What do you think?
Rate this book
Wisselwachter
Op ongekende wijze schetst Geert Mak het beeld van een tijd vol dilemma's over democratie, economie en oorlog.
In Europa kent bijna niemand hem. Toch hoort Harry Hopkins bij de handvol mensen die bepalend waren voor het lot van ons continent en van ons land. Hopkins was een voormalige welzijnswerker in de armste buurten van New York. Uiteindelijk werd hij de rechterhand van president Roosevelt, raakte bevriend met Churchill en onderhandelde met Stalin. Hij werd de stuwende kracht achter de New Deal en, na 1940, achter het geallieerde bondgenootschap dat uiteindelijk nazi-Duitsland op de knieën kreeg. Het wervelende Wisselwachter gaat over de grote politieke bewegingen van de jaren dertig en veertig, over gecompliceerde onderhandelingen tussen de grootmachten en, altijd weer, botsende belangen.
Tegelijk vertelt Geert Mak een intieme geschiedenis van een politieke familie, de vrouwen en mannen die in die jaren het Witte Huis bevolkten, van de uitgesproken Eleanor Roosevelt en haar vriendinnen tot de slimme alleskunner Missy LeHand, de secretaresse en tweede echtgenote van de president. Op ongekende wijze schetst Mak het beeld van een tijd vol dilemmas over democratie, economie en oorlog. Het zijn vraagstukken die ons, in deze jaren, maar al te bekend voorkomen.
In Europa kent bijna niemand hem. Toch hoort Harry Hopkins bij de handvol mensen die bepalend waren voor het lot van ons continent en van ons land. Hopkins was een voormalige welzijnswerker in de armste buurten van New York. Uiteindelijk werd hij de rechterhand van president Roosevelt, raakte bevriend met Churchill en onderhandelde met Stalin. Hij werd de stuwende kracht achter de New Deal en, na 1940, achter het geallieerde bondgenootschap dat uiteindelijk nazi-Duitsland op de knieën kreeg. Het wervelende Wisselwachter gaat over de grote politieke bewegingen van de jaren dertig en veertig, over gecompliceerde onderhandelingen tussen de grootmachten en, altijd weer, botsende belangen.
Tegelijk vertelt Geert Mak een intieme geschiedenis van een politieke familie, de vrouwen en mannen die in die jaren het Witte Huis bevolkten, van de uitgesproken Eleanor Roosevelt en haar vriendinnen tot de slimme alleskunner Missy LeHand, de secretaresse en tweede echtgenote van de president. Op ongekende wijze schetst Mak het beeld van een tijd vol dilemmas over democratie, economie en oorlog. Het zijn vraagstukken die ons, in deze jaren, maar al te bekend voorkomen.
624 pages, Paperback
Published April 1, 2025
302 people are currently reading
1713 people want to read
About the author
Geert Mak
41 books383 followersDutch historian mostly known for his documentary series 'In Europa' (In Europe) and book of the same name. Nowadays he gives lectures about the Netherlands in the USA.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 147 reviews
May 3, 2025
Met Geert Mak zit je altijd goed. Vlot geschreven, een goeie mix van feiten en anecdotes. Boeiend verhaal met een leuke invalshoek. Ik heb al verschillende boeken gelezen van Geert Mak en dit boek behoort wel tot het beste. Verbazend om toch veel gelijkenissen te zien tussen toen en nu : regeren door presidentieel decreet, isolationisme, afdreigen van tegenstanders (ook naar de rechters toe), fake news en leugens, een naïef geloof in de goedheid van de Russische leiders, …
June 6, 2025
hoewel het soms wat te veel was en te uitgebreid, echt genoten van deze klepper, ook veel bijgeleerd doordat de complexe periode van de jaren 1930 en 1940 door het perspectief van die ene persoon, een wisselwachter, wordt beschreven. Fan!
May 9, 2025
Een verbluffend boek. Geert Mak weet een prachtig overzicht te geven van de geschiedenis van Europa en Amerika in de periode 1933 – 1945, die bepalend is voor de wereld waarin wij tot op de dag van vandaag leven. Op dit moment lijken we weer op een keerpunt in de geschiedenis te staan en de parallellen met de periode uit dit boek zijn verbijsterend. Door uitvoerig in te gaan op de levens en relaties van de betrokkenen krijg je het gevoel dat je erbij geweest kon zijn. Centrale figuur in het boek is Harry Hopkins. In Europa is hij nauwelijks bekend, maar hij was jarenlang de belangrijkste vertrouweling van president Roosevelt en onderhandelde namens hem met o.a. Churchill en Stalin. Zowel Roosevelt als Hopkins hebben zich letterlijk dood gewerkt voor hun idealen en ambities in een heel moeilijke tijd van economische crisis voor WO II en vervolgens tijdens de oorlog. Omdat Mak de geschiedenis mengt met het persoonlijke wordt het een boeiend en gemakkelijk leesbaar boek. Het meest verbijsterende is misschien nog wel hoe een handvol, extreem machtige mensen, het lot van miljoenen bepalen. De persoonlijke relaties tussen die machthebbers speelden hierbij een extreem belangrijke rol en mensen als Hopkins vormden daarbij een smeermiddel. Interessant is dat toen de oorlog begon het isolationisme in de VS domineerde en moest worden doorbroken om uiteindelijk Europa te helpen tegen het naziregime van Hitler. Nu we dreigen in een nieuw groot conflict te komen in Europa kruipt de VS weer terug in het isolationisme en is alles weer America First. Ik ben bang dat ook nu weer een aantal heel machtige mannen het lot van de rest van de wereld bepalen en ik weet niet of daar Harry Hopkins achtige types tussen zitten die de leiders temperen.
April 25, 2025
Begonnen met enige reserve aan dit boek, zie ik toch met veel genoegen op de lectuur ervan terug. Geert Mak brengt een stuk Wereldgeschiedenis tot leven aan de hand van de biografie van een Amerikaanse diplomaat/ambtenaar, Henry Hopkins, die voor president F.D.Roosevelt van cruciaal belang was. Zo stond hij mede aan de basis van de New Deal en aan de verbintenis van de VS aan Groot Brittannië aan de vooravond van en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mak hanteert een soepele stijl en hij weet aan de hand van ampele studie van biografieën, memoires, monografieën en historische overzichten een overzicht te schetsen van de jaren twintig, dertig en veertig van de twintigste eeuw, aan de hand van een paar hoofdpersonages: de eerder genoemde Hopkins en Roosevelt en hun respectieve echtgenotes, minnaressen, medewerkers en geopolitieke tegen- en medestanders.
De mooiste fout in het boek vind ik de opmerking, op pagina 173, dat de kans op terugkeer van een ernstige ziekte volgens behandelende artsen “twee op een” was. Op pagina 208 staat vervolgens gelukkig correct dat de artsen “de kans dat Hopkin’s oude kwaal zou terugkomen [inschatten] op één op twee.”
De mooiste fout in het boek vind ik de opmerking, op pagina 173, dat de kans op terugkeer van een ernstige ziekte volgens behandelende artsen “twee op een” was. Op pagina 208 staat vervolgens gelukkig correct dat de artsen “de kans dat Hopkin’s oude kwaal zou terugkomen [inschatten] op één op twee.”
July 20, 2025
Hoewel je de uitkomst allang weet, is het toch een heel spannend boek. Geert Mak heeft heel veel bronnen samen gebracht tot een goed lopend verhaal. De verbindingen naar Nederland en Nederlands-Indië zijn logisch erin geweven.
Het opportunisme van Amerikanen heeft ook veel goede kanten, dat vergeten we wel eens. Al zie ik dat in het huidige bestuur van de US of A weinig terug helaas.
Gelezen als Maandboek van de boekenwurm, ook in juli voor de boekenwurm challenge: lees een boek met meer dan 500 bladzijdes
Het opportunisme van Amerikanen heeft ook veel goede kanten, dat vergeten we wel eens. Al zie ik dat in het huidige bestuur van de US of A weinig terug helaas.
Gelezen als Maandboek van de boekenwurm, ook in juli voor de boekenwurm challenge: lees een boek met meer dan 500 bladzijdes
July 4, 2025
Wisselwachter is een goed boek. Tegelijkertijd is het, helaas, ook een overbodig boek: Wisselwachter biedt, voor zo’n dik boek, naar mijn smaak, veel te weinig nieuws of verrassends. Er is natuurlijk al veel geschreven over de jaren 1930 en de New Deal & de jaren 1940 en de Tweede Wereldoorlog, dus nog iets nieuws toevoegen aan wat al bekend is, is geen makkelijke opgave.
Toegegeven, het is aannemelijk dat de naam van een van de hoofdpersonen, Harry Hopkins, voor veel Nederlandse lezers, mezelf inbegrepen, een onbekende is, maar echt verrassend is het toch niet dat President Roosevelt een rechterhand had, die zowel sparringpartner als probleemoplosser was. Bovendien, er zijn al 4 biografieën over Harry Hopkins geschreven. Veel nieuwe of verrassende feiten lijkt Wisselwachter niet toe te voegen aan wat al bekend is. Geert Mak heeft prijzenswaardig veel tijd en moeite gestoken in relevante locaties en archieven in de VS bezoeken, maar ik heb niet de indruk dat daar veel nieuwe feiten naar boven gekomen zijn die ons anders naar de geschiedenis doen kijken. De foto op pagina 258 is voor mij symbolisch voor het gebrek aan relevante nieuwe feiten: Mak vond in een archief het vel papier met een uitslagenschema van de presidentsverkiezingen van 1940 met daarop tekeningen en krabbeltjes van Hopkins. Zeker leuk, de vondst gaf Mak een tastbaar bewijs, een fysieke link, naar zijn hoofdpersoon en naar die verkiezingsavond. Maar het blijft bij leuk. Nieuwe feiten of onverwachte informatie levert het allemaal niet op.
Iets nieuws toevoegen kan ook op andere manieren dan nieuwe feiten aandragen. Ook hierin schiet Wisselwachter, vind ik, tekort. Een voor de hand liggende manier om verrassend te zijn in een geschiedenisboek is om op basis van de bestaande feiten met nieuwe, originele analyses te komen. Wisselwachter is meer een kroniek van de jaren 1933 -1945 dan een vehikel voor analyse. Mak geeft veel goede observaties, maar over het algemeen passen die in onze gangbare interpretaties van die tijd.
Nog een andere manier om verrassend te zijn is door concrete lessen uit het verleden te trekken die toepasbaar zijn op onze huidige tijd. Hier had ik goede hoop, aangewakkerd door de laatste zin op de achterflap, en doordat Mak er voor koos dit boek op te dragen aan Max Kohnstamm, een van grondleggers van het Europese vredesproject in de 2de helft van de twintigste eeuw. Er wordt zo nu en dan een link gelegd tussen toen en onze tijd, maar echt doorgepakt wordt er niet. In de verantwoording zegt Mak zelf dat ‘’dit boek geschreven moest worden, juist nu’’ (pagina 568). Als er in zijn ogen zo’n noodzaak voor dit boek was, dan had Mak van mij wel wat meer invulling mogen geven aan dat ‘’juist nu’’.
Enkele voorbeelden.
Een van de problemen van onze tijd is de wijde verspreiding van nepnieuws en het onbestrafte liegen van politici. Het blijkt dat Roosevelt hier ook een handje van had. In december 1941, na de Japanse aanslag op Pearl Harbor, wilde Roosevelt dat de VS ook aan Duitsland de oorlog zou verklaren. Hij gebruikte een incident tussen een Duitse onderzeeër en een Amerikaans schip, dat met een sisser afliep, als een reden voor een oorlogsverklaring (pagina 338). Twee pagina’s later komt er ook een nepkaart, uit de koker van de Britse geheime dienst, tevoorschijn, die leek aan te geven dat de Nazi’s verregaande plannen hadden voor Latijns Amerika. Mak schrijft: Roosevelt ‘’was in deze fase in staat tot alle leugens en trucs om de Amerikanen klaar te stomen voor de oorlog en om Europa te hulp te komen’’ (pagina 340). Mak volgt deze zin niet op met een morele analyse (heiligt het doel altijd de middelen?) of met praktische lessen hoe we ons kunnen weren tegen zulk nepnieuws en/of hoe we nepnieuws eventueel kunnen gebruiken als het de goede zaak betreft. Weer even later merkt Mak op over Roosevelts poging Duitsland de oorlog te verklaren: ‘’Het doel heiligde alle middelen, inclusief de nodige leugens’’ (pagina 352), dit keer om Duitsland te betrekken bij de directe verantwoordelijkheid van de aanval op Pearl Harbor. Uiteindelijk verklaarde Hitler een paar dagen later de oorlog aan de VS, waardoor Roosevelts gemanipuleer niet verder nodig was. De vraag blijft wel hangen, wanneer zijn leugens geoorloofd om een oorlog te starten? Wat voor lessen vallen te trekken uit die decembermaand 1941? Zeker gezien de leugens die ons in latere oorlogen trokken, zoals Irak in 2003. Wisselwachter is een kroniek, en waagt zich niet aan analyses en mogelijke lessen.
Een ander voorbeeld is Roosevelts neiging om soms gebruik te maken van informele machtsstructuren en instanties, vaak door hemzelf opgetuigd buiten parlementair toezicht om. Vaak was dit succesvol, zowel tijdens de New Deal als tijdens de oorlog, zoals de Joint Chiefs of Staff, dat ‘’geen formele status had… de uiteindelijke macht lag bij informele office boys, niet bij enige formele autoriteit’’ (pagina 363). Maar het roept wel vragen op over hoe verstandig het is om als president zo veel te regelen buiten de controle van het Congres en wat voor precedent dit allemaal ging scheppen. Anno 2025 wordt her en der per decreet geregeerd en doen regeringen hun best om crisissituaties uit te roepen, zodat met noodwetten het parlement omzeilt kan worden. Ook over dit thema zal je geen analyse of wijze lessen vinden in Wisselwachter.
Nog een voorbeeld, het opsluiten van de Japanse Amerikaanse staatsburgers in concentratiekampen aan de westkust van de VS in het begin van 1942 (pagina 373). Iedereen in de VS ging hier gewoon in mee, zonder zich af te vragen of dat nu wel zo’n goed of rechtvaardig idee was. Wat kunnen wij, anno 2025, daar van leren? De Wisselwachter zwijgt.
Gaandeweg heb ik me er bij neer gelegd dat Wisselwachter niet meer is dan een kroniek, zonder veel nieuws of verrassingen. Desalniettemin heb ik het zeker met plezier gelezen, het boek zit voor leuke weetjes en goede anekdotes (alhoewel het op enkele plekken ook de sappige roddel helaas niet schuwt. Soms onbewezen, en vaak niet nodig, vond ik).
Om misverstanden te voorkomen, onmogelijk is het niet om met iets nieuws en verrassends te komen over de jaren 1933-1945. Eerder dit jaar las ik ‘’Het kleedje van Hitler’’, dat me wel veel aan het denken zette. En grappig genoeg is wat dat boek origineel maakt de methode die Mak zelf ook toegepast heeft, met zijn prachtige ‘’De eeuw van mijn vader’’: De eigen familie geschiedenis in de context van de grote historie. Spoiler alert, wat ik een van de beste anekdotes vond in ‘’De eeuw van mijn vader’’, over hoe Maks moeder in Indonesië reageerde op de Japanse invasie, komt in ‘’Wisselwachter’’ terug op pagina 371.
Ben je op zoek naar een eerste kennismaking met de jaren 1933 -1945? Of ben je al bekend met de grote lijn en wil je die invullen met interessante details? Lees dan vooral dit boek. Maar wil je verrast worden, nieuwe inzichten opdoen, originele analyses lezen, dan zou ik dit boek links laten liggen.
Toegegeven, het is aannemelijk dat de naam van een van de hoofdpersonen, Harry Hopkins, voor veel Nederlandse lezers, mezelf inbegrepen, een onbekende is, maar echt verrassend is het toch niet dat President Roosevelt een rechterhand had, die zowel sparringpartner als probleemoplosser was. Bovendien, er zijn al 4 biografieën over Harry Hopkins geschreven. Veel nieuwe of verrassende feiten lijkt Wisselwachter niet toe te voegen aan wat al bekend is. Geert Mak heeft prijzenswaardig veel tijd en moeite gestoken in relevante locaties en archieven in de VS bezoeken, maar ik heb niet de indruk dat daar veel nieuwe feiten naar boven gekomen zijn die ons anders naar de geschiedenis doen kijken. De foto op pagina 258 is voor mij symbolisch voor het gebrek aan relevante nieuwe feiten: Mak vond in een archief het vel papier met een uitslagenschema van de presidentsverkiezingen van 1940 met daarop tekeningen en krabbeltjes van Hopkins. Zeker leuk, de vondst gaf Mak een tastbaar bewijs, een fysieke link, naar zijn hoofdpersoon en naar die verkiezingsavond. Maar het blijft bij leuk. Nieuwe feiten of onverwachte informatie levert het allemaal niet op.
Iets nieuws toevoegen kan ook op andere manieren dan nieuwe feiten aandragen. Ook hierin schiet Wisselwachter, vind ik, tekort. Een voor de hand liggende manier om verrassend te zijn in een geschiedenisboek is om op basis van de bestaande feiten met nieuwe, originele analyses te komen. Wisselwachter is meer een kroniek van de jaren 1933 -1945 dan een vehikel voor analyse. Mak geeft veel goede observaties, maar over het algemeen passen die in onze gangbare interpretaties van die tijd.
Nog een andere manier om verrassend te zijn is door concrete lessen uit het verleden te trekken die toepasbaar zijn op onze huidige tijd. Hier had ik goede hoop, aangewakkerd door de laatste zin op de achterflap, en doordat Mak er voor koos dit boek op te dragen aan Max Kohnstamm, een van grondleggers van het Europese vredesproject in de 2de helft van de twintigste eeuw. Er wordt zo nu en dan een link gelegd tussen toen en onze tijd, maar echt doorgepakt wordt er niet. In de verantwoording zegt Mak zelf dat ‘’dit boek geschreven moest worden, juist nu’’ (pagina 568). Als er in zijn ogen zo’n noodzaak voor dit boek was, dan had Mak van mij wel wat meer invulling mogen geven aan dat ‘’juist nu’’.
Enkele voorbeelden.
Een van de problemen van onze tijd is de wijde verspreiding van nepnieuws en het onbestrafte liegen van politici. Het blijkt dat Roosevelt hier ook een handje van had. In december 1941, na de Japanse aanslag op Pearl Harbor, wilde Roosevelt dat de VS ook aan Duitsland de oorlog zou verklaren. Hij gebruikte een incident tussen een Duitse onderzeeër en een Amerikaans schip, dat met een sisser afliep, als een reden voor een oorlogsverklaring (pagina 338). Twee pagina’s later komt er ook een nepkaart, uit de koker van de Britse geheime dienst, tevoorschijn, die leek aan te geven dat de Nazi’s verregaande plannen hadden voor Latijns Amerika. Mak schrijft: Roosevelt ‘’was in deze fase in staat tot alle leugens en trucs om de Amerikanen klaar te stomen voor de oorlog en om Europa te hulp te komen’’ (pagina 340). Mak volgt deze zin niet op met een morele analyse (heiligt het doel altijd de middelen?) of met praktische lessen hoe we ons kunnen weren tegen zulk nepnieuws en/of hoe we nepnieuws eventueel kunnen gebruiken als het de goede zaak betreft. Weer even later merkt Mak op over Roosevelts poging Duitsland de oorlog te verklaren: ‘’Het doel heiligde alle middelen, inclusief de nodige leugens’’ (pagina 352), dit keer om Duitsland te betrekken bij de directe verantwoordelijkheid van de aanval op Pearl Harbor. Uiteindelijk verklaarde Hitler een paar dagen later de oorlog aan de VS, waardoor Roosevelts gemanipuleer niet verder nodig was. De vraag blijft wel hangen, wanneer zijn leugens geoorloofd om een oorlog te starten? Wat voor lessen vallen te trekken uit die decembermaand 1941? Zeker gezien de leugens die ons in latere oorlogen trokken, zoals Irak in 2003. Wisselwachter is een kroniek, en waagt zich niet aan analyses en mogelijke lessen.
Een ander voorbeeld is Roosevelts neiging om soms gebruik te maken van informele machtsstructuren en instanties, vaak door hemzelf opgetuigd buiten parlementair toezicht om. Vaak was dit succesvol, zowel tijdens de New Deal als tijdens de oorlog, zoals de Joint Chiefs of Staff, dat ‘’geen formele status had… de uiteindelijke macht lag bij informele office boys, niet bij enige formele autoriteit’’ (pagina 363). Maar het roept wel vragen op over hoe verstandig het is om als president zo veel te regelen buiten de controle van het Congres en wat voor precedent dit allemaal ging scheppen. Anno 2025 wordt her en der per decreet geregeerd en doen regeringen hun best om crisissituaties uit te roepen, zodat met noodwetten het parlement omzeilt kan worden. Ook over dit thema zal je geen analyse of wijze lessen vinden in Wisselwachter.
Nog een voorbeeld, het opsluiten van de Japanse Amerikaanse staatsburgers in concentratiekampen aan de westkust van de VS in het begin van 1942 (pagina 373). Iedereen in de VS ging hier gewoon in mee, zonder zich af te vragen of dat nu wel zo’n goed of rechtvaardig idee was. Wat kunnen wij, anno 2025, daar van leren? De Wisselwachter zwijgt.
Gaandeweg heb ik me er bij neer gelegd dat Wisselwachter niet meer is dan een kroniek, zonder veel nieuws of verrassingen. Desalniettemin heb ik het zeker met plezier gelezen, het boek zit voor leuke weetjes en goede anekdotes (alhoewel het op enkele plekken ook de sappige roddel helaas niet schuwt. Soms onbewezen, en vaak niet nodig, vond ik).
Om misverstanden te voorkomen, onmogelijk is het niet om met iets nieuws en verrassends te komen over de jaren 1933-1945. Eerder dit jaar las ik ‘’Het kleedje van Hitler’’, dat me wel veel aan het denken zette. En grappig genoeg is wat dat boek origineel maakt de methode die Mak zelf ook toegepast heeft, met zijn prachtige ‘’De eeuw van mijn vader’’: De eigen familie geschiedenis in de context van de grote historie. Spoiler alert, wat ik een van de beste anekdotes vond in ‘’De eeuw van mijn vader’’, over hoe Maks moeder in Indonesië reageerde op de Japanse invasie, komt in ‘’Wisselwachter’’ terug op pagina 371.
Ben je op zoek naar een eerste kennismaking met de jaren 1933 -1945? Of ben je al bekend met de grote lijn en wil je die invullen met interessante details? Lees dan vooral dit boek. Maar wil je verrast worden, nieuwe inzichten opdoen, originele analyses lezen, dan zou ik dit boek links laten liggen.
September 5, 2025
4 sterren… nee toch 5 sterren voor Wisselwachter want het is een uitzonderlijk meeslepend boek over het leven en de invloed van Harry Hopkins, de ijzersterke rechterhand van president Roosevelt in de dertiger jaren. De vertelstijl van Geert Mak is lekker kleurrijk.
Met grote perspectivistische lenigheid en persoonlijke levendigheid beschrijft hij het leven van Hopkins in deze - mede door zijn eigen toedoen - heftige wereldveranderende periode rondom WO2.
Met veel vaart en plezier gelezen en geluisterd.
Mak heeft er vier jaar over gedaan om dit boek te schrijven. Zeer overvloedig en zorgvuldig research brengt de personages tot leven. Juist de details en de kleine feiten geven een compleet beeld. Ik heb er veel van geleerd en echt genoten van de stijl. Ook het luisterboek ingesproken door Kris Kijne en Geert Mak is een aanrader!
Met grote perspectivistische lenigheid en persoonlijke levendigheid beschrijft hij het leven van Hopkins in deze - mede door zijn eigen toedoen - heftige wereldveranderende periode rondom WO2.
Met veel vaart en plezier gelezen en geluisterd.
Mak heeft er vier jaar over gedaan om dit boek te schrijven. Zeer overvloedig en zorgvuldig research brengt de personages tot leven. Juist de details en de kleine feiten geven een compleet beeld. Ik heb er veel van geleerd en echt genoten van de stijl. Ook het luisterboek ingesproken door Kris Kijne en Geert Mak is een aanrader!
September 23, 2025
Magistraal werk van Mak, dat een intrigerend zicht biedt op de geopolitiek van de tweede wereldoorlog en de aanloop daarnaartoe. Hoofdpersonen zijn Roosevelt en zijn geweten, fixer en intelligentere evenknie Harry Hopkins. De grootheid van de wereldpolitiek en zijn onvoorstelbare consequenties (willekeurige landsgrenzen, ingecalculeerde miljoenen doden, liegen en bedriegen om de macht te kunnen behouden) in een rare dans met het kleine en woeste (zuipen, sex, ontrouw, verwaarlozing van de kinderen en van zichzelf) van de persoonlijke levens van de hoofdrolspelers. En toeval, dat stevig plaats heeft op de schouders van slimme berekening. Mak is een goede verteller, soms is de draad van het verhaal wat te losjes, en als gemakkelijke verteller blijft hij ook maar doorratelen, waarmee het onmogelijk wordt bijvoorbeeld om alle namen -die telkens weer opduiken- te onthouden: het had wel wat minder gekund, minder details en minder pagina's. Desalniettemin hulde.
July 4, 2025
Geweldig! Geeft een boeiend inkijkje achter de schermen in het Witte Huis ten tijde van WO-II.
October 7, 2025
Wat een geweldig boeiende biografie over Harry Hopkins! ik noem hem maar de Siamese Tweeling met President F.D. Roosevelt waar Geert Mak hem ‘de schaduw prins’ noemt. Een briljante bescheiden man met een groot sociaal hart die de olijfolie tussen de belangrijkste staatshoofden F.D. Roosevelt, Stalin en Churchill werd tijdens WOII, de bescheiden Wisselwachter die de doordenderende treinen op het juiste spoor wist te krijgen! Geweldig te lezen hoe tussen deze 3 staatshoofden door bemiddeling van Hopkins werd onderhandeld over de strategie om gezamenlijk nazi Duitsland, Italië en Japan te verslaan. En hoe het leven op The White House was tijdens het presidentschap van FDR, iedereen liep er in en uit of woonde er jaren, er werd veel gekaart om geld en cocktail uurtjes gehouden. Door dit boek ben ik ook enorm onder de indruk geraakt van Eleanor Roosevelt, nu begonnen aan haar autobiografie, hartelijk dank Geert Mak!
December 16, 2025
Eén van de beste boeken die ik ook heb gelezen. Ik kan het niet anders zeggen. Iedere pagina werkt als een zuigende tijdmachine. Telkens weer werd ik geprikkeld door de absurditeit van de geschiedenis, dat het allemaal mensenwerk is - en soms bovenmenselijk als je ziet wat een kleine groep mensen voor elkaar kon krijgen. Indrukwekkend wat een diepgang Mak heeft gecreëerd in dit boek. Kan het iedereen hartelijk aanbevelen. Ik heb alweer de volgende van Mak naast mij liggen!
Laat ik eindigen met een paar wijze woorden van ‘the man himself’, Harry Hopkins:
Zijn toespraak was een geloofsbelijdenis voor de nieuwe tijd en de nieuwe vrede: het land stond nu voor de overgang van een oorlogseconomie naar een permanente voorspoed in vrede. 'Mij is vaak gevraagd welke belangen we hebben in Polen, Griekenland, Iran of Korea. Ik denk dat de belangrijkste zaak in de wereld is - en inderdaad, de enige zaak die onze tradities waard is om alles te doen wat binnen onze diplomatieke macht ligt om democratisch bestuur, overal ter wereld, te koesteren en te bemoedigen.'
Het credo van Hopkins kon volgens hem in twee zinnen worden samengevat: 'Het menselijk welzijn is de eerste en laatste regeringsopdracht. Er is geen andere.'
Laat ik eindigen met een paar wijze woorden van ‘the man himself’, Harry Hopkins:
Zijn toespraak was een geloofsbelijdenis voor de nieuwe tijd en de nieuwe vrede: het land stond nu voor de overgang van een oorlogseconomie naar een permanente voorspoed in vrede. 'Mij is vaak gevraagd welke belangen we hebben in Polen, Griekenland, Iran of Korea. Ik denk dat de belangrijkste zaak in de wereld is - en inderdaad, de enige zaak die onze tradities waard is om alles te doen wat binnen onze diplomatieke macht ligt om democratisch bestuur, overal ter wereld, te koesteren en te bemoedigen.'
Het credo van Hopkins kon volgens hem in twee zinnen worden samengevat: 'Het menselijk welzijn is de eerste en laatste regeringsopdracht. Er is geen andere.'
August 7, 2025
Geert Mak is de ideale leraar geschiedenis, die met Wisselwachter een geweldige mix van particuliere weetjes en geo-politieke duidingen heeft geschreven. Ik denk dat ik door dit boek veel heb opgestoken van de Amerikaanse politiek en haar administratieve rol in de Tweede Wereldoorlog. President Roosevelt en zijn rechterhand Harry Hopkins waren twee sterke, intelligente en machtige mannen, maar ergens ook emotionele en sociale kneuzen.
May 11, 2025
Eraan begonnen door de enthousiaste reviews en terecht, wat kan die Mak vertellen. En dit boek volstaat om een markante periode te begrijpen en te voelen. Of hoe kleine figuren grote geschiedenis maken.
November 28, 2025
Interessant verhaal van Geert Mak over Harry Hopkins, de man die jarenlang de belangrijkste adviseur van president Franklin D. Roosevelt was. Het boek is eigenlijk een dubbelbiografie van Hopkins en Roosevelt, en daarmee het verhaal van een unieke periode in de Amerikaanse geschiedenis: van crisis tot New Deal tot WO II. In deze periode, waarin de VS plotseling een enorme door de staat aangestuurde economie opbouwde, groeide het land uit tot een wereldmacht. Hopkins werd gerespecteerd door Stalin en raakte innig bevriend met Churchill. Toch bleef Hopkins voor mij iets te veel een bordkartonnen personage: waar zijn charmes precies uit bestonden is me niet helemaal duidelijk geworden.
June 22, 2025
Doordat Geert Mak veel research gedaan heeft in de archieven van met name de Roosevelt archieven staat er veel interessant detail informatie in dit boek. Dat maakt het erg interessant. Hij heeft het boek opgehangen aan de persoon Harry Hopkins met name in zijn advies rol naar Roosevelt, president Wilson had ook zo’n invloedrijke adviseur overigens, colonel House. Het gevaar van een dergelijke framing is wel dat anderen in dit geval president Roosevelt wat flets en oppervlakkig uit de beschrijving komen. Ook Churchill komt er wat bekaaid af vind ik. Dat is door de opzet van het boek natuurlijk zo omdat de credits richting Harry Hopkins geschreven worden, maar ik heb het gevoel dat deze framing wel een wat eenzijdig beeld geeft. Vandaar de drie sterren. Geschiedenis beoefenen is keuzes maken in verbanden en gezichtspunten die beschreven worden terwijl de gebeurtenissen vaak geen of meer complexe verbanden hebben.
Ik heb het boek wel met veel plezier gelezen vooral door de details door de research. Met name ook de fysieke gesteldheid van zowel Hopkins als Rooseveld als Churchill laat wel zien hoe deze mannen op de rand van de vulkaan leefden en bij belangrijke vergaderingen en besluiten vaak verre van fit waren. Dit werd ook veroorzaakt door het onconmfortabele en lange reizen.
Ik heb het boek wel met veel plezier gelezen vooral door de details door de research. Met name ook de fysieke gesteldheid van zowel Hopkins als Rooseveld als Churchill laat wel zien hoe deze mannen op de rand van de vulkaan leefden en bij belangrijke vergaderingen en besluiten vaak verre van fit waren. Dit werd ook veroorzaakt door het onconmfortabele en lange reizen.
August 4, 2025
Meesterwerk
May 27, 2025
Power stays in the shadows.
December 12, 2025
Classic Geert Makkie en daarom fantastisch: grootse, geopolitieke geschiedenis verpakt in kleine, menselijke verhalen met anekdotische pareltjes - inclusief Downton Abbey-achtige intriges in de Roosevelt-hofhouding. Maar het meeste indruk maakt natuurlijk de verhalen over de mannen (en vrouwen!) die geconfronteerd werden met beslissingen die de koers van de wereldgeschiedenis bepaalden. En als unlikely hero de soort superambtenaar zonder enige buitenlandervaring Harry Hopkins die alle touwtjes aan elkaar wisten te knopen (en dikke matties met Stalin én Churchill was). Wederom doorheen gevlogen, dus enorme aanrader.
September 22, 2025
Wat een fantastisch boek. Zeer aan te raden. Interessant om de jaren ´30 en de Tweede Wereldoorlog door Amerikaanse lens te zien. Geluisterd via Storytel.
September 5, 2025
Een interessant stuk van een samengesmolten geschiedenis op een overzichtelijke en boeiende manier verteld.
December 21, 2025
Echt een boek waarvan ik baalde dat ik hem uit had, hoewel dat einde er wel aan zat te komen met de al jarenlange broze gezondheid van de twee hoofdrolspelers.
Wisselwachter over FDR, Harry Hopkins, New Deal & WO2 raakt zoveel onderwerpen die mij interesseren: Politiek, geopolitiek, vriendschap en relaties, de spanning tussen vriendschap en een professionele band, macht, diplomatie, charme & niet te vergeten WO2. FDR misschien maar zeker Hopkins zijn helden, die zichzelf letterlijk hebben doodgewerkt voor wat zij dachten dat goed was. Leiders die we nu missen.
Daarnaast passeren zoveel iconische figuren uit de geschiedenis de revue: De Gaulle, Hemingway, Gellhorn, de ontdekking van Marilyn Monroe, Hitler zelf, maar bovenal een gedetailleerd inkijkje in het karakter en de handelswijze van Churchill en Stalin in die jaren.
Het Amerika in crisis van de begin jaren 30 en de daaropvolgende New Deal is interessant, maar in mijn ogen begint dit verhaal echt los te komen naarmate wo2 dichterbij komt. Hopkins begint dan ook echt uit te blinken en wordt geprezen door de grootsten van dit tijdperk. Die jaren in en rondom het witte huis zijn fascinerend, en dit boek is ook een echte ode aan de mensen achter de schermen, zonder wie de geschiedenis wel eens anders had kunnen lopen.. Een minder rooskleurig beeld wordt geschetst van de huishouding en met name de keuken; het schijnt dat het witte huis berucht was om de smerige maaltijden. Dit alles heeft Mak zo persoonlijk beschreven, met zoveel aandacht voor alle relevante karakters, dat het voelt alsof je er zelf hebt rondgelopen.
De strategie van De Grote Drie in de oorlog is een groot thema. Er wordt helder beschreven hoe en in welke mate ze elkaar nodig hadden, wel of niet op persoonlijk vlak konden opschieten maar ook hoe die verhoudingen wijzigden naarmate de oorlog vorderde, zeker ook over hoe verder te gaan daarna.
Er is ook nog ruimte om, hoewel niet allesomvattend, meerdere beslissende operaties, conferenties en plannen en meer in het specifiek bijvoorbeeld operatie Paukenschlag (waar ik niks van af wist) te beschrijven
Triest dat Hopkins niet van een welverdiend pensioen heeft kunnen genieten, maar mooi dat Mak dit eerbetoon aan hem geschreven heeft.
August 24, 2025
Een monumentaal boek dat ik met veel plezier heb gelezen. Het beschrijft de periode van 1933 tot het einde van de tweede wereldoorlog vanuit de gebeurtenissen in en rond het Witte Huis met als centrale figuren Franklin Roosevelt en Harry Hopkins.
Het boek is evenwichtig en schuwt de schaduwkanten van deze giganten niet. Maar het vult wel een leemte in mijn beeld van de beëindiging van de tweede wereldoorlog dat vooral wereld gevoed door wat wij hierover op school en in de Europese literatuur hebben meegekregen. De werkelijkheid blijkt aanzienlijk breder en veelzijdiger.
Geert Mak schrijft prachtig leesbaar en goed gedocumenteerd; hij moet een enorme research hebben gedaan om dit prachtige boek te kunnen schrijven.
Toch heb ik twee opmerkingen: de kwaliteit van het fotomateriaal is zeer matig en wat - voor mij althans - ontbreekt is een register van alle personen die in het boek een rol spelen. Zo’n register had in dit boek niet misstaan en mooiere foto’s evenmin.
Het boek is evenwichtig en schuwt de schaduwkanten van deze giganten niet. Maar het vult wel een leemte in mijn beeld van de beëindiging van de tweede wereldoorlog dat vooral wereld gevoed door wat wij hierover op school en in de Europese literatuur hebben meegekregen. De werkelijkheid blijkt aanzienlijk breder en veelzijdiger.
Geert Mak schrijft prachtig leesbaar en goed gedocumenteerd; hij moet een enorme research hebben gedaan om dit prachtige boek te kunnen schrijven.
Toch heb ik twee opmerkingen: de kwaliteit van het fotomateriaal is zeer matig en wat - voor mij althans - ontbreekt is een register van alle personen die in het boek een rol spelen. Zo’n register had in dit boek niet misstaan en mooiere foto’s evenmin.
November 24, 2025
Prachtig boek! Wel veel -soms verbijsterende- details. De hele afloop van de Tweede Wereldoorlog had zo gemakkelijk een andere wending kunnen nemen; en dan had Europa een heel ander gezicht gehad.
Hoe gelukkig moeten wij zijn in een democratie te leven, en hoe kwetsbaar is die.
Vooruit, een citaat uit het boek van Martha Gellhorn dat me is bijgebleven; “Ik geloof niet dat het fascisme de democratie kan verslaan, ik denk dat de democratie alleen zichzelf kan vernietigen. De democratie moet zichzelf zo hebben uitgehold, zichzelf zo goedkoop hebben gemaakt en verloochend, dat het niet langer een emotionele en inspirerende realiteit is: op zo’n moment kan het fascisme, die kolossale zwendelpartij, zich vermommen en een allesbepalende plaats in de geschiedenis innemen”.
Hoe gelukkig moeten wij zijn in een democratie te leven, en hoe kwetsbaar is die.
Vooruit, een citaat uit het boek van Martha Gellhorn dat me is bijgebleven; “Ik geloof niet dat het fascisme de democratie kan verslaan, ik denk dat de democratie alleen zichzelf kan vernietigen. De democratie moet zichzelf zo hebben uitgehold, zichzelf zo goedkoop hebben gemaakt en verloochend, dat het niet langer een emotionele en inspirerende realiteit is: op zo’n moment kan het fascisme, die kolossale zwendelpartij, zich vermommen en een allesbepalende plaats in de geschiedenis innemen”.
October 30, 2025
An amazing in-depth look at a key figure in US and world politics before and during WWII. Key takeaway: done is always better than perfect - these were the people trying to shape the post-WWII world, and many choices they made defined it for the next 50 or so years. The book revolves around Harry Hopkins but the Roosevelts feature prolifically as well. Exhilarating read, mandatory reading for history buffs!
December 21, 2025
Heel boeiend boek over de, in ieder geval mij, onbekende man achter Roosevelt en daarmee over de New Deal, de aanloop naar en tijd van de Tweede Wereldoorlog. Afwisselend de grote lijnen, de gebeurtenissen, de beslissingen, de machinaties etc. Bomvol anekdotes. Soms onthutsend, bijvoorbeeld over wat zich allemaal in en rond het Witte Huis afspeelde.
Kritiek op het boek is soms dat het te veel is, dat Mak geen maat heeft kunnen houden, maar ik heb er van het begin tot het eind van genoten.
Kritiek op het boek is soms dat het te veel is, dat Mak geen maat heeft kunnen houden, maar ik heb er van het begin tot het eind van genoten.
August 8, 2025
Ik dacht al veel te weten over de Tweede Wereldoorlog en de jaren ‘30, maar de invalshoek van Harry Hopkins en zijn verantwoordelijkheden onder de FDR brachten vele nieuwigheden aan het licht. En Geert Mak geeft je altijd het gevoel er zelf bij te zijn. Sommige reviews vinden het te gedetailleerd; ik vond net dat de details het verhaal tot leven brengen. Het was ook interessant om lezen hoe de industriële politiek tijdens de jaren 30 een zeer nuttiger ervaring bleek om de VS klaar te stomen voor de Tweede Wereldoorlog (moeilijk in te denken dat het Amerikaans leger voor 1940 niet veel voorstelde doir het isolationistisch buitenlands beleid).
November 3, 2025
Veruit het interessantste boek dat ik over deze periode gelezen heb. De hoofdpersonages van dit boek zijn de mensen die tussen 1933 en 1945 de geopolitieke contouren van onze Westerse leefwereld uitgezet hebben. Lees mijn volledige review op https://gal-altijdeenboek.blogspot.co...
September 11, 2025
Onverwacht boeiend boek. Wie kent Harry Hopkins? Na ruim 500 bladzijdes heb ik wel een idee en vooral wat zijn rol als spindoctor van Roosevelt is geweest. Fascinerende geschiedschrijving met teveel minder relevante details. Indrukwekkend hoe Geert Mak zich in deze persoon op de achtergrond heeft verdiept.
December 1, 2025
het duurde even voor ik er in zat, maar afgelopen week toch in 1 ruk uitgelezen. echt een aanrader! Het witte huis voor en tijdens de 2e Wereldoorlog wordt beschreven alsof je er bij bent. Jammer dat het boek uit is nu...
May 25, 2025
Geert Mak. Altijd top.
Displaying 1 - 30 of 147 reviews