Kýčery

by Adam Robiński, Ján Púček (Translator)

Za siedmimi horami a siedmimi dolinami, na hranici Poľska, Slovenska a Ukrajiny, leží jeden nezvyčajný svet, skutočná stredoeurópska Patagónia. Bieščady a Poloniny, krajina vydedencov i hrdých ľudí, krajina vlkov a medveďov, ale aj obľúbený cieľ mnohých turistov. Teraz ju môžete spoznať aj vy.

Inšpirovaný slávnou cestopisnou knihou Brucea Chatwina V Patagónii vyráža poľský spisovateľ Adam Robiński na potulky po juhovýchode Poľska s cieľom nájsť podobne odľahlý a zabudnutý kraj, akým je juhoamerická Patagónia. A poľské Bieščady i slovenské Poloniny trochu také sú. Je to kraj hlbokých lesov, tmavej nočnej oblohy i pustých sadov, v ktorých jablone ešte stále rodia, hoci dedín, ku ktorým patrili, už dávno niet.

V knihe Kýčery s podtitulom Potulky po Bieščadoch a Poloninách budeme putovať po poľskom, ukrajinskom i slovenskom pohraničí a stretávať pri tom ľudí, pre ktorých sa táto časť Karpát stala osudom: osamelých značkárov, kartografov, ľudí, čo týmto horám venovali celý život. Spoznáme gréckych osadníkov, ktorí tu zapustili korene po nútenom odchode z domoviny. Budeme pátrať po skutočnom prameni rieky San. Zistíme, ako sa zmenil život obyvateľom Osadného po vydarenom dokumentárnom filme Marka Škopa. Dozvieme sa o Rusínoch aj o starých miestnych názvoch. A keď sa ocitneme na mieste, kde sa stretávajú hranice troch krajín, na chvíľu môžeme naozaj nadobudnúť dojem, že prechádzame ďalekou Patagóniou a nie ostrovom hôr, ktorý máme na dosah ruky. Kniha Kýčery je o konkrétnom pohorí, no zároveň je aj univerzálnou príručkou o tom, ako pochopiť a obsiahnuť určitý výsek sveta a akými rôznymi spôsobmi sa môžeme dopracovať k poznaniu i k zblíženiu s vlastnou krajinou.

Genres: Nonfiction, Travel, Poland

288 pages, Paperback

First published November 27, 2018

Reviews

[Tomek · Rating 4 out of 5]

Przyjemna lektura o Bieszczadach, choć mam wrażenie, że podobna gawęda mogłaby powstać o prawie każdym regionie polski - kilka spotkań z lokalnymi gawędziarzami, odrobina historii i opisów krajobrazu i możnaby opisać Polskę od morza aż po Tatry. Może nawet byłoby warto taki projekt zrealizować?

[Gabcia · Rating 2 out of 5]

Zwyczajnie nudna.

Za mało Bieszczad w książce o Bieszczadach, spodziewałam się dużo przyrody i dzikości, a dostałam coś totalnie innego. Chyba najbardziej denerwujące były całe rozdziały o Chatwinie i wstawianie fragmentów jego książki. Do tego dużo dat, milion nazw miejscowości - no niby okej, to reportaż, ale tak jakoś... nie pasowało mi to, nie było punktu odniesienia, wszystko się zalewało. Chyba po prostu nastawiłam się na coś totalnie innego i się zawiodłam.

Mimo że mnie wynudziła, momentami przekazywała klimat gór i dziczy, stąd aż dwie gwiazdki.

[Rafal · Rating 5 out of 5]

Tytuł mówi wszystko. Kiczery... to przyjemna, nieco leniwa podróż przez Bieszczady. Robiński porusza liczne historie, które składają się na spójną całość zbudowaną wokół miejsca człowieka w górach. Czapki z głów za przebyte kilometry i wykonaną robotę, choć czy wędrówkę można w ogóle tak nazwać?
Ostrzegam: lektura wzmaga chęć natychmiastowej wyprawy w kierunku Ustrzyk Dolnych i dalej.

[Katrina Latrina · Rating 3 out of 5]

Niekde medzi tromi a štyrmi hviezdami. Téma krásna, podmanivé miesta, zaujímavé osudy aj miest, aj ľudí. Prechádzky na pomedzí troch štátov - Poľska, Ukrajiny, Slovenska. Konce sveta (ako ich sám autor nazýval), často vo svojom vlastnom konci existencie. Spomienky na vojnu, vysťahovalectvo, ale aj vtipné kovbojky, či osobné impresie.

Autor píše podľa mňa zaujímavo, veľmi vnímavo, často ale nesúrodo a najmä neukončene. Kapitoly sú veľmi krátke, rýchlo sa to číta, je to však aj problém. Niektoré príbehy presahujú kapitoly, niektoré nie. A najmä, žijete príbeh a zrazu koniec kapitoly, rýchlo idete na ďalšiu, ako to pokračuje a skončí a...... Nič. To už bol koniec. A vy neviete kedy a ako a čo?

A ešte jedna obrovská nedomyslenosť knihy - mapa. Veľa miest, naozaj už takmer zabudnutých, a na mape, ktorá je v vpredu k dispozícii, z nich nenájdete takmer nič. Čiže ani neviete, či ste v Poľsku, či na Ukrajine, či u Rusínov na východe Slovenska. A je to škoda. Zo začiatku som sa snažila miesta vyhľadávať, ale bolo to zložité, lebo tie miesta majú v iných jazykoch trochu iné názvy a bolo toho najmä moc.

Čiže, obrovský potenciál, ale trochu inak...

[Ondrej Urban · Rating 4 out of 5]

Rozkaz zněl jasně - Adam Robiński, uchvátený knihou In Patagonia odd Bruca Chatwina, chcel napísať niečo podobné z vlastnej skúsenosti. Príroda na juchovýchode Poľska je na to ako stvorená.

Sám som pred rokmi navštívil Poloniny, a aj keď je to iba časťou územia, o ktorom Robiński píše, jedinečnú atmosféru tejto oblasti nemožno odoprieť. Túru z Novej Sedlice na Kamenec som absolvoval sám a doteraz si pamätám cestu naspäť tichými dolinami, kde som si až po nejakej chvíli uvedomil, že chodník vedie po starom železničnom násype, a že by som sa mal začať obzerať po duchoch vojakov z vojny. Návštevu by som odporúčil každému. Je dobré zobrať si so sebou aj Kýčery?

Nápad vystihnúť atmosféru a ducha nejakej oblasti prostredníctvom mozaiky krátkych anekdôt a obrazov je dobrý, no hlavne, keď je dobre vykonaný. Pri tejto knihe, aj keď pútavej, som mal niekedy pocit, že sa trochu príliš necháva unášať sama sebou a ide tak trochu onikiaľ nikam. Navstívime mnohé mestečká a dediny trojhraničia, s autorom vystúpame na niekoľko kopcov, no akosi tu stále chýba tá pointa, ktorá by to všetko spojila. A to je trochu škoda. Autor má tiež tendenciu byť trochu prvoplánovo poetický a v tomto ohľade mohol tiež trochu menej tlačiť na pílu.

Kýčery sú príjemným výletom do novej oblasti. Ak niekoho inšpirujú na návštevu, bude to len dobre, no nemyslím si, že sami o sebe čitateľovi priblížia, aké vlastne trojhraničie je.

[salvatorefreak · Rating 3 out of 5]

3.5/5
troszke zmarnowany potencjał jeśli chodzi o wyczerpanie tematu, jednak przez te niemalże trzy lata męczenia tej książki mogę stwierdzić, że przykro było mi ja kończyć, a moja miłość do bieszczad tylko wzrosła; nie mogę się doczekać kolejnej podróży w tamte strony, czy to fizycznej czy też literackiej

[Marcin Cag · Rating 3 out of 5]

Wspaniała podróż po miejscach znanych i mniej znanych. Pozycja obowiązkowa dla wszystkich miłośników Bieszczadów.

[yulia · Rating 4 out of 5]

na początku nie byłam przekonana, a później było coraz lepiej. fajna wyprawa w bieszczady przed snem. pozdro kocham bieszczady i wiele ładnych cytatów sobie zapisałam.

[Mirka · Rating 5 out of 5]

Moja prvá Absyntovka, a bola som nadšená 💛
Rozumiem výroku “len tak sa zbaliť a odísť do Bieščad”…

[Mária Španová · Rating 5 out of 5]

5* Dobre, som trochu ovplyvnena tym, ze pochadzam z Medzilaboriec :-) Kniha sa čítala ľahko, s plynulým jazykom a citom pre atmosféru. Príbeh bol pútavý a celé dielo zanechalo silný dojem. Odporúčam každému, kto má rád literatúru s dušou.

[Rafał · Rating 3 out of 5]

Ciekawe historie mieszają się z zupełnie przypadkowymi opowiastkami. Przez tę przypadkowość czytelnik tylko z rzadka ma poczucie, że otrzymuje opowieść z drogi. Częściej ma wrażenie, że niektóre z historii powstały za biurkiem, a nie w otoczeniu buczyny i połonin. Książka bardzo nierówna. Momentami fascynująca, innym razem zwyczajnie nudna.

[Pali Jen · Rating 4 out of 5]

Návšteva Polonín a Bieščad s absynťákmi a autorom Adamom Robińskim, pri príležitosti vydania knihy Kýčery, bola pre mňa naozaj krásnym zážitkom. Spoločné pochôdzky a rozhovory vniesli nový rozmer do vnímania ducha miesta, ktorý som pociťoval aj pri samotnom čítaní. Kniha Kýčery ma najprv fyzicky a neskôr čitateľsky, zaviedla do pohraničných národných parkov, ktoré spájajú Poľsko, Slovensko a Ukrajinu. Autor, inšpirovaný kultovou knihou 'V Patagónii' od Brucea Chatwina, nachádza v tomto pomyselnom trojhraničnom "konci sveta" svoju vlastnú Patagóniu v srdci Európy. Spočiatku som si myslel, že ide vyslovene o cestopis, no po dočítaní mám pocit, že ide skôr o etnografickú kroniku zabudnutého regiónu, kde sa prelína príroda, história a najmä ľudské osudy.

Robiński ako vnímavý pozorovateľ, dokumentuje krajinu, v ktorej sa rozľahlé lúky strácajú v ešte rozľahlejších tmavých dolinách a starých lesoch. Vchádza do dedín a osád a pozorne načúva príbehom miestnych ľudí. Zhŕňa pamäte tých, ktorí do týchto končín prišli a už neodišli - príbehy o gréckych bieščadských prisťahovalcoch, Rusínoch, slovenských Poloninách, ale aj o medveďoch a vlkoch. Sú to príbehy, v ktorých sa hranice prostredníctvom bukového trojkraja strácajú.
Faktografické roviny knihy prelínajú autorove osobné úvahy či poetické opisy prírody. Tieto zvlášť pôsobivé úseky sa mi dostávali pod kožu a žiadalo sa mi ich viac.

Mojim najsilnejším momentom v Poloninách bola prechádzka pôvodným bukovým karpatským pralesom Stužica. Táto prírodná rezervácia je najväčšou človekom nenarušenou plochou na Slovensku. Dávny vek tohto miesta bolo cítiť všetkými zmyslami. Prastarý les pôsobil úplne magicky. Na každom kroku bol prítomný kolobeh života a pri obrovských pňoch bukov, ktoré sa rozkladajú a rodia nový život som mal pocit, že počujem a vidím, ako zem dýcha.
Som veľmi rád, že vznikla táto kniha, ktorá približuje život o zabudnutom trojregióne, no najviac ma teší, že je svedectvom o mieste, kde sa dá osamieť, precítiť niečo hlbšie a napriek okolitým hraniciam pocítiť bezhraničnosť.

[Marta · Rating 5 out of 5]

Autor zafascynowany Chatwinowska opowieścią o Patagonii (a może właściwie samą metodą Chatwina, zawadiaki i romantyka, który zapisywał dziesiątki moleskinów tysiącami szczegółów, które budowały potem mniej lub bardziej prawdopodobne historie z podróży) jedzie na polski dziki Zachód. Wydaje się, że łapie zupełnie przypadkowe tropy, przemierzając Bieszczady na nogach i śledząc źródła (filmy, mapy), przede wszystkim zaś rozmawiając z ludźmi. Tropy często się rwą, a może po prostu autor zupełnie uczciwie nie chce nikomu narzucać swoich interpretacji. Przy czym konsekwentnie unika Robiński romantyzowania tej krainy, pisania o Bieszczadach, do których się jedzie powzdychać do gwiazd przy brzdęku gitary i wierszach Stachury.

To nie są Bieszczady wyśpiewywane przez Stare Dobre Małżeństwo, ale Bieszczady z poplątaną historią, która miotała ludźmi, migrującymi mniej lub bardziej dobrowolnie. Robiński zresztą przekracza granice i stara się opowiedzieć Bieszczady tak, jak robią to Słowacy czy Ukraińcy. Nie chadza szlakami.

Urzekły mnie w tej książce szczególnie dwie historie. Kartografa, który nanosi na mapy obiekty i toponimy używane przez lokalnych mieszkańców. To są właśnie kiczery, magura, siodło, berdo, nazwy pospolite, które zyskiwały konkretne znaczenie, jeśli mówił o nich człowiek z Wołosatego czy Cisnej. To samo wzniesienie z jednej strony wyglądało jak magura, z innej jak grzebień. "To nie są mapy dla niedzielnych turystów", człowiek by się z nimi natychmiast pogubił. Druga historia jest opowieścią o archeologii roślin. Jedna z bohaterek odtwarza przestrzeń, najczęściej porzuconą przez ludzi, poprzez przyglądanie się roślinom, które tę przestrzeń zarosły. Samotny jawor to znak, że dawniej był cmentarz. Niektóre rośliny chętniej zarastają miejsca po domach, inne po oborach czy stajniach.

Bo to wbrew pozorom jest książka o odczarowaniu tej krainy. O jej możliwie prawdziwej rekonstrukcji.

[Agnieszka Kościelniak · Rating 4 out of 5]

Bieszczady to jedno z moich ukochanych pasm górskich. Uwielbiam klimat połonin i ten spokój panujący na mniej uczęszczanych szlakach.

Kiedy ukazały się Kiczery, od razu wiedziałam, że musz�� ten reportaż przeczytać.
I zaskoczył mnie Adam Robiński, bo pokazał mi te góry przez zupełnie inny pryzmat. Są tu bowiem mikroopowieści o ludziach, którzy związani są z Bieszczadami.

W tym - w sumie nie tak wielkim obszarze - ukryta jest historia tych ziem - akcja Wisła, walki polsko-ukraińskie, Holokaust. Jak każde pogranicze ma mieszankę kulturową i niezwykle losy ludzi. Autor dotarł do Greków czy Macedończyków, którzy po wojnie zamieszkali w Bieszczadach. Te historie są naprawdę bardzo ciekawe. Przywołuje też kręcony na tych ziemiach polski western - Rancho Texas 😉

Czasami mnie nużyły te odwołania do Chatwina - trochę niepotrzebne, tym bardziej, że zawarte opowieści nie stanowią spójności.

Może warto byłoby zrobić selekcję tych historii i wybrać najlepsze i je mocniej dopracować. Bo miałam wrażenie, że dostajemy aż za dużo informacji na raz.

Na duży plus zasługują bardzo literackie opisy przyrody. I te Bieszczady - najlepiej przechodzić i zwiedzać w zwolnionym tempie. I Kiczery też lepiej czytać w spokojnym rytmie i z przerwami 😎

[Julia · Rating 5 out of 5]

Robiński ma taki styl pisania, który naprawdę do mnie dociera - te jego powieści snute o ludziach, o górach, o zwierzętach i o spotkaniach, wszystko wydaje się być połączone w jedno, niczym niekończąca się powieść, którą się leniwie snuje przy ognisku w ciemne i zimne późnojesienne wieczory. Tak mnie ta książka (i w ogóle, jego pisanie) nastraja i za to go uwielbiam - za połączenie literatury faktu z tak bardzo ludzkim i przejmującym gawędziarstwem.
Robiński odkrywa przede mną Bieszczady, które powinny być mi bliskie i znane, a jednak jak czytałam jego książkę, dowiadywałam się, że tak mało wiem o historii tego regionu, o tym co się tam działo, o problemach z jakim się zmagają tam ludzie i przyroda i o tym, jak magicznie tam może być, jak różnorodnie, jak skomplikowanie. "Kiczery" to trochę taka Narnia dla mnie, niby znam, a jednak magia.

[Agnieszka Kloc · Rating 3 out of 5]

Pozostawiła jakiś niedosyt. Miejscami fascynująca i emocjonalnie pobudzająca, a miejscami chaotyczna i trudna do przebrnięcia.
Lubię dla samej siebie podsumować lekturę jednym cytatem, który najlepiej oddaje to, co wybrzmiewało najmocniej w trakcie czytania:
"Ludzie byli i już ich nie ma. Na razie ktoś wciąż opowiada strzępy ich losów, choć nie są już wierne. W geologicznej skali wszyscy jesteśmy tylko przechodniami. Dlatego tak trudno to wszystko przyswoić. Pozostaje opowiadać historie (...)."

[Szymon · Rating 3 out of 5]

To nie tylko książka o Bieszczadach. To książka o ludziach, których życie złączone zostało z Bieszczadami. To książka o tym jak postrzegano i postrzega się Bieszczady przez pryzmat Polaków, Słowaków i Rusinów, którzy tam mieszkają lub mieszkali. Wreszcie to książka o tęsknocie za dzikimi i niezbadanymi ostępami przyrody, do których człowiek chce uciec i gdzie na każdym kroku można spotkać wilka, niedźwiedzia czy jelenia.

[Aleksander Dominiczak · Rating 4 out of 5]

Bardzo fajna książka, moje zapoznanie z serią wydawniczą, do której wrócę. Rozumiem odniesienia do Patagonii Chatwina, ale jakoś te fragmenty są jak dylatacje w torach, zawsze kiedy pociąg na nie trafia słychać stuk. Za dwa tygodnie jadę w Bieszczady i nie mogę się doczekać, czy to sprawiła ta książka? Tak 😉

[cyprus · Rating 2 out of 5]

kupiłem ebooka, by czytać w trakcie wyprawy na GSB. co oczywiste, nie udało mi się to na ani chwilę. sięgnąłem po nią dopiero we flixbusie podczas powrotu i w dniach następnych. liczyłem chyba na nieco co innego. dokładność, z którą autor dociera do głębi cywilizacji w opuszczonych zakątkach odludzia.

[Michał Leszczyński · Rating 4 out of 5]

Świetna podróż po Bieszczadach, bardzo dobrze jest dawkować sobie po małym kawałku (chyba zgodnie z intencją autora, sądząc po układzie treści). Robiński dość mocno przyłożył ucho do tych gór, schodząc stronę polską, ukraińską i słowacką w poszukiwaniu opowieści.

[Prez · Rating 1 out of 5]

Annoying mix of:
1. worst reportage style with cheap techiques supposing to atract the reader,
2. worst essay style with author focusing mostly on himself,
3. worst elements of magic realism every bloody second sentence,
4. huge packet of poetry in non poetic text.
Waste of time.

[Rafal Bartczuk · Rating 2 out of 5]

It's the book of the weasel. It contains many interesting facts about the Bieszczady Mountains, but you always have to check what has not been reported. It is written from the perspective of a young, educated, metropolitan reader of "Gazeta Wyborcza".

[Justyna Spyrka · Rating 5 out of 5]

Każdy ma swoje Bieszczady: niektórzy te z własnych wspomnień, inni – z rodzinnych opowieści. I właśnie tak, jak słucha się opowieści w ciepłym kręgu ogniska, czyta się ten reportaż. Niedużo w nim faktów i danych, za to wiele uczuć, dobrych chwil i blasków spadających gwiazd.

[Sylwia · Rating 3 out of 5]

Czytałam w podróży w Bieszczady i potem kończyłam w Lutowiskach, ale nie pozostało mi po tej lekturze wiele.

[Książkara z Roztocza · Rating 1 out of 5]

Bieszczady są miejscem wyjątkowym. Zamieszkałym przez niezwykłych ludzi. Autor podróżuje i opowiada historię miejsc oraz napotkanych osób. Bardzo spodobała mi się ta koncepcja.

Nie wiem co się wydarzyło, ale kompletnie mnie to nie wciągnęło... męczyłam i męczyłam tą książkę. Mimo że jest to miejsce fascynujące z bogatą i ciekawą historią ta książka komeletnie do mnie nie trafiła. Odkładałam ją i nie miałam ochoty wracać. Ciężko mi powiedzieć co się wydarzyło że tak się odbiłam od niej. Nie często oceniam tak nisko książki ale tutaj inaczej nie mogła . Nie potrafię nawet przywołać na pamięć jakieś szczegóły z niej , nic co ze mna zostało. Bieszczady są pełne ciekawych historii ludzkich i tego w ogóle nie dostałam w tej pozycji

[Juliusz · Rating 3 out of 5]

Nieco chaotyczny zbiór historii i anegdot o Bieszczadach.

[bzdurne.tresci · Rating 3 out of 5]

czuję się zawiedziona:(

[Peter Lipták · Rating 5 out of 5]

Skvelé, malebné rozprávanie o zabudnutej krajine.

[ktulacz · Rating 3 out of 5]

Liczyłam na coś więcej. Myślę, że kiedyś do niej wrócę, bo coś w sobie ma, ale muszę to przetrawić najpierw.

[Matylda Piwudzka · Rating 2 out of 5]

Czytając ją miałam wrażenie jakby ciekawostki o Bieszczadach były tylko tłem do niczego nie wnoszących wstawek o Patagonii i innych fascynacjach autora. Straszny chaos, a szkoda bo miałam naprawdę ogromne nadzieje co do tego reportażu.