Bütün Oyunları

by Bertolt Brecht, Ahmet Cemal (Translator), Aziz Çalışlar (Translator)

Turkish

Genres: Literature, Plays

440 pages, Hardcover

First published January 1, 1997

About the author

Eugen Berthold Friedrich Brecht was a German poet, playwright, and theatre director. A seminal theatre practitioner of the twentieth century, Brecht made equally significant contributions to dramaturgy and theatrical production, the latter particularly through the seismic impact of the tours undertaken by the Berliner Ensemble—the post-war theatre company operated by Brecht and his wife and long-time collaborator, the actress Helene Weigel—with its internationally acclaimed productions.

From his late twenties Brecht remained a life-long committed Marxist who, in developing the combined theory and practice of his 'epic theatre', synthesized and extended the experiments of Piscator and Meyerhold to explore the theatre as a forum for political ideas and the creation of a critical aesthetics of dialectical materialism. Brecht's modernist concern with drama-as-a-medium led to his refinement of the 'epic form' of the drama (which constitutes that medium's rendering of 'autonomization' or the 'non-organic work of art'—related in kind to the strategy of divergent chapters in Joyce's novel Ulysses, to Eisenstein's evolution of a constructivist 'montage' in the cinema, and to Picasso's introduction of cubist 'collage' in the visual arts). In contrast to many other avant-garde approaches, however, Brecht had no desire to destroy art as an institution; rather, he hoped to 're-function' the apparatus of theatrical production to a new social use. In this regard he was a vital participant in the aesthetic debates of his era—particularly over the 'high art/popular culture' dichotomy—vying with the likes of Adorno, Lukács, Bloch, and developing a close friendship with Benjamin. Brechtian theatre articulated popular themes and forms with avant-garde formal experimentation to create a modernist realism that stood in sharp contrast both to its psychological and socialist varieties. "Brecht's work is the most important and original in European drama since Ibsen and Strindberg," Raymond Williams argues, while Peter Bürger insists that he is "the most important materialist writer of our time."

As Jameson among others has stressed, "Brecht is also ‘Brecht’"—collective and collaborative working methods were inherent to his approach. This 'Brecht' was a collective subject that "certainly seemed to have a distinctive style (the one we now call 'Brechtian') but was no longer personal in the bourgeois or individualistic sense." During the course of his career, Brecht sustained many long-lasting creative relationships with other writers, composers, scenographers, directors, dramaturgs and actors; the list includes: Elisabeth Hauptmann, Margarete Steffin, Ruth Berlau, Slatan Dudow, Kurt Weill, Hanns Eisler, Paul Dessau, Caspar Neher, Teo Otto, Karl von Appen, Ernst Busch, Lotte Lenya, Peter Lorre, Therese Giehse, Angelika Hurwicz, and Helene Weigel herself. This is "theatre as collective experiment [...] as something radically different from theatre as expression or as experience."

There are few areas of modern theatrical culture that have not felt the impact or influence of Brecht's ideas and practices; dramatists and directors in whom one may trace a clear Brechtian legacy include: Dario Fo, Augusto Boal, Joan Littlewood, Peter Brook, Peter Weiss, Heiner Müller, Pina Bausch, Tony Kushner and Caryl Churchill. In addition to the theatre, Brechtian theories and techniques have exerted considerable sway over certain strands of film theory and cinematic practice; Brecht's influence may be detected in the films of Joseph Losey, Jean-Luc Godard, Lindsay Anderson, Rainer Werner Fassbinder, Nagisa Oshima, Ritwik Ghatak, Lars von Trier, Jan Bucquoy and Hal Hartley.

During the war years, Brecht became a prominent writer of the Exilliteratur. He expressed his opposition to the National Socialist and Fascist movements in his most famous plays.

Reviews

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 3 out of 5]

Bertolt Brecht'in eserlerini tüm ayrıntılarıyla yayınlama amacıyla başlatılan "Bertolt Brecht Bütün Oyunları" serisi 2013 yılının başında Agora Kitaplığı tarafından yayınlanmaya başladığında gerçekten sevindim. Yıl sonuna kadar serinin 6 kitabı çıkmıştı. Almanca bilgim olmadığı için her halukarda çevirisinden izlemem gereken eserlerin çoğunu Yılmaz Onay çevirmiş. Orijinaliyle karşılaştırma olanağım olmadığı için çevirinin yetkinliği konusunda bir şey söylemem mümkün değil doğal olarak.

Birinci kitap Brecht'in gençlik döneminde, 20-22 yaşlarında yazdığı eserlerden oluşuyor. Bunlar arasında pek bilinmeyen tek perdelik okuma metinleri olduğu gibi Baal ya da Kentlerin Vahşi Ormanında gibi bilinen ama daha az sergilenmiş ürünleri var. Benim için bu ilk eserlerin ilginç yanları Brecht'in henüz dünya görüşünün tam oluşmamış olduğu, Yabancılaştırma ve Epik Tiyatro'nun öncüsü olduğu teknikleri kullanmaya başlamadığı bir arayış dönemine ait olmaları. Doğrusu eserler anti-militarizm gibi Brecht'in daha sonra yoğun olarak kullanacağı temaları işlemelerine karşın pek bana hitap etmedi. Bazılarının İncil'e çok referans veren dillerinin Türkçe çevirileri de kulağıma çok akıcı gelmedi.

Eserlerin yıllar boyunca gelişen değişik yazımlarının dahil edilmesi de kitabı değerli kılıyor. Çok sayıda ve ayrıntılı verilen dipnotlar da son derece yararlı bilgiler içeriyor. Dolayısıyla bu büyük tiyatro yazarının yeteneğinin gelişmesine yardım eden ilk yıllarının bir dökümünü verdiği için kitap tiyatro meraklılarını memnun edecektir.

[Tuba Kılıç · Rating 3 out of 5]

Sizin kurduğunuz sistemde
İnsanlık kural dışı bir durumdur.
Kim ki insanlık gösterir
Bundan zarar görür.
Siz sevecen görünen herkesten
Korkuyorsunuz!
Birine yardım etmek isteyeni
Engelliyorsunuz!
Yanında biri susuzluk mu çekiyor: Kapa hemen gözlerini!
Tıka kulaklarını: Yanında biri inliyorsa!
Arkanı dön ve git: Birinin yardıma ihtiyacı varsa
Bunları unutanım vay haline! Bir insana
İçecek su Uzatıyorsun ve bu suyu
Bir kurdun içtigini görüyorsun.

[Barış Yıldırım · Rating 5 out of 5]

Brecht longa, vita brevis!

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 3 out of 5]

9. ciltte 5 oyuna yer verilmiş. Bu oyunların özelliği, hepsinin doğrudan başka yazarların oyunlarından uyarlanması.

İlk oyun Brecht’in Shakespeare’den uyarlayarak yeni bir yaklaşımla kaleme aldığı Coriolanus. Roma Devleti’nin krallık ve cumhuriyet arasındaki döneminde geçen ve hakkında çok da fazla kayıt bulunmayan bir gerçek olaydan kaynaklanıyor. Caius Marcius kahramanlıklarıyla ön plana çıkmış bir generaldir. Roma’ya düşman olan Volsk’ların kenti Corioli’yi biraz da gözüpekliğiyle fethettikten sonra Coriolanus adıyla anılır. Roma’ya Konsül olarak atanması gündeme gelir ama o hem ele geçirilen tahılı halkla paylaşmayıp adamlarına dağıttığı için hem de halka (Roma’daki sınıf ayrımıyla Pleb’lere) ödün vermeyip onları hakir gördüğü için yargılanır, önce ölüme mahkum edilir ama geçmiş kahramanlıkları nedeniyle sürgüne gönderilir. Marcius eski düşmanları olan Volsk’ların Antium kentine gider ve onlarla işbirliği yaparak Roma’ya sefer düzenler.

Roma düşmek üzeredir, ama plebler[1] teslim olmazlar ve savaşarak ölmeye hazırlanırlar. Coriolanus’un annesi ve karısının başta olduğu kadınlar topluluğu gelip şehre saldırmamasını isterler, o da kabul eder. Bunun üzerine zaten eskiden ona hınç duyan Volsk’lar Coriolanus’u öldürürler.

Brecht Shakespeare’in oyununu hemen hemen aynen almış, ama orada aristokrat bir komutanın biraz da hubris[2] nedeniyle uğradığı felaket şeklinde bir yaklaşım varken Brecht bazı değişiklik ve eklerle konuyu halkın (pleblerin) tragedyası şeklinde aktarıyor.

Brecht bu oyunu bitirmiş ama sağlığında hiç sahnelenmemiş. 1962 ylında sahnelendiğinde ise gerek Batı Almanya’da, gerekse de Doğu Almanya’da pek beğenilmemiş.

Brecht’in epik bir anlayışla ele aldığı oyunu okuduğumda Epik Tiyatro’nun tipik bir uygulaması olarak görmedim. Bu belki de Brecht’in oyunu sahneleme şansı bulamamasından kaynaklanıyor olabilir. Onun ölümünden sonra da bu konuda etkili bir sahneleme yapılamamış gibi görünüyor.

Bu ciltteki ikinci oyun, Anna Seghers’in bir radyo oyunundan uyarlanan 1431, Rouen’da Jeanne D’Arc Davası. Anna Seghers oyunun sahneye konmasına az da olsa katkıda bulunmuş ama tanıtımında isminin geçmesini istememiştir. Anna Seghers radyo oyununda D’Arc’ın kişisel trajedisini ön plana çıkarmış ama Brecht oyunda kendi dünya görüşünü yansıtan değişiklikler yapmıştır. Örneğin Jeanne D’Arc’ın meleklerin sesini duyduğunu iddia etmesine karşılık oyunda aynı sesleri/önerileri halktan insanlar yapar, böylece D’Arc’ın İngilizlerin emperyalist yayılmasına karşı eylemi bu yayılmaya karşı olan halkın desteğini almış olur. Bunun dışında oyun genellikle tarihsel olayları aynen izler ama bir iki yerde şarkı desteği verilir.

Oyunun ilk sergilenmesi 1959 yılında Berlin’de gerçekleşir ve pek de yankı yaratmaz. Metne baktığımda Brecht’in imzası epik yöntemin gereğince kullanıldığına dair herhangi bir iz görmedim, belki de radyo oyunundan uyarlanmış olması bunun nedeni olabilir.

Turandot ya da Aklayıcılar Kongresi, Brecht’in yine bir başka sanatçıdan, Carlo Gozzi’den uyarladığı ve 10 ana tablodan oluşan bir oyun. Brecht bu malzemeyle 1925 gibi tanışmıştır ama bir oyun hazılaması uzun sürmüş ve oyun Brecht’in sağlığında sergilenememiştir. Brecht’in uyarlaması 18. yüzyıl İtalyan tiyatrosundan alınmış olduğu halde öykünün orijinalini Binbir Gece Masalları’nda görüyoruz. Presnses Turandot babasının bütün ısrarlarına rağmen özgürlüğünü korumak için tüm taliplerini reddeder. Bunu sürdürebilmek için taliplerini bilmeceler sorar ve bilemeyenler kellesini kaybeder. Tatar prensi Halife bütün soruları bilmiştir ama prensese bir soru da o sorar. Prenses onun adını bilirse ölmeye razı olacaktır. Prensesin hizmetçilerinden biri Halife’nin ismini çğrenip prensese söyler ama o Halife’ye aşık olmuştur ve bilmiyor numarası yaparak onu ölümden kurtarır.

Bu öykü Carlo Gozzi’nin tiyatro uyarlamasından sonra ünlü şair Schiller’in ilgisini çekmiş ve Almanca’ya kazandırılmıştır. Daha sonra da Puccini aynı konu üzerine operasını bestelemiştir.

Oyunun ilk gösterimi 1969’da İsviçre’nin Zürih kentinde yapılmış, genelde basından olumsuz eleştiriler almıştır.

Molière’in Don Juan’ı, Brecht’le Benno-Benson’un 1951-1952 yıllarında Rostock Halk Tiyatrosu içim yaptıkları dört perdelik bir uyarlamadır. İlk gösterimi ancak 1954 yılında yapılabilmiştir.

Doğrusu bu ciltteki bir çok oyun gibi bu oyunun da Brecht külliyatına ne kattığını çok anlamış değilim. Bir iki nüans dışında çok büyük bir yorum farkı getirilmiş gibi görünmüyor.

Davullar ve Borazanlar, Farquhar’ın Asker Toplama Memuru komedisinden Berliner Ensemble için uyarlanmıştır. Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nın ilk yıllarında geçen oyun, savaşın neden yapıldığını sorgulayan bir metne sahiptir. Brecht’in anlayışına uygun şekilde şarkılarla süslenmiş bir oyundur. Militarizmin ve askeri propagandanın gülünçlüğünü ortaya koyması dışında pek önemli bir yanını bulamadım.

Dipnot: Bu serinin kitaplarını 2013-2024 yılları arasında okudum. Daha önce aynı serinin Mitos Boyut Yayınları tarafından 11 cilt olarak yayımlandığını ve değişik gruplama ve kitap boyutlarının farklı olması nedeniyle Agora Kitaplığı’ndaki serinin 9 ciltte bittiğini de not olarak düşelim.

Bu dönemde seriye çevirileri ve yazılarıyla büyük katkıda bulunan Ahmet Cemal (2017) ve Yılmaz Onay’ın (2018) aramızdan ayrılmaları bir acı not olarak kaydedilmeli.

1) Roma’da ayrıcalıklı vatandaşlar olan patrici’lerin aksine genel halkı anlatan bir terim.

2) Özellikle Yunan tragedyalarında aşırı gurur ve özgüven olarak kullanılan terim. Çoğunlukla tragedyadaki birey için felaketle sonuçlanan bir duygudur.

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 3 out of 5]

Yedinci ciltte dört oyuna yer verilmiş. İlki belki de Brecht'in eserleri arasında en tutulanlardan biri olan Arturo Ui'nin Yükselişi (ya da bizde daha sık bilinen adıyla Arturo Ui'nin Önlenebilir Yükselişi). Brecht 1935'lerde bir fikir olarak ilk kez gündemine aldığı oyunu bir "Gangster Oyunu" olarak nitelendirmiş ve 1941 yılında Finlandiya'da sürgündeyken yazmaya başlamış. Amerikan kültürünü ve özellikle sinemasını incelemiş olan Brecht, Al Capone ve benzeri gangsterlerin yaşamıyla Hitler'in yükselişi arasında gördüğü paralellikleri işleyerek oyunu yazar.Oyun Brecht'in geliştirdiği epik tiyatro tekniklerinin en başarılı şekilde uygulandığı örneklerden biridir, ama bir anlamda ironik olan, oyunun Brecht hayattayken sahnelenmemiş olmasıdır. (Oyunun iyi bir örneğini bir kaç yıl önce Londra'da izlemiştim, bakınız)Hayali gangster Arturo Ui'nin Cicero kentindeki karnabahar tröstüne koruma sunmak istemesi, bu iş olmayınca şehrin güvenilir adamı Doughsborough'yu oyuna getirerek bir yolsuzluğun tarafı haline getirmesi ve elindeki adamlarla yavaş yavaş şehri ele geçirmesi, Nazi Almanya'sının 1938 Avusturya işgaline kadar olan dönemindeki eylemleriyle paralellik kurularak mizahi bir dille anlatılır. Başta oyun Nazi Almanyası eleştirisinin 1938'e kadar olan dönemi anlatarak ve daha sonra işlenen insanlık suçlarını kapsamadığı gibi kullandığı mizahi dille faşizmi hafife aldığı gibi eleştirilerle karşılaşsa da 1959 yılındaki Berliner Ensemble yorumundan sonra oyunun faşizmin yükselişi ardındaki küçük ve sıradan görünen nedenleri vurgulayarak bir anlamda bunun yeniden olabileceğini vurgulamasıyla tiyatro tarihinde önemli bir yere oturduğunu söyleyebiliriz. Oyunu Almanca aslıyla karşılaştırma olanağım yok, ama Özdemir Nutku çevirisinin tiyatro dili olarak başarılı olduğunu düşünüyorum.Simone Machard'ın Düşleri, yazarın daha önce rastlamadığım bir oyunu. Fransa tarihinden alınmış Jan Dark ile Fransa'nın 1940 yılında Almanlar tarafından işgal edilmesinden sonraki olaylarla paralellik kuruyor. Daha geleneksel bir tarzda yazılmış oyun Brecht'in ölümünden sonra, 1957 yılında sergilenebilmiş.Schweyk, ünlü Çek yazar Jaroslav Haşek'in dilimize Aslan Asker Şvayk diye çevrilmiş savaş karşıtı mizahi romanından uyarlanmış bir eser. Brecht Schweyk'i 1. Dünya savaşından 2. Dünya savaşına taşımış ama mizahi tonu aynı tutmuş. Öncelikle bir müzikal olarak tasarlanan oyun yine Brecht'in ölümünden sonra, 1957 yılında sahnelenebilmiş.

Malfi Düşesi, Brecht'in 17. yüzyıl İngiliz yazarı John Webster'dan uyarladığı bir trajik oyun. Doğrusu bu oyunu okuduktan sonra Brecht külliyatındaki yerini ve neden yazıldığını anlayabildiğimi söyleyemeyeceğim. Dük Ferdinand'ın ikiz kızkardeşi Malfi Düşesi'ne duyduğu gizli aşk ve onun kocasının ölümünden sonra evlenmemesi için çevirdiği entrikalar, Düşesin gizlice kahyası Antonio ile evlenmesi ve ondan üç çocuk sahibi olması, Dük ile üçüncü kardeşleri Kardinalin intikam çabaları gibi bir olay örgüsü içeren eser tarz olarak da Elizabeth döneminin üslubunu kullanmış.

Belki bilmecenin çözümü oyunun yazılışıyla ilgili olabilir. Brecht bu uyarlama için ınce H.R Hays ile sonra da W.H. Auden ile işbirliği yapmış. 1946’da New York’ta prömiyeri yapılan oyunda Brecht’in yazdığı metin kullanılmamıştır. Her iki yazarla da anlaşmazlığa düşen Brecht sonunda oyunun afişlerinden ismini çıkartmış ve kendi külliyat yayınına bu oyunu almamıştır.

Bu ciltte 532 sayfada bu dört oyunla ilgili metinler, dipnotlar, yazılış ve sahneleniş notları ve eldeki değişik sahne varyantları verildiği için önemli bir kaynak metin olarak görülebilir.

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 4 out of 5]

Brecht'in Bütün Oyunları serisinin bu 5. kitabında Brecht'in üç oyunu ele alınmış.

İlki oldukça iyi bilinen bir oyunu olan Galilei'nin Yaşamı. Oyunun üç ayrı versiyonu kitaba eklenmiş. Öncelikle 1938-39 yıllarında yazdığı özgün metin. Brecht bu metni Danimarka'da sürgündeyken yazmış ama oyun o hayattayken yalnızca bir kere, o da 1943 yılında İsviçre'de sergilenmiş.

İkinci versiyon İngilizce olarak kaleme alınmış ve Brecht'in Amerika yıllarında Charles Laughton'un başrolüyle sergilenmiş. Toplam altı kez sergilenen versiyon Amerika'da yazarın politik görüşleri ve yaklaşımı nedeniyle daha çok politik tepkiler almış.

Üçüncü versiyon ise Brecht'in 1955-56 yıllarında Almanca olarak yeniden düzenlediği bir metin ama ölümünden once gerçek anlamda sergilenmemiş.

Kitaptaki her üç metin oyunu sahneye koymak isteyen topluluklar için ilginç olabilir. Üç metin toplam 437 sayfa tutuyor. Brecht'in 2. ve 3. metinleri onun Epik Tiyatro'sunun tipik tekniklerinden olan mizahi şarkılarla desteklenmiş, ilk metinde bunlara rastlanmıyor. Temel yaklaşımlarda çok büyük bir değişiklik olmamış. Bu oyunda Brecht Epik Tiyatro tekniklerini son derece az kullanmış ve daha dramatik bir yaklaşımı tercih etmiş. Galile'yi tüm insani zaafları ve zayıflıklarıyla resmetmeye özen göstermiş, bu da tarihsel gerçeklere uyuyor.

Kendisine Hollanda'dan getirilen bir teleskopla gökyüzünü inceleme fırsatı bulan Galile, daha önce kuramsal olarak inandığı Kopernik savını destekleyen kanıtlar elde eder. Bu kurama gore Dünya Güneş'in etrafında dönmektedir, ayrıca gökyüzünde bir çok yıldız vardır ve Güneş ve Dünya çok özel gök cisimleri değildir. Bu kuram Kilise için bir tehdit oluşturmaktadır, çünkü İncil'de Dünya'nın evrenin merkezi olduğu, Güneş ve bütün gök cisimlerinin Dünya etrafında döndüğü belirtilmektedir. Kilisenin otoritesini sarsabilecek bu kuram (Kopernik'in kuramı ve Galile'nin onun üzerine çalışmaları) yasaklar listesine alınır. Galile yaşamını kurtarmak ve çalışmalarına devam edebilmek için kilisenin otoritesini kabul eder, ama bir yandan da kuramlarını içeren yeni kitaplar yazıp gizlice başka ülkelere kaçırır ve paylaşılmalarını sağlar. Bu basit gibi görünen öyküyü Brecht güzel bir karakter gelişimiyle anlatmış ve baskı karşısında boyun eğmiş gibi görünen ama son aşamada bilimin gelişmesi için riski göze alarak çalışmalarını sürdüren bu ünlü bılim adamının dramını güzel yansıtmıştır.

Daha önce Royal Shakespeare Company için Mark Ravenhill çeviri/uyarlamasını okumuş ve biraz hayal kırıklığına uğramıştım. Bunun temel nedeni oyunda tamamen dramatik bir teknik kullanılmış olmasıydı. Anladığım kadarıyla bu oyunda Brecht'in kaygısı vermek istediği mesaj olmuş, mesajın nasıl iletildiği ikinci planda kalmış.

Kitapta ayrıca Danimarka ve İsveç sürgün dönemlerinde yazılmış olan ve tarafsızlığın bertaraf edilmeye neden olacağı ana fikrini işleyen Dansen ve Demirin Fiyatı Nedir oyunları da eklenmiş. Çevirileri duayen çevirmen Ahmet Cemal yapmış, bu açıdan da başarılı çevirilerle karşı karşıyayız.

Oyun sayısı az, ama Brecht meraklıları için zengin bu 5. cildi tavsiye ederim.

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 2 out of 5]

Sekizinci ciltte beş oyuna yer verilmiş. Kafkas Tebeşir Dairesi, Brecht’in iyi bilinen oyunlarından biri. Bu ciltte 1949 ve 1954 yazımları ayrı ayrı çevrilmiş. “Tebeşir Dairesi” eski Çin edebiyatında işlenmiş bir konu ve temel olarak bir çocuk için hak iddia eden anne ve çocuüu büyüten kadın arasındaki çekişmeyi sonuca erdirmek için çocuğun tebeşirle çizilen bir daire içine konup her iki elinden tutulup çekilmesini işliyor. Çocuğu büyüten kadın çekiştirme sırasında çocuğa zarar gelmemesi için elini bırakır, bu durumda yargıç da çocuğu ona verir. Tevrat’ta da buna benzer bir öykü vardır. Hz. Süleyman çocuğu paylaşamayan kadınlara çocuğu kılıçla ikiye bölüp birer parçasını onlara vereceğini söyleyince anne çocuktan gönüllü olarak vazgeçer ve bu da Hz. Süleyman’ın çocuğu ona vermesi için yeterli bir kriter olur.

Brecht 1938’lerde üzerinde çalışmaya başladığı bu öyküyü Gürcistan’a taşımış, oyunun başına bir Ön Oyun eklemiş ve epik anlayışına uygun tablolar halinde işlemiştir.

1951’de İsveç’in Göteborg şehrinde oynanan oyun Almanya’da ilk kez 1954’te oynanır. Eleştirilere baktığımızda çok fazla beğenilmiş olduğunu görmüyoruz.

Sofokles’in Antigone’si, Brecht’in 1947’de çalışmalarına başladığı bir uyarlamadır. Brecht Antigone’deki tanrısal öğeleri çıkararak metni akılcılaştırmaya çalışır. Hölderlin’in yaptığı bir çeviriyi kullanan Brecht oyunu 1948’de İsviçre’nin Chur kentinde sahneye koyar. Brecht’in yorumu, oyunun tiranlığa karşı demokrasiyi savunması şeklinde özetlenebilir. Oyunun çok fazla ilgi gördüğü söylenemez, Brecht hayattayken yalnızca bir kez daha oynanabilmiştir.

Komün Günleri, Brecht’in 1937’de tanıştığı Norveçli yazar Nordahl Grieg’in Nederlaget (Yenilgi) adlı oyunundan uyarladığı bir oyundur. Ancak 1956’da sahneye konabilmiştir. Brecht bu oyunun yenilmiş bir ulusun yenilenmesi ve toplumsal restorasyonu sırasında bir öğreti oyunu işlevi görebileceğini öngörmüştür. Oyun Paris komününün bir kaç gününü, zafer ve yenilgilerini anlatan tablolardan oluşur. Brecht oyunun daha gerçeklere dayalı olması için çeşitli tarihsel kaynakları kullanmıştır.

Saray Danışmanı, Brecht’in Jacob Michael Reinhold Lenz’den uyarladığı bir oyundur. Bir öndeyiş ve bir sondeyis oyunu epikleştirmeye yetmemiştir kanımca. Brecht oyun üzerinde 1940’larda çalışmaya başlamış, 1950’de prömiyerini yapabilmiştir. Klasik Alman tiyatrosundan bir örnek olarak alınmış oyunda o dönemde toplumun çeşitli katmanlarında ve sınıflarındaki insanlar arasında oluşan önemli eşitsizlikler ve haksızlıklara dikkat çekilir. Biraz 19. yüzyıl İngiliz romanlarındaki sınıfsal çelişkileri andıran sorunlar ön plandadır.

Kunduz Kürkü ve Kızıl Horoz, Brecht’in Gerhart Hauptmann’ın iki oyununu birleştirerek uyarlaması sonucu ortaya çıkan bir metindir. 1951’de prömiyeri yapılan oyun çok az yankı bulmuştur.

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 2 out of 5]

Brecht'in Bütün Oyunları dizisinin 3. cildi yazarın 1929-1935 yılları arasında yazdığı oyunlara ayrılmış ve ağırlıklı olarak "lehrstücke" yani "öğrenme oyunları"nı kapsıyor. Brecht'in bu döneminde ortaya attığı bu form temelde oyuncu ve seyirci ayrımını kaldıran, toplum için önemli sorunların tartışılmasına olanak veren bir tiyatro yöntemi olarak literatüre girmiş.

Tabii ki bu dönemde Brecht hem kendi Marksist anlayışına uygun oyunlar sergileme hem de (daha önce operaya yaklaşımı ve Epik Tiyatro oğelerini oyunlarına koyması gibi) alternatif bir tiyatro oluşturma çabası içindedir, bir yandan yükselmekte olan Nasyonal Sosyalizmin ayak sesleri duyulmaktadır. Bu atmosfer içinde Brecht'in yaklaşımını anlamak mümkün, hem de deneysel yeni bir tarz olarak lehrstücke'lerin getirdikleri yadsınamaz, ama açık söylemek gerekirse benim için fazla doktriner olan bu tür bir tiyatroya bu günün anlayışıyla çok sıcak bakmam mümkün olmuyor. Belki bu oyunlar arasında en ayrıntılı işlenmiş olan Ana (Gorki'nin romanından uyarlanmış) aynı zamanda neredeyse kaba bir Marksizm propagandası olması nedeniyle bana en itici gelen eser oldu. Diğer lehrstücke'ler (Evet Diyen, Hayır Diyen ya da Önlem) felsefi içerikleriyle yine de ilginç oyun parçaları olarak okunabiliyor.

Kısacası benim için Brecht'in bu dönemi şu ana dek okuduklarım arasında en az zevk aldığım metinlerden oluşuyor, ama tiyatro tarihinin bu dönemini ve bu dönemdeki deneysel teknikleri incelemek isteyenler için yine - oyunların çeşitli versiyonları, ayrıntılı notlar ve tartışmalarıyla - önemli bir kaynak oluşturuyor bu 3. cilt.

[Sinan Öner]

Alman Tiyatro Yazarı, Şair, Romancı, Sinemacı, Demokratik Almanya Kurucularından Bertolt Brecht'in "Bütün Oyunları"nı yıllar önce Mitos/Boyut Yayınları yayınladı, 3. Cilt'te Brecht'in dünyaca saygın oyunları yayınlanıyor! Değerli Çevirmenler Yücel Erten, Aziz Çalışlar, Yılmaz Onay, Ayşe Selen, aynı zamanda Tiyatro Yönetmenleri, Tiyatro Yazarları'dır, bu nedenle, Brecht'in "Bütün Oyunları"nı çevirilerinden okumak bir şans! "Bütün Oyunları, Cilt 3" içinde, Brecht'in "Üç Kuruşluk Opera", "Mahagonny Kenti'nin Yükselişi ve Çöküşü" gibi bir çok ülkelerde sahnelenmiş oyunları var ki, tiyatro izleyicileri, Brecht okurları mutlaka okumalıdır! Brecht'in "Epik Tiyatro Metodu"nu uyguladığı oyunları sahnelerken de Brecht'in Yönetmenliği ile bir çok tiyatro geleneği ya da alışkanlığı değişmişti. Brecht, 20. Yüzyıl'ı en iyi anlatan tiyatro yazarlarından biridir, bir yandan da, Aristoteles'ten bugüne, 2500 yıllık tiyatro sanatında yaptığı yeniliklerle unutulmaz bir Tiyatro Yazarı'dır!

[Levent Mollamustafaoglu · Rating 3 out of 5]

Brecht'in Bütün Oyunları serisinin bu 4. kitabında Brecht'in 1933 ile 1938 yılları arasında yazdığı oyunlar ele alınmış. En bilinen oyunlar Sivri Kafalılar ve Yuvarlak Kafalılar, Carrar Ana'nın Silahları ve Üçüncü Reich'ın Korku ve Sefaleti. Doğrusu ben bu ciltteki oyunları çok fazla tuttuğumu söyleyemem, tabii ki Brecht Külliyatı'nın tamamlanması açısından gerekli metinler bunlar. Ayrıca Üçüncü Reich'ın Korku ve Sefaleti oyununun bağımsız tablolar halinde tasarlanması dışında Brecht'in alameti farikası olan Epik Tiyatro'yu pek de uygulamadığı oyunlar bunlar.