Jan Pieterszoon Coen, 1587-1629. Koopman-koning in Azië

by Jur van Goor

Gouverneur-generaal van de Verenigde Oost Indische Compagnie, Jan Pieterszoon Coen, leeft in de nationale herinnering voort als de stichter van Batavia, nu Jakarta, en de grondlegger van Nederlands-Indië.

Hij werd altijd gememoreerd als de koloniale overheerser die op bloedige wijze de Banda-eilanden onderwierp om de winstgevende Nederlandse handel in specerijen veilig te stellen. Historicus Jur van Goor laat echter zien dat Jan Pieterszoon Coen in de context van zijn tijd in de eerste plaats was een groot koopman en manager was.

Wetenschappelijke biografie
Uit deze eerste wetenschappelijke biografie van Jan Pieterszoon Coen rijst het beeld op van een geniale manager en een behendig politicus, die in de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje de basis legde voor de Verenigde Oost Indische Compagnie.

Koopman-koning
Handel en de steun van God waren voor Jan Pieterszoon Coen de polen waar het leven om draaide. Daarnaast was hij was een staatsman die op de hoogte was van de ideeënwereld van de staatsraison, en iemand die – indien nodig – de leiding op zich nam van militaire operaties.

Genres: Biography, History

575 pages, Hardcover

First published May 1, 2015

Reviews

[Arnold]

Redelijk genuanceerd (dik!) boek over de grondlegger van Batavia en Nederlands Indië. Ook wel spannend. De overwegingen om tot een of andere actie te komen worden goed belicht. En alles geplaatst in het raam van die tijd en omstandigheden (tachtigjarige oorlog).

[Klaas Bisschop · Rating 5 out of 5]

Jan Pieterszoon Coen, gouverneur-generaal van de Verenigde Oost Indische Compagnie, is hier om de hoek geboren in de Mallegomsteeg. (Ik moet daar hoognodig eens naartoe en mij even bewust zijn op welke plek ik mij bevind.)
JPC leeft in de nationale herinnering voort als de stichter van Batavia, de grondlegger van Nederlands-Indië. Maar ook als de koloniale overheerser die op bloedige wijze de Banda-eilanden onderwierp. Jur van Goor laat in deze biografie zien dat JPC in de context van zijn tijd vooral een zakenman/manager was.

Naast het levensverhaal van Coen, waarbij zeer weinig over zijn persoonlijk leven aan bod komt, biedt van Goor een cultuur-, ideeën-, politieke- en sociaaleconomische geschiedenis. Zo halverwege het boek raakte ik (pas) een beetje thuis in de materie, waardoor je beter de verbanden begint te zien tussen de Republiek der Verenigde Nederlanden, de Heren XVII en de mannen in Zuidoost-Azië het werk moesten doen. Werk dat verstoord werd door de aanwezigheid van Engelse (en Franse) concurrentie en de Spaanse (en Portugese) vijand. Deze cocktail van economische en politieke belangen wordt extra gecompliceerd door de economische en politieke krachten die toch al speelden in het Indonesië van die tijd tussen de verschillende elkaar beconcurrerende en bevechtende inheemse volken.
Toch weet van Goor het allemaal helder te krijgen en vindt hij in die complexiteit juist menig verklaring, niet in de laatste plaats m.b.t. de Banda eilanden. En eveneens de beweegredenen van Jan Pieterszoon Coen, de realpolitiker, voor wie eer en reputatie tot het hoogste goed van zijn denken behoorden, en die in zijn voorspoed, en die van de VOC, de hand van God zag. Een rechtvaardige God die op de hand was van de Republiek, wat voor JPC tot een zelfrechtvaardiging leidde voor alles wat hij ondernam, ook van zijn gewelddadige acties.

[Erik Snel · Rating 3 out of 5]

Heel interessant boek dat genuanceerd maar ook wel complex en langdradig JP Coen beschrijft. Voor mij wel van belang voor werk, denk niet dat ik het anders had gelezen. En toch leer je behalve over Coen heel veel over de praktijken van de VOC en de diverse medeplichtigen en over de plaatsen waar de Nederlanders komen. Ook interessant hoe de Engelsen de Nederlanders steeds heel sluw en agressief dwars zitten en dat terwijl de Portugezen en de Spanjaarden ook op de loer lagen. Als je een lange adem hebt een prima boek.

[Rolf W. · Rating 3 out of 5]

Iedereen die deze biografie helemaal uitleest verdient een standbeeld.

[Jan · Rating 5 out of 5]

Uitstekende en prettig leesbare biografie van Jan Pieterszoon Coen en zijn belangrijke rol in het opzetten van een handelsnetwerk in Azië in de begintijd van de VOC, waarin deze vooral ook een grote bijdrage leverde aan de Nederlandse bevrijdingsstrijd tegen de Spanjaarden en de Portugezen. Ook het Banda drama, waar Coen tegenwoordig meestal mee wordt geassocieerd, komt uitvoerig aan bod. Het is een objectief boek, waarin de schrijver tot de conclusie komt dat Coen terecht een standbeeld heeft, en dat de gebeurtenissen op Banda, hoe akelig ook, geplaatst moeten worden binnen de context van de tijd en de omstandigheden.

[Marijn · Rating 4 out of 5]

Prachtig standaardwerk over het leven van Jan Pieterszoon Coen en de VOC als bedrijf tijdens de Gouden Eeuw. Jur van Goor plaatst alles in het perspectief van de tijd waarin Jan Pieterszoon Coen zijn taken moest verrichten.
Het is wel een complex (soms langdradig) boek waar achtergrond kennis van de VOC en de Gouden Eeuw wel vereist is. Ondanks dat het niet makkelijk weg leest mag dit boek niet ontbreken in de kast van iedere (amateur) historicus!

[Robbert Manders · Rating 4 out of 5]

Een 10 voor het historisch onderzoek, een 6/7 voor hoe hij 't als een verhaal heeft opgeschreven.

Laat wel goed de verhoudingen in die tijd zien en de belangen die speelden die uiteindelijk leidden tot 'Banda'.

[Robert Tetteroo · Rating 4 out of 5]

Mooie biografie en veel geleerd over de tijd van JPC en zijn invloed voor de VOC. Helaas blijft het persoonlijke leven wat schimmig omdat hij hier zeldwn iets over schreef in zijn honderden bewaard gebleven brieven. Zijn stanbeeld staat niet meer in Jakarta - uiteraard niet - maar zijn graf is nog steeds te bewonderen in de Kota. al is het niet duidelijk of zijn resten daar ook daadwerkelijk liggen.