Μουσική και άλλα πεζά [1973-1995]

by Αχιλλέας Κυριακίδης

Από τους κλειστοφοβικούς διαδρόµους του Κάφκα στις εξαγωνικές στοές της Βιβλιοθήκης της Βαβέλ, ή πίσω στις απαρχές της πεζογραφίας του Αχιλλέα Κυριακίδη, όταν το φανταστικό και το παράλογο ανέτρεχαν παραβολικά στην προϊστορία της χώρας ή αλληγορούσαν τη ρηµαγµένη γη της. Κάφκα και Καµύ υποτονθορύζουν κάτω απ’ τις γραµµές, Μπέκετ και Ιονέσκο υποφώσκουν στα κείµενα του πρώτου Κυριακίδη [Διαφάνεια (1973), [Στοιχεία ταυτότητος (1977)]. Στα σταυροδρόµια των λαβυρίνθων συναντώνται η Ιστορία και ο Μύθος: διηγήµατα που δεν γράφτηκαν ποτέ, επιστολές που αυτοχειριάζονται [Ο πληθυντικός µονόλογος (1984)]? και έπειτα, ο Παρασκευάς σκοτώνει τον Ροβινσώνα, και η Πηνελόπη γυρίζει επιτέλους στον καρτερικό Οδυσσέα [Διεστραµµένες ιστορίες (1988)]. Όσο για τα πεζά της Μουσικής (1995), αυτά διαψεύδουν την αποφθεγµατική ρήση που θέλει τη Μουσική να ’χει σταµατήσει στον Μπαχ, και τη Ζωγραφική στις «Μενίνας» του Βελάσκεθ. Ποιος ο λόγος να γράψεις ένα πολυσέλιδο µυθιστόρηµα, όταν µπορείς να γράψεις την περίληψή του, υποστήριζε ο Μπόρχες. Ο Κυριακίδης προσυπογράφει, και στις αστραπιαίες ιστορίες του προσέρχεται στην υψηλή παράδοση µε διαθέσεις νόµιµης ασέλγειας.

416 pages, Paperback

First published January 1, 2015

About the author

Ο Αχιλλέας Κυριακίδης (English: Achilleas Kyriakidis ) γεννήθηκε στο Κάιρο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει εκδώσει δώδεκα βιβλία με διηγήματα, μικρά πεζά και δοκίμια (κινηματογραφικά και φιλολογικά), έχει γράψει τρία σενάρια που γυρίστηκαν σε ισάριθμες κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους, και έχει σκηνοθετήσει επτά ταινίες μικρού μήκους σε δικά του σενάρια.
Κυκλοφορούν πάρα πολλές μεταφράσεις του έργων συγγραφέων όπως ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο Ζορζ Περέκ, ο Ρεϊμόν Κενό, ο Λουίς Σεπούλβεδα, ο Αλφρέντ Ζαρί, ο Ρολάν Τοπόρ, ο Άντριου Κρούμι, ο Ζαν Εσενόζ, ο Κάρλο Φραμπέτι κ.ά.
Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τις "Τεχνητές αναπνοές", το 2007 με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης, για τη μετάφραση των πεζογραφικών "Απάντων" του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (στην οριστική έκδοση των "Ελληνικών Γραμμάτων") και με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη Μετάφρασης, στο πλαίσιο των Καβαφείων 2007, και το 2009 με το Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Γαλλόφωνης Λογοτεχνίας του ΕΚΕΜΕΛ, για τη μετάφραση του μυθιστορήματος "Στο cafe της χαμένης νιότης" του Πατρίκ Μοντιανό.

Reviews

[Panagiotis]

Ο Κυριακίδης είναι μια ξεχωριστή μορφή των ελληνικών γραμμάτων - επηρεασμένος από τον Μπόρχες, πέρασε από μια φάση συνεπέστατης μίμησης του Αργεντίνου συγγραφέα, καθιερώθηκε ως ο κατ' εξοχήν μεταφραστής του στην Ελλάδα, ανέπτυξε παράλληλα δικό του συγγραφικό ύφος. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να χαρακτηρίζεται Κυριακίδιο από τους γνώστες του έργου του. Εδώ ανθολογούνται έργα από την μακρόχρονη και πολυποίκιλη εργογραφία του. Μια καλή, λοιπόν, ευκαιρία να βγω από τα ξενόγλωσσα αναγνώσματά μου για την συνήθη, αραιή αλλά συνεπή περατζάδα μου στην ντόπια λογοτεχνία μας.

Μια πρώτη επαφή με τις σελίδες του βιβλίου με οδήγησε -κάπως οργισμένο και σίγουρα αποκαμωμένο- να πω: παραλήρημα διακειμενισμού. Λογικό όταν διαβάζεις ένα πνευματικό παιδί του Μπόρχες. Πάντως εγώ δεν θα μπορούσα αλλιώς να χαρακτηρίσω αυτά τα γραπτά - περίτεχνες φράσεις με δυσνόητο, ερμητικά κλειστό σαν διπλοσφραγισμένο μπαούλο νόημα. Από μια πληθώρα κειμένων, λογοτεχνικοί, θρησκευτικοί, βιβλικοί και αρχαιοελληνικοί χαρακτήρες και πρόσωπα της ιστορίας περνούσαν από μπροστά μου. Μα εγώ αδυνατούσα να τους βάλω σε μια τάξη. Διαμορφωνόταν ένας μυθοπλαστικός ειρμός για λόγιους και βαθύτατα πνευματώδεις ανθρώπους. Μάλλον ένιωθα βλάκας, με αντιφατικά αποτελέσματα: μια οργή αλλά και μια άβολη, προκλητική αίσθηση που μ’ έκανε να συνεχίζω μπας και πιάσω κάτι.

Υπάρχει μια διάθεση, ίσως προδιάθεση προς το ευφάνταστο αλλά πάντα στα πλαίσια της ελληνικής, διανοουμένης προσέγγισης ως προς την παρακαταθήκη των Μπόρχες, του Πόου (έτσι τον γράφουν) και του Κάφκα). Αν δεν έχεις διαβάσει τέτοια δεν καταλαβαίνεις καν ότι ο συγγραφέας αποκλίνει προς αυτά τα λημέρια. Υπάρχει και μια μικρή απόκλιση ως προς το αλλόκοτο, την υπέρβαση του ρεαλισμού αλλά πάντα με έναν λογιοτατισμό. Με μια λεξοπλαστική διάθεση που ψευδομαρτυρά μια ποιητική θητεία του Κυριακίδη.

Το βιβλίο το πασάλειψα. Γύρισα άτσαλα σελίδες, πήδηξα ιστορίες. Γενικά έκανα πράματα που δεν συνηθίζω. Και για αυτό δεν φταίει ο Κυριακιδης αλλά η δική μου κακή εκτίμηση. Το βιβλίο απευθύνεται σε μια αυστηρά περιορισμένη μερίδα. Αυτό το ελληνικό λογοφιλές κοινό που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την διαμόρφωση της λογοτεχνίας στην Ελλάδα με ό,τι αρνητικά και θετικά συνεπάγεται. Μέρος της δεν είμαι όμως. Δεν σκαμπάζω και δεν προτίθεμαι. Βγάζω το καπέλο στον Κυριακίδη για τις δεξιότητες και των αγάπη του. Δεν πέρασα καλά αλλά μοιραζόμαστε την ίδια αγάπη αν και διαφορετικά καμωμένη και για αυτό δεν βάζω βαθμό.

Νιώθω ένα χρέος ως προς τον χρόνο μου και την μικρή μου βιβλιολαγνική τριβή να συνοψίσω - κάτι να βγάλω. Κι αυτό είναι πως ο Κυριακίδης είναι συγγραφέας που έχει μια λάγνα, εθιστική σχέση με την γλώσσα. Γράφει για την χαρά της γραφής, για την σύνθεση, την ανάμειξη, την ανάδειξη του λεκτικού πλούτου και της τρομερής ευλυγισίας και προσαρμοστικότητας της γλώσσας μας. Το οποίο μπορεί να οδηγήσεις σε ενδιαφέροντα και διασκεδαστικά, εκφραστικά αποτελέσματα. Το ποταπό μου συμπέρασμα επιβεβαιώνεται στο επίμετρο, όπου σε μια διδακτορική διατριβή σχετικά με την εργογραφία του Κυριακίδη -και κάποιων άλλων επιφανών συγγραφέων- γράφεται πως ο πυρήνας λογοτεχνίας του αποτελεί ένα παιχνίδι με την γλώσσα. Κάτι πήρα τουλάχιστον από το βιβλίο. Τέλος κάτι που με ερέθισε και με ενθουσίασε ήταν η ενότητα με κείμενά του που είναι ιδέες πάνω σε νουβέλες και μυθιστορήματα - μια ιδέα που πατάει στην ρήση του Μπόρχες που λέει: γιατί να γράψεις μια ολόκληρη ιστορία αν μπορείς να πεις την περίληψή της. Εξαιρετικό!

[George Spirakis · Rating 4 out of 5]

Τα ρούχα τους μυρίζουν οκτώ νύχτες έρημο.

[Chris · Rating 4 out of 5]

Δύσκολο να αξιολογήσεις μια τόσο ετερόκλητη συλλογή. Αρκετά κείμενα ομολογώ οτι είναι πέραν των λογοτεχνικών δυνατοτήτων μου. Παρόλα αυτά είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για δεινό χειριστή της γλώσσας κ για μια μάτια εντελώς ιδιαίτερη για τα ελληνικά δεδομένα. Η σύγκριση με τον Μπόρχες είναι αναπόφευκτη κ—υποθέτω—ευπρόσδεκτη, ιδιαίτερα στα πρώτα κείμενα του τόμου, αλλά ξεχνιέται κατά την οπισθοδρόμηση στην λογοτεχνική αφετηρία (τα κείμενα παρουσιάζονται με αντίστροφη χρονολογική σειρά).

[Konstantinos · Rating 4 out of 5]

4,5*

[Νατάσσα · Rating 4 out of 5]

4,5/5 στην πραγματικότητα.