What do you think?
Rate this book
Rustimo
Een aangrijpende roman over een mens als speelbal van zijn tijd, gebaseerd op een waargebeurd verhaal
Wenen, 1878. Keizerin Sisi ontvangt een bijzonder geschenk van de onderkoning van Rustimo, een Soedanees weeskind. Hij wordt aangesteld als speelkameraad van haar lievelingsdochter Valerie en krijgt zo toegang tot de pracht en praal van het hof. Terwijl Rustimo zijn plaats probeert te vinden, groeit zijn band met Valerie, evenals de weerstand van de hovelingen. Zijn unieke positie biedt hoop, maar ook gevaar in een wereld die niet klaar is voor iemand zoals hij.
Wenen, 1878. Keizerin Sisi ontvangt een bijzonder geschenk van de onderkoning van Rustimo, een Soedanees weeskind. Hij wordt aangesteld als speelkameraad van haar lievelingsdochter Valerie en krijgt zo toegang tot de pracht en praal van het hof. Terwijl Rustimo zijn plaats probeert te vinden, groeit zijn band met Valerie, evenals de weerstand van de hovelingen. Zijn unieke positie biedt hoop, maar ook gevaar in een wereld die niet klaar is voor iemand zoals hij.
293 pages, Kindle Edition
Published July 17, 2025
3 people are currently reading
77 people want to read
About the author
Lucas Zandberg
22 books21 followersLucas Zandberg (1977) debuteerde in 2007 met een roman over Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije. In 2010 verscheen De laatste maîtresse, een historische roman over een courtisane aan de vooravond van de Franse Revolutie. De anderhalf jaar later verschenen biografische roman Mayling gaat over de invloedrijke echtgenote van de Chinese nationalistische politicus Chiang Kai-Shek en vormt een venster op de geschiedenis van China in de twintigste eeuw. In 2015 verscheen De vergeten prins, geïnspireerd op het leven van Wiwill, de jong gestorven halfbroer van koningin Wilhelmina. De rendementsdenker uit 2017 is een satirische onderwijsroman. In 2019 werd dit boek bewerkt voor het theater. Later dat jaar verscheen weer een historische roman: Keizerlijk geel. In 2022 volgde De geschiedenis van mijn onvoorstelbare ouderdom.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 5 of 5 reviews
Read
July 26, 2025Feestelijk binnengehaald en achteloos afgeserveerd
Het veelbewogen, maar korte leven van een zwarte jongen/man aan het Habsburgse hof van Keizer Franz-Jozef en Keizerin Elisabeth inspireerde Lucas Zandberg (Langezwaag, 1977) voor zijn zevende historische roman. Veel handvatten had Zandberg echter niet; over Rustimo is vrij weinig gedocumenteerd, maar het vermoeden bestaat dat hij rond 1861 in Soedan is geboren. Hoe hij aan het hof van de Egyptische kedive Ismail Pasja is beland, is niet duidelijk. Wel is bekend dat de kedive in 1876 heeft besloten om de jongen cadeau te doen aan de Oostenrijkse Keizerin. Rond deze summiere informatie heeft Zandberg zijn jongste roman geschreven.
Zandberg debuteerde in 2007 met de roman Sisi’s winterlied die in 2015 als bewerkte heruitgave verscheen onder de titel Mijn leven is van mij. Titels die eerder verschenen zijn onder andere De laatste maîtresse, De vergeten prins, De geschiedenis van mijn onvoorstelbare ouderdom en Keizerlijk geel. In 2017 maakte hij met de hedendaagse en satirische roman De rendementsdenker een uitstapje door het huidige onderwijssysteem aan de kaak te stellen.
Marjon Nooij
Aan zijn moeder en geboorteland heeft Rustimo maar weinig herinneringen en aan het hof van de kedive werd er hoegenaamd geen aandacht aan hem besteed. Eigenlijk prijst hij zichzelf gelukkig dat hij op reis wordt gestuurd naar het Habsburgse hof en de mysterieuze Elisabeth. Geplaagd door zeeziekte wordt de in matrozenpak gestoken Rustimo per schip naar Triëst gestuurd en vervolgt hij zijn reis per trein naar Wenen. Het de zaal binnenrijden van de jongen als ‘surprise’ in een doos met blauwe strik zal naar alle waarschijnlijkheid zo zijn gegaan, maar is naar hedendaagse maatstaven behoorlijk gênant te noemen.
‘Dan verschijnt boven de rand van de doos het gezicht van een jongetje, donkerder dan zij ooit heeft gezien. Hij staat rechtop, maar komt nog steeds slechts met zijn borst boven de rand van de doos uit.
Valerie blijft staan en kijkt het jongetje verbijsterd aan. Ze had van alles verwacht, behalve dit. Onwillekeurig doet ze een stap terug. Achter zich hoort ze verbijsterd geroezemoes. Ze merkt dat er een gevoel van onbehagen door de kamer gaat.’
Rustimo heeft met zijn vijftien jaar een klein postuur en hij wordt gebombardeerd tot het speelkameraadje van de jonge aartshertogin Valerie, het lievelingetje van haar moeder. In feite is hij de vervanging voor haar ceylonkroonaapje dat vlak daarvoor naar de dierentuin is gebracht, omdat hij tot last was. Aan het hof heeft men echter twijfels en er wordt behoorlijk over Rustimo gepraat, maar Elisabeth wuift het weg. ‘Rustimo doet geen vlieg kwaad.’ Valerie en hij hebben een leuke kindertijd en hij gaat naar school om Duits te leren.
Een anonieme, keizersgezinde briefschrijver probeert zijn zorg te uiten dat Valerie zich met ‘een individu van Afrikaanse afkomst’ met een vermeend andere geloofsovertuiging – dan wel heidens – in het openbaar vertoont, wat ‘ongepast en onverenigbaar is met de waardigheid van het keizerlijke huis’. Om de gemoederen te laten bedaren wordt Rustimo in de leer gestuurd bij een priester en wordt hij gedoopt, waarbij kroonprins Rudolf zijn peetvader wordt en hij de naam Rudolph Rustimo krijgt toebedeeld.
Na een jaar of vijf ontgroeit Valerie haar speelkameraadje. Elisabeth laat zich daarna nog door hem vergezellen tijdens haar reizen, maar dat is van korte duur. Hij wordt een periode omroeper aan het hof, waarna hij achteloos terzijde wordt geschoven. Wanneer Rustimo Aap in de dierentuin opzoekt, beseft hij langzaam ‘wat ze gemeen hebben’.
De elementen verlies, reis, persoonlijke groei door conflicten en volwassenheid maken van Rustimo een bildungsroman. Rustimo en zijn tragiek zijn psychologisch goed uitgewerkt. Heel fraai is dat de auteur ervoor heeft gekozen om het verhaal in de tegenwoordige tijd te schrijven, zodat de lezer zich gemakkelijker in het hoofdpersonage kan verplaatsen. Zandberg heeft zich terdege geïnformeerd over en ingelezen in het leven aan het Oostenrijk-Hongaarse hof en bouwt het verhaal rustig op met korte hoofdstukken. De perspectiefwisselingen geven ook de invalshoeken en innerlijke conflicten weer van de overige personages, en houden het sfeervolle, vlot te lezen verhaal spannend tot het einde. De hartverscheurende en schurende geschiedenis – een mengeling van feit en fictie – komt heel geloofwaardig over en zou zomaar op deze manier gebeurd kunnen zijn.
Eerder verschenen op Tzum
Het veelbewogen, maar korte leven van een zwarte jongen/man aan het Habsburgse hof van Keizer Franz-Jozef en Keizerin Elisabeth inspireerde Lucas Zandberg (Langezwaag, 1977) voor zijn zevende historische roman. Veel handvatten had Zandberg echter niet; over Rustimo is vrij weinig gedocumenteerd, maar het vermoeden bestaat dat hij rond 1861 in Soedan is geboren. Hoe hij aan het hof van de Egyptische kedive Ismail Pasja is beland, is niet duidelijk. Wel is bekend dat de kedive in 1876 heeft besloten om de jongen cadeau te doen aan de Oostenrijkse Keizerin. Rond deze summiere informatie heeft Zandberg zijn jongste roman geschreven.
Zandberg debuteerde in 2007 met de roman Sisi’s winterlied die in 2015 als bewerkte heruitgave verscheen onder de titel Mijn leven is van mij. Titels die eerder verschenen zijn onder andere De laatste maîtresse, De vergeten prins, De geschiedenis van mijn onvoorstelbare ouderdom en Keizerlijk geel. In 2017 maakte hij met de hedendaagse en satirische roman De rendementsdenker een uitstapje door het huidige onderwijssysteem aan de kaak te stellen.
Marjon Nooij
Aan zijn moeder en geboorteland heeft Rustimo maar weinig herinneringen en aan het hof van de kedive werd er hoegenaamd geen aandacht aan hem besteed. Eigenlijk prijst hij zichzelf gelukkig dat hij op reis wordt gestuurd naar het Habsburgse hof en de mysterieuze Elisabeth. Geplaagd door zeeziekte wordt de in matrozenpak gestoken Rustimo per schip naar Triëst gestuurd en vervolgt hij zijn reis per trein naar Wenen. Het de zaal binnenrijden van de jongen als ‘surprise’ in een doos met blauwe strik zal naar alle waarschijnlijkheid zo zijn gegaan, maar is naar hedendaagse maatstaven behoorlijk gênant te noemen.
‘Dan verschijnt boven de rand van de doos het gezicht van een jongetje, donkerder dan zij ooit heeft gezien. Hij staat rechtop, maar komt nog steeds slechts met zijn borst boven de rand van de doos uit.
Valerie blijft staan en kijkt het jongetje verbijsterd aan. Ze had van alles verwacht, behalve dit. Onwillekeurig doet ze een stap terug. Achter zich hoort ze verbijsterd geroezemoes. Ze merkt dat er een gevoel van onbehagen door de kamer gaat.’
Rustimo heeft met zijn vijftien jaar een klein postuur en hij wordt gebombardeerd tot het speelkameraadje van de jonge aartshertogin Valerie, het lievelingetje van haar moeder. In feite is hij de vervanging voor haar ceylonkroonaapje dat vlak daarvoor naar de dierentuin is gebracht, omdat hij tot last was. Aan het hof heeft men echter twijfels en er wordt behoorlijk over Rustimo gepraat, maar Elisabeth wuift het weg. ‘Rustimo doet geen vlieg kwaad.’ Valerie en hij hebben een leuke kindertijd en hij gaat naar school om Duits te leren.
Een anonieme, keizersgezinde briefschrijver probeert zijn zorg te uiten dat Valerie zich met ‘een individu van Afrikaanse afkomst’ met een vermeend andere geloofsovertuiging – dan wel heidens – in het openbaar vertoont, wat ‘ongepast en onverenigbaar is met de waardigheid van het keizerlijke huis’. Om de gemoederen te laten bedaren wordt Rustimo in de leer gestuurd bij een priester en wordt hij gedoopt, waarbij kroonprins Rudolf zijn peetvader wordt en hij de naam Rudolph Rustimo krijgt toebedeeld.
Na een jaar of vijf ontgroeit Valerie haar speelkameraadje. Elisabeth laat zich daarna nog door hem vergezellen tijdens haar reizen, maar dat is van korte duur. Hij wordt een periode omroeper aan het hof, waarna hij achteloos terzijde wordt geschoven. Wanneer Rustimo Aap in de dierentuin opzoekt, beseft hij langzaam ‘wat ze gemeen hebben’.
De elementen verlies, reis, persoonlijke groei door conflicten en volwassenheid maken van Rustimo een bildungsroman. Rustimo en zijn tragiek zijn psychologisch goed uitgewerkt. Heel fraai is dat de auteur ervoor heeft gekozen om het verhaal in de tegenwoordige tijd te schrijven, zodat de lezer zich gemakkelijker in het hoofdpersonage kan verplaatsen. Zandberg heeft zich terdege geïnformeerd over en ingelezen in het leven aan het Oostenrijk-Hongaarse hof en bouwt het verhaal rustig op met korte hoofdstukken. De perspectiefwisselingen geven ook de invalshoeken en innerlijke conflicten weer van de overige personages, en houden het sfeervolle, vlot te lezen verhaal spannend tot het einde. De hartverscheurende en schurende geschiedenis – een mengeling van feit en fictie – komt heel geloofwaardig over en zou zomaar op deze manier gebeurd kunnen zijn.
Eerder verschenen op Tzum
November 18, 2025
In Rustimo keert Lucas terug naar het hof van Sisi, maar dan door de ogen van met name Rustimo, een zwart jongetje dat de keizerin cadeau heeft gekregen van de Egyptische onderkoning. Rustimo wordt de speelkameraad van haar jongste dochter Valerie en moet zich zien te handhaven als zwart kind in een wereld die hem niet accepteert en erger.
Het is een boeiend verhaal geworden, gebaseerd op historische feiten, maar ingevuld zoals alleen Lucas dat kan. Zijn verhaal geeft een interessante inkijk in de tijd en maakt (weer) gehakt van de mierzoete nagedachtenis aan Sisi zelf (zoals hij eerder deed).
Het verhaal leest vlot, maar zet je tegelijkertijd aan het denken. Lucas heeft een goed gevoel voor historische details zodat het verhaal fris blijft. En helaas ook actueel. Door zijn keuze om meerdere personages aan het woord te laten, geeft hij een kleurrijk en levendig beeld van het Oostenrijkse hof. Bij zo'n onderwerp ligt de verleiding op de loer om van Rustimo vooral een slachtoffer te maken, maar dat doet Lucas juist niet. Rustimo is een goed uitgewerkt personage geworden die tot leven komt in dit boek.
Het einde is ontroerend zonder een moment sentimenteel te worden, heel goed gedaan.
Het is een boeiend verhaal geworden, gebaseerd op historische feiten, maar ingevuld zoals alleen Lucas dat kan. Zijn verhaal geeft een interessante inkijk in de tijd en maakt (weer) gehakt van de mierzoete nagedachtenis aan Sisi zelf (zoals hij eerder deed).
Het verhaal leest vlot, maar zet je tegelijkertijd aan het denken. Lucas heeft een goed gevoel voor historische details zodat het verhaal fris blijft. En helaas ook actueel. Door zijn keuze om meerdere personages aan het woord te laten, geeft hij een kleurrijk en levendig beeld van het Oostenrijkse hof. Bij zo'n onderwerp ligt de verleiding op de loer om van Rustimo vooral een slachtoffer te maken, maar dat doet Lucas juist niet. Rustimo is een goed uitgewerkt personage geworden die tot leven komt in dit boek.
Het einde is ontroerend zonder een moment sentimenteel te worden, heel goed gedaan.
September 2, 2025
Leuk boek, naarmate Rustimo opgroeit krijgt hij meer karakter en dan wordt het boek ook oprecht boeiend voor me. Er is zo beeldend geschreven dat ik het voor me kan zien hoe een gezichtsuitdrukking of een kamer of een outfit er moet hebben uitgezien.
October 17, 2025
In een biografie over de keizerin Elisabeth, ook wel bekend als ‘Sisi’, staan twee pagina’s over een bijzonder geschenk uit Egypte: een Soedanees weeskind. In andere documentatie van ‘Sisi’ is niets terug te vinden over dit jongetje. Toch inspireert het Lucas Zandberg om over het waargebeurde verhaal een boek te schrijven dat de naam van het jongetje draagt: Rustimo.
Zandberg (1977) is schrijver, docent en publicist. In 2007 debuteerde hij met Mijn leven is van mij, over dezelfde Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije. Daarna verschenen onder meer de historische romans De laatste maîtresse (2010), Mayling (2012) en De vergeten prins (2015). Hierna publiceerde hij nog vier boeken. Met Rustimo gaat Zandberg terug naar het leven van Elisabeth waar hij voor zijn debuut ook al in dook.
Voordat je het openslaat zie je het beeld van het weeskindje Rustimo dat op een krukje zit tegenover Valerie, de dochter van Elisabeth. Het is meteen een beeld waar een ongelijkheid vanuit gaat. Rustimo kijkt neer en ziet er verlegen en nederig uit, terwijl Valerie met haar blik de camera opzoekt. Het zet meteen de toon voor het verhaal.
Dat Zandberg veel weet van keizerin Elisabeth, wordt bij het openslaan van het boek meteen duidelijk. Hij beschrijft de setting in Egypte, waar vandaan Rustimo naar Oostenrijk-Hongarije wordt gestuurd, heel nauwkeurig, en bovendien plaatst hij het bijzondere cadeau meteen in een historische context: Egypte dreigt onder het bewind te komen van Groot-Brittannië en voor Egypte is het daarom belangrijk om warme banden te houden met de Europese grootmachten. Door het taalgebruik, verplaats je je op de eerste pagina al in de historische setting. “Bij dezen neem ik de vrijheid U een bijzonder geschenk te doen toekomen, in de hoop dat het in goede orde zal worden ontvangen”, zo schrijft de Egyptische machthebber aan Elisabeth.
Wat volgt is een onvergetelijke ontmoeting met Rustimo, zijn onwetendheid en de reis van Egypte naar Oostenrijk-Hongarije. Waar hij de speelkameraad van Valerie wordt. Hij weet niks van het keizerlijk hof. Alle manieren zijn hem vreemd. Hij spreekt de Duitse taal niet en probeert deze te leren, en daarnaast zijn mensen bang voor zijn donkere huidskleur en witte tanden. Daarbovenop hij is klein van stuk en loopt ook nog eens mank.
Dat Rustimo in het keizerlijk hof van Elisabeth leefde is bekend, maar daarmee houdt de geschiedschrijving eigenlijk ook wel op. Toch voelt het bij het lezen van het verhaal alsof het helemaal klopt. Zandbergs fantasie en historische gevoel komen uitstekend naar voren in deze historische fictie. Allerlei scènes worden nauwkeurig en gedetailleerd beschreven: het is alsof je erbij bent en alsof het waargebeurd is.
Naarmate het boek vordert ontvouwt zich een tragisch verhaal over Rustimo die zijn plek probeert te vinden aan het hof. Eerst als speelmaatje en later als werknemer. Rustimo worstelt logischerwijs met zijn positie als ondergeschikte. Mensen kijken hem gek aan. Hij voelt zich een buitenstaander en is veel alleen. In de dierentuin voelt hij zich, kijkend naar de aap in de kooi, misschien nog wel het meeste thuis, omdat zij zoveel gemeen hebben.
Doordat Zandberg het verhaal van Rustimo ook afwisselt met andere perspectieven van Valerie en bijvoorbeeld Elisabeth, leest hij echt als een uitgebreide historische roman. Het is inhoudelijk en verhaaltechnisch uitstekend, maar het mist net dat beetje spanning waardoor je het in een ruk wil uitlezen. Tuurlijk wil je weten hoe het afloopt met Rustimo, maar soms is de vaart net een beetje uit het boek.
Het is hoe dan ook een ontroerend boek dat je soms met een open mond van verbazing leest. Het racisme, maar ook de ongelijkheid aan het hof komen heel duidelijk naar voren. Je ontwikkelt medelijden voor Rustimo, die – zoals op de achterflap geschreven staat – echt een speelbal is van zijn tijd. Rustimo krijgt van mij vier sterren.
Met dank aan Uitgever De Arbeiderspers voor het beschikbaar stellen van dit recensie-exemplaar in ruil voor deze eerlijke recensie.
Zandberg (1977) is schrijver, docent en publicist. In 2007 debuteerde hij met Mijn leven is van mij, over dezelfde Elisabeth van Oostenrijk-Hongarije. Daarna verschenen onder meer de historische romans De laatste maîtresse (2010), Mayling (2012) en De vergeten prins (2015). Hierna publiceerde hij nog vier boeken. Met Rustimo gaat Zandberg terug naar het leven van Elisabeth waar hij voor zijn debuut ook al in dook.
Voordat je het openslaat zie je het beeld van het weeskindje Rustimo dat op een krukje zit tegenover Valerie, de dochter van Elisabeth. Het is meteen een beeld waar een ongelijkheid vanuit gaat. Rustimo kijkt neer en ziet er verlegen en nederig uit, terwijl Valerie met haar blik de camera opzoekt. Het zet meteen de toon voor het verhaal.
Dat Zandberg veel weet van keizerin Elisabeth, wordt bij het openslaan van het boek meteen duidelijk. Hij beschrijft de setting in Egypte, waar vandaan Rustimo naar Oostenrijk-Hongarije wordt gestuurd, heel nauwkeurig, en bovendien plaatst hij het bijzondere cadeau meteen in een historische context: Egypte dreigt onder het bewind te komen van Groot-Brittannië en voor Egypte is het daarom belangrijk om warme banden te houden met de Europese grootmachten. Door het taalgebruik, verplaats je je op de eerste pagina al in de historische setting. “Bij dezen neem ik de vrijheid U een bijzonder geschenk te doen toekomen, in de hoop dat het in goede orde zal worden ontvangen”, zo schrijft de Egyptische machthebber aan Elisabeth.
Wat volgt is een onvergetelijke ontmoeting met Rustimo, zijn onwetendheid en de reis van Egypte naar Oostenrijk-Hongarije. Waar hij de speelkameraad van Valerie wordt. Hij weet niks van het keizerlijk hof. Alle manieren zijn hem vreemd. Hij spreekt de Duitse taal niet en probeert deze te leren, en daarnaast zijn mensen bang voor zijn donkere huidskleur en witte tanden. Daarbovenop hij is klein van stuk en loopt ook nog eens mank.
Dat Rustimo in het keizerlijk hof van Elisabeth leefde is bekend, maar daarmee houdt de geschiedschrijving eigenlijk ook wel op. Toch voelt het bij het lezen van het verhaal alsof het helemaal klopt. Zandbergs fantasie en historische gevoel komen uitstekend naar voren in deze historische fictie. Allerlei scènes worden nauwkeurig en gedetailleerd beschreven: het is alsof je erbij bent en alsof het waargebeurd is.
Naarmate het boek vordert ontvouwt zich een tragisch verhaal over Rustimo die zijn plek probeert te vinden aan het hof. Eerst als speelmaatje en later als werknemer. Rustimo worstelt logischerwijs met zijn positie als ondergeschikte. Mensen kijken hem gek aan. Hij voelt zich een buitenstaander en is veel alleen. In de dierentuin voelt hij zich, kijkend naar de aap in de kooi, misschien nog wel het meeste thuis, omdat zij zoveel gemeen hebben.
Doordat Zandberg het verhaal van Rustimo ook afwisselt met andere perspectieven van Valerie en bijvoorbeeld Elisabeth, leest hij echt als een uitgebreide historische roman. Het is inhoudelijk en verhaaltechnisch uitstekend, maar het mist net dat beetje spanning waardoor je het in een ruk wil uitlezen. Tuurlijk wil je weten hoe het afloopt met Rustimo, maar soms is de vaart net een beetje uit het boek.
Het is hoe dan ook een ontroerend boek dat je soms met een open mond van verbazing leest. Het racisme, maar ook de ongelijkheid aan het hof komen heel duidelijk naar voren. Je ontwikkelt medelijden voor Rustimo, die – zoals op de achterflap geschreven staat – echt een speelbal is van zijn tijd. Rustimo krijgt van mij vier sterren.
Met dank aan Uitgever De Arbeiderspers voor het beschikbaar stellen van dit recensie-exemplaar in ruil voor deze eerlijke recensie.
August 16, 2025
Rustimo zojuist uitgelezen. Nu eerst maar eens vragen bedenken voor de presentatie van het boek op zaterdag 26 juli in de tuin van boekhandel Godert Walter te Groningen.
Displaying 1 - 5 of 5 reviews