1915'te Doğu Anadolu'da neler yaşandı? Ermeni halkının başına gelenleri nasıl adlandıracağız? Tehcir mi? Kırım mı? Soykırım mı?
92 yıldır bu sorun neden hala çözülemedi? Olanlar neden unutulamadı? Bu konuda olaylara tanık olan gözlemciler neler yazdılar? Ermeni tarihçileri, Türk tarihçileri, Batılı tarihçiler hangi görüşleri öne sürdüler? Bu konuda bir resmi görüş, bir Türk tezi olabilir mi? Dış dünyayla ilişkilerimizde hala birtakım tabuların koruyucu süzgecine ihtiyacımız var mı? 1915 sözde tehcirinin mimarı Talat Paşa'nın facia olarak nitelediği dramı, bugün bizler nasıl niteleyebiliriz? Birçoğumuzu bu konuda kraldan fazla kralcı, ittihatçıdan fazla ittihatçı yapan nedenler nelerdir? Bütün bu sorular üzerinde nesnel düşünebilmek, çeşitli açılardan en güvenilir kaynaklarla temasa geçebilmek, sorunun farklı boyutlarını bir arada görebilmek istiyorsanız, bu kitap sizler için kaçırılmaması gereken bir fırsattır.
1958 yılında AÜ SBF'den mezun oldu. Aynı fakültede asistan olmasının ardından, 1968 yılında doçentliğe, 1979 yılında profesörlüğe yükseldi. 12 Eylül askeri darbesinden sonra görevinden istifa ederek çalışmalarını Paris'te sürdürdü. Eylül 1992'de eski görevine döndü. 2002 yılına kadar bu görevini sürdürdü.
HocanIn kimi kelime ve ifade tercihlerini ya da bazi mantık silsilesini biraz garipsedim; ancak Türkiye devletinin niçin ve hangi koşullarda İttihatçı tezlere dönüş yaptığını anlamak için okunmalı. Hoca, Kemalizmin İttihatçılardan farklılığına vurgu yapıyor fakat anlaşılan bu çok kısa sürmüş!
1915 ve Sonrası Türkler ve Ermeniler, Ermeni konusunu küçük, somut sorulara indirgemeden, tarihsel zemini yitirmeden geleceğe ve barışçıl yaklaşımlara yönelik bir bakışla irdeliyor. Konunun uzmanları için bakış açısı dolayısıyla önem taşıyabilir ancak içeriği ve kapsamı bakımından doyurucu olmayacaktır. Ancak, benim gibi, konuya ilişkin bir şeyler okumuş olmasına karşın kendini konunun yabancısı sayanlar için hem giriş hem de derinleşme olanağı sağlayan nitelikli, küçük bir kitap. Kapsamı gözden kaçırılmadığı sürece hem bulguları, hem de savları önemli. Oldukça da akıcı. Taner Timur'un en beğendiğim kitabı oldu.
Taner Timur’un yazdığı “1915 Sonrası Türkler ve Ermeniler” adlı kitabını biraz önce bitirdim. Bu konulara merakı olanların mutlaka okuması gereken çok kıymetli bir eser. Kapsamlı bir araştırmanın sonucu olması ayrı, kısa ve öz yazılmış olması ayrı ama en önemlisi entellektüel namusunu koruyarak çok zor bir konuyu anlatırken gösterilen denge ve vurgu takdire şayan. Bugünlerde göklere çıkartılan İttihatçılara yönelik Mustafa Kemal’in eleştirel bakış açısının zamanla evrilmesi de ilginç bir şekilde anlatılıyor. Dipnotlar birer hazine ve sizi daha çok okumaya teşvik ediyor. Yazara buradan şükran duygularımı ifade etmeyi bir borç bilirim.
Tarihi olaylardan ziyade olayların döneminde ve sonrasında çeşitli taraflarca algılanışına ve giderek tarihi olay olmaktan çıkıp siyasal kısır döngü haline gelişine odaklanan ve genel olarak konuyu hiç de fena özetlemeyen bir çalışma...
Ermeni Tehciri, öncesi ve sonrası, neden ve sonuçları hakkında nesnel bir kaynak taramasına dayanmasının yanı sıra, hem bilimsel etiği en üst düzeyde tutan hem de son derece vicdani ve insani bir yaklaşım sergileyen, son derece değerli bir giriş kitabı ve özet çalışma. Değerli sosyal bilimcimiz Taner Timur'un tüm eserleri gibi okunmalı.