Amerika en wij

by Rob de Wijk

De verbijstering was groot in Europa, die eerste chaotische dagen nadat Donald Trump aan zijn tweede presidentstermijn begon. Verdragen werden opgezegd, internationale instituties en hulporganisaties afgeschaft en traditionele bondgenoten de deur gewezen. Het was meteen de VS maken een tweede revolutie door en delen belangrijke ideologische kernwaarden niet meer met Europa.

Hoe moeten we daarop reageren? In zijn uiterst actuele geopolitieke beschouwing Amerika en wij stelt Rob de jammer, maar aanvaard de nieuwe situatie en handel ernaar. De trouwe bondgenoot Amerika zoals wij die kenden sinds de Tweede Wereldoorlog komt niet meer terug, zelfs niet na het vertrek van Trump. Europa moet daarom zelf een geopolitieke speler worden, om te beginnen in de oorlog in Oekraïne. De welvaart en veiligheid van het continent staan op het spel.

Overtuigend laat De Wijk daarbij zien dat als Europa het spel goed speelt, het een leidende rol in de wereld kan gaan spelen en dus veel sterker uit de strijd kan komen. Beter dan Amerika, beter dan China. En veel beter dan Rusland.

Genres: Politics

265 pages, Kindle Edition

Published September 4, 2025

About the author

Rob de Wijk is the founder of The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) and Professor of International Relations and Security at the Institute of Security and Global Affairs at Leiden University.

He studied Contemporary History and International Relations at Groningen University, and wrote his PhD dissertation on NATO’s ‘Flexibility in Response’ strategy at the Political Science Department of Leiden University.

Prof. De Wijk started his career in 1977 as a freelance journalist and later became head of the Defense Concepts Department of the Dutch Ministry of Defense, head of the Security Studies at the Clingendael Institute, and Professor of International Relations at the Royal Netherlands Military Academy.

Reviews

[Katharina Boekhorst · Rating 4 out of 5]

Een realistische no-nonsense analyse zoals we gewend zijn van Rob de Wijk. Het door De Wijk geconstateerde feit van het einde van de liberale wereldorde betekent dat wij als Europeanen moeten voorkomen een speelbal te worden van de grootmachten. Dit boek geeft mij hoop voor de toekomst - maar zoals De Wijk zegt - hoop is geen strategie. Alleen door doelgericht te handelen kunnen wij onze veiligheid en toekomst veiligstellen, volgens onze eigen waarden en regels.

[Nirvan Schuuring · Rating 3 out of 5]

In vergelijking met zijn eerder uitgebrachte boeken was deze van mindere kwaliteit. Driekwart van het boek is een uiteenzetting waarom de VS onder Trump geen betrouwbare partner meer is, wat toch wel iets vanzelfsprekends is. In de laatste vijftig pagina’s geeft de Wijk een korte tirade over hoe investeren in de eigen defensie Europa onafhankelijk zal maken, iets wat eigenlijk ook al wel bekend is. Vermakelijk om te lezen, maar voor doorgewinterde volgers van de huidige geo-politieke ontwikkelingen geen must-read.

[Kjeld Botter · Rating 2 out of 5]

Hoewel ik een trouw luisteraar ben van zijn podcast was dit boek toch echt een teleurstelling. Halverwege kon ik niet anders besluiten dan maar naar de conclusie te gaan, want alles wat hij schrijft zei hij ook al 40x in de podcast.
Is mijn oordeel dan objectief? Waarschijnlijk niet, maar ik kon niets anders dan me vervelen tijdens het lezen.

[Guido Groenescheij · Rating 3 out of 5]

"Een harde geopolitieke les is dat altijd voor de worstcasescenario’s [sic.] moet worden gepland. Dit staat echter haaks op het wensdenken dat de postmoderne Europeanen kenmerkt. Er ligt te veel nadruk op de constructivistische gedachte dat ideeën de wereld vooruitgang brengen. Helaas spoort dit niet met de realiteit van nu. Het debat moet weer worden gevoerd op basis van feiten en realistische aannames." (p.218)

Een mooie analyse van het huidige tijdsgewricht, en hier en daar ook een mooie gedetailleerde beschrijving van wat er dan wel kan. Ik had misschien op iets meer gehoopt, maar voor een 240-pagina's tellend boek voor het algemeen publiek is ie erg compleet.

Wat ik vooral een interessant inzicht vond was een mogelijke strategie voor het omgaan met Rusland na een mogelijk staakt het vuren danwel vredesovereenkomst. De Wijk staat er niet actief bij stil, maar door een aantal van zijn analyses naast elkaar te leggen komt het volgende punt naar boven:
Ostpolitik, waar met name Duitsland probeerde toenadering te vinden met Rusland is erg gefaald, omdat het op een fundamenteel niveau niet begreep wat voor actor Rusland is/was en het gepaard ging met assymetrische economische afhankelijkheid in de vorm van energieimport uit Rusland zonder een gelijksoortige dependency voor Rusland te zijn.
Toch, lijkt de Wijk voor te stellen, moet je Rusland integreren in het Europese systeem. Dat kan, volgens hem, via een heropleving van de OSCE (p.210) via waar Rusland geïntegreerd kan worden in een internationaal systeem waar invloedssferen en 'niveaus van soevereiniteit' onacceptabel zijn. Dit kan door het toepassen van economische dwang zonder dezelfde dependencies toe te laten.
Ik twijfel hoe mogelijk een dergelijke beweging zou zijn, zeker onder het huidige Russische regime/met de huidige institutionele constellatie in Rusland, maar het idee is zeker interessant.


Wel had ik moeite met een aantal details in de analyse. Zo noemt de Wijk Boris Jeltsin pro-westers (zou ik zeker betwijfelen met zijn wisselende track record op betekenisvolle liberale hervorming, blijvend vasthouden aan logica's van 'zones of interest' - niet compatibel bij een liberalist - en de binnenlandse politieke handelingen - waar ik specifiek doel op de Oktoberputsch van 1993), en lijkt hij te argumenteren dat immigratie en demografische verschuivingen verantwoordelijk zijn voor de verkiezing van Trump omdat "[d]eze groepen [] minder gevoel [hadden] bij een wereldorde die was vormgegeven door de witte Amerikanen en Europeanen." (p.21) Terwijl er geloof ik genoeg analyses om de opkomst van populisme en Trumpisme heil zoeken in een uitleg gebaseerd op groeiende ongelijkheid, ongelijke verdeling van de baten van globalisering en een politiek midden dat steeds minder ontvankelijk is voor klachten van benadeelde groepen. Zie bijvoorbeeld het werk van Cas Mudde.

Deze onderdelen maken niet meteen dat de analyse op zich niet klopt, maar zetten voor mij wel vraagtekens achter de expertise van de auteur en de kracht van bepaalde onderdelen van zijn analyse.

All in all, effectief in wat het wil doen, beknopt en duidelijk.

3/5

[Jelle · Rating 5 out of 5]

Rob de Wijk vind ik bijzonder kundig en kan de veranderende wereld goed duiden

[Johan Lehrian · Rating 3 out of 5]

Geeft een accurate en uitgebreide omschrijving van de recente geschiedenis, verder de uitdagingen waarmee Europa kampt. De focus ligt een stuk minder op de zaken die wij in Europa nog meer kunnen doen, in dat opzicht mis ik verdieping hierin, ook van de bestaande initiatieven die kort worden genoemd.

[Jan · Rating 4 out of 5]

In 'Amerika en wij' geeft Rob de Wijk een heldere duiding van de recente chaotische geopolitieke ontwikkelingen. Het boek is zeer toegankelijk en ademt urgentie. De Wijk wijst wegen hoe Europa binnen de nieuwe machtsverhoudingen in de wereld zijn eigen positie kan bevorderen.

[Alex Cappaert · Rating 5 out of 5]

Zeer verhelderend, samenvattend en begrijpelijk boek. Aan te raden voor niet-specialisten of niet-kenners en zeker voor sceptici over Europa.

[Brian · Rating 3 out of 5]

Laagdrempelig boek om te lezen, informatief en verhelderend.

[Cillian van der Staak · Rating 4 out of 5]

Goed en lekker verhelderend boek, wel wat typfouten. Rob de Wijk, ontsla je editor