Zusje (Slash)

by Janneke Schotveld, Rifka Mels

Na een heftige gebeurtenis in haar familie stapt Rifka op de fiets richting Noorwegen. Het vertrek valt haar zwaar en in haar tentje voelt ze zich vaak alleen, maar ze geeft niet op. Fietsend door weer en wind probeert Rifka de benauwende strenggelovige omgeving waarin ze opgroeide achter zich te laten. Loskomen van het geloof en worstelen met haar geaardheid is al een hele klus, maar ze moet ook leren leven met het grote verdriet dat haar is overkomen.
Met vallen en opstaan en met hulp van de mensen die ze tegenkomt leert Rifka weer meer van zichzelf te houden, en haar eigen weg te vinden.


Janneke Schotveld is fulltime schrijver, vooral bekend van haar kinderboeken. Daarvoor werkte zij twaalf jaar op een school voor voortgezet speciaal onderwijs. Zij schreef Zusje op basis van wat Rifka haar vertelde.

Genres: Young Adult, Lesbian, LGBT

146 pages, Kindle Edition

Published June 5, 2025

About the author

Janneke Schotveld (1974) werkte twaalf jaar op een school voor speciaal onderwijs maar is sinds 2012 fulltime kinderboekenschrijver. In 2007 debuteerde Janneke met Villa Fien, dat bekroond werd met de Hotze de Roos-prijs. Jannekes boeken zijn vooral geschreven voor kinderen van zeven jaar en ouder en zitten vol humor en fantasie. In 2017 schreef Janneke het Kinderboekenweekgeschenk Kattensoep voor de Kinderboekenweek 2017 en in 2018 verscheen haar lovend onthaalde sprookjesbundel De kikkerbilletjes van de koning.

Reviews

[Billy · Rating 5 out of 5]

“God bestaat.
Hij heet Jens en was vroeger huisarts.”

[Jochen · Rating 4 out of 5]

3.8* - De Slash-reeks is terug en dat is misschien wel het belangrijkste. Opnieuw een heftig levensverhaal (als in: opgroeien in een gezin van godsdienstfanatici, een zus met een bipolaire stoornis die geholpen wordt met bijbelverzen...), kundig aan het papier toevertrouwd door een bekend jeugdauteur. Benieuwd of Janneke Schotveld nog vaker voor jongeren gaat schrijven; mag zeker, het hoeft niet altijd 'Superjuffie' te zijn.

[Marcella · Rating 4 out of 5]

Een verhaal over weg willen fietsen van alles, van ouders die je niet begrijpen, van dat zeer dat rouw heet, van een geloof dat jou niet accepteert - maar eigenlijk over het feit dat je nog zo hard kunt fietsen, maar je niet echt kunt wegfietsen. Toegankelijk, goed geschreven - blij dat de slash reeks terug is!

[Mlie · Rating 4 out of 5]

Heftig! & heel mooi opgeschreven. Meerdere keren gehuild bij dit boek . Twijfel ook hier tussen de vier en vijf sterren.

p.22
Het klinkt niet als een oprechte vraag, het klinkt als een verwijt. Het is de toon die ik zo goed ken uit ons gezin. Hij vindt het raar, en raar is niet goed.

p.31.
Had ik moeten stoppen bij die camping? Er renden kinderen rond met emmers en schepjes. Ouders zaten op hun comfortabele klapstoelen voor hun caravan.
Allemaal normale, blije mensen.
Word ik ooit een normaal, blij mens?
Ik kan het me niet voorstellen. Eerlijk gezegd denk ik van niet.
Te veel verdriet.
Dat besef overvalt me. Alles wordt ineens heel zwaar, trappen, het stuur vasthouden en de lichamelijke pijn. Waarom doe ik dit mezelf aan?
Niet nadenken, trappen.

p.55
Ze sprak geen woord Engels. Maar ze gaf me een handdoek en warme soep en toen ik zei dat ik echt door moest om de boot te halen, wikkelde ze een enorme worst in papier. Ik mocht er niet voor betalen. Ze keek naar me alsof ze me het liefst had gehouden.
'Gute Reise, Rifka!'
'Herzlichen Dank!'
Er zijn zoveel lieve mensen op de wereld.

p.132
'Stel je een klein vaasje voor met een zwarte knikker,' zegt hij. 'Die zwarte knikker is je verdriet, de pijn, het verlies. Nu is er even niks anders dan dat. Maar de vaas wordt groter, er komen meer knikkers bij, heldere knikkers. Je gaat weer plezier krijgen, dingen meemaken, van het leven genieten.'
Hij laat even een stilte vallen. Mensen die Jens als huisarts hadden, waren geluksvogels.
'De zwarte knikker, de pijn blijft. Maar er komt meer ruimte omheen, er komt meer lucht bij. Het was heel goed van je om te gaan fietsen. Maar je moet voor jezelf blijven zorgen. Dat is er een beetje bij ingeschoten, is het niet?'

p.153
Ik zette de foto in de gezinsapp. We stonden er blij en verliefd op, hoofden dicht bij elkaar. het was echt een lieve foto. 'Ik wil jullie graag voorstellen aan Lianne,' schreef ik er zo neutraal mogelijk bij.
Pieter reageerde niet, mama reageerde niet, Tabitha reageerde met vier hartjes.
Papa reageerde direct na Tabitha.
'Papa heeft de groep verlaten.'
Een dag later heb ik de foto weer weggehaald. De hartjes van Tabitha staan er nog steeds.

[Elsemiek Hoge · Rating 3 out of 5]

Indrukwekkend verhaal, pijnlijk en schurend. Toch greep het me niet écht. 3.5 ster.

[Jeroen Schwartz · Rating 5 out of 5]

Impulsieve aankoop, paar dagen voor mijn eigen fietstocht, geen tijd om het boek uit te lezen, er wel door in de stemming geraakt.
En nu, bij thuiskomst - voldaan, moe en geïnspireerd en opgeladen tegelijk, de tweede helft in een toer uitgelezen. Wat een emotionerende en hartverwarmende pracht. Zo soepel maar allesbehalve simpel. Kreeg er een geluksvogelgevoel door, dit verhaal - het avontuur, de verklaringen en de verrassingen en de onzekerheden, de menselijkheid onderweg - en hoe het is opgetekend, lijkt feitelijk in niets op het mijne, maar heeft voor mij een universele zeggingskracht.

[Marit · Rating 3 out of 5]

De Slash-reeks is terug en natuurlijk roept dat nostalgische gevoelens op van iedere week in de bieb kijken of er nog een ander deel bestaat dat ik niet eerder zag.

Net als vroeger maakte dit verhaal meer indruk omdat iemand het zelf mee heeft gemaakt dan om de schrijfstijl. Over de volgorde van scènes of alinea's was ik het niet altijd eens, en soms was ik kwijt waar op de kaart Rifka zich bevond. Al is dat laatste misschien ook wel eigen aan een fietsvakantie.

Er waren veel thema's (geloof, rouw, queerness en bipolaire stoornis) die allemaal belangrijk zijn maar gecombineerd soms als heel veel voelden. Al is dat ook het echte leven, en dus Slash.

[Liesbeth d'Haens · Rating 4 out of 5]

Fijn dat de Slash-reeks terug is!

[Read with Kirsten · Rating 3 out of 5]

Eerlijk is eerlijk, je vliegt door dit boekje heen. Meestal geef ik een boek dat ik graag lees, maar niet van sublieme kwaliteit is vier sterren. Dit boekje krijgt er drie. Het is een mooi verhaal, maar door de lengte miste ik eigenlijk iets. Ik zou nog zoveel meer willen weten, waarom koos haar zus uiteindelijk voor zelfmoord? Heeft de fietstocht geholpen bij de verwerking van het verlies en het leren omgaan met de andere emoties en omstandigheden van haar leven?
Misschien dat als ik erover na blijf denken dat ik de rating nog wijzig, maar voor nu is dit goed.

[MarijkeP · Rating 4 out of 5]

Mooi, nieuw deel in de Slashreeks: het verhaal van Rifka verteld door Janneke Schotman. Over rouw en identiteit. Een aanrader!

[LucyInTheSky · Rating 4 out of 5]

Wow dit raakte me enorm. Ik ben onder de indruk van Rifka.

Het onderweg zijn was herkenbaar, de combinatie met haar vlucht van pijn, gewoon maar doorgaan om niet te voelen en het verhaal van haar zusje maakt het in zekere zin verwoestend.

Zo veel hoop en liefde en vertrouwen in de mens, mooie ontmoetingen, maar ook zo veel pijn. Ik herken er veel in van toen ik zelf iemand verloren ben die heel dierbaar voor me was.

Wat een mooi boek.

[Nina Aerts · Rating 4 out of 5]

Vind boeken over fietsreizen altijd zeer leuk om te lezen. Verdrietig verhaal over een dapper meisje dat haar zus door zelfdoding is verloren en zich probeert te onttrekken aan haar ultra gelovige opvoeding.

[Anniek · Rating 5 out of 5]

Zelf haat ik fietsen, maar toch raakte dit verhaal me enorm.

[Sanne Werkman · Rating 4 out of 5]

Mooi❤️ En veel te kort!

[Marloe · Rating 4 out of 5]

Pas vanaf ongeveer 70% kwam het verhaal bij mij binnen en raakte het me. Mooi verhaal over verlies, verdriet en het wegstoppen.

[Lusanne · Rating 5 out of 5]

Ik vind het een prachtig boek, het raakte me.

[Fleur · Rating 5 out of 5]

Prachtig✨️

[Puck · Rating 3 out of 5]

Ik ben deze tocht eigenlijk ook zat.
waarom doe ik dit ook alweer?
Hou vol, je kunt het.
Wat?
Leven.
Ik weet niet hoe, ik voel me gebroken.
Ik heb geen enkele herinnering zonder jou, weet je dat?
Je was er altijd.
Ik ben er nog steeds.
Ik ben altijd bij je.

Een mooi en emotioneel YA-verhaal over rouw, een gelovig gezin ontgroeien en jezelf leren omarmen. Ik had iets meer beschrijvingen gewild van de route, want Rifka's fietstocht klinkt echt prachtig, maar ik snap dat de lieve mensen die ze ontmoette meer indruk maken dan de omgeving. En ik heb dankzij het verhaal meer waardering gekregen voor bankjes langs de weg, want een rustmomentje kunnen pakken is voor iedereen belangrijk.

[Bibiche · Rating 4 out of 5]

huilen!!!!!

[Jeanet Tiemessen · Rating 4 out of 5]

Zusje – Janneke Schotveld/Rifka Mels

Na een heftige gebeurtenis in haar familie stapt Rifka op de fiets richting Noorwegen. Het vertrek valt haar zwaar en in haar tentje voelt ze zich vaak alleen, maar ze geeft niet op. Fietsend door weer en wind probeert Rifka de benauwende strenggelovige omgeving waarin ze opgroeide achter zich te laten. Loskomen van het geloof en worstelen met haar geaardheid is al een hele klus, maar ze moet ook leren leven met het grote verdriet dat haar is overkomen.
Met vallen en opstaan en met hulp van de mensen die ze tegenkomt leert Rifka weer meer van zichzelf te houden, en haar eigen weg te vinden.
Ik zag Zusje voorbij komen op Instagram en was meteen nieuwsgierig. Want Janneke Schotveld kennen we natuurlijk allemaal van haar kinderboeken. Superjuffie is in de meeste boekenkasten thuis en op school te vinden. Maar hé, een boek voor jongeren is toch echt andere koek. Na het lezen van Ziuusje kan ik je vertellen dat ook dit boek in elke boekenkast zou moeten staan.

Janneke Schotveld schrijft op prachtige en indringingende wijze het verhaal van Rifka. Rifka is een jonge vrouw die opgroeit in een streng gelovig gezin, worstelt met haar geaardheid en een groot verlies heeft geleden. Om uit die beklemming te komen begint ze aan een lange fietstocht waarbij ze veel mensen ontmoet, mooie gesprekken voert en steeds meer zichzelf kan zijn

Dit boek kruipt onder je huid, want je weet dat het gebaseerd is op het waargebeurde levensverhaal van de jonge Rifka. Het is ontroerend en beklemmend. Je voelt de onmacht van alle gezinsleden om met de situatie en elkaar om te gaan. Een verhaal over verlies, schuldgevoelens en rouw. Over geloof, depressie en geaardheid. Maar ook een verhaal van moed, vertrouwen en hoop. Lieve, stoere Rifka, wat ben ik van je gaan houden.

Zusje is een aanrader voor iedereen vanaf ongeveer 12 jaar.

Dit is een boek uit de slashreeks. Slashboeken zijn boeken die geschreven zijn op basis van het waargebeurde levensverhaal van een bijzondere jongere.

4,5 ★

Bedankt Querido Kinderboeken voor dit recensieboek.

[Mark De Leesmeester · Rating 5 out of 5]

Na een pauze van een aantal jaren is de Slash-serie weer terug. En hoe! Janneke Schotveld schreef met Zusje een indrukwekkend nieuw deel in deze serie die ooit door Edward van de Vendel is verzonnen. In zijn Annie M.G. Schmidtlezing in 2007 stelde hij dat de jeugdliteratuur voor jongeren wat ver van de maatschappelijke werkelijkheid stond. Daarop ontstond de Slash-serie bij Querido: boeken waarin het leven van bijzondere jongeren centraal stond, geschreven door toonaangevende auteurs. Van de Vendel trapte zelf de reeks af met De Gelukvinder over het leven van Anoush Elman. Daar volgt later nog een stukje over.
 
Terug naar Zusje waarin Janneke Schotveld op ijzersterke wijze het waargebeurde verhaal van Rifka Mels heeft opgeschreven. Schotveld kennen we vooral van de vrolijke kinderboeken als Superjuffie, Botje en de Avonturen van de dappere ridster. Dit is haar eerste boek voor jongeren vanaf een jaar of twaalf.
 
Student Rifka gaat op de fiets richting Noorwegen om een vriendin van haar zus te bezoeken. Rifka's fietstocht is ook een vlucht weg van huis. Weg van haar streng gereformeerde ouders die maar niet willen accepteren dat ze lesbisch is. Weg van het schuldgevoel over de zelfmoord van haar iets jongere zusje.
 
Ondanks deze zware thema's weet Schotveld het verhaal toch luchtig genoeg te houden door de fijne humor en de directe toon in haar zinnen. De mooie ontmoetingen tijdens de trip, de grappige dingen die gebeuren tijdens het kamperen en de manier waarop je Rifka's gedachten kan volgen, maken dit een erg fijn boek om te lezen. Indringend en erg mooi!

[Riet Bots · Rating 4 out of 5]

Ik herinner me niet meer hoe ik tot dit boek kwam (wschl korte vernoeming in een tijdschrift) - het boek verscheen in de reeks Slash met jeugdboeken die gebaseerd zijn op waargebeurde verhalen van jongeren, opgeschreven door auteurs zoals die het van die jongere gehoord hebben. Dus beide namen staan op de cover. In de familie van Rifka is er iets verschrikkelijks gebeurd waarop zij een fietstoch naar Noorwegen gaat maken. Gaandeweg kom je weten wat er is gebeurd, krijg je een beeld van de omgeving waar Rifka vandaan komt en hoe ze alles verwerkt. Zeer mooi en verhelderend. En een prima initiatief op de boekenmarkt!

[Katja Smit · Rating 4 out of 5]

In de Slash-reeks schrijft een schrijver het waargebeurde verhaal op van een jongere. Daardoor zijn het heel fijne boeken voor 15+. Ze geven aanleiding tot gesprekken over vaak heftige onderwerpen. In 'Zusje' staan drie zaken centraal: dogmatische, strenggelovige ouders, een zelfmoord en homoseksualiteit. Een cocktail die door Janneke Schotveld geloofwaardig wordt neergezet. Emotioneel en indrukwekkend, maar ook fijn, denk ik, voor jongeren die zich herkennen in één of meer van de ingrediënten. Aanrader voor 3/4 VMBO of MBO.

D-boek, 2025, LHBTI, zussen, rouwproces, Christelijk milieu

[Angelique · Rating 5 out of 5]

Dit is even slikken, prachtig geschreven en vol herkenning en herinnering.

Er zijn zoveel lieve mensen op de wereld.
Wat is er mis met liefde? Wat maakt het uit welk geslacht de geliefden hebben.
Een aangeboren kwetsbaarheid.
Rouw doet rare dingen met de mens. En het is vooral keihard werken.
In de vaas blijft de zwarte knikker, de pijn blijft, maar er komen ook heldere knikkers bij waarmee je van het leven kan genieten.

[Renee van Eijk · Rating 5 out of 5]

Ik heb het dus echt in één dag verslonden. Het is echt heel toegankelijk geschreven terwijl het echt over zware onderwerpen gaat. Geloof, worstelen met geaardheid, een groot verdriet in de familie. Rifka heeft er allemaal mee te maken en het speelt een grote rol in haar hoofd en mogelijk ook handelen tijdens een fietstocht richting Noorwegen.

[Pauline Leest · Rating 5 out of 5]

NUR 285: Fictie vanaf 15 jaar
Slash serie

Thema: rouwverwerking, geaardheid, geloof

Janneke Schotveld weet precies de juiste toon te raken. Mooi hoe ze Rifka's reis verweeft met een brokje informatie over haar zusje Tabitha. Ze weet de rouw goed te omschrijven, terwijl dat zo'n divers gevoel is.

Door dit boek begrijp ik beter hoe het is om in een gereformeerd gezin op te groeien.

[Anouk Bakker · Rating 5 out of 5]

Echt een prachtig boek. Goed gebalanceerd, niet te zwaar maar wel meeslepend. Ik zou dit boek daarom niet vlak voor het slapengaan lezen maar absoluut aanraden. Ik vond het heftig maar behapbaar doordat het werd beschreven vanuit het perspectief van de oudere zus. Ook vond ik de boodschap en afsluiting liefdevol en hoopgevend.

[G · Rating 4 out of 5]

Wat een prachtig YA boek is dit. Een aanrader!

[Julia Felix · Rating 5 out of 5]

Finished in one day, one of my new favorites so beautifully written! Cried in the end. Shows really an important side to being queer in a religious society.
No words just beautiful

[Tim Berkien · Rating 3 out of 5]

Leest fijn weg maar blijft helaas toch erg aan de oppervlakte terwijl het verhaal zich leent voor meer diepgang.