De schaduw van Tambora: de grootste natuurramp sinds mensenheugenis

by Philip Dröge

Op het eiland Soembawa in voormalig Nederlands-Indië, vond in april 1815 de grootste vulkaanuitbarsting uit de geschiedenis plaats. De bovenste helft van de vulkaan Tambora werd met zo'n enorme kracht weggeblazen, dat mensen het 2500 kilometer verderop hoorden. Een enorme wolk van fijne vulkanische deeltjes verspreidde zich in de maanden daarna over de hele wereld en ontregelde het klimaat totaal. In India vielen gigantische hagelstenen en in Zwitserland sneeuwde het in de zomer. Oh, en er kwamen stenen en rupsen uit de lucht vallen.
Philip Dröge beschrijft de vergaande gevolgen die deze uitbarsting had op de wereld. Over hoe oogsten mislukten en in grote delen van China, Europa en Amerika de honger toesloeg. Daarnaast beschrijft Dröge de massahysterie die op verschillende plekken uitbrak omdat mensen dachten dat de zon aan het uitdoven was. Maar de vulkaanuitbarsting had ook positieve gevolgen: de vooruitgang in de wetenschap, de uitvinding van de fiets en een boek dat anders nooit zou zijn geschreven.
De schaduw van Tambora vertelt het ongelooflijke verhaal van een vulkaan die de loop van de geschiedenis ingrijpend veranderde. In het boek komen ooggetuigen aan het woord die vertellen over de verschrikkingen, maar ook over hoop en een mensheid die zich aanpast. Het is een reisboek en het geeft een prachtig tijdsbeeld; maar het is bovenal een geweldig verhaal.

Genres: History, Nonfiction, Asia

287 pages, Hardcover

First published February 1, 2015

About the author

Philip Dröge is journalist, columnist en initiatiefnemer van het populair-wetenschappelijke persbureau FAQT. Hij schreef eerder De schaduw van Tambora dat lovend door de pers werd ontvangen, schrijft voor diverse tijdschriften en treedt geregeld op als gastspreker en commentator op radio en televisie.

Reviews

[Benny · Rating 2 out of 5]

De Krakatau, die kende ik, maar die blijkt te verbleken naast de machtige Tambora. De grootste vulkaanuitbarsting sinds mensenheugenis vond plaats in 1815 en er is verrassend weinig over gedocumenteerd.

Die leemte poogt de Nederlandse publicist Philip Dröge op te vullen met De schaduw van Tambora. Het boek heeft een kaft als van een spannend jongensboek, maar hinkt op twee benen: enerzijds wil het (populair) wetenschappelijk naslagwerk zijn, anderzijds ook een spannend verhaal bieden. Het is een combinatie die kan werken, maar hier blijf ik op mijn honger zitten. De wetenschappelijke kant is me te oppervlakkig en de verhalende passages komen eerder geforceerd over. Daarbij komt dat sommige van de gesuggereerde verbanden overdreven lijken: de uitvinding van de fiets, toch daar toe, maar om de vulkaan ook (mede)verantwoordelijk te maken voor allerlei politieke en sociale omwentelingen, dat lijkt me toch wat met de haren getrokken.

De schaduw van Tambora is lovenswaardig omdat het deze gigantische natuurramp onder de aandacht heeft gebracht, maar van het boek zelf had ik meer verwacht. Wel sloeg ik meermaals tijdens het lezen (en daarna) getriggerd op golven van nieuwsgierigheid aan het googelen. Ook dat is een verdienste natuurlijk.

[Linda · Rating 3 out of 5]

Bij dit boek past de benaming 'infotainment': het is een makkelijk te lezen, vermakelijk boek en je leert er ook nog eens wat van. Het is interessant om je te realiseren dat het niet lang geleden is dat de wetenschap nog niet op het punt was dat ze bepaalde verbanden kon leggen en nieuws niet of slechts langzaam de aarde rondging.

Sommige gevolgen lijken wat vergezocht, maar laten zich ook niet ontkrachten. Dit maakt ook dat het boek geen wetenschappelijk boek is, maar 'infotainment'. Het wil niet zeggen dat het niet zou kunnen - de gevolgen van deze vulkaanuitbarsting zijn hoe dan ook ongelofelijk geweest. De zijsporen zijn soms wat lang, maar ook hier zijn de meeste aangekaarte onderwerpen interessant genoeg om de aandacht van de lezer vast te houden.

[Rosanne · Rating 3 out of 5]

Interessant verhaal waar maar weinig mensen van af weten. Het boek is naar mijn mening niet erg goed geschreven; de wetenschappelijke kant van het verhaal zit er wel degelijk in maar wordt veelal verpakt in een avonturistische, verhalende stijl die hier niet echt bij past. Het geeft het gehele onderzoek, wat toch zeer interessante feiten naar voren brengt en aannemelijke verbanden met andere grote historische gebeurtenissen legt, een beetje een oppervlakkig tintje.
Qua inhoud interessant maar qua schrijfstijl niet bijster goed.

[Erik Bras · Rating 3 out of 5]

Bizar om te lezen over de impact van deze natuurramp, die in de moderne tijd zijn weerga niet kent. Een aantal gevolgen die in het boek beschreven staan, zoals economische malaise als gevolg van plotselinge klimaatverandering en de uitvinding van de fiets, zijn zeer aannemelijk. Anderen zijn wat vergezocht. Al met al leest het lekker weg en geeft het boek aan hoe afhankelijk we soms zijn van de natuur.

[Mike van Oosten · Rating 1 out of 5]

infotainment heet dit geloof ik. Men neme een grote natuurramp in Indonesië en gaat daarna wat grasduinen in allerlei geschiedenis boekjes. Alles wat rond die tijd gebeurt wordt gelinkt aan deze vulkaanuitbarsting. Overal houdt de schrijver een kleine slag om de arm, maar het plaatsen in deze context, zorgt voor toeval..

[Kristoff · Rating 3 out of 5]

Ik beken dat ik houd van dit soort lichtvoetige genre, dat vergeten bladzijden uit de geschiedenis over een onderbelicht onderwerp op enigszins vulgariserende wijze brengt. Andere voorbeelden in het genre zijn ‘El negro en ik’ (Westerman), ‘De plaag’ (Van Reybrouck) en Moresnet van Dröge zelf.

Hier behandelt de auteur de uitbarsting van de Tambora die mij onbekend was. De Krakatau en Pinatubo zijn om een of andere reden wel blijven hangen in mijn geheugen. Het is niet Dröge’s sterkste werk, nu de gevolgen vd uitbarsting wel heel erg ver reiken volgens hem. Toch heeft het de verdienste om klimaat en sociaal-economisch factoren te koppelen als waarschuwing voor het broze klimaatevenwicht dat we ook nu aan 100 km per uur aan het verbreken zijn...

[Wilco · Rating 5 out of 5]

Geweldig boek over de grootste vulkaanuitbarsting ooit in Indonesië in 1815. Met een klap die tot op 2500 km te horen was werd een derde van de ruim 4000 m hoge vulkaan weggeblazen. Hierdoor kwam bijna iedereen op het eiland om en zijn er ook veel mensen gedood door tsunami’s. De auteur vertelt ook over andere gevolgen, namelijk dat het weer over de hele wereld 2 jaar lang van slag was met veel regen en wind en koude zomers. Dit wordt veelal vanuit ooggetuigenverslagen over de hele wereld verteld. Zelfs de uitvinding van de fiets is een gevolg van de uitbarsting. Erg boeiend en goed geschreven, zoals ik gewend ben van Philip Dröge.

[Nathan De · Rating 4 out of 5]

Zeer entertainend en een mooi voorbeeld van hoe wetenschapscommunicatie hoort te zijn. Op een zeer verhalende manier neemt de auteur je terug mee naar 1815 en het jaar zonder zomer om de globale impact van deze Indonesische vulkaanuitbarsting in geuren en kleuren te schetsen. Daarbij illustreert hij hoe talloze wetenschappelijke disciplines hebben bijgedragen tot het ontrafelen van de vele mysteries die veroorzaakt werden door de eruptie. Van het meer oker geworden kleurenpallet van sommige 19de -eeuwse landschapsschilderijen tot de uitvinding van de fiets. Zowel leerrijk als boeiend.

[Guus Roelofs · Rating 2 out of 5]

De geschiedenis van misschien wel de grootste natuurramp sinds de mensheid op aarde rondloopt begint alleraardigst. Een waanzinnige gebeurtenis met impact die haast niet voor mogelijk te houden is. Ontzettend geinig om dit stukje historie mee te pakken, maar Dröge raakt halverwege de weg kwijt. Hoe verder de afstand (in tijd en km) tot de vulkaanuitbarsting, hoe slapper het wordt. Het lijkt er zelfs enkele aaneengeregen hoofdstukken lang op dat Dröge is vergeten waar zijn boek over gaat.

Vermakelijk? Absoluut. Meer niet.

[Frederike · Rating 5 out of 5]

Heerlijk boek waarin op prettige en makkelijk lezende wijze wordt verteld over de gevolgen van de uitbarsting van de Tambora, niet alleen op Soembawa, maar overal ter wereld, en niet alleen op klimatologisch en geologisch gebied, maar ook op bv artistiek (Turner), politiek (Ybrig in Zwitserland) en rijwielkundig (von Drais) gebied

[Patwashere · Rating 4 out of 5]

Interessant boek over een van de grootste vulkaanuitbarstingen ooit: de Tambora.. en de gevolgen die het heeft gehad voor het klimaat en daarmee ook de mensheid en loop vd geschiedenis…dat laatste weet je natuurlijk nooit maar de lonk met klimaat en uitvindingem en verhalen zijn overtuigend genoeg om lekker weg te lezen en interessante weetjes op te doen… philip Dröge, altijd goed!

[Moniek · Rating 4 out of 5]

Tof om dit boek eindelijk te lezen stond al lang op mijn verlanglijstje! Soms een beetje vergezocht wat het 'butterfly effect' is van de vulkaanuitbarsting, maar toch interessant om te lezen wat directe en indirecte gevolgen waren en hoe de wereld er destijds uitzag.

[Niki Sarrazyn · Rating 5 out of 5]

Wauw, wat een fantastisch boek. Zeer goed geschreven maar bovenal extreem interessant. Straf hoe geschiedenis, politiek, sociologie, geologie, klimaatwetenschap, etc. allemaal samen komen in dit boek. Het beste non-fictie boek misschien die ik ooit gelezen heb.

[Mathijs Loo · Rating 5 out of 5]

Tambora is een makkelijk lezend publieksboek en het is te lezen dat Dröge het nodige onderzoek voor het boek heeft gedaan. Vele onderwerpen over de nasleep van deze ramp weet hij in dit boek te vangen. Van de Duitse migratie tot de invloed op de literatuur en kunst.

[Maartje · Rating 4 out of 5]

De uitbarsting van de vulkaan Tambora was de grootste vulkaanuitbarsting ooit. In het boek merk je vanuit verschillende perspectieven hoe dat het klimaat en daardoor het leven van mensen heeft beïnvloed, terwijl ze niet eens wisten dat het door de vulkaanuitbarsting kwam. Interessant :-)

[Silke · Rating 3 out of 5]

soms bizar qua rode draad, maar leest vlot en nu weet ik wat een vulkaan doet als hij uitbarst.

[Bert Knol · Rating 4 out of 5]

Mooi boek, prachtig verhaal, maar sommige zijsporen vond ik vergezocht.

[Arne · Rating 3 out of 5]

The greatest disaster you never knew about.
Chinese exceptionalism, baby formula, bicycles and Frankenstein followed soon after.

[Erin · Rating 4 out of 5]

Heel interessant!

[нєνєℓ ¢ανα · Rating 4 out of 5]

Amusing and funny alike... it seems though fiction rather than nonfiction...

[Erna Bosse · Rating 5 out of 5]

Wat interessant om te lezen wat voor een gevolgen de uitbarsting van de Tambora had in 1815. Uiteraard voor het eiland en de directe omgeving, maar ook voor de hele aarde.

[Saskia (Smitie) · Rating 4 out of 5]

Erg interessant. Ik had nog nooit van de Tambora gehoord. Toch een herinnering hoe kwetsbaar we als mensheid zijn.

[Redmar Huisman · Rating 5 out of 5]

Een zeer interessant boek over een van de grootste vulkaanuitbarstingen die de mens heeft meegemaakt.

[Crealieveling · Rating 5 out of 5]

Wat een invloed kan een natuurramp aan de andere kant van de wereld hebben, zeer interessant

[Wim · Rating 3 out of 5]

Interessante wetenswaardigheden rond de weersverandering die volgden op de uitbarsting van de vulkaan de Tambora in 1815.

[Martine · Rating 4 out of 5]

Fijn luisterboek

[Elize de Jong · Rating 5 out of 5]

Hoe een uitbarsting van een vulkaan in Zuidoost Azië wereldwijd hongersnood veroorzaakte.
Goed leesbaar!

[Noraly · Rating 3 out of 5]

well written - in that way that it keeps you reading, almost like a novel..
.
yet i constantly had my questions about which parts were completely true, and not too biased, which is a difficult and not-to-be-answered question of course since the historical facts /need/ some juice to spice it up and make it readable. the biased part mostly has to do with the history of dutch colonialism, which was present in the book, and mainly presented as a good thing, something i doubt was the overall feeling the inhabitants had towards the dutch, but then - the story about Tambora doesn't need deep reflections on the good or bad influences of colonialism, or tiny remarks on that a certain story about a human being living in one of the villages discussed isn't entirely true.

important to mention: i spoiled my friends with facts about volcanoes for about two weeks. that shows how impressed i really was, i guess.

[Mariëlle · Rating 4 out of 5]

Erg interessant om te lezen over deze vulkaanuitbarsting. Wel apart dat de Tambora eigenlijk toch vrij onbekend is: bij een vulkaan in Indonesië dacht ik voor ik dit boek gelezen had, toch eigenlijk alleen aan de Krakatau, de Tambora kende ik niet eens.

Tijdens het lezen van het boek, vroeg ik me regelmatig af wat nu de gevolgen zouden zijn van een dergelijke uitbarsting. We zouden wel beter weten wat er aan de hand is dan de mensen toen, maar daarmee los je de problemen die erdoor ontstaan natuurlijk niet op. Heel bijzonder om stil te staan bij de effecten van een vulkaan die zo ver weg lijkt te zijn.

[Timoer Frelink · Rating 4 out of 5]

Mooi verhaal over de uitbarsting van de Tambora en de wereldwijde gevolgen. Zaten een paar onverwachte verhalen bij. Historische juistheid hier en daar twijfelachtig, maar al met al een heerlijk leesbaar boek.