Gras

by Mathijs Deen

Voor de drie generaties tuinlieden Valks heeft het gras dat aan hun zorg is toevertrouwd een existentiële betekenis. Het gras dient gevoed, belucht, gewalst, geverticuteerd, bewaterd en vooral vakkundig gemaaid, zodat een gazon ontstaat waaruit het landhuis oprijst als een triomf op de natuur. Zelfs als de adellijke families geleidelijk aan de grip op hun tradities en bankrekeningen kwijtraken, is het voor vader, zoon en kleinzoon Valks hun eer te na om het gras te laten woekeren. De tijd verstrijkt, de zeis maakt plaats voor de maaimachine, de vader maakt plaats voor de zoon. Oorlogen komen en gaan, de landadel verarmt, de landhuizen raken in verval. Wat blijft is het gras.





'Prachtige korte roman, zeer aanbevelenswaardig.' - Lidewijde Paris bij Nieuwsweekend


Dagblad van het Noorden ****


'De zachte toets van Deen's stijl [is] net zo secuur als de gemaaide banen op een perfect gazon.' - Theo Hakkert, VersTwee


'Deen is een verteller. Welk thema of genre hij ook oppakt, hij maakt er een prachtig verhaal van. [Gras is] een boek dat je nog lang in gedachten houdt.' - Hans Loeve, Boekhander Riemer

110 pages, Kindle Edition

Published October 9, 2025

About the author

Mathijs Deen (1962) is een Nederlandse schrijver, radiomaker (VPRO-radioprogramma OVT) en voorlezer van audioboeken.

Voor Over Oude Wegen ontving Deen in 2018 de Halewijnprijs. Het Lichtschip (La Nave Faro) is door de havenautoriteiten van Livorno bekroond vanwege zijn verdienste als verspreider van kennis over de zeevaart.

Reviews

[Hester]

Compact en precies geschreven: tussen de regels door wordt er veel duidelijk over (sociale) gezagsverhoudingen, ingewikkelde familieverhoudingen en de invloed van godsdienst in dit verhaal over drie generaties tuinbazen en kwekers. Ontroerend.

[Stella Starlight · Rating 5 out of 5]

Deen brak een paar jaar geleden met zijn Wadden- thrillers door als auteur. Ik lees ze graag. Maar minder bekend is dat zijn debuut een prachtige novelle was, en dat ie dat pareltje herhaald heeft middels deze nieuwe novelle 'Gras'.

'Gras' verhaalt over de tirannie van klasse en religie, van de tijdsgeest en generationeel doorgegeven woede door zulke factoren waarop de mens weinig invloed heeft.

Deen schrijft geen woord te veel, stelt zich niet aan in zijn taalgebruik en vorm. Het maakt de personages en het verhaal krachtiger. Daardoor heeft dit boek ook vaart, en het verhaalt over de grote dingen die klein beschreven worden omdat de personages tegenslag en overmacht vaak stilzwijgend slikken en zich enkel uiten via de natuur. Ik houd van zeer ingetogen pathos in fictie, dan is er ruimte voor de lezer om zelf te voelen, ipv de schrijver gevoelloos te volgen.

[Arjen · Rating 3 out of 5]

Een typische Deen: traag, uitermate veel aandacht voor karakters. Lekker nukkige types, die hun eigenaardigheden volop tentoonstellen, daar zorgt Deen wel voor.

Het boek volgt een aantal generaties van 'tuinbazen', mensen die de weelderige tuin rond een kasteel en landhuis onderhouden, in dienst van een nobele. Daarbij staat vooral het gazon centraal. Wie denkt: 'maar hoe kun je daar nou een boek over schrijven?' hebben geen rekening met Mathijs Deen gehouden, die kan kneuterige en bekrompen gezinnen op uiterst kunstige wijze uitwerken en daarmee inzicht geven in de klassensamenleving die Nederland ooit was.

Het is reuze knap, regelmatig grappig, maar ook wel saai: er gebeurt vrij weinig in het boek en het moet het duidelijk vooral hebben van de sfeer, de karakters en de toon. Wie daar gevoelig voor is moet dit boek vooral lezen. Maar wie behoefte heeft aan een duidelijke verhaallijn kan beter een ander boek pakken.

[Arjen Dijkstra · Rating 5 out of 5]

Dit is een boek voor als je van lange-korte verhalen houdt, van novelles, van korte romans, het is een boek voor wanneer je van korte lange zinnen houdt, of van lange korte zinnen. Als je mensen wil leren kennen, maar, zoals zo vaak, zelf wil invullen hoe die mensen zijn. Als de suggestie voldoende is voor een goed gevoel.

Ik houd van lange-korte verhalen, ik vind korte lange zinnen heerlijk. Van mij had dit boek best wat langer mogen zijn.

[Muriël Van Der Wal · Rating 2 out of 5]

Luisterboek voor mij. Ik merk dat luisterboeken niets voor mij zijn. Het went niet. Ik kan er geen tauw aan vastknopen. Mijn gedachten gaan overal behalve naar t boek. Dus ik heb er geen mening over.

[Monique · Rating 4 out of 5]

Mathijs Deen is magistraal in het klein vertellen van grote verhalen. Toch had ik op veel momenten net iets meer over de personages en gebeurtenissen willen weten. Nu bleef het verhaal, hoewel prachtig geschreven, soms toch wat vlak en bleef ik verlangen naar meer informatie.

Tijdens het lezen van Gras moest ik steeds denken aan het gedicht 'Grass' van Carl Sandburg waarin net als in dit boek, gras de hoofdrol speelt. Alles in het leven verandert, behalve het gras. Dat doet stil zijn werk, jaar na jaar, ongeacht wat er plaatsvindt in de wereld.


Grass - Carl Sandburg

Pile the bodies high at Austerlitz and Waterloo.
Shovel them under and let me work—
I am the grass; I cover all.

And pile them high at Gettysburg
And pile them high at Ypres and Verdun.
Shovel them under and let me work.
Two years, ten years, and passengers ask the conductor:
What place is this?
Where are we now?

I am the grass.
Let me work.

[Boekdagboek van Annemieke · Rating 4 out of 5]

Na de leuke waddenthrillers (of eigenlijk waddendetectives) was ik heel benieuwd naar dit boek en wat vond ik het leuk!

We volgen in dit boekje verschillende generaties van zogenaamde tuinbazen in de tijd van edelen met voorname huishoudens.
Poeh, hoe edelen zomaar over levens van hun personeel konden beslissen. Niks eigen keuzes en je eigen weg, bah.

Ik las het toch met veel plezier door de subtiele zinnetjes; iemand die ergens zijn lach inhoudt of ineens moet hoesten, waarmee Deen laat zien dat en wat zij ergens van vinden, zo lollig gedaan!

De sprongen in de tijd volstonden om het verhaal goed neer te zetten, maar tegelijk vond ik het jammer; ik genoot zo dat ik best meer van Dirk, Piet en Gerrit had willen lezen. Het boek had dus van mij wel wat dikker gemogen, al had dat natuurlijk wel de fijne vaart eruit gehaald.

[Marlies Koningen]

Mooie taal rondom een verhaal dat zich uitspreidt over meerdere generaties en in een onderdanige situatie van de hoofdpersonen ten opzichte van de adellijke families waar ze voor werken. Bijzonder om zo duidelijk eigenschappen en familieverhalen door te zien werken in verschillende generaties.
Sprintertje van de bieb, dus zo uit. Ik was de eerste die het boek geleend had, altijd mooi!!

[Bruno · Rating 3 out of 5]

Hier heb ik weinig over te vertellen. Dit was een mooi, weinig opvallend boekje; ik heb er zeker geen spijt van dat ik het gelezen heb. Het leest evenwel als de synopsis voor een generationeel boek dat minstens vijf keer zo omvangrijk is en dus bleef ik een beetje op mijn honger zitten.

(Ik ben nu wel nieuwsgierig geworden naar die Waddenthrillers.)

[Joeri Dassen · Rating 4 out of 5]

Een mooi kort verhaal. Ik het het boek geluisterd als luisterboek voorgelezen door Mathijs Deen zelf.

[Geke Niemeijer · Rating 3 out of 5]

Grote thema’s, lange familielijnen. Teveel om in zo’n klein boekje te verwerken.

[Marjo Brenters · Rating 4 out of 5]

Mijn kennismaking met Mathijs Deen is ontzettend goed bevallen. Wat een compacte, heldere stijl heeft hij in deze kleine roman! Geen woord teveel, niets wordt onnodig ingevuld, de personages zijn sober getekend. Ik ging erg van ze houden, van de ene ‘tuinbaas’ na de andere.
Het verhaal gaat over vier generaties Valks in een kleine eeuw, tussen 1848 (met in een half zinnetje een verwijzing naar de Franse Revolutie) en 1954, die van vader op zoon tuinbaas zijn op verschillende landgoederen. Zij sturen de arbeiders aan die het landgoed onderhouden, weten alles van tuinieren, moestuinen, oranjerieën en van gras, de verwijzing naar Jesaja 40:7 ‘Alles vlees is gras’. Vooral dat gras en het onderhoud daarvan is de rode draad en vormt ook de ontroerende ‘oplossing’ aan het slot.
De historische tekening van het leven op een landgoed en de hiërarchische verhouding tussen adel en arbeiders is sterk maar nergens al te expliciet.
De Valks zijn gelovige lieden en leven strikt naar de bijbel met zijn strenge voorschriften en gehoorzaamheid aan de kerk. Maar onderhuids broeit er van alles, wat zelden wordt uitgesproken. Dat geeft de roman een stuwende kracht, het is echt een prachtig boek dat me ontroerd achterliet.

[Hermieke Kuiper · Rating 4 out of 5]

Mooie miniatuur over 4 generaties tuinmeesters, beslaat 100 jaar. Het belang van een gazon voor de buitenplaats. Maar vooral een mooie karakterschets in de fijne pakkende stijl vanMatthijs Deen.