ห้วงแห่งความเงียบงัน: ภาวะลืมไม่ได้จำไม่ลง หลัง 6 ตุลา 2519

by ธงชัย วินิจจะกูล, Thongchai Winichakul, สุภัตรา ภูมิประภาส (Translator)

หนังสือวิชาการที่มีกลิ่นอายของบันทึกความทรงจำต่อเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 เล่มนี้
จะชวนผู้อ่านรื้อฟื้น “ความทรงจำ” ที่ถูกลดทอน บิดเบือน เปลี่ยนแปลง ทั้งจากเหยื่อของความรุนแรง ผู้กระทำความรุนแรงในวันนั้น และคนรุ่นหลังที่ได้รับรู้ถึงเหตุการณ์ 6 ตุลา
ภายใต้สังคมที่ปกคลุมด้วย “ความเงียบ” ทั้งโดยสมัครใจและไม่สมัครใจของผู้ถูกกระทำที่รอดชีวิต ครอบครัวของผู้ที่จากไป และผู้กระทำที่เคยภาคภูมิใจกับวีรกรรมในวันนั้นของตน

แม้เหตุการณ์จะผ่านไปเกือบครึ่งศตวรรษ แต่ความยุติธรรมต่อสิ่งที่เกิดขึ้นในวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ยังคงไม่ปรากฏ และกลายเป็น “ภาพหลอน” ในสังคมไทยจนถึงทุกวันนี้

ร่วมย้อนความทรงจำที่ถูกกดทับไว้ด้วย “ความเงียบงัน” ต่อเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ผ่านเนื้อหาทั้งบันทึกความทรงจำและบทวิเคราะห์เชิงวิชาการ กว่า 12 บท 520 หน้า

Genres: History, Nonfiction

520 pages, Paperback

Published October 1, 2025

About the author

ศาสตราจารย์ ธงชัย วินิจจะกูล นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ชาวไทย เกิดและโตที่กรุงเทพมหานคร ประเทศไทย อดีตรองนายกองค์การบริหารองค์การนักศึกษามหาวิทยาธรรมศาสตร์อดีตเป็นผู้นำนักศึกษาซึ่งถูกจับกุมในเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ต่อมาย้ายไปสหรัฐอเมริกาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2534 ปัจจุบันเป็นศาสตราจารย์ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และประวัติศาสตร์ไทย ที่มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน แมดิสัน สหรัฐอเมริกา

เขามีความเชี่ยวชาญเป็นพิเศษในด้านประวัติศาสตร์วัฒนธรรมและวิทยาการของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยุคต้นสมัยใหม่และสมัยใหม่ (คริสต์ศตวรรษที่ 19 และต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20) โดยเฉพาะประเด็นเกี่ยวกับการปะทะกันทางภูมิปัญญาและวัฒนธรรมของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับอารยธรรมตะวันตก ประวัติศาสตร์ความคิดและการเมืองวัฒนธรรมของสยาม/ไทย ตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ถึงปัจจุบัน ประวัติศาสตร์ชาตินิยม ประวัติศาสตร์ภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ความทรงจำ ประวัติศาสตร์บาดแผล และวิธีที่สังคมจัดการกับอดีตที่เป็นปัญหาเหล่านั้น

Reviews

[Edwin Pietersma · Rating 5 out of 5]

The work Moments of Silence is unique in its nature, and somewhat hard to assess. The author, who himself was involved in the student protests and has been traumatized by the event, openly admits his bias, his reasons, and his conclusions prior to the research of this work. One can read his pain in the first pages. However, he diverts from this by not focusing on the atrocity itself, but rather on trying to understand how these event remains painful in Thailand, and how it is dealt with, repressed and kept irrational in contemporary times. The notions and theoretical framework provided on chrono politics is, thereby, essential. For people who are interested in modern Thai history, or politics of memory an the politicization of remembering, it is a must. However, there are parts that require more explanation, which is for instance the role of the monarchy and sangha in the politics of remembering, as it is mentioned they are partly responsible for the massacre, but then their chrono politics are rather scarely analyzed and discussed.
His conclusions are saddening and makes us question how we can deal with traumatizing events as a society, and what we can learn from other countries who have dealt with it, Germany being the obvious example. As the author writes at the end: "it is present but not recognized. It is mentioned but not understood, apparent but not meaningful, and unforgettable but not remembered."

[Krissada Tun · Rating 5 out of 5]

A nice and pretty insightful book regarding a monumental and tragic event of Thai history. As a Thai, it is pretty tough to read especially the review and the aftermath of events. However, the book stimulates questions and really makes me wonder about the current situation in Thailand. Ps. The Thai translated version was recently launched with an extra chapter and introduction.

[Thanyanuch Tantikul · Rating 5 out of 5]

Reflective and poignant. Extremely readable and full of careful reflections about the fluidity of memories, particularly those of traumatic and controversial past, under the influence of the changing socio-political contexts.

[Dhevarajan · Rating 5 out of 5]

An emotional part-memoir part-history from one of Thailand's greatest academics.

[Pae Ponsiri · Rating 5 out of 5]

จะลืมก็ไม่ได้ แต่จะจำก็ไม่ลง คือสภาวะของคนที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ 6 ตุลา 2519 ซึ่งผลกระทบของเรื่องนี้ไม่ใช่แค่ต่อตัวนักศึกษาที่ถูกถล่มวันนั้น แต่มันยังผลไปถึงพ่อแม่ เพื่อน หรือคนรอบตัวของผู้ที่เกี่ยวข้อง รวมถึงตัวผู้ก่อเหตุนั้นด้วย. ที่น่าสนใจก็คือแล้วคนที่มีส่วนสนับสนุนความรุนแรงในวันนั้นตอนนั้นเขารู้สึกยังไง และทุกวันนี้เขาจะรู้สึกยังไง ความเงียบของทั้งหลายฝ่ายมันจะสามารถบอกอะไรเราได้บ้าง. ทำไม 6 ตุลาฯ (และพฤษภา 53) ถึง(เคย)​ถูกพูดถึงน้อยกว่า 14 ตุลาฯ และพฤษภา 35. แล้วทำไมภาพบนหน้าปกหนังสือถึงฉายแสงไปที่พระบรมหาราชวัง