Ik, de ander

by Jante Wortel

Hij zegt dat hij haar het liefst zou willen opsluiten. Ergens waar niemand bij haar kan, alleen hij. Hij vraagt of het haar beangstigt dat hij dat zegt. Ze zegt nee, en dat meent ze. Pas als hij een tijdje naar haar nek blijft staren en toegeeft dat hij soms de neiging heeft om haar daar net zo lang te bijten tot ze begint te bloeden, tot ze het uitschreeuwt van de pijn en hem smeekt om te stoppen, begint ze zich af te vragen of dit wel normaal is. Of het normaal is om zoiets uit te spreken, laat staan om het te voelen.




In Ik, de ander trekt Jante Wortel je langzaam maar zeker mee in het drijfzand van een toxische relatie. Je blijft doorlezen omdat je wilt dat het stopt.






Over haar debuut Weerlicht:



'Vaak moet je even naar adem happen.' - Het Parool



'Op het puntje van je stoel.' - ⭑⭑⭑⭑, NRC



'Zindert van onderhuids ongemak.' - ⭑⭑⭑⭑, De Telegraaf






Jante Wortel (1996) debuteerde in 2022 met de roman Weerlicht die werd genomineerd voor De Bronzen Uil, Beste Boek voor Jongeren en de Hebban Debuutprijs. Ook werd ze opgenomen in 11 onder 35, een voorspelling van de literaire sterren van de toekomst door Marja Pruis. Ik, de ander is haar tweede roman.

Genres: Fiction

178 pages, Kindle Edition

First published July 1, 2025

Reviews

[Nadia · Rating 5 out of 5]

4.5

Wat een boek zeg.

het lied "crushing" van sombr past goed bij het boek. Ik heb het album geluisterd tijdens het lezen en dit lied bleef me bij.

[Julia - my.endless.library · Rating 4 out of 5]

Pfoe… die laatste bladzijde! 🫢

⭐️⭐️⭐️⭐️

[Lars Meijer · Rating 5 out of 5]

In tijden niet zo’n beklemmend boek gelezen. Ik schreef op mijn Substack er meer over.

[Max Urai]

235 pagina's mijn adem ingehouden. Dit is de real deal.

[Mirjam Kok · Rating 3 out of 5]

Ik bleef de pages turnen, maar het boek voelde wat afstandelijk. Misschien was het niet helemaal voor mij, maar ik denk dat anderen hier potentieel veel aan kunnen hebben.

[Annika · Rating 4 out of 5]

Oef, het nare gevoel dat er iets (nog) (ergers) staat te gebeuren. Heel goed geschreven!

[Jan Dronkers · Rating 3 out of 5]

3,5

[Kirsten Gorter · Rating 5 out of 5]

In één dag uitgelezen! Dit schrijnende verhaal deed me enorm denken aan de campagne van het Ministerie van Justitie en Veiligheid tegen femicide. (Zoek maar online op: ‘waar ben je’)

Goed geschreven! Leest heel fijn, simpele bewoording; maar niet te simpel. Gewoon goed. Je wilt blijven doorlezen.
Goed thema. Dit verhaal eindigt op een bepaalde manier (zal geen spoiler geven)


——
Dit is wel echt de realiteit in Nederland. Hoe bizar!

‘Elke 8 dagen wordt in Nederland een vrouw gedood. Vaak door haar partner of ex. In veel gevallen gaat er een langere periode van dwingende controle aan vooraf.’

[Ralf De jong · Rating 4 out of 5]

Terwijl ik in de Intercity tussen Leiden en Amsterdam-Zuid al een week of zes worstel met The Year of Magical Thinking van Joan Didion, heb ik Ik, de ander van Jante wortel in nog geen 48 uur 's avonds uitgelezen. Strikt genomen gaan beide boeken over vasthouden en loslaten van een geliefde, met het verschil dat Jante Wortel schrijft over hoe iemand verstrikt raakt in een giftige relatie en er voor blijft kiezen om die relatie vol te houden, en Didions klassieker meer een persoonlijk verslag is van een rouwproces.

Ik ben terughoudend om het woord 'beklemmend' te gebruiken voor een literair werk, maar Ik, de ander heeft dit label meer dan verdiend. Het is zó knap en spannend geschreven, mede door de korte hoofdstukken en de minimale details die je meekrijgt over het leven van de naamloze ik-persoon en haar 'geliefde'.

Lovenswaardig is ook de ambitie van Wortel om niet uit te weiden over de typische dingen van een relatie anno 2025.* Ja, de continue stroom aan tekstberichten tussen de ik-persoon en de geliefde is wel aanwezig - die stroom lijkt voor haar noodzakelijk om continu de bevestiging te krijgen dat ze er toe doet. Maar heel veel verder gaat het niet, de focus ligt op de geheimen, de dynamiek en de stemmingswisselingen van de geliefde. Die focus doet de spanning in het verhaal goed.

In die zin is het een universeel verhaal over wat een giftige relatie met iemands geest en lichaam doet - zonder overigens weer te veel de nadruk te leggen op het lichaam wat een mode-ding schijnt te zijn in de literatuur.

*Ik heb vier uitzonderingen geteld: in het eerste hoofdstuk komt de ik-persoon in contact met haar geliefde - op dat moment collega - via een LinkedIn-uitnodiging. Verderop worden Teams en Instagram genoemd en tegen het einde wordt huiself Dobby uit Harry Potter geciteerd. (Van dat laatste citaat kun je zeggen dat het uit de toon valt, maar evengoed geeft het juist ineens de ik-persoon een gezicht omdat de rest van haar identiteit vooral lijkt samen te hangen met wat de geliefde zou willen.) In die zin is het lovenswaardig dat Wortel alleen de moeite neemt om drie verschillende communicatiekanalen te benoemen als het gaat om dingen die typerend zijn voor de jaren '20 en voor de rest al haar pijlen richt op haar personages.

[Lara Van den Bril · Rating 4 out of 5]

Meeslepend geschreven! Vanaf pagina 1 voelde ik me in het verhaal duiken en las ik het boek op 1 dag uit. Ik kon het niet wegleggen, ik moést weten hoe het verder ging. Ik was net als het hoofdpersonage verslaafd aan verdergaan met het verhaal.

[Merel · Rating 4 out of 5]

“En vraagt zich af of dit dan liefhebben is”

Heerlijk boek!! Aan de ene kant kon ik het niet weg leggen, aan de andere kant soms even op adempauze komen omdat het zo beklemmend is en irritatie opwekt.

[Puck Gräffner · Rating 3 out of 5]

Bijzondere inkijk in hoe iemand langzaam verdwijnt in een giftige relatie. Het leest vlot en je wordt er als lezer echt ingezogen. Toch bleef het nét wat ongrijpbaar voor mij.

[Hanna]

Hmm dit werkte voor mij niet zo, helaas! Inhoudelijk snap ik de keuze voor deze vertelstijl wel, maar het schematische en het letterlijk benoemen van alles maakte het erg moeilijk om er iets bij te voelen (in tegenstelling tot veel andere lezers blijkbaar dus good for them!)

[Sarike Roest · Rating 4 out of 5]

Het boek grijpt je bijna zoals ze wordt gegrepen door de ander. Wat een beklemmende invloed kan iemand toch hebben op je en hoe snel je dan overtuigd kunt raken van je eigen falen. Mooi ook hoe de hulpverlener haar hielp en de vrijheid gaf om te kiezen in plaats van iets af te dwingen.

[matthijs]

Echt heel goed geschreven

[Bookworm Express Kwan · Rating 5 out of 5]

Net als de hoofdpersoon word je als lezer stap voor stap in een dynamiek gezogen, waarvan je je afvraagt hoe je er ooit in bent beland.

De ik-figuur leert de hij in dit verhaal kennen op het werk. Ze hebben een klik. Hij begrijpt haar beter dan zij zichzelf. Voor ze het goed en wel doorheeft, raakt het evenwicht zoek en sijpelt het gif naar binnen. Alle vlaggen staan op rood en de ik-figuur weet niet meer hoe ze terug kan naar die eerste dagen, toen alles nog nieuw en goed was.

Wat Ik, de ander zo bijzonder maakt is de vorm van het verhaal. Het eerste dat opvalt, is de eenvoud van opzet en de soberheid in woorden. De hoofdstukken zijn kort, en alles lijkt teruggebracht tot de kern waar het om draait. Als lezer krijg je korte momenten van een giftige relatie voorgeschoteld die duidelijk maken hoe het zover heeft kunnen komen. Zonder opsmuk en met enige afstand vertelt de ik-figuur over die sleutelmomenten. Juist omdat het zo to the point is, legt dat het onderliggende mechanisme van manipulatie verbloemd als liefde, bloot en raak je niet verzand in misopvattingen of gaslighting.

Ik, de ander is daarmee echt een literair kunstwerk.

[Joline · Rating 4 out of 5]

In één avond meegesleurd in het toxische moeras en uitgelezen. Over hoe geniepig psychische terreur in een relatie kan slijten, dat het iedereen op een ongelukkig moment in je leven kan overkomen en hoe moeilijk je eruit komt als je ook iemands (ogenschijnlijke) goede kanten hebt gezien.. Geleidelijk in passages beschreven waardoor je mee wegzakt in de ellende.

[Marit · Rating 3 out of 5]

Ik voelde me af en toe haar, af en toe de broer, af en toe de vriendin, af en toe de vrouw die over de vloer komt, af en toe geraakt en af en toe wat minder door de afstand in de woorden.

[Ottilie · Rating 4 out of 5]

Ik heb nog nooit met zo veel afschuw (soms weg moeten kijken of een naar gezicht trekken) en tegelijkertijd zulke nieuwsgierigheid een boek uitgelezen. Echt erg hoe hij haar zo klein maakt en hoe zij zich zo klein laat maken.

[Laurie · Rating 5 out of 5]

alles aan dit boek was geweldig (op het thema na dan). de zinnen, de sfeer (ik kon niet meer stoppen!!!), het gevoel, de metaforen, het personage, de leegte, de emoties, de lengtes van hoofdstukken. Weerlicht vond ik goed, maar dit is nog beter. echt beklemmend, maar op een goede manier. dank dank dank voor het schrijven!

[Amber Boer · Rating 4 out of 5]

Wow. Gewoon wow. Wat naar

[Veronique Nolens · Rating 4 out of 5]

Heel straf en beklemmend hoe ze de onderliggende mechanismen en gevolgen van psychische terreur binnen een relatie weet te ontrafelen.

[KraakDeCanon]

Gelezen. ‘Ik, de ander’ van Jante Wortel.

Net als haar debuut is ‘Ik, de ander’ een beklemmende roman over wanhopig proberen de controle te houden, maar die langzaamaan verliezen. Al is ‘langzaamaan’ misschien niet de juiste uitdrukking, want het boek is in een razende vaart geschreven. De hoofstukken zijn kort en de tekst past wat gek in de bladspiegel, als gevaarlijk scherpe scherven tekst.

Het naamloos hoofdpersonage (dat steeds wordt aangeduid met ‘haar’ en ‘zij’) kijkt terug op haar toxische relatie met ‘hem’. Deze onpersoonlijke aanduiding zorgt voor een afstand (tussen ‘haar’ nu en ‘haar’ toen), en die afstand wordt versterkt door het totale gebrek aan uiterlijke kenmerken, wat een bijna onpersoonlijke en daarom ongemakkelijke sfeer oproept. Dat ongemak zit er trouwens al vanaf het begin in; ergens op de eerste bladzijden staat er:

‘Ze realiseert zich dit pas veel later, maar iets in zijn manier van doen heeft haar altijd op afstand gehouden. Alsof ze intuïtief wist: jou moet ik niet te dichtbij laten komen.’

Maar ze gaat niet af op haar intuïtie. Daarvoor is ze te onzeker. En daar maakt ‘hij’ – die haar manipuleert en fysiek misbruikt – heel geraffineerd misbruik van. Als lezer heb je dat meteen in de smiezen, maar zij – volledig geïsoleerd – doorziet hem slechts gaandeweg. En dus blijft ze, ondanks de ruzies, het verdriet en de woede.

Het eerste wat we denken wanneer we verhalen als deze lezen, is: ‘Ik neem gewoon mijn koffers’. Maar zo gaat het in de realiteit niet, dat is – vermoed ik – vooral het punt dat Wortel wil maken. ‘Ik, de ander’ gaat over de vraag in welke mate je zelf verantwoordelijk bent voor de loop van je leven en over hoe dat verloop van buitenaf verstoord kan worden. Over hoe je de scherven kan oprapen en opnieuw kan beginnen.

En dat maakt het eind van de roman zo interessant: Wortel geeft geen antwoorden. De relatie loopt stuk, maar de ander wordt niet gestraft. Iemand komt aanwaaien in je leven, geeft dat leven een stukje mee vorm en verdwijnt weer. Je kan willens en wetens iemand levenslang verwonden, zomaar en ongestraft. En dat besef is misschien wel de grootste mokerslag die je als lezer van deze roman te verwerken krijgt.

[Liz Rutten · Rating 4 out of 5]

Een beklemmend boek dat je meeneemt in het sluimerende misbruik dat verborgen gaat in een toxische relatie. De hoofdpersoon (zonder naam, zoals alle personages) is erg onzeker en daar speelt de man in kwestie feilloos op in. Het boek zet je aan het denken over wie de baas is in je leven; hoe kun je ervoor zorgen dat je zelf aan het roer blijft staan en voorkomen dat een ander het roer overneemt? Het boek leest in een rap tempo weg. De hoofdstukken zijn kort. Geschreven in de derde persoon, omdat de hoofdpersoon in kwestie een emotionele afstand ervaart van de situatie. Mooi gedaan. Ik begrijp zelf alleen nog niet helemaal hoe de hoofdpersoon nou zo verzwolgen geraakt is door ‘hem’. Daar zou ik iets meer context voor nodig hebben. Tegelijkertijd vermoed ik dat mensen met een soortgelijke ervaring er in de huidige stijl veel uit kunnen halen en dat is dan vast ook het doel geweest.

[Hester]

Aangrijpend en beklemmend, maar wel erg afstandelijk. De afstandelijke vertelstijl geeft aan de ene kant wel goed weer dat het hoofdpersonage zichzelf helemaal kwijtraakt. De abstractie moet denk ik ook aanduiden dat iets dergelijks iedereen in theorie kan overkomen, maar daardoor blijven de personages wel erg aan de oppervlakte hangen, terwijl ik wel meer over ze had willen weten. Maar evengoed knap geschreven, leest erg vlot.

[Annemarie · Rating 5 out of 5]

Geweldig boek! Je blijft doorlezen en blijft achter met zoveel vragen!

[Sophia · Rating 2 out of 5]

Wanneer je te veel sigma male content hebt geconsumeerd en er een fanfic over schrijft.

[Giselle Schellekens · Rating 4 out of 5]

Goed, echt goed. Ik doorleef die relatie helemaal.

[Hans van der Veeke · Rating 3 out of 5]

Bijzonder boek geschreven vanuit het gezichtspunt van een vrouw die geestelijk mishandeld en gegijzeld wordt door een man. Waarom laten mensen dit toe dat ze zo gebruikt worden in zo’n giftige relatie? Is ze geestelijk labiel? Vast. Schijnbaar gebeurt het maar ik heb er geen connectie mee. Van beide kanten niet.

[Siem · Rating 4 out of 5]

De schrijver heeft me in een kooi gestopt waar ik niet uit mag.