Η τελευταία συγγνώμη

by Μιχάλης Σπέγγος

1973, Γιάννενα.
Ένας Χιλιανός αξιωματούχος, του καθεστώτος Πινοσέτ, επισκέπτεται την πόλη ως επίσημος προσκεκλημένος της χούντας των Συνταγματαρχών όταν ένα απόγευμα θα βρεθεί δολοφονημένος στο φαράγγι του Βίκου. Πανικόβλητη η κυβέρνηση φορτώνει τη δολοφονία σε έναν φοιτητή με αριστερή δράση. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα;
1938-39, Γιάννενα.
Παρά τη σκιά του πολέμου, οι νέοι της πόλης περνούν ανέμελα τις ημέρες τους. Ο χριστιανός Νίκος Καζαντζής ερωτεύεται την Εβραία Ρεβέκκα Λεβή, αλλά αν και οι οικογένειές τους είναι πολύ δεμένες, εκείνη θα ενδώσει στις πιέσεις του πατέρα της, προκειμένου να παντρευτεί έναν ομόθρησκό της, τον αμοραλιστή Αζέρ.
1938-39, Αμβούργο.
Ο καλλιεργημένος μηχανικός Κάρστεν είναι γιος του στρατηγού και ήρωα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου Έρχαρτ Φον Έρεν και ένας από τους λίγους Γερμανούς που αντιστέκεται στη μαζική προπαγάνδα του χιτλερικού καθεστώτος. Καθώς ετοιμάζεται να υπηρετήσει στη Βέρμαχτ, παρακολουθεί έντρομος την κλιμάκωση της βίας ενάντια στους Εβραίους.
1944, Γιάννενα.
Καθώς η συντριβή του Ράιχ είναι επικείμενη, οι Γερμανοί ετοιμάζουν μια μεγάλη επιχείρηση συγκέντρωσης του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης και προώθησής του σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου θα εξοντωθούν. Ο Κάρστεν υπηρετεί στη φρουρά της πόλης και μένει στο επιταγμένο σπίτι των Καζαντζήδων όπου την παραμονή της 25ης Μαρτίου, θα αποκαλύψει στον Νίκο ότι σε λίγες ώρες οι Γερμανοί, θα συλλάβουν όλους τους Εβραίους πολίτες. Ο Νίκος, με κίνδυνο της ζωής του, προσπαθεί να φυγαδεύσει όσα μέλη από την οικογένεια Λεβή μπορεί. Ο Αζέρ δεν καταφέρνει να ξεφύγει και στέλνεται στο εφιαλτικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπιργκενάου. Είναι, όμως, αποφασισμένος να κάνει τα πάντα για να επιβιώσει...

Genres: Fiction

664 pages, Paperback

First published October 1, 2014

About the author

Ο Μιχάλης Σπέγγος γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1963. Σπούδασε πυρηνική φυσική. Έχουν εκδοθεί τα παρακάτω έργα του: "Περί αισθημάτων", μυθιστόρημα (Νέα Σύνορα, 2001), "Η τελευταία συγγνώμη", μυθιστόρημα (Ελληνικά Γράμματα, 2002), "Μπίλη ο τίγρης", διηγήματα (Αιγέας, 2004), "Η εξομολόγηση ενός πυρηνικού φυσικού" (2004), "Μ' αεροπλάνα και βαπόρια", Δέκα μικρά κεφάλαια, κι ένα μεγάλο, που τα συνδέει λιγότερο ή περισσότερο η μουσική του Διονύση Σαββόπουλου (2005), "Imperium", (2007), "Το στοίχημα των ανθρώπων", (2011) κ.ά.

Reviews

[Maria Bikaki · Rating 4 out of 5]

Σε μια περίοδο που η λέξη ελεύθερος χρόνος δεν περιλαμβάνεται στην ημερήσια ατζέντα μου η ιδέα να ξεκινήσω ένα τέτοιο ογκωδέστατο βιβλίο ενός Έλληνα συγγραφέα για τον οποίο δεν είχα και ιδιαίτερες συστάσεις ήταν μάλλον ρίσκο το οποίο τελικά αποδείχθηκε μια σοφή επιλογή. Η τελευταία συγνώμη χωρίς να με ενθουσιάσει στο βαθμό να μου μείνει σαν βιβλίο ανεξίτηλο στο μυαλό με μάγεψε και με ενθουσίασε στο κομμάτι που αφορά το συγγραφικό ήθος του συγγραφέα που ξαναζωντάνεψε μια περίοδο, την περίοδο που άρχισε να ανατέλλει ο ναζισμός, περίοδο που λίγο πολύ έχουμε ξαναδιαβάσει και σε άλλα βιβλία με ένα τρόπο ζοφερό και γλαφυρό χαρίζοντας μας κατά τη γνώμη μου ένα πραγματικά επιβλητικό μυθιστόρημα. Θεωρώ ότι ακριβώς όταν η περίοδος που πρέπει να τοποθετήσεις τους ήρωες σου ως συγγραφέας είναι μια περίοδος που λίγο πολύ έχει ξαναζωντανέψει ξανά σε άλλα βιβλία είναι πολύ πιο δύσκολο και μεγαλύτερο στοίχημα να καταφέρεις να τους κάνεις ενδιαφέροντες προσαρμόζοντας τις ιστορίες τους μέσα στις σελίδες της ιστορίας πράγμα που θεωρώ ότι ο Σπέγγος καταφέρνει να αποδώσει θαυμάσια. Με εξαιρετικό σεβασμό, σύνεση και μέτρο στις περιγραφές του στήνει ένα εξαιρετικό πλαίσιο της ιστορίας του, μιας ιστορίας που ξεκινάει από τα Γιάννενα προπολεμικά φτάνει μέχρι τα Ναζιστικά Γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στη Λατινική Αμερική μέχρι να φτάσει στη Χαράδρα του Βίκου όπου εκεί θα παιχτεί η τελευταία πράξη του δράματος και θα απονεμηθεί η δικαιοσύνη με διαφορετικό τρόπο για καθέναν από τις ήρωες μας.
Εξαιρετικό το εύρημα να χρησιμοποιήσει την τοπική ντοπιολαλιά ενώ καταφέρνει να κερδίσει το στοίχημα των ηρώων του δημιουργώντας ενδιαφέροντες, ακέραιους, πολυεπίπεδους και αληθινούς χαρακτήρες δίνοντας έτσι όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης προσωπικότητας δίνοντας την δυνατότητα στον αναγνώστη να δοκιμάσει ένα σωρό πολλά και διαφορετικά συναισθήματα . Ήρωες ερωτευμένοι, ήρωες εγκλωβισμένοι στις σελίδες της ιστορίας, ήρωες γεμάτοι μυστικά, ηρωίδες όπως η Φταλία που με την αέρινη προσωπικότητα της, το μπριο και τη μοναδική ντοπιολαλιά της αποτελούσε την ευχάριστη παρένθεση αυθεντικότητας σε μια περίοδο η ιστορία απαλλοτριώνει χαρακτήρες και συνειδήσεις.
Ένα σπουδαίο βιβλίο μνήμης με ένα μοναδικό φινάλε που θα σπάσει καρδιές που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα αντίστοιχα βιβλία ξένων συγγραφέων. Ένα ακριβό δώρο για απαιτητικούς αναγνώστες.

[Emily · Rating 4 out of 5]

Η ιστορία ξεκινά την περίοδο που αρχίζουν να ακούγονται οι πρώτοι τριγμοί στα θεμέλια της Χούντας των Συνταγματαρχών, κατ΄ άλλους Επανάστασης. Ένα γεγονός φαινομενικά άσχετο, ο φόνος ενός επισήμου προσκεκλημένου (που αποδεικνύεται συν τω χρόνω, αυτοπροσκεκλημένου) από τη Χιλή του ομοϊδεάτη Πινοσέτ, πυροδοτεί μια σειρά εξελίξεων που ο αναγνώστης αδυνατεί να συνδέσει αρχικά. Αυτό αποτελεί και μία από τις αρετές του βιβλίου. Οι προβλέψεις που συνήθως κάνει ένας έμπειρος αναγνώστης, εδώ αναμένουν υπομονετικά τουλάχιστον μέχρι τα μισά και πλέον του βιβλίου.
Πολύ σύντομα και με αναδρομική αφήγηση, μεταφερόμαστε στα Γιάννενα του τέλους της ζοφερής δεκαετίας του '30, όπου γινόμαστε κοινωνοί της ζωής των ρωμανιωτών, της εβραϊκής παροικίας της πόλης και της καθημερινότητας όπως αυτή σκιαγραφείται με τη συνύπαρξη Ελλήνων και Εβραίων. Με αφορμή τον ανεκπλήρωτο έρωτα ενός χριστιανού και μιας εβραίας, αμφότεροι γόνοι καλών οικογενειών με φιλικές σχέσεις, παρακολουθούμε την ανατολή του Ναζισμού και τις μετέπειτα διώξεις των ρωμανιωτών. Στο παζλ των ηρώων έρχονται να προστεθούν και δύο Γερμανοί με καταγωγή από το Αμβούργο, των οποίων η πορεία θα διασταυρωθεί καταλυτικά με τους Γιαννιώτες. Και ενώ η μία επανάσταση, αυτή των Συνταγματαρχών, εκπνέει, ο συγγραφέας μας βυθίζει σταδιακά στην ωμότητα της άλλης, του Γ΄ Ράιχ, διότι επανάσταση αυτοαποκαλείται και αυτή διά στόματος των Ες Ες.
Καθώς τα γεγονότα αρχίζουν να πλέκονται, οι απορίες λύνονται και το κάθε πρόσωπο που διαδραμάτισε κάποιον ρόλο, βρίσκει τη θέση του. Το βιβλίο έχει να κάνει με δυνατούς χαρακτήρες και αυτό αποτελεί ακόμη μία από τις αρετές του. Παρότι ογκώδες, είναι καλογραμμένο και με πλοκή που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Οι ενστάσεις μου αφορούν κυρίως την κατάληξη της νεαρής χήρας, όπου θα προτιμούσα έναν πιο ενεργό ρόλο της Θείας Δίκης. Επίσης, σκέφτηκα για ακόμη μία φορά, πόσο μεγάλη σημασία έχουν τα παιδικά βιώματα στην εξέλιξη ενός χαρακτήρα. Εντυπωσιακές στην περιγραφή τους οι σκηνές στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, με αποκορύφωμα τη σκηνή που οι κατάδικοι σκάβουν τους λάκκους στους οποίους θα πέσουν οι ίδιοι, χτυπημένοι από τα γερμανικά πυρά. Εξαιρετική η απόδοση της ντοπιολαλιάς δια στόματος Φταλίας, ένα υπέροχο κρεσέντο φαρμακερών σχολίων αλλά και απύθμενης αγάπης και αφοσίωσης.
Ένα μεστό βιβλίο, γεμάτο μνήμες που αποδόθηκαν με σεβασμό, χαρακτήρες που διδάσκουν εντιμότητα και αγάπη, όπως και χαρακτήρες αλλοτριωμένους από το μίσος και την ανάγκη της επιβίωσης.

[Παύλος · Rating 5 out of 5]

Αποφάσισα να γράφω μικρές κριτικές για να μη το κουράζω το πράγμα.

Εξαιρετικός για ακόμα μια φορά ο συγγραφέας. Εντελώς διαφορετικό απο την ανεμόσκαλα (που ειναι επίσης εξαιρετικό) μπορεί να συγκριθεί με ευκολία με έργα αντίστοιχα ξένων συγγραφέων. Τρεις σπονδυλωτες υποθέσεις, λόγος που ρέει εύκολα αλλά όχι απλοϊκά και καλοδομημενη πλοκή.

(readathon 2017 9/90)

[Spyridoula · Rating 2 out of 5]

Τίμια προσπάθεια "Η τελευταία συγνώμη" του Μιχάλη Σπέγγου. Διαβάζεται εύκολα εξαιτίας της απλότητας της έκφρασης και του καθημερινού λεξιλογίου.
Πρόκειται για μια ιστορία που όλα της τα κομμάτια- και είναι πολλάαα- δένουν επιτυχώς στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου.
Στα θετικά ότι οι χαρακτήρες των ανθρώπων που παρελαύνουν φωτίζονται επαρκώς από τον συγγραφέα, ειδικότερα δε για ορισμένους χτίζει κομμάτι κομμάτι τα γεγονότα που τους σημάδεψαν, αγγίζοντας πεδία ψυχολογικής φύσεως και ανάλυσης, προκειμένου να εξηγήσει πως αναπτύχθηκε η ιδιοσυγκρασία τους και κατ' επέκταση τα κίνητρά τους.
Την ιστορία δεμένη θα την χαρακτήριζα στο σύνολό της, αλλά ο όγκος του βιβλίου και ειδικότερα αυτό το μπρος- πίσω σχεδόν σε κάθε κεφάλαιο προσωπικά με κούρασε και με έκανε να χάσω το ενδιαφέρον μου από νωρίς. Από κάποια στιγμή και έπειτα νομίζω πως οι σελίδες δε γεννούσαν κανένα ενδιαφέρον, απλά συνέχιζα για να δω που θα καταλήξει όλος αυτός ο δαιδαλώδης "συρφετός" προσώπων και καταστάσεων. Ομολογουμένως ανερμήνευτο και με κενά δεν έμεινε τίποτα, παρ' όλα αυτά πιστεύω πως αν ήταν κατά τι μικρότερο και απουσίαζαν σελίδες αρκετές που δεν πρόσφεραν και τίποτα ουσιαστικό στην πλοκή, θα παρουσίαζε αναγνωστικά- για μένα τουλάχιστον- πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ένα απτό παράδειγμα είναι το κεφάλαιο που ο συγγραφέας μας παρουσιάζει τα ανδραγαθήματα του Σλόμο που οκ κατανοητό για ποιο λόγο το κάνει, μα πραγματικά σε αποσυντονίζει εντελώς και σου στερεί το ενδιαφέρον με τις τόσες άσχετες πληροφορίες και λεπτομέρειες. Κι αυτό συμβαίνει και σε άλλα σημεία (πχ. το πραξικόπημα ανατροπής- απόπειρας δολοφονίας κατά του Χίτλερ. Άααααλλος συρφετός ονομάτων και επιχειρησιακών σχεδίων κι εκεί). Δυστυχώς όλο αυτό μόνο αρνητικά μπορεί να λειτουργήσει και για τον αναγνώστη και για το βιβλίο που στερείται συνέχειας και ενδιαφέροντος.
Για να καταστεί πιο ζωντανό το εγχείρημα ο λόγος που χρησιμοποιείται είναι ο καθημερινός, προσδίδοντας ζωντάνια στην αφήγηση και στους διαλόγους που την διανθίζουν. Σε καμιά περίπτωση δεν μιλώ για την επιλογή μιας πιο "ακαδημαϊκής" γραφής, γιατί σαφώς και ο στόχος δεν είναι αυτός. Αλλά να...σε αρκετά κομμάτια του βιβλίου ο Σπέγγος προκειμένου να αποδώσει τα γεγονότα με τρόπο παραστατικό και ζωντανό, επιλέγει μια γλώσσα περισσότερο slang- ας μου επιτραπεί η έκφραση-, για τα δικά μου μέτρα τουλάχιστον, και αυτό προσωπικά μου αφήνει μια αρνητική επίγευση, ίσως γιατί για μένα ο γραπτός λόγος φαντάζει κάπως αλλιώς στο μυαλό μου. Στο σύνολό του δε με ικανοποίησε στο κομμάτι αυτό, ειδικά σε ό,τι αφορά τους διαλόγους που μου φάνηκαν αρκετά επίπεδοι και ρηχοί και σε ορισμένα σημεία αταίριαστοι με το υπόλοιπο ύφος του κειμένου.
Κλείνοντας πιστεύω πως λόγω και της φύσης της ιστορίας που ξετυλίγονταν θα έπρεπε ενδεχομένως να υπάρχει μια αγωνία, μια κορύφωση, κάτι..Δεν μπορώ να πω πως το ένιωσα και σίγουρα συγκαταλέγε��αι στα αρνητικά. Ο συγγραφέας προσπαθεί με την απόκρυψη κυρίως ονομάτων να εξασφαλίσει το στοιχείο της έκπληξης ως προς την εξέλιξη στη ζωή των πρωταγωνιστών του, μα δυστυχώς χωρίς επιτυχία. Ένας εξοικειωμένος θα λεγα αναγνώστης είναι σε θέση να παρακάμψει αυτά τα τεχνάσματα και να γνωρίζει ήδη από την παρουσίαση μιας κατάστασης, τι να περιμένει στο τέλος.
Δυνατό και φωτεινό σημείο η τελευταία συγνώμη που επισφραγίζει το τέλος του βιβλίου, δικαιολογεί τον τίτλο και προσφέρει δια μέσου του εξομολογητικού τόνου μια εν μέρει κάθαρση για ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας..

** αστεράκια -Η ιστορία από μόνη της όσο δεμένη και να ήταν στην σύλληψή της, δεν κατάφερε να υπερκεράσει όλα τα υπόλοιπα που μου στέρησαν την αναγνωστική απόλαυση..

[Πάνος Τουρλής · Rating 4 out of 5]

Είχα καιρό να διαβάσω ένα βιβλίο που θα με δυσκολέψει ως προς το τι να γράψω και πώς να τραβήξω την προσοχή του αναγνώστη σε αυτό, χωρίς ταυτόχρονα να προδώσω την ιστορία του και να αδυνατίσω την αριστουργηματική αφηγητική τεχνική του συγγραφέα. «Η τελευταία συγνώμη» είναι ένα κράμα Λίστας του Σίντλερ, Robert Ludlum και Ian Fleming. Ένα κείμενο γεμάτο αλλεπάλληλες ιστορίες, ανατροπές, εκπλήξεις, πόνο, αδικία, αίμα, τυραννία, αγωνία κι όμως εξισορροπημένο, σφιχτοδεμένο, παλλόμενο. Οι ιστορίες των πρωταγωνιστών φωτίζονται όσο θέλει ο συγγραφέας και όσο πρέπει, χωρίς να χαθεί η μαγεία και η έκπληξη. Στην αρχή το βάρος πέφτει σε άλλους πρωταγωνιστές, στη συνέχεια φωτίζονται άλλα πρόσωπα, ξαφνικά εμφανίζονται άλλοι πρωταγωνιστές και όσο προχωράει το κείμενο ο καθένας από αυτούς τους χαρακτήρες παίρνει τη θέση του για το μεγάλο και απροσδόκητο φινάλε, που προσωπικά με άφησε άφωνο για μεγάλο διάστημα!

Η ιστορία ξεκινάει το 1973 στα Γιάννενα, όπου στο φαράγγι του Βίκου βρίσκεται το πτώμα ενός χιλιανού αξιωματούχου του καθεστώτος Πινοσέτ. Μέσα στα δύσκολα, τραγελαφικά και επιφανειακά χρόνια της Δικτατορίας, ένας αθώος φοιτητής εμπλέκεται στο έγκλημα και με βασανιστήρια του αποσπούν την ομολογία. Ο Νίκος Καζαντζής, δικηγόρος, αναλαμβάνει την υπόθεσή του. Ποιος είναι ο ξένος επιτετραμμένος; Γιατί ήρθε στην Ελλάδα με όλη την επισημότητα που αρμόζει στη θέση του; Τι πραγματικά γνωρίζει η νυμφομανής σύζυγός του, ένα αιθέριο πλάσμα που προκαλεί ερωτικά όλα τα αρσενικά; Το πραξικόπημα του Ιωαννίδη θα βοηθήσει ή θα χειροτερέψει την κατάσταση;

Γιάννενα, τέλη δεκαετίας 1930. Ο Νίκος Καζαντζής εξομολογείται τον έρωτά του για την εβραία Ρεβέκκα στους γονείς της και στους γονείς του. Οι οικογένειες αναστατώνονται. Ο προύχοντας Μωυσής αρνείται κατηγορηματικά να παντρέψει την κόρη του με χριστιανό και βιαστικά την παντρεύει με τον δεύτερο ξάδελφό της, Αζέρ Κοέν. Ο Νίκος πληγώνεται ανεπανόρθωτα. Ο πόλεμος ξεσπάει.

Βερολίνο, τέλη δεκαετίας 1930. Ο Κάρστεν φον Έρεν, γιος του ήρωα πολέμου Έρχαρτ φον Έρεν, ζει από κοντά τη Νύχτα των Κρυστάλλων και αγωνίζεται να δώσει λογική σε όσα αντικρίζουν τα μάτια του. Δεν μπορεί να αφήσει τον εαυτό του να ποτιστεί με μίσος για τους Εβραίους, δεν μπορεί να αφήσει τα ανθρωπιστικά του συναισθήματα να παρασυρθούν από την κενότητα και τον παραλογισμό των Γερμανών συμπατριωτών του για ανωτερότητα της αρίας φυλής. Όταν ξεσπά ο πόλεμος κατατάσσεται στη Βέρμαχτ και αποστέλλεται ανώτερος αξιωματικός στα Γιάννενα. Εγκαθίσταται στο σπίτι των Καζαντζήδων. Στο σπίτι των φον Έρεν στο Αμβούργο, εργάζεται η μητέρα του Μίχαελ Μπρέμερ ως οικονόμος. Ο Μίχαελ, με τραυματικά παιδικά χρόνια, φανατικός χιτλερικός, αγωνίζεται να συνεφέρει τη μητέρα του και να της δείξει ότι ουσιαστικά είναι μια υπηρέτρια σε σπίτι φιλοεβραίων Γερμανών και άρα προδοτών της πατρίδας τους. Ο πόλεμος, η πλύση εγκεφάλου, θα χωρίσουν για πάντα τη μάνα από τον γιο (μια από τις πιο σκληρές σκηνές του κειμένου). Ο Μίχαελ, διοικητής του στρατοπέδου στο Μπέργκεν Μπέλσεν, δείχνει τον πιο απάνθρωπο, αποτρόπαιο εαυτό του στον αιχμάλωτο Αζέρ Κοέν.

Ισραήλ, δεκατία 1970. Μετά τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ του 1973, ο Ισραηλινός Σλόμο Μόργκενστερν, που επέδειξε ηρωισμό στις επιχειρήσεις, καταφέρνει να εντοπίσει έναν εγκληματία πολέμου στη μακρινή Χιλή. Ως μέλος των μυστικών υπηρεσιών στήνει ένα σχέδιο να παρασυρθεί ο φυγόδικος εγκληματίας σε ουδέτερο έδαφος και συγκεκριμένα στην Ελλάδα.

Αυτός είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ξεδιπλώνονται οι περιπέτειες των πρωταγωνιστών του βιβλίου «Η τελευταία συγνώμη». Ένα καταπληκτικό βιβλίο, όπου κανείς δεν είναι αυτό που φαίνεται, όπου ο συγγραφέας σε αφήνει να καταλάβεις πού το πάει και να συνδέσεις το χρονικό κενό των δύο δεκαετιών αλλά σίγουρα θα υποψιαστείς λάθος πρόσωπο! Οι σκηνές στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, παρ’ όλο που έχω διαβάσει χιλιάδες από τέτοιες, δε μου φάνηκαν περιττές ούτε ένιωσα να τις έχω ξαναδιαβάσει κάπου. Εκπληκτική αναπαράσταση των πρωτόγονων και απάνθρωπων συνθηκών διαβίωσης! Συγκινητικό, ρεαλιστικό και καθόλου φλύαρο κείμενο. Σε κάθε ιστορία που διαλέγει ο συγγραφέας δημιουργεί ένα κοινωνικό και οικογενειακό φόντο, με τελείως διαφορετικά κάθε φορά περιστατικά και βιώματα, που όλα μαζί συγκροτούν ένα αριστουργηματικό ψηφιδωτό καλών και κακών, φανατικών και αγωνιστών, Εβραίων και ναζιστών, ανθρώπων και κτηνών. Ο συγγραφέας δεν εκβιάζει το συναίσθημα, δεν καταφεύγει σε εύκολες και δοκιμασμένες συνταγές και παραδίδει στο αναγνωστικό κοινό ένα χορταστικό, απαιτητικό, σκληρό μυθιστόρημα που θα το βρει όρθιο το ξημέρωμα να αγωνιά ως την τελευταία σελίδα. Η τελευταία συγγνώμη θα ειπωθεί δίπλα στη λίμνη των Ιωαννίνων, ανάμεσα σε δυο άντρες που χώρισαν η Ιστορία και τα περιστατικά. Κατ’ εμέ ένα από τα ωραιότερα φνιάλε μυθιστορήματος!

Αγάπησα όλους τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος, ταυτίστηκα με πολλούς, μίσησα άλλους τόσους, θα σταθώ όμως ιδιαίτερα στη Φταλία, τη γυναίκα που μεγάλωσε τον Νίκο, μια γυναίκα μεγάλη στα χρόνια και πλούσια σε εμπειρίες, διορατική και πανέξυπνη, αν και αγράμματη. Έδινε την ελαφρότητα που έπρεπε τη στιγμή που έπρεπε και χάρη σε εκείνη η ιήγηση έπαιρνε άλλες διαστάσεις. Αγαπημένο απόσπασμα, η στιγμή που κατάλαβε ότι ο Νίκος με τη Ρεβέκκα ήταν σε κρυφό ραντεβού: «Πριν από λίγο ανέβηκε κι η Δαλιδά. Κατακόκκινα τα ‘χε τα μούτρα τς. Τι να ‘κανε άραγε; Να τσιμπιόταν με τς ώρες ή μήπως την ξιούρσε το κρύο; Α, σανίδα π’ θέλετε, παλιόπαιδα» (σελ. 54).

[Έλλη Δ · Rating 5 out of 5]

http://stonasterismotouvivliou.blogsp...

Συγκλονιστικό, πρωτότυπο κι ανατρεπτικό ως το τέλος, το ιστορικό μυθιστόρημα του Μιχάλη Σπέγγου "Η Τελευταία Συγγνώμη" συνθέτει ένα πανόραμα Ιστορίας και δυνατών συναισθημάτων,που θα συναρπάσσει τον αναγνώστη ως το τέλος!
Ένα ιστορικό βιβλίο με χροιά αστυνομική, που ίσως φέρνει αμυδρά τη νουάρ ατμόσφαιρα του Φίλιπ Κερρ κι εξακτινώνεται σε πολλές ιστορικές αναφορές.
Η "Τελευταία Συγγνώμη" του Μιχάλη Σπέγγου,αποτελεί ένα πολυπλόκαμο θρίλερ,που ξεκινά από μια αστυνομική βάση για να μεταπηδήσει στην πολιτική ,να διαπεράσει την ερωτική απελπισία και την καθεαυτή φρίκη του πολέμου, καταλήγοντας σε υπαρξιακά και συνειδησιακά θέματα του ίδιου του ατόμου.
Με γλώσσα λιτή και μια διάθεση διεισδυτική σκιαγραφούνται πλήρως οι χαρακτήρες.
Σε αυτό συμβάλλει η φυσικότητα των διαλόγων που προσδίδει θεατρικότητα κι ένταση στο κείμενο, αποτελώντας θεμελιώδες ατού του βιβλίου!
Δεν υπάρχει συναίσθημα που να μην το δοκιμάζει ο αναγνώστης στις σελίδες του:
Αγωνία,αποτροπιασμό,τρυφερότητα,αγανάκτηση,έκπληξη, έρωτα, παραφορά, έπαρση,θυμό, άφεση,αγαλλίαση.
Κι όμως! Κανένα τους δεν εκβιάζεται- αλλά προκύπτει μέσα από μια σφιχτοδεμένη, ανθρωποκεντρική πλοκή που συνδέει ευρηματικά πολλά ετερόκλητα στοιχεία με απόσταση γεωγραφική και χρονική.
Παρότι, η Ελλάδα είναι το σημείο τομής, το έργο του Σπέγγου αποκόπτεται από τον ελληνοκεντρικό πυρήνα κι αποκτά παγκoσμιότητα...
Η Τελευταία Συγγνώμη,λοιπόν, έχει όλα τα γνωρίσματα ενός παγκόσμιου ιστορικού best seller.
Αυτό οφείλεται κυρίως στη δύναμη της πλοκής, στο βάθος των χαρακτήρων και στα πολλαπλά επίπεδα των ιστορικών του αναφορών.
Εκκινώντας από ένα έγκλημα επί δικτατορίας , ο Σπέγγος εστιάζει στη Χούντα που επιβλήθηκε το 1967,αναδεικνύοντας τη αγωνία του καθεστώτος, το εμφυλιακό μίσος και τη διαφθορά των χαμηλόβαθμων στελεχών της.Είναι ο ατομικισμός πέρα από οποιοδήποτε πολιτικό πάθος,που τροφοδοτεί τις βάναυσες μεθόδους τους.
Παράλληλα, αναδεικνύεται μια πλευρά της ηθικής σήψης που βασιλεύει στις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής.
Η συνέχεια μας παρουσιάζει την ξεχασμένη κοινότητα των Ρωμανιωτών- Γιαννιωτών Εβραίων σε αντιδιαστολή με τους πιο ακμάζοντες Σεφαραδίτες της Θεσσαλονίκης.
Ανακαλύπτουμε κάποια ενδιαφέρουσες παραδόσεις τους και βιώνουμε τη συνύπαρξη με το χριστιανικό στοιχείο...
Σε αυτήν την όμορφη αντίφαση στηρίζεται η κεντρική ερωτική ιστορία του μυθιστορήματος -από τις πλέον συγκινησιακές του είδους...
Παράλληλα, η "Τελευταία Συγγνώμη" μάς μεταφέρει στη γερμανική κοινωνία τέλη του '30 με τους ναζί στην εξουσία και παντοδύναμους: Με επίκεντρο την οικογένεια ενός στρατηγού του Α Παγκοσμίου Πολέμου,συντίθεται το μωσαϊκό μιας κοινωνίας που μεταλλάσσεται, με τα πρόσωπα να ενσαρκώνουν αντικρουόμενες δυνάμεις
Παρακολουθούμε τη μεγάλη ηττημένη των Βερσαλλιών- την παλιά πρωσική αριστοκρατία- να υποχωρεί μπροστά στη νέα εποχή με άτομα του κοινωνικού περιθωρίου να αποκτούν ισχύ και ταυτότητα πίσω από τη μαύρη στολή του Ες-Ες!
Στην ιχνηλάτηση της γερμανικής κοινωνίας μου έφερε στο νου το -εμβληματικό κατά τον Πρίμο Λέβι- "Μόνος Στο Βερολίνο"του Hans Fallanda-κορυφαία σπουδή στην καθημερινότητα του Γερμανού πολίτη επί Χιτλερ.
Μες στο βιβλίο σημαντική θέση κατέχουν στιγμιότυπα, όπου ξεδιπλώνεται η θηριωδία του Γ' Ράιχ στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ζωντανεύοντας εξαίσια εφιαλτικές εικόνες, που άρτια είχαν φιλοτεχνήσει παλαιότερα ο Ρέμαρκ (Σκελετός 509),ο Ιάκωβος Καμπανέλλης("Μαουτχάουζεν"), ο Πρίμο Λέβι.Το ενδιαφέρον εδώ είναι οι ψυχολογικές διακυμάνσεις των ηρώων σε αυτό το πλαίσιο.
Το άλλο πρωτότυπο στοιχείο στην "Τελευταία Συγγνώμη" είναι πως η ιστορία μας φέρνει στο προσκήνιο το σκάνδαλο διαφυγής κι ασυλίας πολλών ναζί εγκληματιών πολέμου, που έζησαν με άλλο όνομα μια πλούσια ζωή στις χώρες της Λατινικής Αμερικής σε καθεστώτα ολοκληρωτικά, όπως στη Βραζιλία ,στην Αργεντινή κι άλλες.
Ο γιατρός του Άουσβιτς Γιόζεφ Μέγκελε είναι ένα τέτοιο εφιαλτικό παράδειγμα ατιμωρησίας κι αυτή η ιστορία ξεδιπλώνεται στα "Παιδιά της Φωτιάς" και στα "Παιδιά Απ΄τη Βραζιλία"...!
Παράλληλα, στο μυθιστόρημα του Σπέγγου πληροφορούμαστε συγκεκαλυμμένα για πολλές οργανωμένες εκστρατείες της Μοσάντ και επιζησάντων όπως ο Σιμόν Βίζενταλ προς ανεύρεση πολλών από τους ναζί εγκληματίες, σαν τον Άντολφ Άιχμαν που η Μοσάντ έφερε το 1962 ενώπιον της Δικαιοσύνης κι έπειτα της αγχόνης (μας το εκθέτει εξαίσια η Χανα Αρεντ στο βιβλίο "Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ")!
Τούτες οι σχετικά άγνωστες παράμετροι παρουσιάζονται με έναν τρόπο συναρπαστικό και απολύτως μυθιστορηματικό,χαρίζοντας στον αναγνώστη νέα γνώση και μια ιστορία που κόβει την ανάσα με την πολυπρόσωπη δομή της.
Φέροντας λοιπόν, βαρύ ιστορικό και ψυχικό φορτίο, οι ήρωες του βιβλίου εμπλέκονται σε προσωπικές αναμετρήσεις συνταρακτικές, που επιτείνουν την τραγικότητά τους μοναδικά!
Για παράδειγμα οι εσωτερικές διαδρομές του Ες Ες διοικητή θυμίζουν έντονα την ενδοσκοπική διάθεση και τις δαντικές εικόνες που συναντάμε στις Ευμενίδες του Λίττελ!
Όπως σε κάθε γνήσιο αριστούργημα, πέραν του κεντρικού συγκλονιστικού πυρήνα (ειδικότερα στα πρόσωπα του Κοέν και του Μίχαελ),οι δευτερεύοντες χαρακτήρες στην "Τελευταία Συγγνώμη" φέρουν μεγάλο ειδικό βάρος και κρύβουν εφιαλτικά μυστικά- ψηφίδες ανεκτίμητες σε έναν πλούσιο καμβά,που έρχεται να κορυφωθεί σε 'ένα συγκλονιστικό φινάλε!
Ανάμεσά τους π.χ. η μητρική φιγούρα της Μαρίας Μπρέμερ, ο Στρατηγός ή η απαραίτητη χιουμοριστική πινελιά στο πρόσωπο της κυρά- Φταλίας, που μας εξασφαλίζει ανάσες τρυφερής καυστικότητας...
Για όλα αυτά, η Τελευταία Συγνώμη είναι ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία της δεκαετίας!
Ένα από τα πιο πλήρη και δυνατά μυθιστορήματα, που θα σας μείνει αλησμόνητο!
Ανακαλύψτε το στη νέα αναθεωρημένη του επανέκδοση!

[Bookish Bluestocking · Rating 4 out of 5]

Το βιβλίο αυτό ήταν η πρώτη μου επαφή με τον Μιχάλη Σπέγγο αλλά όχι και τη τελευταία, αφού έκλεισα την τελευταία σελίδα με τις καλύτερες εντυπώσεις. Ένα βιβλίο πολυεπίπεδο που σου περνάει μηνύματα υποδόρια, ενώ εσύ διαβάζεις την ιστορία ο συγγραφέας ε΄χει στηλιτεύσει καθεστώτα και συμπεριφορές και σου έχει περάσει κώδικα ηθικής και αξιών. Ουσιαστικά είναι ένα σύμπλεγμα τριών ιστοριών και περιόδων που οι ήρωές της μεγαλώνουν, αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται και σε παρασύρουν σε ένα γαϊτανάκι συναισθημάτων, γεγονότων και ιστορίας με αποτέλεσμα, τελειώνοντας το βιβλίο να έχεις μείνει με την εντύπωση ότι γνώρισες σε βάθος τη ζωή πραγματικών ανθρώπων, σε πραγματικές συνθήκες και έμαθες για ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την ζωή της Ελλάδας και των κατοίκων της.

[Ελισσαβετ · Rating 5 out of 5]

Συγκλονιστικό, πρωτότυπο κι ανατρεπτικό ως το τέλος, το ιστορικό μυθιστόρημα του Μιχάλη Σπέγγου "Η Τελευταία Συγγνώμη" συνθέτει ένα πανόραμα Ιστορίας και δυνατών συναισθημάτων,που θα συναρπάσσει τον αναγνώστη ως το τέλος!
Η "Τελευταία Συγγνώμη" του Μιχάλη Σπέγγου,αποτελεί ένα πολυπλόκαμο θρίλερ,που ξεκινά από μια αστυνομική βάση για να μεταπηδήσει στην πολιτική ,να διαπεράσει την ερωτική απελπισία και την καθεαυτή φρίκη του πολέμου, καταλήγοντας σε υπαρξιακά και συνειδησιακά θέματα του ίδιου του ατόμου.
Με γλώσσα λιτή και μια διάθεση διεισδυτική σκιαγραφούνται πλήρως η ατμοσφαιρα κι οι χαρακτήρες.
Σε αυτό συμβάλλει η φυσικότητα των διαλόγων που προσδίδει θεατρικότητα κι ένταση στο κείμενο, αποτελώντας θεμελιώδες ατού του βιβλίου!
Δεν υπάρχει συναίσθημα που να μην το δοκιμάζει ο αναγνώστης στις σελίδες του:
Αγωνία,αποτροπιασμό,τρυφερότητα,αγανάκτηση,έκπληξη, έρωτα, παραφορά, έπαρση,θυμό, άφεση,αγαλλίαση.
Η Τελευταία Συγγνώμη,λοιπόν, έχει όλα τα γνωρίσματα ενός παγκόσμιου ιστορικού best seller!
Αυτό οφείλεται κυρίως στη δύναμη της πλοκής, στο βάθος των χαρακτήρων και στα πολλαπλά επίπεδα των ιστορικών του αναφορών.
Αναφορες απο τα στρατοπεδα συγκεντρωσης ως το σκανδαλο των ναζι που βρηκαν καταφυγιι κ αξιωματα στη Λατινικη Αμερικη...

Όπως σε κάθε γνήσιο αριστούργημα, πέραν του κεντρικού συγκλονιστικού πυρήνα (ειδικότερα στα πρόσωπα του Κοέν και του Μίχαελ),οι δευτερεύοντες χαρακτήρες στην "Τελευταία Συγγνώμη" φέρουν μεγάλο ειδικό βάρος και κρύβουν εφιαλτικά μυστικά- ψηφίδες ανεκτίμητες σε έναν πλούσιο καμβά,που έρχεται να κορυφωθεί σε 'ένα συγκλονιστικό φινάλε!
Ανάμεσά τους π.χ. η μητρική φιγούρα της Μαρίας Μπρέμερ, ο Στρατηγός ή η απαραίτητη χιουμοριστική πινελιά στο πρόσωπο της κυρά- Φταλίας, που μας εξασφαλίζει ανάσες τρυφερής καυστικότητας...

Ένα από τα πιο πλήρη και δυνατά μυθιστορήματα, που θα σας μείνει αλησμόνητο!

[Evridiki Amanatidou · Rating 5 out of 5]

Ο Μιχάλης Σπέγγος χρησιμοποιεί τη ντοπιολαλιά και την υποκειμενική οπτική γωνία κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης να νιώθει ότι κάτι μαγικό έγινε, ο χρόνος πισωγύρισε, η μυθιστορία υπερκέρασε την πραγματικότητα. Κι είναι κι αυτοί οι ήρωές του με τις ιδιοτροπίες τους, το μεγαλείο τους, την ψυχοπάθειά τους, που ή τους συμπαθήσεις ή όχι, ξέρεις ότι είναι αληθινοί. Είναι εκείνοι οι απλοί άνθρωποι που ευεργέτησαν όπως η Φταλία ή οι αγνώμονες ευεργετηθέντες όπως ο Μίχαελ. Κι είναι οι σκηνές που περιγράφονται συγκλονιστικές, μεγαλειώδεις, γιατί και πάλι ο άνθρωπος υψώνεται ή γκρεμίζεται μέσα από αυτές. Θυμάμαι ξανά και ξανά την περιγραφή της νύχτας των Κρυστάλλων, τα σκωπτικά σχόλια της Φταλίας κατά την ανάγνωση των γραμμάτων από τη Βενετία, εκείνη τη συνταρακτική πρώτη συνάντηση μέσα στα άγρια χαράματα του Κάρστεν με τη Φταλία όπου τόσο θαυμαστά ο συγγραφέας αποτυπώνει τις τραγελαφικές στιγμές ή εκείνο το στιγμιότυπο από το στρατόπεδο Μπέργκεν Μπέλσεν όπου οι μελλοθάνατοι Εβραίοι εν αγνοία τους σκάβουν τους τάφους τους. Μα είναι τόσα και τόσα ακόμη στιγμιότυπα που το καθένα με ξεχωριστό τρόπο δείχνει το πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει το ανθρώπινο μεγαλείο μα και πόση μικροπρέπεια και αναλγησία μπορεί να κρύβει η ανθρώπινη φύση. http://evriam.blogspot.gr/2014/12/blo...