Voer voor psychologen

by Harry Mulisch

In diesem Roman erzählt der niederländische Autor von sich selbst, schreibt den Entwicklungsroman eines Kindes, eines Heranwachsenden, eines jungen Mannes. Er beginnt mit dem dreijährigen Knirps, der vom Vater mit einer wichtigen Aufgabe betraut Zigaretten holen! "Ich bin in der Welt, allein, und ich habe einen Lucky Strike! Licht und Geräusche und Asphalt stürmen auf mich ein, endlos nach allen Seiten die Wege und die Dinge, und da hindurch weiß ich meinen Weg zu finden."

Genres: Literature, Nonfiction, Dutch Literature

232 pages, Hardcover

First published January 1, 1961

About the author

Harry Kurt Victor Mulisch along with W.F. Hermans and Gerard Reve, is considered one of the "Great Three" of Dutch postwar literature. He has written novels, plays, essays, poems, and philosophical reflections.
Mulisch was born in Haarlem and lived in Amsterdam since 1958, following the death of his father in 1957. Mulisch's father was from Austria-Hungary and emigrated to the Netherlands after the First World War. During the German occupation in World War II he worked for a German bank, which also dealt with confiscated Jewish assets. His mother, Alice Schwarz, was Jewish. Mulisch and his mother escaped transportation to a concentration camp thanks to Mulisch's father's collaboration with the Nazis. Due to the curious nature of his parents' positions, Mulisch has claimed that he is the Second World War.

A frequent theme in his work is the Second World War. His father had worked for the Germans during the war and went to prison for three years afterwards. As the war spanned most of Mulisch's formative phase, it had a defining influence on his life and work. In 1963, he wrote a non-fiction work about the Eichmann case: The case 40/61. Major works set against the backdrop of the Second World War are De Aanslag, Het stenen bruidsbed, and Siegfried.
Additionally, Mulisch often incorporates ancient legends or myths in his writings, drawing on Greek mythology (e.g. in De Elementen), Jewish mysticism (in De ontdekking van de Hemel and De Procedure), well-known urban legends and politics (Mulisch is politically left-wing, notably defending Fidel Castro since the Cuban revolution). Mulisch is widely read and (according to his critics) often flaunts his philosophical and even scientific knowledge.
Mulisch gained international recognition with the movie De Aanslag (The Assault), (1986) which was based on his eponymous book. It received an Oscar and a Golden Globe for best foreign movie and has been translated in more than twenty languages.
His novel De ontdekking van de Hemel (1992) was filmed in 2001 as The Discovery of Heaven by Jeroen Krabbé, starring Stephen Fry.
Amongst many awards he has received for individual works and his total body of work, the most important is the Prijs der Nederlandse Letteren (Prize of Dutch Literature, an official lifetime achievement award) in 1995.

Reviews

[Willy Schuyesmans · Rating 4 out of 5]

Eindelijk dat cultboek van Mulisch uit 1961 gelezen. Een titel die al vijftig jaar door mijn hoofd spookt, maar waar ik tot nu niet toe gekomen was. Het is wel een heel bijzonder boek, heb ik nu gemerkt. Geen roman, maar een bundel autobiografische - bij momenten eerder autohagiografische - stukjes en verhalen.
Neem alleen al de eerste zin uit het voorwoord: "Ik was achttien, toen er gebeld werd." Het wordt een anekdote over zijn roeping als schrijver.
In het titelverhaal 'Voer voor psychologen' beschrijft hij dan zijn eerdere werk en de moeizame groei van zijn schrijverschap waar niemand in geloofde, tot Archibald Strohalm zijn doorbraak betekende. Geleidelijk aan worden meningen voor hem minder belangrijk dan de vorm: "Ik leer vormgeven, en dat is het enige wat van belang is in de wereld."
Daarna geeft hij dertien stellingen over wetenschap en schrijverschap ten beste in 'De tegenaarde', waarna het werkelijk hilarische verhaal 'Harry en het woord' volgt, waarin de jonge Harry voor het eerst het woord 'neuken' hoort, maar het niet begrijpt en op zoek gaat naar wat het kan betekenen.
Het boeiendste deel vond ik 'Manifesten', een verzameling van 38 spreuken over schrijven en schrijverschap, denken en kunst waarin je pareltjes leest als: 'Een minuut slecht schrijven is beter dan een dag goed denken.' (IX) of 'Wanneer de schrijver niets anders doet dan zijn ervaringen en hersenschimmen neerschrijven, is hij geen schrijver maar een verteller: iemand, die iets verliest. Van belang is alleen wat er op het papier gebeurt, in de vormgeving, datgene, wat hij niet had voorzien, datgene, wat hij niet wist, datgene, wat hij niet was, datgene, wat hij vindt: dat alleen is creatie.' (XVII)
Ten slotte volgt het langste verhaal - en meteen ook het hoogtepunt - 'Zelfportret met tulband', waarin hij de tijd naar zijn hand zet in een negental 'Vandagen': 'Eenmaal geïdentificeerd, rijst het VANDAAG overal op, in de afgelegenste jaren, kenbaar door tekenen en gelijkenissen, die alleen de man zelf kan herkennen. Hij geeft hun zin en verband, pas door hém worden het tekenen en gelijkenissen.' Zoiets noemt hij een 'kubistisch zelfportret', uitgebreid in de tijd. Vooral het afscheid van zijn moeder, die naar Amerika vertrekt, als het ziekbed en de dood van zijn collaborerende vader, waarmee hij zowat heel zijn leven overhoop heeft gelegen, konden mij ontroeren.
Alles bij elkaar is dat een heel bijzonder boek, dat je eigenlijk moét gelezen hebben om de vele romans van Mulisch in een juist daglicht te plaatsen.

[Paul Haseloop · Rating 1 out of 5]

Het briljante aan dit boek is mij volledig ontgaan.

[Thijs · Rating 3 out of 5]

Erg interessant en afwisselend. De Manifesten, Mulisch’ kijk op het schrijverschap bevatten allerlei interessante uitspraken. Ik denk dat ik intussen een mooi beeld heb geconstrueerd hoe Mulisch denkt over het schrijverschap. Deze uitspraken waren een bevestiging daarvan. Zo is voor hem schrijven altijd een beweging naar de toekomst, en nooit de constatering van het verleden. Schrijven is niet iets dat gebeurd is, maar iets dat gebeurt tijdens het schrijven (zie I). Andere uitspraken die mij fascineerden waren IV, VII, VIII, X, XI, XV, XVII. XVIII, XX in combinatie met XXI, XXVII, XXXV en XXXVI.

Verder bevat het boek veel autobiografische elementen: het moment dat hij op driejarige leeftijd sigaretten gaat halen voor zijn vader, en deze verdwenen is als hij terugkomt. Het afscheid met zijn moeder. Het sterven van zijn vader. Het boek is een mooie verzameling van van alles en nog wat en voor iemand die zich tot het schrijven van Mulisch voelt aangetrokken zeker een mustread. Ik raad wel aan dit boek pas te lezen wanneer de lezer al een aantal boeken van hem kent en een beeld van de schrijver heeft gevormd. Dan neem je alles wat hij schrijft met een gezond korreltje zout en dit strijkt de narcistische trekjes die Mulisch wel eens heeft glad, waardoor de schoonheid van zijn schrijven beter tot zijn recht komt. 3.5/5.

[Bastiaan K · Rating 3 out of 5]

Een boek dat, vooral aan het begin, erg rommelig is en vanzelfsprekend gedurende het hele boek enorm narcistisch is. Desalniettemin staat het vol prachtige zinnen, fascinerende dialogen en af en toe ook met leuke invalshoeken op bepaalde onderwerpen. Harry Mulisch blijft voor mij een fantastische schrijver waardoor ik dit boek geen twee sterren kan geven.
2.5 ster.

[PDW · Rating 3 out of 5]

Tussen kaka en kaviaar. Een Kavia?

[Tom · Rating 3 out of 5]

In dit egodocument zitten geniale stukken, maar ook wel wat 'vullis'. Het heeft ook iets gedateerds, meer dan andere schrijvers uit die tijd.

[Lieuwe · Rating 3 out of 5]

Heel veel draden, weinig connectie. Tussen al die opsmuk maken de hoofdstukken Harry en het woord en Manifesten een hoop goed. Kom ik uit op drie sterren.

[Yvonne · Rating 3 out of 5]

Titel en omslag 🔥

Inhoudelijk hier en daar interessant maar rommelig ingedeeld waardoor ik het soms niet helemaal meer kon volgen.

[Robin · Rating 3 out of 5]

Leek me op het eerste gezicht een rommelig geheel, maar na een tijdje liet ik me meedrijven op de golven van Mulisch' gedachten. Prettig kronkelig, met alle elementen die de latere Mulisch typeren: cryptisch, bezwerend, structureel experimenteel. Een vroeg autobiografisch werk waaruit blijkt hoe hij de literaire meester wordt. Een must voor Mulischfans.

[Alert Holtman · Rating 3 out of 5]

Delicious to surf on his thoughts; you're on a crumbling part, and suddenly in a deep barrel.

Favorite quote: "Ik uit mij niet, ik in. Schrijven is voor mij een empirische wetenschap, die zichzelf onderzoekt".

[Ine · Rating 4 out of 5]

'Dromen zijn niet onze eigendom, ze komen en gaan.'

Prachtig boek, geweldige schrijver. Al heb ik dit boek veel te vroeg gelezen en moet ik het binnen een paar jaar nog eens opnieuw doen, heeft dit boek me vanaf het begin diep geïntrigeerd.

[Noah · Rating 3 out of 5]

I'm an avid Mulisch reader and a big fun but unfortunately in this book, the auther is mostly preocupied with structural experiments and the book lacks substance.

[Morgan Bruyneel · Rating 1 out of 5]

An extremely boring read. I wouldn't recommend it even to Mulisch' greatest fans.

[Frans Pollux · Rating 2 out of 5]

Wat een gezwam, en wat een rommeltje. Bij elkaar geraapt.

[Hendrik Dejonckheere · Rating 3 out of 5]

Ik ben geen Mulisch fan maar dit boek zat in de serie 70-jaar Bezige Bij dus toch maar aan begonnen.
Het eerste stukje bloed en bodemkunde herinnerde mij direct weer aan zijn onhebbelijke eigenschap te koketteren met zijn enorme belezenheid. Naarmate ik verder kwam begon ik daar doorheen te lezen en werd het m.i. ook steeds coherenter als integraal verhaal. Zowel de ontwikkeling als schrijver als zijn filosofische beschouwingen over het zijn in relatie tot anderen worden steeds beter uitgewerkt. Komisch en functioneel hoe hij Lou de Palingboer verwerkt in het verhaal. Een echte fan zal ik niet worden maar lezenswaardig was dit wel. Zijn beschouwingen over Europa de VS en China uit 1958 zijn zeker in deze tijd opmerkelijk Nostradamus-achtig te noemen.

[Laurens Monster · Rating 2 out of 5]

ik uit mij niet, ik in.

mulisch was so psychotic holy shit. titling your autobiographical writings 'voer voor psychologen' is insane. excellent writing about the most uninteresting extolling of the writers' ego. his dialectics sharp as a knife, yet only applied idealistically. do yourself a favour and don't ever read this. i mean: 'een schrijver heeft nu eenmaal de moeilijke taak, zichzelf soms ernstig te moeten nemen.' sentences like these say it all

Vaders hebben geen gezicht - niet voor hun zonen. Een nek is wat zij hebben, dat is het enige waar de zonen naar kunnen kijken zonder verzengd te worden.

[Sandra Smit · Rating 2 out of 5]

Waardeloos. Heb vele hoofdstukken slechts vluchtig doorgenomen. Net als Connie Palmen in De wetten wil hij ook te veel showen met zijn kennis en hoe vreselijk belezen hij is., ook de klassieken. Vele stukken in het Duits. En ohoh, wat ben ik anders dan iedereen. Wat ben ik geweldig 😖. 2 sterren.

[Marc · Rating 2 out of 5]

Harry heeft nooit moeite gedaan om iets begrijpelijks op papier te zetten, dus zijn boek zijn niet meer te lezen. Dit werkje is non-fictie, dus komt iets dichter bij de realiteit, maar nog steeds op zijn Mulisch.

[Mark Coenen · Rating 4 out of 5]

Aforismes alom.

[Erik Lamberts · Rating 1 out of 5]

Gestopt na 10 pagina's, gezwets.