De man die achteromkeek is een bundel lichtvoetige, absurdistische verhalen die alle op hun eigen manier inzicht geven in de Gazaanse samenleving. De schrijnende situatie van de Palestijnen sluimert weliswaar altijd op de achtergrond, maar centraal staan de enorme veerkracht en menselijkheid van de personages. Daarnaast werpt Almassri ook een kritische blik op de sociale conventies. Dit maakt De man die achteromkeek tot een bundel die de lezer steeds op onverwachte momenten raakt.
Bijvoorbeeld in het verhaal over Zainab, die met het advies van haar moeder worstelt. Ze is ongelukkig in haar huwelijk, maar steeds zijn er redenen waardoor ze niet kan vertrekken. Dan neemt ze eindelijk een groot besluit.
Ook leren we de aardappelrooier Hazim kennen, die na het werk een oude geliefde denkt te zien. Dan wordt hij gebeld door een vriend, die een wel héél bijzondere verrassing voor hem heeft.
Of neem het verhaal over de midden op straat achtergebleven wagon van de trein naar Caïro, die nooit meer zal rijden. Tot op een dag…
De kracht van de literatuur; schoonheid als daad van verzet
In 2023 zijn Jurgen Maas en de Hope Foundation – die al meer dan dertig jaar in Gaza kunst onderwijst aan kinderen – het project ‘Stemmen uit Gaza’ gestart met het idee om vijf jaar lang ieder jaar een roman of verhalenbundel uit Gaza in Nederlandse vertaling uit te brengen. Onder andere vertaalster Djûke Poppinga en Ingrid Rollema, directeur van de Hope Foundation, zijn afgereisd naar Gaza en hebben daar gesproken met literair deskundigen om gezamenlijk literair werk te selecteren.
Palestijnse – en zeker Gazaanse – literatuur is in het Nederlandstalige gebied vrijwel niet te vinden. Gaza was altijd een relatief gesloten land. De literatuur floreerde wel bínnen Gaza, maar het kwam de grens eigenlijk niet over. Wat in de zomer van 2023 nog niemand kon bevroeden, was dat op 7 oktober 2023, onder de naam Operatie Al-Aksa-storm, het Israëlisch-Palestijns conflict escaleerde en er sindsdien nog altijd een zeer wrede en schijnbaar uitzichtloze oorlog gaande is die heeft geleid tot een humanitaire crisis in Gaza. De gedachte speelde dat het misschien niet kies was om ten tijde van dehumanisering door te gaan met het project, maar het antwoord uit Gaza luidde: ‘Wij hebben al onze doelen verloren. Dit hebben we nodig om ons ten minste nog mens te voelen. […] Dit is de enige en voor ons de laatste manier om gezien en gehoord te worden. Dit is onze laatste strohalm…'
Na Een tuin voor verloren benen van Mahmoud Jouda is de verhalenbundel De man die achterom keek van Amer Almassri de tweede titel die bij Uitgeverij Jurgen Maas in de serie is verschenen. Almassri (1995, Khan Younis, Palestina) zegt er altijd op gebrand te zijn om menselijke gevoelens op een literaire manier over te brengen. Hoewel hij in 2021 het land ontvluchtte en heden ten dage in Turkije verblijft, schreef hij zijn verhalen in de tijd dat hij in Gaza woonde, ruim voordat de oorlog uitbrak. Eerder publiceerde hij drie verhalenbundels en een roman.
Al decennialang is er constant de angst voor aanvallen. Dit wordt echter niet expliciet beschreven en we kunnen de verhalen lezen zonder het gevoel te hebben dat de auteur er een wijzende vinger in heeft verwerkt. Hoewel de verhalen niet expliciet over de huidige oorlog gaan, hebben ze wel degelijk bijtende randjes en is de voelbare dreiging marginaal aanwezig in de tekst. Over deze subtiliteit zegt hij zelf dat verwijzen naar autoriteiten is wellicht niet veilig. Desalniettemin durfde hij het aan om zijn stem te laten horen en kritisch te zijn ten opzichte van zijn eigen cultuur en schreef een verhaal over vrouwenonderdrukking, uithuwelijking, huiselijk geweld en onrecht.
Het eerste verhaal speelt zich af ‘in de steegjes van het kamp van Khan Younis’ en hierin is de dreiging van een inslag het duidelijkst aan de orde. Almassri beschrijft een ouder echtpaar dat de schuilkelder tijdig wist te bereiken en wacht op de komst van hun kleinzoon om met een taart zijn verjaardag te vieren. Ze wachten en wachten.
Het verhaal over de trein naar Cairo is juist weer mysterieus. Alleen wagon 10 staat als stille getuige en herinnering aan weleer nog in de Stationsstraat. Zijn het demonen die de wagon bewonen en angsthazen op een afstand houden? Een vriendinnengroepje probeert het geheim te ontrafelen.
‘Niemand was in al die jaren, met al die geruchten, in staat geweest om het raadsel op te lossen, behalve mijn dochter Reem en haar ondeugende vriendinnetjes. Al op jonge leeftijd sloot Reem vriendschap met de meisjes uit de buurt. Ze was pas zes jaar, maar soms leek het of ze veel ouder was. [...] Wat de meisjes vooral spannend vonden, waren de resten die waren overgebleven van de spoorlijn. Regelmatig probeerde Reem me uit te horen over de twee ijzeren staven midden op straat, en over de wagon waar nooit iemand in ging. Op een keer vertelde ze me dat ze boven in de wagon was geklommen en allerlei vreemde dingen had gezien. Ze was toen acht.'
De andere verhalen zijn soms wat ambigu, grenzend aan het ondoorgrondelijke. Andere zijn tragikomisch en hebben een bizarre context, of hebben pijnlijk speelse en luchtige toetsen. Wat ze gemeen hebben is een sterke pointe en stuk voor stuk tonen de verhalen iets van het dagelijkse leven en de mores van de Gazaanse cultuur, waarin familie zo’n belangrijke plaats inneemt. Laat de verhalen over je heen komen en geniet van de voortreffelijke vertaling van Djûke Poppinga.
مجموعة قصصية من داخل الإبادة "يجب الا تموت القصص. فالحرب لا تقتل الاجساد فقط، بل تمحو الحكايات، تشوه الذاكرة، وتترك فراغا حيث ينبغي ان يكون الصوت". يوجد قصص رهيبة تحرك المشاعر كما لم تتحرك من وقت.. تكسر الثلج الذي فرض على قلوبنا بعد سنتين من الإبادة، ولهذه القصص القليلة انصح بقراءة الرواية. يوجد قصص أخرى التي لم افهمها واستغربتها ولم اجد الرابط لوجودها في هذا الكتاب.
Een aangrijpend, mooi en absurdistisch verhalenbundel geschreven door Gazaanse schrijvers. Sommige verhalen zijn ontzettend heftig, maar ook veel verhalen omschrijven herinneringen aan een leven, een cultuur, een thuis en sommige verhalen lijken ook hoop te brengen.
مجموعة قصصية من 13 قصة.. معظم القصص عن غزة والحرب ومعاناة شعبها بأسلوب يشوبه الألم والحزن، وبعضها عن مواضيع مختلفة وفيها قصص مكتوبة برمزية مقدرتش أفهم معناها.. عجبتني 8 قصص ودول أكتر قصص عجبوني فيهم وأثروا فيا: "عيد ميلاد في سرداب" و "أن تقولي وداعًا ولا تسافري" و "واحد لا يساوي واحدًا" وآخر جزء من المجموعة بعنوان "ما تقوله غزة" اللي بيضم 3 قصص: "كف" و "قدم" و "دُش"..
وأحب أشكر منشورات غزة على إتاحتها للكتاب على أبجد -أعتقد إنه متاح حاليًا للقراءة مجانًا للي حابب يقراه- وأتمنالهم التوفيق في أعمالهم القادمة بإذن الله 💙