari dai colleghi uomini. Con la sua capacità di rivelare gemme nascoste del Novecento europeo attraverso percorsi poetici e romanzeschi, Brokken ci accompagna alla scoperta di ciò che tanti talenti da tutto il mondo hanno inseguito e cercato di catturare sulla tela a Volendam, spesso ingaggiando sfide senza fine: la luce unica dell’Olanda, con i suoi vasti cieli mutevoli che in ogni scorcio si specchiano nell’acqua; i colori, i silenzi, i volti rosi dalla salsedine dei pescatori e la grazia di semplici gesti femminili; i riti antichi di una comunità di mare in cui sembra farsi più intensa ogni esperienza umana.

Genres: Nonfiction, Art, History, Ebooks

384 pages, Paperback

First published February 1, 2024

About the author

A well-known journalist, Jan Brokken made his debut as a writer in 1984 with the largely autobiographical novel De provincie (The Province), the story of a youth spent in the countryside, which was made into a successful film. He has published gripping travel books about, among others, Africa, Indonesia and Curaçao, and is the author of the acclaimed and bestselling novels De blinde passagiers (The Blind Passengers, 1996), De droevige kampioen (The Sad Champion, 1998) and Jungle Rudy (2006). His work, which has been translated into several languages, has been compared in the international press to that of Graham Greene and Bruce Chatwin.

Reviews

[Sibrich van Baalen · Rating 4 out of 5]

Het is jammer dat we Volendam nu nog slechts kennen als een toeristenfuik waar je een visje eet en waar je een 'lollige' foto in klederdracht maakt (de mijne - mèt schoonfamilie - prijkt op de koelkast). Vroeger was dit pittoreske dorp een toevluchtsoord voor schilders. Door de afbeeldingen in het boek kan je je nog een voorstelling maken van dat oude Volendam. Skaters van Gari Melchers is een prachtige weergave van de voorbije tijd. Ik zou bijna een kamer boeken in hotel Spaander, als ik niet wist hoe verschrikkelijk het daar nu is. Volendam mag dankbaar zijn met dit boek van Brokken.

[Michel De Jongh · Rating 3 out of 5]

3.5. Verhalenverteller pur sang die soms, in al zijn enthousiasme, vergeet dat hij een boek aan het schrijven was

[Carla · Rating 3 out of 5]

Interessante verhalen over Volendam, en met name hotel Spaanders, waar veel kunstenaars verbleven. Dat wist ik niet, dus ik vond het interessant te lezen over het licht, de lucht, het water en de verschillende bezoekers van het hotel. Ik begrijp dat het gewone boek afbeeldingen bevat, die miste ik wel doordat ik naar het audioboek luisterde (ik heb een paar schilders en schilderijen opgezocht, maar de lijst lijkt vrij lang).
3.5 sterren

[Robert Lambregts · Rating 5 out of 5]

OK, dit boek moet je ding zijn. Maar voor mij is het mijn ding en ik vond dit dus ontzettend leuk. Een reis langs kunstwerken van bekende en minderbekende schilders, met elkaar verbonden door een hotel in Volendam. Met afbeeldingen van kunstwerken. Boeiend en persoonlijk geschreven door Jan Brokken. Ik heb dit verslonden en wilde eigenlijk meer. wat een fijn boek!

[Mariarosa Raffaelli · Rating 4 out of 5]

Brokken ci porta a Volendam, piccolo villaggio vicino ad Amsterdam, all'hotel Spaander, luogo che accolse, tra la fine dell'Ottocento e gli inizi del Novecento, tantissimi artisti, di nazionalità diverse, che lì trovarono la luce e il luogo giusto dove dipingere. Una ricerca enorme, quella di Beokken, affascinante per chi, come me, ama l'arte. Il libro contiene molte immagini, le altre, quelle che mi incuriosivano, le ho cercate in internet.
Adesso ho una nuova lista di musei da visitare 💛

[Janneken · Rating 3 out of 5]

Ik was enthousiast over het boek. Nooit geweten dat Volendam een kunstenaarskolonie is geweest vanaf circa 1890. Hotel Spaander was the place to be. De schrijver vertelt over kunstenaars alsof hij ze zelf kent, je krijgt een mooi tijdsbeeld.
Maar halverwege het boek wist ik het wel en na de zoveelste beschrijving van een kunstenaar besloot ik het boek te sluiten.

[Margreeth · Rating 3 out of 5]

Het is een mooi gebaar om een hotel in de schijnwerpers te zetten door haar illustere gasten de revue te laten passeren maar dat maakt nog geen verhaal.

[Stella Starlight · Rating 4 out of 5]

Solide inhoud, fijne schrijfstijl en het bewijs dat Volendam officieel is vertrut in de afgelopen honderd jaar: van kunstenaarskolonie tot preutse, xenofobe navelstaarders.

[Hermien · Rating 5 out of 5]

Reuze interressant en ik wil nu ook graag de collection Spaander eens bekijken.

[Annet · Rating 4 out of 5]

Bij Volendam denk ik aan klederdracht, vis, de palingsound en de monsterzege van de pv* bij de Tweede Kamerverkiezingen. Maar je gaat bij het lezen van dit boek toch een beetje van Volendam houden en ook wel glimmen van trots. Nooit geweten dat het eind 19e, begin 20e eeuw een enorme aantrekkingskracht had op beroemde schilders van over de hele wereld. Zij verbleven (vaak lang) in hotel Spaander en waren verzot op de Hollandse luchten, de Gouwzee met z'n vissersboten, de Volendammer huisjes en bewoners.
Jan Brokken heeft een heerlijk boek geschreven, gebaseerd op de overlevering rondom het hotel, waar je vandaag de dag nog steeds kunt overnachten, de levenswandel van de kunstenaars, hun brieven en werken. Een mooi stukje nationale geschiedenis.
In plaats van op m'n e-reader had ik dit boek liever van papier gelezen, met de prachtige schilderijen die in en rond hotel Spaander gemaakt zijn in kleur afgebeeld.

[Erik Snel · Rating 5 out of 5]

Wat een heerlijk boek, en hopelijk niet alleen voor de maritieme liefhebber, hoewel die liefde ongetwijfeld helpt. Plaats van handeling is Hotel Spaander in Volendam. Zicht op de Gouwzee, die prachtige westkant van het Markermeer. Denk je bij Volendam al gauw aan bedenkelijke muziek en dito commercie, dit boek laat iets heel anders zien. Meer dan 1400 schilders en tekenaars zijn tussen 1870 en 1930 in dit hotel geweest om zich te goed te doen aan het mooie licht, het water, de botters en de mensen in klederdracht, met karakteristieke, verweerde koppen of jeugdige brutaliteit die graag wilden poseren. Jan Brokken schrijft geweldig, hier en daar iets sentimenteel, maar dat past bij het onderwerp. Mooie en droevige verhalen, veel onbekende geschiedenissen en verrassende gebeurtenissen of tradities en geïllustreerd met knappe, sfeervolle, verstilde of juist feestelijke reproducties van de schat aan kunstwerken die hier in Volendam zijn gemaakt. In die tijd stuurde men een getalenteerde schilder naar de waterrijke gebieden in Nederland vanwege het licht, het water, de wolken om het vak te leren. Wat een plezier, dit boek.

[weaverannie · Rating 4 out of 5]

Buitenlands bezoek betekende hier heel vaak ook een bezoekje aan Volendam. Een wandelingetje over de dijk, en als afsluiting iets drinken bij Spaander. Altijd weer een succes. Het bezoek verbaasde zich ook altijd over de vele schilderijen aan de wanden. We legden dan iets uit over de geschiedenis van Spaander.
Zoveel als Jan Brokken er echter over kan vertellen en dat ook doet in ‘De ontdekking van Holland’, konden wij dat niet. Wat interessant om te lezen. Ik heb ervan genoten. Zoals altijd toont Brokken zich een meesterlijk verteller.

[Daan Könings · Rating 4 out of 5]

Leuk boek, over de kunstenaarskolonie in Volendam en de kunstenaars die daar verbleven. Uitgebreide beschrijving van de schilderijen en af en toe een plaatje zodat je het schilderij gelijk kan bekijken!

[Gerard de Bruin · Rating 4 out of 5]

Ik moet nu zelfs mijn vooroordeel - Brokken is een briljant verteller maar een matig stilist - loslaten. Dit boek is zowel fraai verteld als geschreven.

[Mieke · Rating 3 out of 5]

Interessant boek! Maar als luisterboek beetje zonde omdat je de afbeeldingen van de schilderijen er niet steeds bij ziet. Tussendoor een set opzoeken is toch anders.

[Maaike Blok · Rating 4 out of 5]

Nooit geweten dat Volendam zo’n aantrekkingskracht heeft gehad op zoveel vermaarde schilders. Heel erg interessant en leerzaam. En dan nu heel snel naar Hotel Spaander.

[Jeanneke · Rating 4 out of 5]

Veel informatie over schilders eind 18e- begin 19e eeuw. Ik ben liefhebber van schilderkunst uit die periode omdat het nog vóór de tijd van het abstracte is maar dat er wel sprake is van niet volledige reproductie.
De schilders die Jan Brokken heeft uitgekozen hebben allemaal in Hotel Spaanders te Volendam gelogeerd, de gemeenschappelijke noemer.
Prachtige afbeeldingen tussen de tekst.

[Sebastian · Rating 4 out of 5]

Bijzonder verhaal over de schilderijen van het spaander hotel in Volendam. Veel geleerd over de vele schilders die daar vertoefde.

[Dick Knip · Rating 4 out of 5]

Mooi, duidelijk en positief boek over de belevenissen in en rond Hotel Spaander in Volendam. Wat een geschiedenis!

[Nannini · Rating 3 out of 5]

Jan Brokken stelt nooit teleur. Verrassend de aantrekkingskracht van de Zuiderzee en dan hotel Spaander in Volendam in her bijzonder op een grote schare internationale beeldende kunstenaars. Meer selectie van de kunstenaars die hij bespreekt was de leesbaarheid ten goede gekomen.

[Anneke Latupeirissa · Rating 4 out of 5]

Mooi beschreven hoe Volendam een kunstenaarsdorp was, met van veel schilders de levensverhalen. Prettig om te lezen. Veel schilderijen op internet opgezocht. Zal nu toch zeker een keer het Zuiderzeemuseum bezoeken.

[Mijke · Rating 3 out of 5]

Deze man kan echt geen darling's killen

[Wilma Hartman · Rating 3 out of 5]

Toen ik las dat Jan Brokken een boek had geschreven over Hotel Spaander werd gelijk mijn interesse gewekt. In maart 1993 verbleef ik in Hotel Spaander, hoogzwanger van mijn oudste zoon. Het laatste weekendje weg zonder baby. Ik kan me niet veel meer herinneren van de schilderijen in het hotel maar wel de muurschildering in het binnenzwembad in de kelder. Dat kwam toen wat kitscherig over. Ik ben heel benieuwd naar het verhaal in dit non-fictieboek.

Het eerste deel van het boek gaat over de periode eind achttienhonderd en is eigenlijk een opsomming van heel veel schilders die hotel Spaander hebben bezocht. Veel namen ken ik niet en dat maakt dat je moet doorzetten om verder te lezen. Duidelijk is dat de vissers in combinatie met de typische Hollandse luchten de kunstenaars naar het gastvrije hotel van Leendert en Aaltje Spaander trokken.
Het tweede deel speelt zich af begin negentienhonderd en dan wordt er veel geschreven over met name Amerikaanse kunstenaars, ook voor mij veelal onbekend.
Een overzicht van namen van de schilders en de jaartallen erbij zou helpend zijn geweest.

Het is echt een boek van feiten en weetjes. Het zijn losse stukjes, geen doorlopend verhaal. Dat maakt dat alles wat meer op afstand blijft, ook al zijn de weetjes en feitjes best leuk. De openheid en verdraagzaamheid werden in Nederland geroemd, wat zeker voor die tijd heel bijzonder is. Zo waren vrouwelijke kunstenaars eind achttienhonderd welkom in Hotel Spaander en werden ze als gelijkwaardig behandeld. In boeken die ik eerder gelezen heb over schilders, zoals bijvoorbeeld Vincent van Gogh, was dat in Frankrijk niet gebruikelijk. Schilderen was iets voor de mannen, vrouwen konden wel model staan.

Wat ik ook leuk vond is dat mijn woonplaats Huizen regelmatig voor komt. Zo vertelt Jan Brokken bijvoorbeeld over Henk de Court Onderwater, die door polio gedeeltelijk verlamd was. Hij studeerde in Frankrijk en daarna sloot hij zich aan bij de Larense school. Daar hoorde hij over Volendam en besloot toen vanuit Huizen met een zeilboot naar Volendam te varen. Dat was zwaar werk zonder motor en zeker voor iemand met een handicap. Het plaatje in je hoofd zal je er zelf bij moeten verzinnen, maar daar kan ik me wel wat bij voorstellen.

Voor Jan Brokken is schrijven in de huid kruipen van iemand anders. Zoals hij schrijft over het zelfportret van Theo van Rysselberghe ‘Autoportrait au panama’:

Zo zou ik eruit willen zien, dacht ik bij het zien van een reproductie: verzorgd, zonder enige schijn van conformisme of burgelijkheid. Ik zou überhaupt een leven als dat van Van Rysselberghe hebben willen leiden, met dezelde libertijnse petit dame. Onmogelijk natuurlijk, maar ik schrijf om zulke wensen in vervulling te laten gaan. Even Signac zijn, even Van Rysselberghe of Van de Velde, en zelfs even die arme Henk de Court Onderwater. Schrijven is duizend levens leiden, zo beleef ik het althans.

Het is aan de schrijver om zijn fantasie te gebruiken en zo te schrijven dat je nieuwsgierig wordt en meer wil weten of zaken gaat opzoeken. In dit geval had ik meer verwacht. Ik had gehoopt op meer anekdotes en verhalen zodat ik mij als lezer ook welkom voel in Hotel Spaander. In dit boek vraagt dat wat meer van het voorstellingsvermogen van de lezer. Zo wordt er bijvoorbeeld geschreven over een vrouw uit Amerika die als eerste naar Volendam komt om alles voor te bereiden, waarna haar vriendin ook overkomt. Dat is dan ook alles. Ik had het leuk gevonden om te lezen hoe die vriendin het daar ervaren heeft en hoe ze samen al dan niet werden geaccepteerd.

Henry Havard komt terug in het boek. De man die in 1873 een rondreis per boot maakte over de Zuiderzee. Eerder las ik het boek Wereldzee in de polder van Ronald Nijboer (https://www.boeken-cast.nl/review/wer...) waar deze reis van Henry Havard door Ronald Nijboer opnieuw wordt gemaakt maar dan over het IJsselmeer. Het is leuk om dit verhaal nu van een andere kant te horen.

Tot 1932 bleef Hotel Spaander een trekpleister voor kunstenaars. De schilders bij hotel Spaander konden altijd wel een visser of een vissersvrouw vinden die portret wilde staan. De bijverdiensten waren immers mooi meegenomen, want als visser brachten ze maar net genoeg binnen om van te leven. Toen de Zuiderzee werd afgesloten, waren er minder vissers en dus werd Volendam een stuk minder populair. Eind jaren vijftig kwam het hotel in eigendom van Hein Schilder die probeerde Amerikaanse sterren naar het hotel te lokken. Hoe dat verder afloopt mag je zelf gaan lezen.

Kortom ik heb genoten van de feitjes en weetjes, maar geen van de schilders komt echt tot leven voor mij, daarom geef ik 3,5 ster.

[Ad Pluijmers · Rating 4 out of 5]

Van kunstenaarskolonies als Bergen, Laren en Domburg had ik al eerder gehoord, maar Volendam? Hotel Spaander, gesticht in 1881, blijkt decennialang een levendig centrum te zijn geweest voor -veelal internationale- schilders en een aantal andere kunstenaars. Velen van hen kwamen jaar na jaar een aantal weken of maanden langs. Dit werd aangemoedigd door de eigenaar Leendert Spaander, die er o.a. naar Engeland op uit trok om reclame te maken voor het dorp en zijn hotel. In dat hotel had hij gezorgd voor een groot aantal atelierruimtes. Zijn vrouw Aaltje en dochters deden ijverig mee met alle promotieactiviteiten; ze verzorgden de maaltijden in het hotel en dienden regelmatig als model. Een paar van de dochters trouwden in de kunstenaarswereld.

De aantrekking van Volendam lag klaarblijkelijk in de openheid van de bewoners (ouderen en kinderen gelijk), de kleurrijke klederdracht en ambachtelijke activiteiten met als belangrijkste natuurlijk de visserij met de prachtige vissersvloot. De Hollandse luchten schijnen uiteraard ook van belang te zijn geweest, al zal dat voor meer Nederlandse plaatsen hebben gegolden.

Naast de vele schilders kwam gedurende die periode ook een groot aantal andere bekende internationale persoonlijkheden in het hotel langs. Zoals o.a. de toenmalige Japanse kroonprins Hirohito, wat Jan de mogelijkheid gaf om de ellende van zijn ouders en broers in Japanse interneringskampen aan te stippen.

Jan Brokken weet als geen ander (internationale) geschiedkundige, culturele, politieke en persoonlijke elementen aan elkaar te rijgen tot een rijk verhaal. Op gebied van de schilderkunst zelfs zo’n rijk gevuld geheel dat de lezer daar wel een flinke basiskennis van en interesse voor moet hebben om tot aan het eind geboeid te blijven. Voor mij was dat gelukkig geen probleem.

Het boek bevat veel prachtige afdrukken van de in veel detail door Jan beschreven werken. De kwaliteit van de schilderkunst was erg hoog. Het zou mooi geweest zijn om een afbeelding van alle(!) beschreven werken te kunnen zien. Misschien is dat nog iets voor een toekomstige appendix…?

[Stephanie · Rating 4 out of 5]

Brokken toont zich in ‘De ontdekking van Holland’ opnieuw een magnifiek verhalenverteller.
In dit boek maken we kennis met de vele kunstenaars die hotel Spaander in Volendam aandeden in een poging om iets te vangen van het idyllische Holland in een wereld die zich al bijna volledig had overgegeven aan het moderne leven. Het Holland aan het begin van de 20e eeuw, toen de Zuiderzee het kolkende hart van Nederland vormde.
De verhalen van de verschillende kunstenaars worden op zeer onderhoudende wijze aan elkaar geregen, waarmee de vraag wat men zo aantrok aan Nederland en Volendam in het bijzonder terdege wordt beantwoord.
De vrouwen worden daarbij niet vergeten. Een aanzienlijk deel van de kunstenaars was immers vrouw. De Volendamse gemeenschap wordt respectvol en in al haar nuance geschetst, in plaats van de gebruikelijke karikatuur van een vroom vissersdorp. Als geboren en getogen Spakenburgse kon ik niet anders dan grote sympathie opvatten voor Hillie Butter, die verder keek dan de dorpsgrenzen.
Tegelijkertijd bekroop me een gevoel van weemoed, omdat nu goed duidelijk werd dat met de afsluiting van de Zuiderzee een deel van de ziel van de omliggende vissersdorpen voorgoed is uitgedoofd. Inmiddels begrijp ik dat daarmee iets heel bijzonders verloren is gegaan. En dat hadden vele vermaarde kunstenaars ruim een eeuw geleden al goed begrepen. Het leverde in elk geval veel prachtige schilderijen op.
Nu wacht ik met smart op de overzichtstentoonstelling die hopelijk georganiseerd zal worden naar aanleiding van dit boek. Eerst maar eens naar het Zuiderzeemuseum om ‘Volendammers na terugkeer van de Kevelaerprocessie’ van Nico Jungmann in het echt te bewonderen.

[Maria Luisa · Rating 3 out of 5]

Volendam, un piccolo porto olandese e il suo Hotel Spaander: nomi per lo più sconosciuti ma non agli artisti e alle artiste di mezzo mondo che in quei luoghi, dalla fine dell'800, hanno trovato per lunghi anni la luce, i colori, l'accoglienza e l'atmosfera giusti per i loro quadri. Luoghi magici anche se semplici, abitati da gente abituata a lottare ogni giorno per la propria sopravvivenza: un ambiente perfetto per chi era alla ricerca dei volti e dell'ispirazione giusta da immortalare. La luce di Volendam e del suo mare è una luce unica, molto simile a quella di Venezia. Brokken riesce a descrivere tutto questo in un libro ricco di immagini e di sensazioni, di pittrici e pittori, di scrittori - Proust in primis - e di pescatori, di marinai e di donne libere di spirito e di cuore, le cui vite si intrecciavano fra loro, magari solo per alcuni mesi o per scatenarsi durante la Volendarmmen Kermis, la vivace fiera di quattro giorni, la più attesa dell'anno... ma andava bene così. Tante storie personali legate ai singoli artisti e abitanti, alcune veramente particolari, soprattutto quelle di alcune pittrici coraggiose e intraprendenti, e una, tragica e crudele.
Un libro interessante, che secondo me scivola nell'ultima parte, diventando parecchio didascalico. Utile per chi fosse alla ricerca di nuovi spunti da approfondire.

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

Ik kende het verhaal van de kunstenaarskolonie in Volendam al een beetje, maar het boek van Jan Brokken weet daar veel aan toe te voegen. Het gaat om veel meer dan lokale folklore, namelijk om een belangrijk hoofdstuk in de kunstgeschiedenis dat werd bepaald door de magneetwerking van hotel Spaander op tal van artiesten. Het hoogtepunt lag tussen 1880 en 1916 toen veel schilders daar gastvrijheid genoten en het hotel zelf een soort museum werd. Ik ben daar zelf ook wezen kijken en heb er honderden schilderijen gezien. Jan Brokken is een echte verteller, hij vindt duidelijk dat het hier gaat om een stuk vergeten geschiedenis en om kunst die je niet mag onderschatten. Veel van de in Volendam ontstane werken zijn in prominente musea in allerlei landen terecht gekomen. Volendam was een trekpleister voor tal van beroemdheden. Het boek is mede tot stand gekomen door de dichter Hans Tentije met wie Brokken hotel Spaander voor het eerst bezocht. Vlak voor het boek uitkwam, is hij overleden.
Het is een plezierig en ook ontspannend boek om te lezen. Brokken schrijft aanstekelijk en met een voelbare passie. Ik heb verschillende malen een lezing van hem meegemaakt en ook dan weet hij de toehoorders enthousiast te maken. Nieuwsgierigheid is het begin van wijsheid.

[Roos van zon · Rating 3 out of 5]

In De ontdekking van Holland werpt Jan Brokken licht op een verrassend en vergeten hoofdstuk in de Nederlandse kunstgeschiedenis: Volendam als bruisende kunstenaarskolonie rond 1900. Ver weg van zijn huidige toeristische imago was dit vissersdorp ooit een geliefde bestemming voor internationale schilders, aangetrokken door het Hollandse licht, de uitgestrekte luchten en de gastvrijheid van Hotel Spaander.

Brokken schetst hoe dit hotel, gerund door Leendert en Aaltje Spaander, kunstenaars van over de hele wereld aantrok. Het bood hen niet alleen onderdak, maar ook ruimte om te werken en samen te komen. Schilders als Leo Gestel en Mary Cassatt vonden hier zowel rust als inspiratie in de eenvoud van het vissersleven en het typische licht van de Zuiderzee.

Hoewel ik eerst sceptisch was, verraste dig boek mij in de beste zin. Brokken roept met oog op details de vergeten verhalen en schilderijen van deze tijd op. Hij laat zien hoe Volendam, net als de beroemde kunstenaarskolonies van Barbizon en Montmartre, zijn plek in de kunstgeschiedenis verdient. Een prachtige herontdekking van een onderbelichte kant van Holland en een warm eerbetoon aan een uniek tijdperk.

[Arjan Van Noort · Rating 3 out of 5]

Hotel Spaander in Volendam herbergde van eind 19e eeuw tot in de jaren dertig een groot aantal kunstschilders, die daar soms jaren achtereen verbleven en vele belangrijke schilderijen maakten van de oorspronkelijke levenswijze van de Volendammers, met hun visserij, klederdracht, gebruiken en feesten. Jan Brokken brengt die geschiedenis tot leven in een fijn boek met vele illustraties. Speciale aandacht voor Theo van Rhijsselberghe (bron Ronald Feltkamp!) en William Degouve de Nuncques, maar het is eigenlijk eerder verwonderlijk dat niet veel meer aanknopingspunten met de schilders uit de omgeving van Bremmer in het verhaal voorkomen. Nadeel van de aanpak van Brokken is de betrekkelijke oppervlakkigheid die elke beschreven schilder ten deel valt, al weet hij me wel zover te brengen dat ik telkens het internet raadpleeg om meer van de genoemde schilders op reproductie te zien. Al met al boeiend stukje geschiedenis.

[David Rozema · Rating 2 out of 5]

Dit is een merkwaardig boek. Vooropgesteld, ik ben een liefhebber van Brokken, ik ken geen 5 betere non-fictieschrijvers in ons taalgebied. Meestal gaan zijn boeken ver de grens over, maar hij houdt het altijd persoonlijk. Dat doet hij hier ook wel, maar hij verliest zich in denk ik wel 100 portretjes van veelal vergeten schilders die ooit in Volendam in hotel Spaander logeerden. Voor mij zou het interessant zijn om te zien hoe Volendam zich ontwikkeld heeft van een centrum van wereldwijde kunstenaars tot een in zichzelf gekeerd, racistisch dorp. Brokken stipt het slechts aan. Heel onduidelijke hoofdstukindeling ook. Tegelijkertijd is wat hij opgedoken heeft voor de schildersportretjes vaak best amusant, maar doordat het er zoveel zijn ben ik het ook weer vergeten.
Volgende keer weer een oudere Brokken.