Οι βιβλιοθήκες μου

by Varlam Shalamov, Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ (Translator)

ΟΙ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΤΟΥ ΒΑΡΛΑΜ ΣΑΛΑΜΟΦ
Ή
Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΩΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ

Η ανάγνωση στη φυλακή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Εκεί, τίποτα δεν απομνημονεύεται· όλη η προσοχή, όλη η δύναμη του μυαλού συγκεντρώνεται στις ανακρίσεις, στις ομολογίες, στην ψυχολογική εξοικείωση με τη ζωή στη φυλακή, με τους συγκρατούμενους, με τα αφεντικά. [...]

Η ικανότητά μου να διαβάζω γρήγορα είχε ξανάρθει. Σ’ αυτή τη βιβλιοθήκη και στον Κορζενέφσκι χρωστάω την, έστω και μερική, κάλυψη ενός τεράστιου χάσματος, πολλών χρόνων, στην ανάγνωση, στη γνώση, στη διανόηση, ενός χάσματος που στην πραγματικότητα είναι ο σκοπός της φυλάκισης, της κάθε πολιτικής φυλάκισης. [...]"

Μερικοί αγαπούν τα βιβλία σαν να ήταν άνθρωποι: τα συναντούν, τους γοητεύουν και τους απογοητεύουν, τα αποχωρίζονται, τα χαϊδεύουν, τα πετούν, τα ξεχνούν, τα ξαναβρίσκουν, τα αποκτούν και τα χάνουν.
Αν η ζωή τούς εμποδίσει να τα συλλέξουν και να τα κλείσουν στη φυλακή μιας βιβλιοθήκης, θα βρουν άλλους τρόπους να τα πλησιάσουν και μερικές φορές να τα πάρουν μαζί τους. Ακόμη και στα όνειρά τους.
Ο Σαλάμοφ (1907-1982), ο συγγραφέας των στρατοπέδων εργασίας, της Κολυμά και της Σιβηρίας, μας είναι ήδη γνωστός. Ιδού λοιπόν και ο Σαλάμοφ ο αναγνώστης, ο εραστής των βιβλίων, μέσα από τις βιβλιοθήκες στους τόπους της εξορίας.

Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τη ζωή του Σαλάμοφ.

Genres: Russia, Russian Literature, History, Nonfiction

80 pages, Paperback

Published October 1, 2014

About the author

Varlam Tikhonovich Shalamov (Russian: Варлам Тихонович Шаламов; June 18, 1907–January 17, 1982), baptized as Varlaam, was a Russian writer, journalist and poet.

Alternate spellings of his name:
Варлам Шаламов
Varlam Chalamov
Warłam Szałamow
Warlam Schalamow
V. T. Shalamov
Varlam Șalamov

Reviews

[Maria Bikaki · Rating 4 out of 5]

Αλλά, συγχρόνως, τα βιβλία είναι ο κόσμος εκείνος που ποτέ δε μας προδίδει. Η ηλικία μας μας υπαγορεύει τα γούστα μας, οριοθετεί και εστιάζει την αντίληψη μας, τους στόχους μας. Σε διαφορετικές περιόδους της ζωής μας ψάχνουμε και βρίσκουμε διαφορετικά στοιχεία στο ίδιο μυθιστόρημα…. Κάνουμε και λάθη με τα βιβλία. Διαβάζουμε χιλιάδες σελίδες που δεν αξίζουν το χρόνο που ξοδέψαμε.
Τα βιβλία είναι ζωντανοί οργανισμοί. Μπορεί να μας απογοητεύσουν, μπορεί να μας γεμίσουν χαρά. Στη ζωή του κάθε μορφωμένου ανθρώπου υπάρχει ένα βιβλίο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μοίρα του. Πολύ συχνά δεν πρόκειται για έργα κάποιας μεγαλοφυΐας, αλλά για κάποιο συνηθισμένο βιβλίο μέτριου συγγραφέα.
Τα βιβλία είναι ότι καλύτερο έχουμε στη ζωή, είναι η αθανασία μας

[Ρένα Λούνα · Rating 4 out of 5]

Η αμήχανη στιγμή που ένας Ρώσος κρατούμενος σταλινικών διώξεων στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας περιγράφει τη βιβλιοθηκονομική μοιρα των χωρών που ο πολιτισμός υποθαθμιζεται, λες και πρόκειται για τις δημοτικές βιβλιοθήκες της Ελλάδας του 21ου αιώνα.

"Τὸ Ἰνστιτοῦτο Βιβλιοθηκονομίας δὲν διόρθωνε τὰ πράγματα, καὶ στὶς βιβλιοθῆκες τοῦ Βορρᾶ δὲν βρίσκονταν ὑπάλληλοι περισσότερο εἰδικευμένοι. Ἐκεῖ, οἱ βιβλιοθηκάριοι ἦσαν γυναῖκες τῶν διευθυντῶν, ἀμόρφωτες, μὲ ἀπίστευτα ύψηλούς μισθούς. Ηταν μια τέτοια κυρία –συμπαθεστάτη κατὰ τὰ ἄλλα- ποὺ μὲ περίμενε στὴ βιβλιοθήκη τῆς Διεύθυνσης Οδικοῦ Δικτύου τῆς μικρῆς πόλης ̓Αντιγκάλι. Σ' ἐμᾶς τοὺς Ρώσους ἀρέσουν οἱ ἐπίσημες ὀνομασίες. Για παράδειγμα, ἡ κλινικὴ μὲ τὴ νεαρή γιατρὸ ἀπὸ τὸ Νότο λεγόταν «Κεντρική Περιφερειακή Κλινική». Ολα ἦταν ἐπίσημα : σφραγίδες, ἔγγραφα, άδειες εἰσόδου. Ἡ βιβλιοθήκη τῆς Διεύθυνσης Οδικοῦ Δικτύου λεγόταν καὶ «Κεντρική Περιφερειακή Βιβλιοθήκη».

[Makis Dionis · Rating 4 out of 5]

Στη ζωή του κάθε μορφωμένου ανθρώπου, υπάρχει ένα βιβλίο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μοίρα του.
Πολύ συχνά δεν πρόκειται για έργο κάποιας μεγαλοφυΐας, αλλά για κάποιο συνηθισμένο βιβλίο μέτριου συγγραφέα

Τα βιβλία είναι η αθανασία μας.

[Anastasia Ts. · Rating 5 out of 5]

Είναι το πρώτο βιβλίο της χρονιάς και το πρώτο 5αρι που θα βάλω. Δεν είναι ένα λογοτεχνικό κείμενο είναι ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, ο Shalamov ερμηνεύει την αγάπη του για τα βιβλία, αφηγείται τη σχέση του με τα βιβλία. Θεωρώ ότι απαιτείται η ανάγνωση αυτού του ολιγοσέλιδου βιβλίου προτού περάσει κάποιος στις "Ιστορίες από την Κολυμά", μόνο και μόνο για να γνωρίσει αυτή τη προσωπικότητα.

[Christos · Rating 4 out of 5]

Ένα σύντομο και όμορφο ανάγνωσμα όπου ο Βαρλάμ Σαλάμοφ, θύμα σκληρών διώξεων ως αντιφρονούντας του σταλινικού καθεστώτος, μοιράζεται μερικά στιγμιότυπα της δύσκολης ζωής του που καταδεικνύουν την αγάπη του για την ανάγνωση και θυμάται τη διασταύρωση του με ανθρώπους που μοιράζονταν το ίδιο πάθος. «Τα βιβλία είναι ζωντανοί οργανισμοί. Μπορεί να μας απογοητεύσουν, μπορεί να μας γεμίσουν χαρά. Στη ζωή του κάθε μορφωμένου ανθρώπου υπάρχει ένα βιβλίο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μοίρα του»

[Anna · Rating 5 out of 5]

Να μια μορφή αυτοβιογραφίας που πάντα με γοητεύει: η διαδρομή των προσωπικών αναγνωσμάτων. Σε αυτό το μικρό βιβλίο που έχει τον υπότιτλο «η ανάγνωση ως τρόπος επιβίωσης» ο Σαλάμοφ μιλάει για τα βιβλία που βρέθηκαν στο δρόμο του και για την σχέση του με την ανάγνωση όταν ήταν πολιτικός κρατούμενος . Ο σκοπός κάθε πολιτικής φυλάκισης, όπως λέει, είναι να δημιουργήσει χάσμα στην ανάγνωση, στην γνώση και την διανόηση. Οι συνθήκες εγκλεισμού και η εξορία αλλάζουν όχι μόνο τον τρόπο που διαβάζουμε βιβλία, αλλά και (κυρίως) την πρόσβαση σε αυτά. Τα περισσότερα βιβλία που αναφέρει με αγάπη τα συνάντησε τυχαία, σε μετακινήσεις που δεν όριζε ο ίδιος, σε βιβλιοθήκες της επαρχίας. Για εμάς, που έχουμε το προνόμιο να επιλέγουμε, να συλλέγουμε, και συχνά να μην μπορούμε να πρωτοδιαλέξουμε ποια βιβλία θα μπουν στα ράφια μας, οι βιβλιοθήκες του Σαλάμοφ κλείνουν με μια σπαρακτική εξομολόγηση:

«Λυπάμαι που ποτέ δεν είχα τη δική μου βιβλιοθήκη.»

[Comfortably · Rating 5 out of 5]

Χιλιογραμμένο αλλά..
".. τα βιβλία είναι ο κόσμος που ποτέ δε μας προδίδει.(...) Τα βιβλία είναι ζωντανοί οργανισμοί. Μπορεί να μας απογοητεύσουν, μπορεί να μας γεμίσουν χαρά. Στη ζωή κάθε μορφωμένου ανθρώπου υπάρχει ένα βιβλίο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μοίρα του. Πολύ συχνά δε πρόκειται για έργο κάποιας μεγαλοφυίας, αλλά για κάποιο συνηθισμένο βιβλίο. (...) Τα βιβλία είναι ότι καλύτερο έχουμε στη ζωή, είναι η αθανασία μας.

Λυπάμαι που ποτέ δεν είχα τη δική μου βιβλιοθήκη.-"

Εξαιρετική έκδοση (Εκδόσεις Άγρα)

[Lazaros Karavasilis · Rating 5 out of 5]

Η Ανάγνωση ως Σωτηρία

Περνώντας λίγο χρόνο σε ένα απο τα αγαπημένα μου βιβλιοπωλεία στη Θεσσαλονίκη, και αφού κατέληξα σε ποιά βιβλία θα έπαιρνα, είδα πάνω στο ταμείο ανάμεσα σε άλλα μικρά βιβλιαράκια, τις Βιβλιοθήκες του Σαλάμοφ. Ομολογώ πως το βιβλίο βρίσκονταν καιρό στα επιθυμητά αναγνώσματα μου, αλλά έπεφτε σχεδόν πάντα θύμα της ψυχολογικής συνθήκης που διακατέχει τον αναγνώστη όταν πηγαίνει στο βιβλιοπωλείο με συγκεκριμένη λίστα και φεύγει με τελείως διαφορετικά βιβλία.

Σχεδόν σαν να εκπλήρωνα ένα αναγνωστικό απωθημένο, έπιασα κατευθείαν το βιβλίο απο τα νέα αποκτήματα μου και αφέθηκα στην ιδιαίτερη γραφή του Σαλάμοφ για πρώτη φορά. Εδώ ο συγγραφέας, σε σχέση με τις ευρύτερες Ιστορίες απο την Κολύμα, κάνει μια πνευματική και μνημονική αναδρομή στη σημασία της ανάγνωσης, των βιβλίων και των βιβλιοθηκών ως αναπόσπαστα στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης, ιδιαίτερα όταν αυτή αμφισβητήται σχεδόν σε καθημερινή βάση στα στρατόπεδα εργασίας, όπου ο Σαλάμοφ πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.

Διηγούμενος την προσωπική του αναγνωστική ιστορία, ο Σαλάμοφ παραθέτει τις προκλήσεις του διαβάσματος μέσα σε ακραίες συνθήκες επιβίωσης ως μια διαρκής προσπάθεια να περισώσουμε την έννοια του πολιτισμού μέσα μας. Σε κάποιο σημείο αναφέρει μάλιστα πως ο συνεχής εγκλεισμός του και η μακρόχρονη απομάκρυνση του απο την ανάγνωση τον έκαναν να ξεχάσει να διαβάζει, ικανότητα την οποία έπρεπε να κοπιάσει για να ανακτήσει. Θα μπορούσαμε να πούμε πως μέσα στον διαρκή αγώνα για επιβίωση, ο Σαλάμοφ κυνηγούσε τα βιβλία και μερικές φορές εναπόθετε τις ελπίδες του σε ιδρυματικές και δημοτικές βιβλιοθήκες, σαν τον διψασμένο που ψάχνει για νερό στην έρημο. Για την ακρίβεια, όπως αναφέρει ο ίδιος “Καταλάβαινα τότε ότι τα βιβλία είναι το νερό για του εξαντλημένους απο τη ζέστη πεζούς και ο βιβλιοθηκάριος είναι ο κουβάς για το νερό τους”.

Σαν μια κεντρομόλος δύναμη, το βιβλίο τραβάει τον Σαλάμοφ σε μια δίνη που ταυτόχρονα αποτελεί μια στιγμή ηρεμίας απο την σκληρή πραγματικότητα. Επιδιώκει το πνευματικό καταφύγιο απέναντι στην σωματική και ψυχική εξασθένηση των διώξεων και της εξορίας, χωρίς να γνωρίζει αν αυτή η εξάντληση θα λάβει τέλος. Καταφεύγει στην καταγραφή των βιβλίων και των βιβλιοθηκών ως μια πνευματική άσκηση που τον κρατά ενωμένο με έναν καλύτερο κόσμο, μακριά απο μια ζωή γεμάτη δοκιμασίες.

Θα κλείσω αυτό το κείμενο με μια ρήση του που πιστεύω πως είναι χαρακτηριστική, αλλά και αρκετά ακριβής της σχέσης του Σαλάμοφ με τα βιβλία: “τα βιβλία είναι ότι καλύτερο έχουμε στη ζωή, είναι η αθανασία μας”. Δεν ξέρω αν συμφωνώ απόλυτα με αυτή τη ρήση, είμαι βέβαιος όμως πως η ζωή μας χωρίς το βιβλίο θα ήταν σημαντικά φτωχότερη.

[S©aP · Rating 4 out of 5]

Solo laddove manchi la libertà piena dell'individuo, paradossalmente, si riesce a dare un esatto valore alle "cose". Delizioso il tono, a tratti struggente, di questo piccolo e intenso scritto. Ha il sapore dell'esperienza posata, trasmessa dal vecchio che tutto ha visto e sa che tu non vedi. Ancora.

[George Spirakis · Rating 4 out of 5]

Λόγια που αποδίδουν μια δίψα για την ανάγνωση και όσα αυτή μπορεί να μας προσδώσει. Ακόμα και για τους ειδικότερους λόγους που ο Shalamov αναζητά τις βιβλιοθήκες, η λύτρωση ειναι ένα αποτέλεσμα της αναζήτησης αυτής. Ίσως και ο τρόπος για να μην χαθεί το μυαλό μας.
"Τα βιβλία είναι ό,τι καλύτερο έχουμε στη ζωή, είναι η αθανασία μας".

[Μαρία Ντάμπου · Rating 4 out of 5]

Το είδος του βιβλίου όπου ο συγγραφέας μιλά για προσωπικά του βιώματα. Ως πολιτικός κρατούμενος
στα στρατόπεδα καταναγκαστικών έργων του Στάλιν "οπλίστηκε"μέσα από τα βιβλία που έβρισκε απρόσμενα σε βιβλιοθήκες φυλακών, αλλά και απομακρυσμένων επαρχιών. Η ικανότητα της ανάγνωσης στις απάνθρωπες συνθήκες της φυλακής δεν είναι εύκολη, αλλά επανέρχεται σταδιακά καλύπτοντας, όπως λέει ο Σάλομον, το χάσμα πολλών χρόνων στη διανόηση.

[arcobaleno · Rating 3 out of 5]

Prezioso e suggestivo, nella sua semplicità.
Peccato sia di così difficile reperibilità.

Nella vita di ogni persona di cultura esiste sempre un libro che ha avuto una grande importanza nel suo destino.

A seconda delle varie epoche della nostra vita cerchiamo e troviamo, nel medesimo romanzo, elementi diversi.

[Αγγελική · Rating 3 out of 5]

3,5

[Joséphine · Rating 3 out of 5]

Tout petit livre de 50 pages, un auteur qui parle de ses rencontres avec les livres... avec de grandes périodes de privation dans les camps et en prison.

Je n'ai pas adoré sa manière de juger les livres, de parler (assez souvent) de tous les livres qui "ne méritent pas d'être lus". En tout cas, les belles réflexions étaient dans les dernières pages :

"J'ajouterai que les livres, c'est aussi un monde qui ne nous trahit jamais. Notre âge nous dicte nos goûts, il limite et focalise notre perception. Selon les différentes époques de notre vie, nous cherchons et nous trouvons des choses différentes dans le même roman. Je sais très précisément ce que je cherchais dans Mont-Oriol de Mautpassant à dix ans, à quinze, à vingt, à quarante et à cinquante ans."

Et puisque c'est un livre sur les trouvailles de livres, voilà l'origine de cette trouvaille : mon père m'a ramené ce livre de la bibliothèque de ma grand-mère, qui a plein de littérature russe, à cause de l'allusion à Leskov au tout début.
"- Ces livres sont à vous ?
- ?!
- Celui-là, le Leskov ?
- Oui.
- Avouez que c'est plutôt douteux, comme littérature !
Je lui ai claqué la porte au nez."
(mon héros !!!)

[Alicia · Rating 4 out of 5]

Un essai de 50 pages qui se dévore en un rien de temps. Varlam Chalamov est un auteur russe qui a passé la majorité de sa vie détenu dans des Goulag - lieux dans lesquels il n'a pas pu assouvir pleinement sa passion pour la lecture née très jeune chez lui. Les livres sur lesquels il parvient à mettre la main sont donc autant d'ouvrages précieux. Les bibliothèques de fortune, ou de villages sont des endroits qu'il affectionnait particulièrement. Il y a de belles réflexion sur notre rapport aux livres:
"Les livres sont des êtres vivants. Ils peuvent nous décevoir, nous distraire. Notre âge nous dicte nos goûts, il limite et focalise notre perception. Selon les différentes époques de notre vie, nous cherchons et nous trouvons des choses différentes dans le même roman. (...) Les livres sont ce que nous avons de meilleur en cette vie, ils sont notre immortalité".
Une brève mais belle découverte !

[Mimi Lolooo · Rating 3 out of 5]

Le papier est grave tout!

[Suzanne · Rating 3 out of 5]

« Maïakovski considérait les bibliothécaires comme les agents actifs de l’inculture et de l’ignorance » allez bye

[Matilda · Rating 5 out of 5]

"Les livres sont ce que nous avons de meilleur en cette vie, ils sont notre immortalité."

Soudain, en relisant les derniers paragraphes de ce fin ouvrage, j'avais les larmes aux yeux. La beauté, la douceur, les livres, le langage. Ces quelques lettres pour résumer l'importance de ce texte. La délicatesse et la méticulosité des mots choisis reflètent le choix de l'auteur pour ses lectures. L'amour de l'escapade livresque, de l'importance de la connaissance rendent humble.
L'étrangeté de l'immédiateté du lien créé entre ce lecteur de Dumas et moi, de voir d'Artagnan compter parmi ses héros.

En gros, on a compris, que je conseille la lecture je suppose.

[Maurizio Manco · Rating 3 out of 5]

"I libri della prigione di Butyrki sono stati per molti di noi gli ultimi della vita.
Poi ci fu la miniera, l'estrazione dell'oro, quattro anni tremendi, quando ogni giorno, ogni ora si imparava quanto stesse malferma, addosso all'uomo, la crosta della civiltà." (pp. 32, 33)

[Vincent Hernot · Rating 4 out of 5]

Varlam Shalamov (Chalamov?) gave me one of the main shocks of my youth-reading life: his Kolyma Tales (Récits de Kolima) remains etched in my memory 35 years later (I read it while in school).
Is this as good? Well, no, nothing can be, yet this very thin, very small little book carries with it a strong whiff of the Shalamov we all know and love, and the horrors of his life, and the horrors of those times.
He starts by remembering 'the only library I've ever had': he was 3, and it contained 2 books...
Yet Shalamov was a reader, a lover of books, and, of course, a writer himself.
Perhaps you don't need to read the (fantastic) O. Figes' The Whisperers (well, you do, but), as in a way, in an understated, painfully tentative way, all the horrors of Stalinism are contained in those 50-odd pages.

[Agnès · Rating 4 out of 5]

Un récit court mais percutant sur l’importance des livres et des bibliothèques.

“Les livres sont ce que nous avons de meilleur en cette vie, ils sont notre immortalité.

Je regrette de n’avoir jamais possédé ma propre bibliothèque”.

[Jaime Coulbois · Rating 5 out of 5]

Très touchant

[Chinchilla_clouds · Rating 5 out of 5]

Οι περισσότεροι που διαβάζουμε (και θέλουμε να δείξουμε και λίγη από την υπεροψία που φέρνει αυτή η δραστηριότητα) μπορούμε εύκολα να αρχίσουμε ένα λογύδριο περί αξίας των βιβλίων - πώς είναι όμως η ζωή σου, η ψυχική σου υγεία να βασίζονται όντως στην ύπαρξή τους;

Αυτή την πραγματική αξία των βιβλίων δίνει σε κοινή θέα αυτό το βιβλιαράκι. Οι βιβλιοθήκες γίνονται πηγή κρυμμένης πληροφορίας, σύντροφοι, ένα νήμα που δίνει νόημα.