Ανθολογία κινεζικής ποίησης

by Γιάννης Λειβαδάς (Translator)

Η ανθολογία αυτή, μια ουσιαστική και πολύπλευρη γνωριμία με τη λεπταίσθητη, κλασική κινέζικη ποίηση, προσεγγίζει τις τρεις τομές στην ιστορία της: την ποίηση Τζου, την ποίηση Τουάνγκ Γουέι και την ποίηση Λι Πο.
Η ποίηση Τζου (που γράφτηκε για πρώτη φορά από πόρνες και τραγουδήθηκε στα λαϊκά καταγώγια, αλλά στη διάρκεια της δυναστείας Σουνγκ (960-1279) εξελίχθηκε σε μια ιδιότυπη λυρική φόρμα), εκπροσωπείται εδώ με ποιήματα των Λι Γιου, Λιν Που, Φαν Σουνγκ Γεν, Τσανγκ Χσιεν, Γεν Σου, Λιου Γιουνγκ, Τσανγκ Σεν, Ου Γιανγκ Χσιου, Χσιν Τσάι Τσι και Τσιανγκ Κουέι.
Ο Γουάνγκ Γουέι (699-761), ένας από τους σπουδαιότερους Κινέζους ποιητές όλων των εποχών, ο πιο "μοντέρνος" κατά τον Έζρα Πάουντ, θεωρείται πρόδρομος της σύγχρονης ποίησης.
Ο Λι Πο (701-762), τον οποίο οι σύγχρονοί του αποκαλούσαν "ο Εξόριστος Αθάνατος" είναι εξίσου "μοντέρνος": δημιούργησε μύθο γύρω από το όνομά του με την εκκεντρική του συμπεριφορά και τον έντονο αντικομφορμισμό του και συνέθεσε υπέροχους στίχους.

Genres: Poetry

189 pages, Paperback

First published December 1, 2005

Reviews

[Forsythia · Rating 4 out of 5]

Μια σύντομη ανθολογία που συμπεριλαμβάνει ποιήματα από τρεις διαφορετικές κατηγορίες Κινεζικής ποίησης, στων οποίων τις θεματικές παρατήρησα πολλές ομοιότητες. Δεν μπορώ να κρίνω τον τρόπο γραφής στα ελληνικά, γιατί ο κάθε χαρακτήρας της Κινέζικης γλώσσας αντιστοιχεί σε μια ή περισσότερες εικόνες (λέξεις), οπότε έχει μεγάλη διαφορά να γνωρίζω το ποίημα από τη μεταφρασμένη του σκοπιά σε σύγκριση με το να το γνωρίζω από τη γνήσια γλώσσα.

Αυτό που παρατήρησα σε όλα τα ποιήματα είναι η ομοιότητα στις επικλήσεις σε ένα συγκεκριμένο μοτίβο εικόνων (το φεγγάρι που κρατάει συντροφιά στους μοναχικούς, τα πέταλα της αχλαδιάς και της δαμασκηνιάς που πέφτουν, τα χελιδόνια της άνοιξης, το ποτάμι που ρέει, το κρασί, το κρασί και πάλι το κρασί - που το υπόμνημα λέει ότι αντιστοιχεί στη σημερινή μας μπύρα 🍺), όπως επίσης και μια επαναληψιμότητα σε ένα μοτίβο συναισθημάτων και πράξεων (θλίψη, μοναξιά, περιπλάνηση σε δάση, νοσταλγία για το σπίτι, ευφορία στην πόση του κρασιού). Τα ποιήματα είναι πλούσια σε εικόνες που δεσμεύουν τη φαντασία, λαμβάνοντας ερεθίσματα από όλες τις αισθήσεις (οσμές της ορχιδέας, του καπνού, το άκουσμα της βροχής, μουσικών οργάνων και τραγουδιών, χρώματα έντονα - "μπλε φωτεινό και κόκκινο μυρτιάς και ιβίσκου σβήνουν").

Οι τρεις θεματικές στις οποίες είναι χωρισμένο το βιβλίο είναι η ποίηση Τζου (η πιο λαϊκή μορφή ποίησης που γράφτηκε πρώτη φορά από ιερόδουλες και στη συνέχεια αριστοκρατοποιήθηκε), η ποίηση του Γουάνγκ Γουέι (που αντανακλά "τη μόνιμη του εσωτερική διαμάχη ανάμεσα στην κοσμική και στη μυστική πλευρά της φύσης του" και έχει τον τόνο μιας "παθητικής έντασης") και την ποίηση του Λι Πο (στην οποία διαφαίνεται η "εκκεντρική του συμπεριφορά και ο διάχυτος αντικομφορμισμός του"). Όλοι οι παραπάνω πίνουν και χαίρονται να το μοιράζονται στα ποιήματά τους.

Τα αγαπημένα μου ποιήματα στο σύνολό τους θα έλεγα πως ήταν του Λι Πο, διότι πέρα από το μεθύσι και τα συναισθήματα μοναξιάς, διακρίνονται αποσπάσματα που, σαν κομμάτια του παζλ, δημιουργούν σιγά σιγά μια φιλοσοφία για τη ζωή, η οποία γίνεται πιο αισθητή σε σύγκριση με των υπόλοιπων ποιητών αυτού του βιβλίου.

Αγαπημένοι μου στίχοι από τα ποιήματα:


🌙 ΤΖΟΥ (Κινεζική ποίηση της εποχής της δυναστείας Σουνγκ [960-1279])

-- "Μέσα σε όνειρο, το σώμα ξέχνα τη φυλακή του:
Αίσθηση άπληστης χαράς"
"Εύκολο ήταν που έφυγα, δύσκολο τώρα να γυρίσω" σ.24
Λι Γιου (937-979)

-- "Στον ουρανό μαύρα σύννεφα
στη γη κίτρινα φύλλα" σ.33
"Ελπίδα δεν υπάρχει να επιστρέψουμε"
"Ανήσυχοι οι άντρες,
ένας ασπρομάλλης στρατηγός,
το δάκρυ ενός στρατιώτη σκουπίζει" σ.34
"Απ' έναν ξάστερο ουρανό πέφτει στη γη
ο γαλαξίας"
"Βάρος πάνω στα βλέφαρα και
βάρος στην καρδιά" σ.35
Φαν Σουνγκ Γεν (989-1052)

-- "Στον ψηλό πύργο μόνος ανεβαίνω,
κοιτάζω το τέρμα του δρόμου στην άκρη τ' ουρανού:
μακάρι να μπορούσα χρωματιστά γράμματα να στείλω,
λευκό μετάξι,
πέρα απ' τα βουνά και τα ποτάμια -- αλλά πού;" σ.45
"προσεχτικά μετρώ τις χάντρες αυτής της σύντομης ζωης,
της λίγο μεγαλύτερης απ' όνειρο άνοιξης,
που χάνεται όπως τα φθινοπωρινά νέφη για πάντα."
"Μη μένεις νηφάλιος και μόνος
όταν μπορείς κάτι ν'αξίζεις κοντά σ' αυτούς που έχουν γίνει σκνίπα
μες στα λουλούδια" σ.47
Γεν Σου (991-1055)

-- "με αφορμή ένα φύλλο νιώθω το φθινόπωρο"
"Η εποχή αλλάζει, οι ήχοι αλλάζουν μουσική"
"νέες πληγές ανοίγονται εύκολα,
νέοι έρωτες όχι" σ.55
Λιου Γιουνγκ ( ?-1034)

-- "Τα γεγονότα σβήνουν σαν τις απλές κουβέντες
υλοτόμων και ψαράδων" σ.59
Τσανγκ Σεν (992-1077)

-- "Η παλαιά ευωδιά έχει χαθεί, μα ακόμα η λίμνη είναι όμορφη" σ.63
"Πάει με κόπο να χαμογελάσει μα θλίψη αναδύεται" σ.64
Ου Γιανγκ Χσιου (1007-1072)

-- "Γιατί να θλίβομαι για τους παλιούς τους φίλους και το σπίτι;
Καλύτερα με νέα φωτιά να βράσω νέο τσάι,
να γράψω ποιήματα και ν' αναλάβω ρίσκα,
όσο έχω χρόνο μπροστά μου ακόμα" σ.74
Σου Σιχ (1037-1101)

-- "Πέρασα τόσα χρόνια
αποδημώντας σαν το χελιδόνι.
Πέρα και δώθε πάνω απ' την απέραντη έρημο
ζώντας σε ξένα σπίτια" σ.79
"Η φετινή γιορτή είναι λαμπρή εξίσου,
μόνο η συγκίνηση μου λείπει.
Με του χρόνου το πέρασμα
άμαξες περαστικές και οδηγοί έρχονται πάλι --
Ας περάσουν, κι ας πάψουν οι χοροί,
για μένα τα τραγούδια έχουν τελειώσει." σ.82
Τσου Πανγκ Γεν (1056-1121)

--"Άνεμος ανατολικός, γεμάτος δόλο
φέρνει χαρά περαστική
κι ένα κουβάρι θλίψεις" σ.97
"Νέος δέκα χιλιάδες μίλια έτρεξα καβάλα
για να κερδίσω τίτλο"
"Πούλησα όνειρα του κάστρου και της τάφρου
ή σκόνη πάνω σε λιωμένο πανωφόρι;
Οι εχθροί ακόμα δε νικήθηκαν
μα τα μαλλιά μου άσπρισαν --
Δε βρίσκω μέρος για να κλάψω" σ.98
Λου Γιου (1125-1210)


🌙 ΓΟΥΑΝΓΚ ΓΟΥΕΪ (699-761)

--"Υπάλληλος φαντασμένος δεν ήταν αυτός ο άνθρωπος
Αδιάφορος στα κοσμικά ενδιαφέροντα
Η θεσούλα που κατέκτησε του χάρισε μονάχα
Περιπάτους ανάμεσα σε τέτοια δέντρα" σ.121
--"Πόσο αβάσταχτη η μουσική του παλατιού
Η χρυσή άμαξα σαν προσπερνά την πύλη δίχως να σταματήσει" σ.122
--"Κάθομαι και παρατηρώ το χρώμα των πράσινων βρύων
Που δείχνουν πως σιγά σιγά το σώμα κάποιου θα ντύσουν." σ.123
--"Τώρα στα γεράματα μου αρέσει μόνο
Η ηρεμία, του κόσμου τα ζητήματα
Έπαψαν να ακονίζουν το μυαλό μου
Που τώρα το αφήνω ανεπιτήρητο." σ.131
--"Για αυτόν το δρόμο σίγουρος ήταν
πως όλα καλά θα πήγαιναν
Πώς να 'χε γνώση πως οι κορυφές και οι κοιλάδες
μπορούσαν γρήγορα ν' αλλάξουν;" σ.139
--"Το όνομά μου και το ύφος μου -- τούτα καλά γνωρίζουν
Μα την καρδιά μου ακόμα δεν τη γνώρισαν." σ.152

++Σελίδες 140, 143, 144, 147, 153 ολόκληρες.


🌙 ΛΙ ΠΟ (701-762)

--"Έγειρε το φεγγάρι, ιπτάμενος καθρέφτης του ουρανού,
σύννεφα σμίγουν, απλώνονται σαν πύργοι των υδάτων." σ.170
--"Γιατί να συζητάμε για εξαγνισμό, ελιξήρια, για την αθανασία;
Εδώ, η σκόνη όλου του κόσμου ξεπλύθηκε από το πρόσωπό μου." σ.172
--"Τώρα πια δεν ξεχωρίζω τι είναι πολύ και τι είναι λίγο" σ.177
--"Στον ουρανό οι Αθάνατοι Σοφοί μάλλον έχουν μεθύσει --
τρίβουν τα σύννεφα και μας τα ρίχνουν λευκή σκόνη." σ.178
--"Ο δρόμος δύσκολος απόσταση μεγάλη, ποτέ δε θα σε φτάσω" σ.182
--"Επιτυχία ή αποτυχία, ζωή μικρή ή μεγάλη:
η μοίρα μας απ' το θεό της τύχης στη γέννα
είναι δοσμένη" σ.181

++Σελίδες 171, 172, 173, 180, 181, 189 ολόκληρες.

[Argiris Fakkas · Rating 3 out of 5]

Μια αρκετά καλή ανθολογία για όσους θέλουν να πάρουν μια γεύση της κινεζικής ποίησης. Η μετάφραση βέβαια δεν είναι τέλεια, χωλαίνει σε αρκετά σημεία, όμως αυτό είναι λογικό αν αναλογιστούμε πόσο μακριά απο μας είναι αυτή η ποίηση, τόσο χωρικά όσο και χρονικά. Δεν ξέρω αν έγινε κατευθείαν από τα κινέζικα στα ελληνικά ή μέσω μια άλλης ευρωπαϊκής γλώσσας.

Η κινεζική ποίηση, σαν γενικό σχόλιο, είναι πολύ κοντά στη φύση, εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από αυτήν, κάτι που τον σημερινό αναγνώστη, που δεν είναι κατά κανόνα τόσο εξοικειωμένος με αυτήν, τον αφήνει κάπως αμήχανο. Είναι λες και αναμοχλεύει αναμνήσεις που νομίζει ότι τις κατέχει, δυσκολεύεται παρόλαυτα να τις βρει. Ορισμένα τέτοια ποιήματα είναι πολύ πετυχημένα όπως το "Ρεμβάζοντας στον καταρράχτη, στο βουνό Λου", του Λι Πο, όπου η περιγραφή του καταρράχτη είναι συγκλονιστική.

Από τους διάφορους ποιητές της ποίησης Τζου, κάποιοι μου άρεσαν, κάποιοι όχι και τόσο. Επίσης δεν μου άρεσαν τα ποιήματα του Γουάνγκ Γουέι, εκτός από μια-δυο εξαιρέσεις. Παρόλα αυτά τα περισσότερα ποιήματα του Λι Πο τα βρήκα εξαιρετικά, ιδίως ο καταρράχτης, το "Γραμμένο στον τοίχο του ναού πάνω στη βουνοκορφή", το "Στίχοι", το"Μόνος στο βουνό Τσινγκ Τινγκ" και το "Παλιό τραγούδι".

[Yannis Livadas · Rating 2 out of 5]

Ήμουν ο μεταφραστής και συντάκτης του βιβλίου. Η εν λόγω έκδοση είχε τεράστια επιμελητικά προβλήματα και αβλεψίες, ακριβώς γι' αυτό αντικαταστάθηκε από μία νεώτερη και ορθά επιμελημένη, η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκάτη.