What do you think?
Rate this book
Λαμόγια στο χακί: Οικονομικά «θαύματα» και θύματα της χούντας
Ένας δικτάτορας διαμένει στη βίλα του Ωνάση με την «ευγενική χορηγία» ... της ΔΕΗ. Ένα «ιερό» Ταμείο αφήνει εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμών να «αναληφθούν εις τους ουρανούς», ή μάλλον να παραληφθούν από «εθνοσωτήρες» κολλητούς. Μια αμερικανική εταιρεία καμαρώνει επειδή εισπράττει άφθονα χρήματα του ελληνικού κράτους, χωρίς να κάνει απολύτως τίποτε. Ελληνικές τράπεζες χρηματοδοτούν την «κατασκευή» τρακτέρ στη Θεσσαλονίκη, αλλά αυτά εισάγονται από την Αυστρία! Μαύρα κρέατα κατακλύζουν για δυο - και πλέον- χρόνια την αγορά. Τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα τετραπλασιάζονται, τα βιομηχανικά κέρδη πολλαπλασιάζονται, η φορολογία των πλοιοκτητών σχεδόν εκμηδενίζεται. Η «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», γράφει, όντως, ιστορία...
Την οικονομική, εισοδηματική και κοινωνική πολιτική της χούντας, από την «επίπλαστη ευημερία» του 1967-71 έως την πλήρη απομυθοποίηση του 1973-74, εξετάζει ο Διονύσης Ελευθεράτος στο νέο του βιβλίο. Σε αυτό «παρελαύνουν», όχι μόνο εύγλωττα στατιστικά στοιχεία, αλλά και σκάνδαλα όλων των ειδών, ιλιγγιώδη «θαλασσοδάνεια», κερδισμένοι και χαμένοι, «τζάκια» και «καμένοι». Συμβάσεις που κάνουν τη λέξη «χαριστική» να ηχεί ανεπαρκέστατη. Nομοθετήματα και εξαγγελίες που θαρρείς πως αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της εργασιακής «τάξης πραγμάτων» την οποία γνώρισε - δεκαετίες αργότερα- η Ελλάδα των Μνημονίων.
«Παρελαύνουν», επίσης, λόγια και γραπτά των ίδιων των κορυφαίων στελεχών του καθεστώτος. Βιτριολικές επιστολές προς τον Γ. Παπαδόπουλο, «αλληλομαχαιρώματα» και καταγγελίες, εκθέσεις της ΚΥΠ που «φακέλωνε» τους πρωταγωνιστές του ατελείωτου γλεντιού των «δανεικών κι αγύριστων» - τόσο τους δότες, όσο και τους παραλήπτες. Κι ακόμη, διενέξεις των οικονομικών «εγκεφάλων» της δικτατορίας, για το τι έφταιξε που θρυμματίστηκε το πολυδιαφημισμένο - από τους ίδιους- «θαύμα», προτού καν καταφθάσει στην Ελλάδα το μεγάλο ωστικό κύμα της διεθνούς κρίσης του 1973.
Μια έρευνα με έντονο άρωμα εποχής και συγκρίσεις των «αμέσως πριν» με τα «αμέσως μετά», μια διεισδυτική ματιά στα οικονομικά της δικτατορίας, με τρόπο που λαμβάνει υπόψη τις «συντεταγμένες» της σύγχρονης εποχής, αλλά και πολλούς από τους «πάγιους» ακροδεξιούς μύθους για την περίοδο εκείνη.
Την οικονομική, εισοδηματική και κοινωνική πολιτική της χούντας, από την «επίπλαστη ευημερία» του 1967-71 έως την πλήρη απομυθοποίηση του 1973-74, εξετάζει ο Διονύσης Ελευθεράτος στο νέο του βιβλίο. Σε αυτό «παρελαύνουν», όχι μόνο εύγλωττα στατιστικά στοιχεία, αλλά και σκάνδαλα όλων των ειδών, ιλιγγιώδη «θαλασσοδάνεια», κερδισμένοι και χαμένοι, «τζάκια» και «καμένοι». Συμβάσεις που κάνουν τη λέξη «χαριστική» να ηχεί ανεπαρκέστατη. Nομοθετήματα και εξαγγελίες που θαρρείς πως αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης της εργασιακής «τάξης πραγμάτων» την οποία γνώρισε - δεκαετίες αργότερα- η Ελλάδα των Μνημονίων.
«Παρελαύνουν», επίσης, λόγια και γραπτά των ίδιων των κορυφαίων στελεχών του καθεστώτος. Βιτριολικές επιστολές προς τον Γ. Παπαδόπουλο, «αλληλομαχαιρώματα» και καταγγελίες, εκθέσεις της ΚΥΠ που «φακέλωνε» τους πρωταγωνιστές του ατελείωτου γλεντιού των «δανεικών κι αγύριστων» - τόσο τους δότες, όσο και τους παραλήπτες. Κι ακόμη, διενέξεις των οικονομικών «εγκεφάλων» της δικτατορίας, για το τι έφταιξε που θρυμματίστηκε το πολυδιαφημισμένο - από τους ίδιους- «θαύμα», προτού καν καταφθάσει στην Ελλάδα το μεγάλο ωστικό κύμα της διεθνούς κρίσης του 1973.
Μια έρευνα με έντονο άρωμα εποχής και συγκρίσεις των «αμέσως πριν» με τα «αμέσως μετά», μια διεισδυτική ματιά στα οικονομικά της δικτατορίας, με τρόπο που λαμβάνει υπόψη τις «συντεταγμένες» της σύγχρονης εποχής, αλλά και πολλούς από τους «πάγιους» ακροδεξιούς μύθους για την περίοδο εκείνη.
336 pages, Paperback
First published March 1, 2015
9 people are currently reading
101 people want to read
About the author
Διονύσης Ελευθεράτος
7 books37 followersΟ Διονύσης Ελευθεράτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961 και σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Μυήθηκε στην επαγγελματική δημοσιογραφία το 1986, όταν ασχολήθηκε με το εκπαιδευτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Πρώτη. Από τότε εργάστηκε σε αρκετές εφημερίδες, κυρίως ως αρθρογράφος και σχολιογράφος επί πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων. Συνεργάστηκε επίσης με τα περιοδικά «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας και «Review» του Ελεύθερου Τύπου, καθώς και με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς «Δίαυλος 10», «Ωχ!FM», «Flash 96,1» και «SportFM 94,6».
Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί στην εφημερίδα Sportday, ενσωματώνοντας… για τα καλά στην επαγγελματική του ενασχόληση το ενδιαφέρον που ανέκαθεν έτρεφε για όσα συμβαίνουν στον αθλητισμό – ή με αφορμή τον αθλητισμό.
Μυήθηκε στην επαγγελματική δημοσιογραφία το 1986, όταν ασχολήθηκε με το εκπαιδευτικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Πρώτη. Από τότε εργάστηκε σε αρκετές εφημερίδες, κυρίως ως αρθρογράφος και σχολιογράφος επί πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων. Συνεργάστηκε επίσης με τα περιοδικά «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας και «Review» του Ελεύθερου Τύπου, καθώς και με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς «Δίαυλος 10», «Ωχ!FM», «Flash 96,1» και «SportFM 94,6».
Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί στην εφημερίδα Sportday, ενσωματώνοντας… για τα καλά στην επαγγελματική του ενασχόληση το ενδιαφέρον που ανέκαθεν έτρεφε για όσα συμβαίνουν στον αθλητισμό – ή με αφορμή τον αθλητισμό.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 32 reviews
May 17, 2021
Ο συγγραφέας εδώ επιτέλεσε έναν μικρό άθλο, αφού συγκέντρωσε έναν μεγάλο όγκο από επίσημα δημοσιευμένα οικονομικά και άλλα πραγματολογικά στοιχεία τα οποία παρουσιάζει ταξινομημένα στο έργο του, εμπλουτίζοντάς τα με συγκροτημένα επιχειρήματα μεγάλης οξυδέρκειας για τον αμαρτωλό βίο της χουντικής επταετίας 1967-1974. Απέδειξε έτσι με συστηματικό τρόπο αυτό που κάθε νοήμων άνθρωπος αντιλαμβάνεται ενστικτωδώς: Ότι στην προκειμένη μιλάμε για ένα νεοφιλελεύθερο εγκληματικό καθεστώς που, μεταξύ άλλων, προξένησε βαρύτατη ζημία στην ελληνική κοινωνία και σε οικονομικό επίπεδο. Βιβλίο διαμαντάκι!
July 1, 2020
επειδή ηλίθιοι πάντα υπάρχουν όταν ξανακούσετε το "μια δικτατατορία (ή ένας Παπαδόπουλος) μας χρειάζεται" ή όταν ξανακούσετε το "επί χούντας τρώγαμε με χρυσά κουτάλια" αν έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο θα μπορείτε να απαντήσετε σε αυτές τις ψευτιές. Δεύτερη σπουδαία χρησιμότητα αυτού του βιβλίου είναι ότι το πάρτι εφοπλιστών-βιομηχάνων-τραπεζιτών με τη νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση της χούντας δεν ήταν θέμα αυτής της διακυβέρνησης. Τη χούντα την επέλεξαν οι παραπάνω ως λύση στην αστάθεια του συστήματος. Με τη χούντα ξεμπερδέψαμε χάρη στους αγώνες και μόνο με αυτούς μπορούμε να ξεμπερδέψουμε και με τον καπιταλισμό. ν δείτε τα μέτρα που έπαιρνε η χούντα θα δείτε ότι θυμίζουν μνημόνια και όλα τα μέτρα που πήραν οι κυβερνήσεις ΓΑΠ, Παπαδήμου, Σαμαρά, Τσίπρα και όσα παίρνει τώρα και η κυβέρνηση Κούλη Μητσοτάκη. Τελευταία χρησιμότητα αυτού του βιβλίου μεταξύ άλλων είναι ότι σε μαθίνει να μη βλέπεις τυφλά τους αριθμούς. Όταν δηλαδή βλέπεις ότι μειώθηκαν οι άνεργοι (γνωστό καύχημα των χουντικών) πρέπει να δεις και άλλα νούμερα. Πόσο π.χ. και αν μειώθηκε το εργατικό δυναμικό της χώρας το ίδιο χρονικό διάστημα ή πόσο αυξήθηκε η μετανάστευση. Καλή ανάγνωση σε όσους επιλέξετε να το διαβάσετε.
July 10, 2020
Το βιβλίο του Διονύση Ελευθεράτου είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. Είναι εξαιρετικό γιατί πετυχαίνει απόλυτα τον σκοπό του, που είναι να ανασκευάσει βήμα βήμα, αναλυτικά, λεπτομερώς και κυρίως τεκμηριωμένα όλους τους φαιδρούς μύθους που έχουν διαδοθεί τα τελευταία χρόνια μέσω του διαδικτύου από ακροδεξιούς και νεοναζιστικούς κύκλους (αλλά και από φιλελέ ακροκεντρώους τύπου Καλύβα, αυτού του «απίθανου» τύπου που έχει βάλει στοίχημα να ξεπλύνει τους δοσίλογους/συνεργάτες/ταγματασφαλίτες της κατοχής), για τα υποτιθέμενα οικονομικά θαύματα του εγκληματικού καθεστώτος της δικτατορίας 1967-74, ώστε να τη νομιμοποιήσουν στη συνείδηση ενός τμήματος της ελληνικής κοινωνίας.
Το εγχείρημα δεν εύκολο. Η ανασκευή ενός μύθου δεν μπορεί παρά να είναι όπως σε όλες τις περιπτώσεις ανασκευής μύθων, μια χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία, είναι σε κάθε περίπτωση πολύ πιο χρονοβόρα από την κατασκευή του, γιατί όπως λέει η κρητική παροιμία, «έριξε ο κουζουλός μια πέτρα στο πηγάδι και σαράντα γνωστικοί δεν μπορούν να τηνε βγάλουν». Σε πείσμα της παροιμίας, ο Ελευθεράτος βγάζει την πέτρα από το πηγάδι και το κάνει με στυλ, χιούμορ και απαράμιλλη αποτελεσματικότητα.
Το εγχείρημα δεν εύκολο. Η ανασκευή ενός μύθου δεν μπορεί παρά να είναι όπως σε όλες τις περιπτώσεις ανασκευής μύθων, μια χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία, είναι σε κάθε περίπτωση πολύ πιο χρονοβόρα από την κατασκευή του, γιατί όπως λέει η κρητική παροιμία, «έριξε ο κουζουλός μια πέτρα στο πηγάδι και σαράντα γνωστικοί δεν μπορούν να τηνε βγάλουν». Σε πείσμα της παροιμίας, ο Ελευθεράτος βγάζει την πέτρα από το πηγάδι και το κάνει με στυλ, χιούμορ και απαράμιλλη αποτελεσματικότητα.
April 21, 2021
Το στρατιωτικό καθεστώς απέτυχε παταγωδώς να κινητοποιήσει το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, αφού έδωσε μεγάλη προτεραιότητα στην ανάπτυξη αντιπαραγωγικών ή ελάχιστα παραγωγικών κλάδων. Το μόνο επίτευγμα της δικτατορίας ήταν η συγκυριακή άνθιση του εφοπλισμού εις βάρος όμως του δημοσίου συμφέροντος, ενώ η συμμετοχή του βιομηχανικού τομέα στην σύνθεση του ΑΕΠ παρέμεινε σε πολύ χαμηλά στάδια, ειδικά συγκρινόμενη με άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μετά την εμφάνιση του πληθωρισμού η άνευ κριτηρίων πιστώσεις της οικοδομικής, τουριστικής και εμπορικής δραστηριότητας σταμάτησαν. Συνεπώς το 1975, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, οι παραγωγικοί τομείς - πρωτογενής και δευτερογενής τομέας- κάλυπταν το 47,3% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος.
Ο Διονύσης Ελευθεράτος διαπιστώνει πολύ εύστοχα τη δυνατότητα σύνθεσης του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και του πολιτικού αυταρχισμού στα πεπραγμένα της επταετίας. Ενώ λοιπόν οι δαπάνες για κοινωνική πρόνοια περικόπτονταν, αυξάνονταν δραματικά τα έξοδα υπέρ του αστυνομικού κράτους. Στο πεδίο της φορολογικής πολιτικής γίνεται εξόφθαλμα διακριτή η «ταξική μεροληψία» των πραξικοπηματιών υπέρ της οικονομικής ελίτ. Οι υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης κυρίως των ετών 1969-1972 δεν ήταν τόσο απότοκος της οικονομικής πολιτικής της επταετίας όσο λογική συνέπεια της οικονομικής ανάπτυξης που γνώριζε η Ελλάδα όπως και ολόκληρος ο δυτικός κόσμος από την δεκαετία του 1950.
Αντίθετα η δικτατορία, ακολουθώντας ανερμάτιστη νομισματική και πιστωτική πολιτική κατέστησε την ελληνική οικονομία αυτή με τον μεγαλύτερο πληθωρισμό μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ για το 1973. Ακόμα το 1974 η ελληνική οικονομία γνώρισε ύφεση της τάξης του 6,4%. Μεταξύ άλλων είναι γεγονός πως ο δημόσιος δανεισμός υπερέβη κατά τρείς φορές σχεδόν το σύνολο των δανείων που είχε λάβει το ελληνικό κράτος από την ίδρυση του μέχρι το 1967, ωστόσο δεν υπερέβαινε το 1/4 του ΑΕΠ. Βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου είναι ότι το βασικό ισοζύγιο από πλεονασματικό το 1960-66, μετατράπηκε σε ελλειμματικό το 1967-73. Τελικά μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως οι ίδιοι οι νόμοι της αγοράς, που επικαλούνταν οι δικτάτορες, ήταν αυτοί που εξέθεσαν ανεπανόρθωτα την οικονομική τους πολιτική.
Ο Διονύσης Ελευθεράτος διαπιστώνει πολύ εύστοχα τη δυνατότητα σύνθεσης του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και του πολιτικού αυταρχισμού στα πεπραγμένα της επταετίας. Ενώ λοιπόν οι δαπάνες για κοινωνική πρόνοια περικόπτονταν, αυξάνονταν δραματικά τα έξοδα υπέρ του αστυνομικού κράτους. Στο πεδίο της φορολογικής πολιτικής γίνεται εξόφθαλμα διακριτή η «ταξική μεροληψία» των πραξικοπηματιών υπέρ της οικονομικής ελίτ. Οι υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης κυρίως των ετών 1969-1972 δεν ήταν τόσο απότοκος της οικονομικής πολιτικής της επταετίας όσο λογική συνέπεια της οικονομικής ανάπτυξης που γνώριζε η Ελλάδα όπως και ολόκληρος ο δυτικός κόσμος από την δεκαετία του 1950.
Αντίθετα η δικτατορία, ακολουθώντας ανερμάτιστη νομισματική και πιστωτική πολιτική κατέστησε την ελληνική οικονομία αυτή με τον μεγαλύτερο πληθωρισμό μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ για το 1973. Ακόμα το 1974 η ελληνική οικονομία γνώρισε ύφεση της τάξης του 6,4%. Μεταξύ άλλων είναι γεγονός πως ο δημόσιος δανεισμός υπερέβη κατά τρείς φορές σχεδόν το σύνολο των δανείων που είχε λάβει το ελληνικό κράτος από την ίδρυση του μέχρι το 1967, ωστόσο δεν υπερέβαινε το 1/4 του ΑΕΠ. Βασικό χαρακτηριστικό της περιόδου είναι ότι το βασικό ισοζύγιο από πλεονασματικό το 1960-66, μετατράπηκε σε ελλειμματικό το 1967-73. Τελικά μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως οι ίδιοι οι νόμοι της αγοράς, που επικαλούνταν οι δικτάτορες, ήταν αυτοί που εξέθεσαν ανεπανόρθωτα την οικονομική τους πολιτική.
July 21, 2022
Εξαιρετική δουλειά από τον συγγραφέα. Η ερευνητική δημοσιογραφία στα καλύτερά της. Εδώ, ο Διονύσης Ελευθεράτος πετυχαίνει μια άψογη σύνθεση ντοκουμέντων και οξυδερκών συμπερασμάτων, βάζοντας στο μικροσκόπιο με ψύχραιμο αν και σκωπτικό -είναι η αλήθεια- τρόπο, όλη τη μυθολογία που αναπτύχθηκε μεταπολιτευτικά για απολογητικούς σκοπούς, γύρω από τις αστοχίες και τα πολλαπλά σκάνδαλα που σχετίζονται με τις δημοσιονομικές, μακροοικονομικές και λοιπές διαχειριστικές επιλογές της χουντικής επταετίας.
Βασισμένος σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές σχετικά με την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών όπως αρχεία εφημερίδων ή περιοδικών, επίσημες εκθέσεις της ΚΥΠ ή ακόμη και σε γραπτά των ίδιων των πρωταγωνιστών (κορυφαίων στελεχών) του καθεστώτος, φωτίζει σημαντικές πτυχές αυτού του αλλόκοτου και σχιζοφρενικού μείγματος αντικοινωνικής πολιτικής που εφάρμοσαν οι πραξικοπηματίες με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο απέναντι στα χαμηλά και μεσαία στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Απορρύθμιση της αγοράς και της εργατικής νομοθεσίας, περιστολή του στοιχειώδους κοινωνικού κράτους που είχε οικοδομηθεί κατά την μετεμφυλιακή περίοδο της ανασυγκρότησης και διάρρηξη του κοινωνικού ιστού που οδήγησε από τη μια πλευρά σε τεράστιο κύμα εξωτερικής μετανάστευσης και αστυφιλίας, ειδικά σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και σε γιγάντωση του πελατειακού κράτους από την άλλη με σκανδαλώδεις εξυπηρετήσεις μονοπωλιακής φύσεως ημετέρων, κατά προτίμηση αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων, Ελλήνων εφοπλιστών και άλλων επιχειρηματικών «τζακιών».
Όπως υποστηρίζει βάσιμα ο Ελευθεράτος, είναι καθόλα δόκιμο να μιλάμε για ένα sui generis πρωτο-νεοφιλελεύθερο καθεστώς, το οποίο δεν εμφανίστηκε καθόλου τυχαία στο προσκήνιο μισή φάση πριν την επίσης βίαια πραξικοπηματική είσοδο του πατενταρισμένου και επίσημα νεοφιλελεύθερου δικτατορικού καθεστώτος Πινοσέτ στη Χιλή.
Βασισμένος σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές σχετικά με την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών όπως αρχεία εφημερίδων ή περιοδικών, επίσημες εκθέσεις της ΚΥΠ ή ακόμη και σε γραπτά των ίδιων των πρωταγωνιστών (κορυφαίων στελεχών) του καθεστώτος, φωτίζει σημαντικές πτυχές αυτού του αλλόκοτου και σχιζοφρενικού μείγματος αντικοινωνικής πολιτικής που εφάρμοσαν οι πραξικοπηματίες με ιδιαίτερα σκληρό τρόπο απέναντι στα χαμηλά και μεσαία στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Απορρύθμιση της αγοράς και της εργατικής νομοθεσίας, περιστολή του στοιχειώδους κοινωνικού κράτους που είχε οικοδομηθεί κατά την μετεμφυλιακή περίοδο της ανασυγκρότησης και διάρρηξη του κοινωνικού ιστού που οδήγησε από τη μια πλευρά σε τεράστιο κύμα εξωτερικής μετανάστευσης και αστυφιλίας, ειδικά σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και σε γιγάντωση του πελατειακού κράτους από την άλλη με σκανδαλώδεις εξυπηρετήσεις μονοπωλιακής φύσεως ημετέρων, κατά προτίμηση αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων, Ελλήνων εφοπλιστών και άλλων επιχειρηματικών «τζακιών».
Όπως υποστηρίζει βάσιμα ο Ελευθεράτος, είναι καθόλα δόκιμο να μιλάμε για ένα sui generis πρωτο-νεοφιλελεύθερο καθεστώς, το οποίο δεν εμφανίστηκε καθόλου τυχαία στο προσκήνιο μισή φάση πριν την επίσης βίαια πραξικοπηματική είσοδο του πατενταρισμένου και επίσημα νεοφιλελεύθερου δικτατορικού καθεστώτος Πινοσέτ στη Χιλή.
April 6, 2022
Αρκετοί έχουμε συναντηθεί κάποια στιγμή στη ζωή μας ή συναντιόμαστε κατά καιρούς με νοσταλγούς της χούντας ή με ανθρώπους που, τέλοσπάντων, μπορούν να αναπαράγουν τα ίδια επιχειρήματα με αυτούς, επιχειρήματα που επιδιώκουν να διασώσουν ιστορικά το καθεστώς της χούντας στη συλλογική μνήμη. Είτε από κοντά, είτε μέσω τηλεοπτικών καναλιών που ποτέ δε δίστασαν να προσφέρουν λίγο χρόνο παραπάνω σε αυτές τις ιδέες σε σχέση με το πόσο περιθωριακές ήταν στη κοινωνία, κάτι που έχει αποδείξει και με τις έρευνές της η ομάδα του Ιού. Όπως γνωρίζουμε σε αυτές τις περιπτώσεις το πρώτο επιχείρημα που αναμένεται να ακούσει κάποιος αφορά την υποτιθέμενη διαφάνεια της επταετίας, και αυτό το επι��είρημα όπως και πολλά ακόμα αποδομούνται στο βιβλίο του Διονύση Ελευθεράτου σε τόσο ικανοποιητικό επίπεδο που να μην αφήνονται περιθώρια για παρερμηνείες.
Η πρώτη επαφή μου με τις έρευνες του συγγραφέα πάνω στο θέμα ήταν κάπου στο 2012 όταν είχε αναδημοσιευτεί στη Διαδικτυακή Λέσχη ένα από τα κείμενά του, που απ' ότι φαίνεται συνιστούσε την πρώτη του προσπάθεια για ενασχόληση με το θέμα. Ένα κείμενο που διαβάστηκε από δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και έδωσε επιτέλους επιχειρήματα σε όσους προσπαθούσαν να αντικρούσουν αυτή την τάση αναπόλησης της χούντας που έγινε τελευταία και λόγω της οικονομικής συγκυρίας (βλ. εποχή των μνημονίων) κάπως πιο σύγχρονη. Πολύ σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς ότι αυτή η τάση συνδέθηκε, τροφοδοτήθηκε αλλά και τροφοδότησε την άνοδο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής.
Δέκα χρόνια μετά κρατάω στα χέρια μου την εργασία ολοκληρωμένη. Ένα πλήρες έργο που καταφέρνει να δώσει βαθύτατες απαντήσεις σε όλους τους μύθους περί χούντας. Μετά την ανάγνωση του μπορεί κανείς πλέον να το πει με βεβαιότητα: τελικά ο Λαδάς δεν είχε «καθαρά χέρια» όπως υποστήριζε διακαώς ο Καρατζαφέρης του ΛάΟΣ στο γελοίο κανάλι του, και η χούντα δεν άφησε μηδενικό χρέος όπως υποστήριζε με στόμφο ο Στέλιος Ράμφος στην εκδήλωση που διοργάνωνε το Ποτάμι. Το πόνημα δεν ήταν εύκολο για όποιον έχει αποπειραθεί να κάνει ερευνητική δημοσιογραφία. Το να συλλέξεις και να αποτυπώσεις όλο τον όγκο των στοιχείων στο χαρτί με μια ροή και μια λογική συνέχεια ή συνάφεια είναι το πρώτο στοίχημα. Το δεύτερο στοίχημα είναι το κείμενο να μπορεί να διαβάζεται, ο αναγνώστης δηλαδή να μη χαθεί στις λεπτομέρειες, αλλά να χρησιμοποιήσει αυτές για να οικοδομήσει το τελικό νόημα του κειμένου. Ο συγγραφέας φαίνεται να έχει κερδίσει και τα δύο αυτά στοιχήματα. Συνδυάζει το βάθος της ερευνητικής δημοσιογραφίας με την απλότητα και το καυστικό χιούμορ που τόσο χρειάζεται όταν πρόκειται να μιλήσεις για τόσο σκοτεινές περιόδους.
Περιδιαβαίνοντας την επταετία μέσα από τις τριακόσιες και κάτι παραπάνω σελίδες του βιβλίου, παρακολουθεί κανείς την ιστορία μας με ένα μόνιμο συναίσθημα αδικίας που δίνει τη θέση του στη σταδιακά σε άλλες σκέψεις. Σκέψεις πιο σκληρές όταν ο Ελευθεράτος δείχνει τον τρόπο που συνδέθηκε η διαφθορά της χούντας με τα κέρδη των μεγάλων συμφερόντων, αλλά και με τον τεράστιο αριθμό των εργατικών ατυχημάτων ή αλλιώς δολοφονιών. Το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» συνδυάζεται με εξωφρενικά προνομιακό κρατικό παρεμβατισμό για τις πολυεθνικές, τη διεθνή κατακραυγή της χώρας στο εξωτερικό, τη μαζική μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό λόγω φτώχειας, τη διάλυση αγροτικών νοικοκυριών και πολλές ακόμη αλλαγές, μάλλον όχι τόσο συνεπείς προς τον διακηρυσσόμενο πατριωτισμό της χούντας.
Οι καταστάσεις που περιγράφονται, έρχονται από το παρελθόν, πολλές από αυτές όμως δείχνουν αρκετά οικίες και στο σήμερα, τηρουμένων βέβαια των ιστορικών αναλογιών. Απευθείας αναθέσεις σε μεγάλα συμφέροντα, εφοπλιστές που πληρώνουν σε φόρο λιγότερα κι από τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, συνεταιρισμοί που διαλύονται με την οικονομική, και όχι μόνο, βία. Περισσότεροι αστυνομικοί παρά δάσκαλοι και γιατροί, αναγκαστική μετανάστευση λόγω φτώχειας, εργατικά ατυχήματα και ξένα οικονομικά συμφέροντα που ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις και χειραγωγούν αποφάσεις... Και φυσικά, μια κρατική υπηρεσία πληροφοριών, μια ΚΥΠ που εκβιάζει, και στο βάθος της σκηνής κάποιοι σκοτεινοί πρωταγωνιστές όπου με τους σημερινούς μεγαλοσχήμονες δεν τους συνδέει απλώς κάποια απλή συνωνυμία. Siemens, Χαλυβουργία, Τιτάν, Τσιμέντα Χαλκίδας, Motor Oil, BP, Shell, Mobil, Λάρκο, Renault, Peugeot και Coca Cola είναι μερικές από τις εταιρίες που βρίσκουμε στις σελίδες του βιβλίου να συνεργάζονται στενά με τη χούντα, τις περισσότερες φορές μέσα σε σκανδαλώδεις συνθήκες. Και επίσης, Βαρδινογιάννης, Νιάρχος, Μποδοσάκης, Λάτσης, Ωνάσης και πολλοί ακόμα, παρελαύνουν στις ιστορίες του βιβλίου και διακρίνονται για την αρμονική συνεργασία με τους βασανιστές και τους δολοφόνους της χούντας. Μια συνεργασία που κατά τα φαινόμενα αποφέρει τεράστια κέρδη.
Έτσι, το βιβλίο καταφέρνει να αναδείξει μια συνέχεια που μεταπολιτευτικά πολλοί προσπάθησαν να αποσιωπήσουν. Την αδιάλειπτη συνέχεια των οικονομικών συμφερόντων σε αυτή τη χώρα αλλά και γενικότερα, όπου ανεξάρτητα από τα καθεστώτα και τα πολιτικά συστήματα κατάφεραν και καταφέρνουν να αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Μια συνέχεια, που έχει περιγράψει πολύ εύστοχα ο δημοσιογράφος-ντοκιμαντερίστας Άρης Χατζηστεφάνου στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του "Φασισμός Α.Ε.", τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, σε πολλές ιστορικές περιόδους.
Η πρώτη επαφή μου με τις έρευνες του συγγραφέα πάνω στο θέμα ήταν κάπου στο 2012 όταν είχε αναδημοσιευτεί στη Διαδικτυακή Λέσχη ένα από τα κείμενά του, που απ' ότι φαίνεται συνιστούσε την πρώτη του προσπάθεια για ενασχόληση με το θέμα. Ένα κείμενο που διαβάστηκε από δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και έδωσε επιτέλους επιχειρήματα σε όσους προσπαθούσαν να αντικρούσουν αυτή την τάση αναπόλησης της χούντας που έγινε τελευταία και λόγω της οικονομικής συγκυρίας (βλ. εποχή των μνημονίων) κάπως πιο σύγχρονη. Πολύ σημαντικό αν αναλογιστεί κανείς ότι αυτή η τάση συνδέθηκε, τροφοδοτήθηκε αλλά και τροφοδότησε την άνοδο της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής.
Δέκα χρόνια μετά κρατάω στα χέρια μου την εργασία ολοκληρωμένη. Ένα πλήρες έργο που καταφέρνει να δώσει βαθύτατες απαντήσεις σε όλους τους μύθους περί χούντας. Μετά την ανάγνωση του μπορεί κανείς πλέον να το πει με βεβαιότητα: τελικά ο Λαδάς δεν είχε «καθαρά χέρια» όπως υποστήριζε διακαώς ο Καρατζαφέρης του ΛάΟΣ στο γελοίο κανάλι του, και η χούντα δεν άφησε μηδενικό χρέος όπως υποστήριζε με στόμφο ο Στέλιος Ράμφος στην εκδήλωση που διοργάνωνε το Ποτάμι. Το πόνημα δεν ήταν εύκολο για όποιον έχει αποπειραθεί να κάνει ερευνητική δημοσιογραφία. Το να συλλέξεις και να αποτυπώσεις όλο τον όγκο των στοιχείων στο χαρτί με μια ροή και μια λογική συνέχεια ή συνάφεια είναι το πρώτο στοίχημα. Το δεύτερο στοίχημα είναι το κείμενο να μπορεί να διαβάζεται, ο αναγνώστης δηλαδή να μη χαθεί στις λεπτομέρειες, αλλά να χρησιμοποιήσει αυτές για να οικοδομήσει το τελικό νόημα του κειμένου. Ο συγγραφέας φαίνεται να έχει κερδίσει και τα δύο αυτά στοιχήματα. Συνδυάζει το βάθος της ερευνητικής δημοσιογραφίας με την απλότητα και το καυστικό χιούμορ που τόσο χρειάζεται όταν πρόκειται να μιλήσεις για τόσο σκοτεινές περιόδους.
Περιδιαβαίνοντας την επταετία μέσα από τις τριακόσιες και κάτι παραπάνω σελίδες του βιβλίου, παρακολουθεί κανείς την ιστορία μας με ένα μόνιμο συναίσθημα αδικίας που δίνει τη θέση του στη σταδιακά σε άλλες σκέψεις. Σκέψεις πιο σκληρές όταν ο Ελευθεράτος δείχνει τον τρόπο που συνδέθηκε η διαφθορά της χούντας με τα κέρδη των μεγάλων συμφερόντων, αλλά και με τον τεράστιο αριθμό των εργατικών ατυχημάτων ή αλλιώς δολοφονιών. Το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» συνδυάζεται με εξωφρενικά προνομιακό κρατικό παρεμβατισμό για τις πολυεθνικές, τη διεθνή κατακραυγή της χώρας στο εξωτερικό, τη μαζική μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό λόγω φτώχειας, τη διάλυση αγροτικών νοικοκυριών και πολλές ακόμη αλλαγές, μάλλον όχι τόσο συνεπείς προς τον διακηρυσσόμενο πατριωτισμό της χούντας.
Οι καταστάσεις που περιγράφονται, έρχονται από το παρελθόν, πολλές από αυτές όμως δείχνουν αρκετά οικίες και στο σήμερα, τηρουμένων βέβαια των ιστορικών αναλογιών. Απευθείας αναθέσεις σε μεγάλα συμφέροντα, εφοπλιστές που πληρώνουν σε φόρο λιγότερα κι από τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, συνεταιρισμοί που διαλύονται με την οικονομική, και όχι μόνο, βία. Περισσότεροι αστυνομικοί παρά δάσκαλοι και γιατροί, αναγκαστική μετανάστευση λόγω φτώχειας, εργατικά ατυχήματα και ξένα οικονομικά συμφέροντα που ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις και χειραγωγούν αποφάσεις... Και φυσικά, μια κρατική υπηρεσία πληροφοριών, μια ΚΥΠ που εκβιάζει, και στο βάθος της σκηνής κάποιοι σκοτεινοί πρωταγωνιστές όπου με τους σημερινούς μεγαλοσχήμονες δεν τους συνδέει απλώς κάποια απλή συνωνυμία. Siemens, Χαλυβουργία, Τιτάν, Τσιμέντα Χαλκίδας, Motor Oil, BP, Shell, Mobil, Λάρκο, Renault, Peugeot και Coca Cola είναι μερικές από τις εταιρίες που βρίσκουμε στις σελίδες του βιβλίου να συνεργάζονται στενά με τη χούντα, τις περισσότερες φορές μέσα σε σκανδαλώδεις συνθήκες. Και επίσης, Βαρδινογιάννης, Νιάρχος, Μποδοσάκης, Λάτσης, Ωνάσης και πολλοί ακόμα, παρελαύνουν στις ιστορίες του βιβλίου και διακρίνονται για την αρμονική συνεργασία με τους βασανιστές και τους δολοφόνους της χούντας. Μια συνεργασία που κατά τα φαινόμενα αποφέρει τεράστια κέρδη.
Έτσι, το βιβλίο καταφέρνει να αναδείξει μια συνέχεια που μεταπολιτευτικά πολλοί προσπάθησαν να αποσιωπήσουν. Την αδιάλειπτη συνέχεια των οικονομικών συμφερόντων σε αυτή τη χώρα αλλά και γενικότερα, όπου ανεξάρτητα από τα καθεστώτα και τα πολιτικά συστήματα κατάφεραν και καταφέρνουν να αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Μια συνέχεια, που έχει περιγράψει πολύ εύστοχα ο δημοσιογράφος-ντοκιμαντερίστας Άρης Χατζηστεφάνου στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του "Φασισμός Α.Ε.", τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, σε πολλές ιστορικές περιόδους.
May 19, 2021
Μια εξωφρενική μόδα των τελευταίων ετών τείνει να περιβάλλει με ιδιότυπο φωτοστέφανο τους πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου 1967! Αυτή η μόδα παράγει τη θεωρία ότι κατά την επταετή δικτατορία τέθηκε σε γύψο και… η διαφθορά. Ότι η χούντα φρουρούσε, σαν κέρβερος, το δημόσιο χρήμα και τις αρχές της «χριστής διοίκησης».
Οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι στον 21ο αιώνα έμελλε να μνημονεύονται από κάποιους με επαίνους του τύπου «εκείνοι τουλάχιστον δεν έκλεψαν», «δεν έκαναν περιουσίες», «ε, ρε Παπαδόπουλο που χρειάζονται τα σημερινά λαμόγια»… Από το 2010 κι εντεύθεν οι έπαινοι επεκτάθηκαν και στα της οικονομίας: «Επί χούντας ο κόσμος έτρωγε ψωμάκι», «αν δεν μιλούσες ζούσες καλά», «τότε δεν υπήρχε οικονομική κρίση στην Ελλάδα, όπως σήμερα». Λες και γνώρισε η μεταπολεμική Ευρώπη γενική κρίση ανάλογη της σημερινής, μέχρι το 1973…
Οι ισχυρισμοί περί λιτού βίου των δικτατόρων και περί αδιάφθορης χούντας βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην εικόνα παρακμής που εξέπεμπαν αυτοί οι άνθρωποι έπειτα από την αποκαθήλωσή τους.
Είναι ενδεικτική η εικόνα με την οποία περιγράφει την εποχή ο ακραιφνής χουντικός και προπαγανδιστικός στυλοβάτης της χούντας, ο εκδότης του "Ελεύθερου Κόσμου" Σάββας Κωνσταντόπουλος σε επιστολές του στον Κ. Καραμανλή το 1968: «Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία. Ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή και ούτω κάθε εξής)». Και συνεχίζει τον Δεκέμβρη του '73: «Εδημιουργήθη μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων δια την οποίαν δεν δυνάμεθα ακόμη να γνωρίζωμεν μέχρι ποίου σημείου ανταπεκρίνετο εις την πραγματικότητα. Πάντως, αντιστοιχία υπήρχε οπωσδήποτε»
Αυτή την αποπνικτική ατμόσφαιρα έρχεται να μας κάνει γνωστή ο Διονύσης Ελευθεράτος, ξεδιπλώνοντας με απολαυστικά σεμιναριακό στυλ όλα τα γεγονότα και τις λεπτομέρειες που στιγμάτισαν την επταετία 1967-1974, προσφέροντας ταυτόχρονα και μια ικανοποιητικότατη απάντηση σε όλους αυτούς, επιτήδειους ή αφελείς -μικρή σημασία έχει- που πιπιλίζουν μονότονα την «καραμέλα» πως η διαφθορά και το ρουσφέτι γεννήθηκαν το '74 και είχαν μαμά τη Μεταπολίτευση...
Οι ίδιοι οι πραξικοπηματίες δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι στον 21ο αιώνα έμελλε να μνημονεύονται από κάποιους με επαίνους του τύπου «εκείνοι τουλάχιστον δεν έκλεψαν», «δεν έκαναν περιουσίες», «ε, ρε Παπαδόπουλο που χρειάζονται τα σημερινά λαμόγια»… Από το 2010 κι εντεύθεν οι έπαινοι επεκτάθηκαν και στα της οικονομίας: «Επί χούντας ο κόσμος έτρωγε ψωμάκι», «αν δεν μιλούσες ζούσες καλά», «τότε δεν υπήρχε οικονομική κρίση στην Ελλάδα, όπως σήμερα». Λες και γνώρισε η μεταπολεμική Ευρώπη γενική κρίση ανάλογη της σημερινής, μέχρι το 1973…
Οι ισχυρισμοί περί λιτού βίου των δικτατόρων και περί αδιάφθορης χούντας βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην εικόνα παρακμής που εξέπεμπαν αυτοί οι άνθρωποι έπειτα από την αποκαθήλωσή τους.
Είναι ενδεικτική η εικόνα με την οποία περιγράφει την εποχή ο ακραιφνής χουντικός και προπαγανδιστικός στυλοβάτης της χούντας, ο εκδότης του "Ελεύθερου Κόσμου" Σάββας Κωνσταντόπουλος σε επιστολές του στον Κ. Καραμανλή το 1968: «Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία. Ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή και ούτω κάθε εξής)». Και συνεχίζει τον Δεκέμβρη του '73: «Εδημιουργήθη μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων δια την οποίαν δεν δυνάμεθα ακόμη να γνωρίζωμεν μέχρι ποίου σημείου ανταπεκρίνετο εις την πραγματικότητα. Πάντως, αντιστοιχία υπήρχε οπωσδήποτε»
Αυτή την αποπνικτική ατμόσφαιρα έρχεται να μας κάνει γνωστή ο Διονύσης Ελευθεράτος, ξεδιπλώνοντας με απολαυστικά σεμιναριακό στυλ όλα τα γεγονότα και τις λεπτομέρειες που στιγμάτισαν την επταετία 1967-1974, προσφέροντας ταυτόχρονα και μια ικανοποιητικότατη απάντηση σε όλους αυτούς, επιτήδειους ή αφελείς -μικρή σημασία έχει- που πιπιλίζουν μονότονα την «καραμέλα» πως η διαφθορά και το ρουσφέτι γεννήθηκαν το '74 και είχαν μαμά τη Μεταπολίτευση...
May 5, 2021
Η χούντα ήταν ένα αληθινά νεοφιλελεύθερο καθεστώς, πολύ μπροστά από την εποχή του, που άσκησε ακραία «αγοραία» πολιτική, καιρό πριν από την χούντα των Πινοσέτ-Μίλτον Φρήντμαν.
Δεν είναι μόνον ότι είχε καταργήσει το 8ωρο, μέσω του νομοθετικού διατάγματος 515 (κάτι ξέφτια αποτελειώνει τώρα ο Χατζηδάκης), δεν είναι μόνον ότι τα είχε βάλει δήθεν-τάχα με το «τέρας» της γραφειοκρατίας, ως προπάππους του Πιερρακάκη, («εντός δύο ημερών θα δίδεται απάντησις εις παν έγγραφον πολίτου»), μόνο και μόνο για να ανοίξει ο δρόμος για τις «επενδύσεις», δεν είναι τα εξωφρενικά προνόμια που είχε παραχωρήσει απ’ ευθείας στο μεγάλο κεφάλαιο, δια των αναγκαστικών νόμων 89/1967 και 378/1968, δεν είναι ότι είχε περάσει απίστευτη διάταξη στο χουντικό σύνταγμα (άρθρον 23 / παράγραφος 1) πως η νομοθεσία που ευνοούσε το ξένο κεφάλαιο και την ναυτιλία δεν θα μπορούσε να μεταβληθεί, εκτός εάν, με την μεταβολή, δίνονταν ακόμη περισσότερες ευκολίες στις «επενδύσεις»(!), σκεφτόταν ακόμη και την κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο!
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε γιατί οι φιλελέδες τη λιβανίζουν εδώ και χρόνια (ιδίως από την εποχή των μνημονίων και μετά) από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Δεν είναι μόνον ότι είχε καταργήσει το 8ωρο, μέσω του νομοθετικού διατάγματος 515 (κάτι ξέφτια αποτελειώνει τώρα ο Χατζηδάκης), δεν είναι μόνον ότι τα είχε βάλει δήθεν-τάχα με το «τέρας» της γραφειοκρατίας, ως προπάππους του Πιερρακάκη, («εντός δύο ημερών θα δίδεται απάντησις εις παν έγγραφον πολίτου»), μόνο και μόνο για να ανοίξει ο δρόμος για τις «επενδύσεις», δεν είναι τα εξωφρενικά προνόμια που είχε παραχωρήσει απ’ ευθείας στο μεγάλο κεφάλαιο, δια των αναγκαστικών νόμων 89/1967 και 378/1968, δεν είναι ότι είχε περάσει απίστευτη διάταξη στο χουντικό σύνταγμα (άρθρον 23 / παράγραφος 1) πως η νομοθεσία που ευνοούσε το ξένο κεφάλαιο και την ναυτιλία δεν θα μπορούσε να μεταβληθεί, εκτός εάν, με την μεταβολή, δίνονταν ακόμη περισσότερες ευκολίες στις «επενδύσεις»(!), σκεφτόταν ακόμη και την κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο!
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω καταλαβαίνουμε γιατί οι φιλελέδες τη λιβανίζουν εδώ και χρόνια (ιδίως από την εποχή των μνημονίων και μετά) από το πρωί μέχρι το βράδυ.
October 31, 2020
Αφηγηματικός λόγος που ρέει σα γάργαρο νερό, άριστα δομημένη επιχειρηματολογία και συμπεράσματα τεκμηριωμένα με ατελείωτη βιβλιογραφία και πίνακες επί πινάκων κάθε δεύτερη και τρίτη σελίδα. Ο συγγραφέας του βιβλίου δ��ν είναι επαγγελματίας ιστορικός κι όμως έχει κάνει αξιοπρόσεκτη δουλειά. Εύγε!
November 9, 2020
Εντυπωσιακή και καθόλου ευκαταφρόνητη η ικανότητα του συγγραφέα να παρουσιάσει στο χαρτί την επιχειρηματολογία του με τόσο απλό, απολαυστικό και μεστό τρόπο, στοιχειοθετώντας την με πλήθος επίσημων στοιχείων και βιβλιογραφίας. Όσο του αναλογεί, φυσικά, καλύπτει σε κάθε περίπτωση την ανάγκη του αναγνωστικού κοινού για περισσότερη γνώση και ενημέρωση πάνω σε πραγματικά δεδομένα όσον αφορά το εγκληματικό χρονικό της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Ελπίζω σε παρόμοια συνέχεια...
October 11, 2020
Πολύ καλή προσπάθεια και σύνοψη των κατορθωμάτων της Χούντας στον οικονομικό τομέα. Ένα βιβλίο που μπορεί να είναι επίπονο στην ανάγνωση λόγω του βομβαρδισμού από στοιχεία και αριθμούς, ωστόσο δεν μπορώ να φανταστώ πως αλλιώς μπορείς να τα παρουσιάσεις, εφόσον απευθύνεσαι σε ενήλικες. Το καυστικό ύφος του συγγραφέα είναι τουλάχιστον απολαυστικό και σπάει και τη μονοτονία των αριθμών. Τώρα εντάξει, αν προσβλήθηκαν οι χουντολάγνοι δεν πειράζει, δεν θα τους μιλάμε με το σεις και με το σας. Για όλους εμάς που μας έχουν πρήξει οι facebook-οπληκτοι "εγώ χουντικός δεν είμαι αλλά ο Παπαδόπουλος έκανε έργα" είναι ότι πρέπει για να έχεις κάπου μαζεμένα τα.... έργα του εν λόγω του κυρίου και να τους πετάς πίσω. Good job!
March 13, 2022
Πολύτιμο και πλήρες βιβλίο, που, όπως διαπιστώνω, έχει προκαλέσει άφθονη οργή στις τάξεις των νοσταλγών της χούντας. Το βιβλίο απομυθοποιεί τους πλήρως αβάσιμους ισχυρισμούς της χουντικής προπαγάνδας, βασισμένο σε επίσημες στατιστικές του ελληνικού κράτους και φορέων του (πχ ΙΚΑ για τα εργατικά ατυχήματα), από τη μετανάστευση και τις διακυμάνσεις μισθών/παραγωγικότητας/απασχόλησης, ως τους δείκτες πληθωρισμού/εισαγωγών- εξαγωγών και από την Εκπαίδευση ως τα ΦΕΚ που αφορούν απίστευτες συμβάσεις. Το οπτικό του πεδίο είναι πλήρες. Ειδικά το κεφάλαιο των συμβάσεων είναι και πολύ διασκεδαστικό, μέσα στην τραγική υπόστασή του... Λόγια και δηλώσεις - παραδοχές ανθρώπων του καθεστώτος, εκθέσεις της ΚΥΠ (για τα "θαλασσοδάνεια") κ.λπ, συμπληρώνουν το φάσμα των αδιάσειστων τεκμηρίων που προκαλούν, ταυτοχρόνως, κάποια εύθυμη διάθεση. Σε 1-2 σημεία το βιβλίο δείχνει να αναλύει παραπάνω απ' όσο ίσως χρειάζεται χωρίς όμως να γίνεται κουραστικό. Έχει κι αυτό τη σημασία του, όταν μιλάμε για βιβλίο που πραγματεύεται οικονομικά, κατά βάση, θέματα.
December 16, 2021
Η οικονομική πολιτική της χουντικής επταετίας θυμίζει εκπληκτικά την πολιτική των μνημονίων. Είναι να αναρωτιέται κανείς μήπως τελικά ο νεοφιλελευθερισμός δεν γεννήθηκε στη χούντα του Πινοσέτ στη Χιλή, αλλά στην Ελλάδα κάτω από τις ερπύστριες των Ελλήνων συνταγματαρχών.
June 1, 2021
Το βιβλίο έδωσε ρέστα.
Το απόλαυσα μέχρι την τελευταία σταγόνα που 'λεγε και κείνη η παλιά διαφήμιση.
Το απόλαυσα μέχρι την τελευταία σταγόνα που 'λεγε και κείνη η παλιά διαφήμιση.
May 20, 2022
Αν έπρεπε να βρω μια φράση για να περιγράψω το συγκεκριμένο βιβλίο, θα έλεγα ότι είναι σε κάθε περίπτωση ένα σημείο αναφοράς στην ελληνική, ακαδημαϊκή και μη, ιστοριογραφία. Είναι παράξενο αλλά μέχρι τώρα δεν υπήρχε η δυνατότητα για τον μέσο ενδιαφερόμενο-αναγνώστη (εκτός αν πέρναγε τις νύχτες του στις βιβλιοθήκες κάνοντας πρωτογενή έρευνα) να μπορέσει να ανατρέξει σε ένα συγκεντρωμένο πρωτόλειο υλικό για την περίοδο και έτσι δημιουργείται εύλογα το ερώτημα πως είναι δυνατόν σε τόσες δεκαετίες Μεταπολίτευσης να μην έχει εμφανιστεί κάποιος συγκροτημένα και συντεταγμένα να συγκεντρώσει πάσης φύσεως υλικό για μια τόσο σημαντική περίοδο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η πρώτη απλή, ίσως απλουστευτική, απάντηση είναι ότι έχουμε ένα πρόβλημα στην ελληνική έρευνα και δημοσιογραφία, ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που θα κάτσουν να θυσιάσουν τόσο πολύ από τον προσωπικό τους χρόνο για να κάνουν μια τόσο απαιτητική δουλειά (μυρμηγκιού) που χρειάστηκε για να γραφτεί αυτό το βιβλίο. Αυτό μπορεί επίσης να εξηγηθεί ως ένα βαθμό από τα προβλήματα της εκδοτικής αγοράς ή και των ελληνικών μέσων ενημέρωσης. Χρειάζεται χρήμα για να κυκλοφορήσει ένα βιβλίο, πόσο μάλλον ένα τέτοιο βιβλίο, και δεδομένου ότι δεν πρόκειται να το δώσει ούτε κάποιο κανάλι, ούτε κάποια εφημερίδα, ούτε κανένας άλλος, πρέπει να βγει από τον προσωπικό χρόνο του συγγραφέα που καλείται να θυσιάσει πολλά άλλα πράγματα. Πολύ λίγοι από αυτούς που παινεύονται ότι κάνουν δημοσιογραφία μπαίνουν στον κόπο που μπήκε ο Διονύσης Ελευθεράτος, να θυσιάσει προσωπικό χρόνο για να μαζέψει σε έναν τόμο υλικό που θα μείνει πραγματικά για τις επόμενες γενιές.
Υπάρχουν όμως και πολιτικοί λόγοι για τους οποίους δεν υπήρχε τόσο καιρό ένα τέτοιο βιβλίο. Είναι κατά βάση τα πρόσωπα που εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να ελέγχουν την ελληνική οικονομία. Ο οποιοσδήποτε αντιλαμβάνεται από την πρώτη στιγμή ότι θα βρεθεί απέναντι σε εκδοτικούς οίκους, εκδοτικά συγκροτήματα, καναλάρχες κ.λπ αν επιδιώξει να μιλήσει για ονόματα που ακόμη καθορίζουν τα πάντα στη χώρα μας, είτε είναι η οικογένεια Βαρδινογιάννη, είτε η οικογένεια Λάτση, είτε είναι όλοι αυτοί που γνωρίζουμε και που καθόλου συμπωματικά έχουν τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και όλων των καναλιών (με την ευρύτερη έννοια) απ' όπου θα μπορούσε να περάσει η πληροφορία.
Υπάρχει όμως και ένα πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο και η Αριστερά αντιμετωπίζει το θέμα της «επταετίας». Ως κοινό έχουμε εμποτιστεί με μια περισσότερο εθνική ή γεωστρατηγική αντίληψη του τι σήμαινε η «επταετία». CIA, αμερικανική παρέμβαση, αντίδραση της ΕΟΚ, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ο αντίκτυπος στο Κυπριακό και ούτω καθεξής. Όλα τα παραπάνω έχουν υπεραναλυθεί και έχουν εξηγηθεί με εξαιρετικό τρόπο, κανείς όμως δεν έχει μπει σε μια πιο οικονομική αντίληψη που θα εστίαζε στη μορφή των παραγωγικών σχέσεων και δομών που ήρθε να συνεχίσει και να επεκτείνει ή να ανατρέψει αυτή η χούντα. Ενώ αυτό γίνεται για άλλα πραξικοπήματα, π.χ. στο πραξικόπημα της Χιλής η πρώτη μας σκέψη είναι κυρίως οικονομική, ίσως επειδή ανέτρεψε μια αριστερή κυβέρνηση μας έρχεται πολύ πιο εύκολα στα μυαλό να δούμε τους παράγοντες σε βαθύτερο επίπεδο ανάλυσης. Μιλάμε για την ADNT και τα ορυχεία χαλκού που είχε στη Χιλή και τον ρόλο που έπαιξε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ όταν ο Αλιέντε τα εθνικοποίησε, μάθαμε με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες χάρη στο Δόγμα του σοκ της Ναόμι Κλάιν για το πως το πραξικόπημα στη Χιλή μετατράπηκε σε ένα πειραματικό εργαστήριο για τις θεωρίες του Μίλτον Φρίντμαν και όλης της Σχολής του Σικάγου δηλαδή του νεοφιλελευθερισμού, με τις εξαιρετικές αφηγήσεις για το πως το ίδιο το βράδι του πραξικοπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου υπήρξε πάνω στο τραπέζι που συνεδρίαζαν οι στρατηγοί το λεγόμενο «τούβλο» ("The brick" όπως το λέγαν χαρακτηριστικά) με όλη τη θεωρία που είχαν επεξεργαστεί τα προηγούμενα -τουλάχιστον- δέκα χρόνια στη σχολή του Σικάγου για τον νεοφιλελευθερισμό, τους το πήγαν έτοιμο και τους είπαν «εφαρμόστε το». Εκεί μπαίνουμε λίγο στον τρόπο σκέψης και βλέπουμε τις νέες σχέσεις και μεταξύ εργασίας-κεφαλαίου που δημιούργησε το πραξικόπημα του Πινοσέτ στη Χιλή. Το κάνουμε λίγο αλλά όχι όσο θα έπρεπε για το πραξικόπημα του Εβρέν της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 στην Τουρκία. Και εκεί όμως ισορροπούμε ανάμεσα στο γεωστρατηγικό και στο οικονομικό. Το μεν πρώτο αφορά στο γεγονός ότι έχει προηγηθεί η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν, οι ΗΠΑ χρειάζονται να θέσουν ένα ανάχωμα στη περιοχή δημιουργώντας ένα νέο καθεστώς που θα ελέγχουν απόλυτα και θα μπορεί να σταματήσει τυχόν επέκταση των νέων ιδεών που παράγονται από τη νέα πραγματικότητα στο Ιράν. Εκεί όμως ψυλλιαζόμαστε λίγο περισσότερο τα οικονομικά του χαρακτηριστικά επειδή έχουμε και αυτή την πολύ σκληρή επίθεση των Τούρκων στρατηγών στα συνδικάτα και στην Αριστερά. Είχε πολλούς λόγους ύπαρξης το τουρκικό πραξικόπημα πέραν των γεωστρατηγικών θεμάτων, όπως να αναχαιτίσει την άνοδο της Αριστεράς αλλά και του Κουρδικού προβλήματος, είναι δηλαδή ένας συνδυασμός εθνικού και οικονομικού με πολύ συγκεκριμένα ταξικά χαρακτηριστικά. Το τουρκικό πραξικόπημα είναι ένα πραξικόπημα που φέρνει για πρώτη φορά στην Ευρώπη αυτό που έχει κάνει ο Πινοσέτ στη Χιλή, έρχεται να δοκιμάσει τον νεοφιλελευθερισμό επί ευρωπαϊκού εδάφους και δεν είναι τυχαίο ότι όταν θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία και οι στρατηγοί ήρεμοι πλέον θα δώσουν την εξουσία στον Οζάλ, θα βγει η Μάργκαρετ Θάτσερ σε μια ομιλία της να δηλώσει ότι είναι «οζαλίστρια».
Τι καινούριο έφερε λοιπόν το ελληνικό πραξικόπημα που δεν έχει εξεταστεί ως τώρα; Πρώτα και κύρια συμπυκνώνει ως φαινόμενο αυτό που θα λέγαμε δεύτερη σημαντικότερη συσσώρευση κεφαλαίου στον 20ό αιώνα για την ελληνική αστική τάξη. Αυτή η ελίτ ουσιαστικά παίρνει την τελική της μορφή στα χρόνια της Κατοχής και όταν καίει μεταπολεμικά τα καύσιμα της ανάπτυξης κάποιοι αισθάνονται ότι πρέπει να παρέμβουν για να ξαναβάλουν μπροστά τη μηχανή, να επιτευχθεί μια νέα συσσώρευση (συμπτωματικά ή όχι αυτό συμβαίνει στη δεκαετία του '60 όπου και όλο το καπιταλιστικό σύστημα έχει αρχίσει και εξαντλεί τα καύσιμα της κεϊνσιανής συναίνεσης σε μια επερχόμενη κρίση που θα έχει ως αφορμή την πετρελαϊκή κρίση μπαίνοντας στη μεγάλη κρίση του καπιταλισμού της δεκαετίας του '70). Στην Ελλάδα, με τον πιο ακραίο τρόπο, αναλαμβάνουν οι στρατιωτικοί να ενισχύσουν την αστική τάξη, να τη βοηθήσουν να ξαναπατήσει στα πόδια της και μετά υποτίθεται να ξαναφήσουν τις δυνάμεις της αγοράς να δουλέψουν μόνες τους, επιβεβαιώνοντας έτσι τη διαπίστωση ότι αυτές οι δυνάμεις χρειάζονται πάντα δίπλα τους ένα πανίσχυρο, αόρατο δήθεν χέρι, το οποίο όμως είναι ένα μεταλλικό χέρι και στην Ελλάδα ήρθε να επιβληθεί με ερπύστριες. Πάντα ο νεοφιλελευθερισμός χρειάζεται ένα πανίσχυρο κράτος γιατί όσο κι αν λένε οι (νεο)φιλελεύθεροι ότι θέλουν να καταργήσουν το κράτος, στην πραγματικότητα θέλουν να καταργήσουν το κράτος πρόνοιας, για να μπορούν έτσι να λειτουργούν με ασυδοσία. Εδώ μπαίνει ένα μεγάλο ερώτημα, κατά πόσο και το ελληνικό πραξικόπημα είναι μια μορφή πρωτο-νεοφιλελευθερισμού. Κατά τα φαινόμενα, μάλλον είναι διότι ουσιαστικά οι συνταγματάρχες με τον τρόπο τους, με τη βία που απαιτεί αυτή η διαδικασία αφήσαν το κεφάλαιο τελείως ανεξέλεγκτο και έστησαν τις βάσεις για το τοξικό καθεστώς που έχουμε ακόμη και σήμερα. Ο Διονύσης Ελευθεράτος εξηγεί με εξαιρετικό τρόπο, με πολύ μεγάλη σαφήνεια και λεπτομέρειες ότι το σημερινό καθεστώς της φοροασυλίας των εφοπλιστών καθιερώθηκε εκείνη την περίοδο όπως και η υποβοήθηση συγκεκριμένων τομέων του ελληνικού κεφαλαίου (κυρίως πετρελαϊκές εταιρείες) να αναπτυχθούν. Έτσι διαμορφώθηκαν οι συνθήκες λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες θα καμουφλαριστούν στη διάρκεια μιας φαινομενικής ευημερίας τις δεκαετίες μεταξύ του 1980-2010 για να ξαναβγούν στην επιφάνεια με την τρίτη μεγάλη προσπάθεια συσσώρευσης κεφαλαίου που γνωρίζουμε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: την εποχή των μνημονίων.
Υπάρχουν όμως και πολιτικοί λόγοι για τους οποίους δεν υπήρχε τόσο καιρό ένα τέτοιο βιβλίο. Είναι κατά βάση τα πρόσωπα που εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να ελέγχουν την ελληνική οικονομία. Ο οποιοσδήποτε αντιλαμβάνεται από την πρώτη στιγμή ότι θα βρεθεί απέναντι σε εκδοτικούς οίκους, εκδοτικά συγκροτήματα, καναλάρχες κ.λπ αν επιδιώξει να μιλήσει για ονόματα που ακόμη καθορίζουν τα πάντα στη χώρα μας, είτε είναι η οικογένεια Βαρδινογιάννη, είτε η οικογένεια Λάτση, είτε είναι όλοι αυτοί που γνωρίζουμε και που καθόλου συμπωματικά έχουν τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και όλων των καναλιών (με την ευρύτερη έννοια) απ' όπου θα μπορούσε να περάσει η πληροφορία.
Υπάρχει όμως και ένα πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο και η Αριστερά αντιμετωπίζει το θέμα της «επταετίας». Ως κοινό έχουμε εμποτιστεί με μια περισσότερο εθνική ή γεωστρατηγική αντίληψη του τι σήμαινε η «επταετία». CIA, αμερικανική παρέμβαση, αντίδραση της ΕΟΚ, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ο αντίκτυπος στο Κυπριακό και ούτω καθεξής. Όλα τα παραπάνω έχουν υπεραναλυθεί και έχουν εξηγηθεί με εξαιρετικό τρόπο, κανείς όμως δεν έχει μπει σε μια πιο οικονομική αντίληψη που θα εστίαζε στη μορφή των παραγωγικών σχέσεων και δομών που ήρθε να συνεχίσει και να επεκτείνει ή να ανατρέψει αυτή η χούντα. Ενώ αυτό γίνεται για άλλα πραξικοπήματα, π.χ. στο πραξικόπημα της Χιλής η πρώτη μας σκέψη είναι κυρίως οικονομική, ίσως επειδή ανέτρεψε μια αριστερή κυβέρνηση μας έρχεται πολύ πιο εύκολα στα μυαλό να δούμε τους παράγοντες σε βαθύτερο επίπεδο ανάλυσης. Μιλάμε για την ADNT και τα ορυχεία χαλκού που είχε στη Χιλή και τον ρόλο που έπαιξε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ όταν ο Αλιέντε τα εθνικοποίησε, μάθαμε με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες χάρη στο Δόγμα του σοκ της Ναόμι Κλάιν για το πως το πραξικόπημα στη Χιλή μετατράπηκε σε ένα πειραματικό εργαστήριο για τις θεωρίες του Μίλτον Φρίντμαν και όλης της Σχολής του Σικάγου δηλαδή του νεοφιλελευθερισμού, με τις εξαιρετικές αφηγήσεις για το πως το ίδιο το βράδι του πραξικοπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου υπήρξε πάνω στο τραπέζι που συνεδρίαζαν οι στρατηγοί το λεγόμενο «τούβλο» ("The brick" όπως το λέγαν χαρακτηριστικά) με όλη τη θεωρία που είχαν επεξεργαστεί τα προηγούμενα -τουλάχιστον- δέκα χρόνια στη σχολή του Σικάγου για τον νεοφιλελευθερισμό, τους το πήγαν έτοιμο και τους είπαν «εφαρμόστε το». Εκεί μπαίνουμε λίγο στον τρόπο σκέψης και βλέπουμε τις νέες σχέσεις και μεταξύ εργασίας-κεφαλαίου που δημιούργησε το πραξικόπημα του Πινοσέτ στη Χιλή. Το κάνουμε λίγο αλλά όχι όσο θα έπρεπε για το πραξικόπημα του Εβρέν της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 στην Τουρκία. Και εκεί όμως ισορροπούμε ανάμεσα στο γεωστρατηγικό και στο οικονομικό. Το μεν πρώτο αφορά στο γεγονός ότι έχει προηγηθεί η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν, οι ΗΠΑ χρειάζονται να θέσουν ένα ανάχωμα στη περιοχή δημιουργώντας ένα νέο καθεστώς που θα ελέγχουν απόλυτα και θα μπορεί να σταματήσει τυχόν επέκταση των νέων ιδεών που παράγονται από τη νέα πραγματικότητα στο Ιράν. Εκεί όμως ψυλλιαζόμαστε λίγο περισσότερο τα οικονομικά του χαρακτηριστικά επειδή έχουμε και αυτή την πολύ σκληρή επίθεση των Τούρκων στρατηγών στα συνδικάτα και στην Αριστερά. Είχε πολλούς λόγους ύπαρξης το τουρκικό πραξικόπημα πέραν των γεωστρατηγικών θεμάτων, όπως να αναχαιτίσει την άνοδο της Αριστεράς αλλά και του Κουρδικού προβλήματος, είναι δηλαδή ένας συνδυασμός εθνικού και οικονομικού με πολύ συγκεκριμένα ταξικά χαρακτηριστικά. Το τουρκικό πραξικόπημα είναι ένα πραξικόπημα που φέρνει για πρώτη φορά στην Ευρώπη αυτό που έχει κάνει ο Πινοσέτ στη Χιλή, έρχεται να δοκιμάσει τον νεοφιλελευθερισμό επί ευρωπαϊκού εδάφους και δεν είναι τυχαίο ότι όταν θα ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία και οι στρατηγοί ήρεμοι πλέον θα δώσουν την εξουσία στον Οζάλ, θα βγει η Μάργκαρετ Θάτσερ σε μια ομιλία της να δηλώσει ότι είναι «οζαλίστρια».
Τι καινούριο έφερε λοιπόν το ελληνικό πραξικόπημα που δεν έχει εξεταστεί ως τώρα; Πρώτα και κύρια συμπυκνώνει ως φαινόμενο αυτό που θα λέγαμε δεύτερη σημαντικότερη συσσώρευση κεφαλαίου στον 20ό αιώνα για την ελληνική αστική τάξη. Αυτή η ελίτ ουσιαστικά παίρνει την τελική της μορφή στα χρόνια της Κατοχής και όταν καίει μεταπολεμικά τα καύσιμα της ανάπτυξης κάποιοι αισθάνονται ότι πρέπει να παρέμβουν για να ξαναβάλουν μπροστά τη μηχανή, να επιτευχθεί μια νέα συσσώρευση (συμπτωματικά ή όχι αυτό συμβαίνει στη δεκαετία του '60 όπου και όλο το καπιταλιστικό σύστημα έχει αρχίσει και εξαντλεί τα καύσιμα της κεϊνσιανής συναίνεσης σε μια επερχόμενη κρίση που θα έχει ως αφορμή την πετρελαϊκή κρίση μπαίνοντας στη μεγάλη κρίση του καπιταλισμού της δεκαετίας του '70). Στην Ελλάδα, με τον πιο ακραίο τρόπο, αναλαμβάνουν οι στρατιωτικοί να ενισχύσουν την αστική τάξη, να τη βοηθήσουν να ξαναπατήσει στα πόδια της και μετά υποτίθεται να ξαναφήσουν τις δυνάμεις της αγοράς να δουλέψουν μόνες τους, επιβεβαιώνοντας έτσι τη διαπίστωση ότι αυτές οι δυνάμεις χρειάζονται πάντα δίπλα τους ένα πανίσχυρο, αόρατο δήθεν χέρι, το οποίο όμως είναι ένα μεταλλικό χέρι και στην Ελλάδα ήρθε να επιβληθεί με ερπύστριες. Πάντα ο νεοφιλελευθερισμός χρειάζεται ένα πανίσχυρο κράτος γιατί όσο κι αν λένε οι (νεο)φιλελεύθεροι ότι θέλουν να καταργήσουν το κράτος, στην πραγματικότητα θέλουν να καταργήσουν το κράτος πρόνοιας, για να μπορούν έτσι να λειτουργούν με ασυδοσία. Εδώ μπαίνει ένα μεγάλο ερώτημα, κατά πόσο και το ελληνικό πραξικόπημα είναι μια μορφή πρωτο-νεοφιλελευθερισμού. Κατά τα φαινόμενα, μάλλον είναι διότι ουσιαστικά οι συνταγματάρχες με τον τρόπο τους, με τη βία που απαιτεί αυτή η διαδικασία αφήσαν το κεφάλαιο τελείως ανεξέλεγκτο και έστησαν τις βάσεις για το τοξικό καθεστώς που έχουμε ακόμη και σήμερα. Ο Διονύσης Ελευθεράτος εξηγεί με εξαιρετικό τρόπο, με πολύ μεγάλη σαφήνεια και λεπτομέρειες ότι το σημερινό καθεστώς της φοροασυλίας των εφοπλιστών καθιερώθηκε εκείνη την περίοδο όπως και η υποβοήθηση συγκεκριμένων τομέων του ελληνικού κεφαλαίου (κυρίως πετρελαϊκές εταιρείες) να αναπτυχθούν. Έτσι διαμορφώθηκαν οι συνθήκες λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες θα καμουφλαριστούν στη διάρκεια μιας φαινομενικής ευημερίας τις δεκαετίες μεταξύ του 1980-2010 για να ξαναβγούν στην επιφάνεια με την τρίτη μεγάλη προσπάθεια συσσώρευσης κεφαλαίου που γνωρίζουμε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία: την εποχή των μνημονίων.
July 28, 2022
Εδώ δεν πρόκειται για ένα λογοτεχνικό βιβλίο, αλλά για ένα δυνατό ντοκουμέντο καταγραφής, ανάλυσης και αξιολόγησης γεγονότων και στοιχείων που διαψεύδουν με σαφήνεια το υποτιθέμενο οικονομικό θαύμα της χούντας που "έχτισε δρόμους", "χάρισε χρέη" και άλλα τέτοια φαιδρά, χυδαία και κλασικά εικονογραφημένα. Τα στοιχεία είναι απαραίτητα και φυσικά δεν λείπουν ούτε κατά διάνοια από ένα τόσο εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο.
Για όποιον έχει βαρεθεί να βρίσκει διαρκώς μπροστά του, θέλοντας και μη, τα fake news που διασπάρθηκαν συστηματικά από κάθε πιθανό και απίθανο καλοθελητή, και αναμασήθηκαν από την αμαθή και αφελή μάζα (του διαδικτύου κατά κύριο λόγο) για κάμποσα χρόνια όσον αφορά το εγκληματικό καθεστώς της χούντας, αυτό το βιβλίο βάζει μια και καλή στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τη χοντροκομμένη προπαγάνδα των χουντικών, των ομοϊδεατών τους, αλλά και αρκετών ακροκεντρώων που αναθάρρησαν από την πρόσκαιρη εκλογική άνοδο της εγκληματικής οργάνωσης ΧΑ και θέλησαν, για τους δικούς τους λόγους, να συνδράμουν στη διάχυση του ακροδεξιού δηλητηρίου.
Top of the top. Πέντε αστέρια από μένα, ασυζητητί!
Για όποιον έχει βαρεθεί να βρίσκει διαρκώς μπροστά του, θέλοντας και μη, τα fake news που διασπάρθηκαν συστηματικά από κάθε πιθανό και απίθανο καλοθελητή, και αναμασήθηκαν από την αμαθή και αφελή μάζα (του διαδικτύου κατά κύριο λόγο) για κάμποσα χρόνια όσον αφορά το εγκληματικό καθεστώς της χούντας, αυτό το βιβλίο βάζει μια και καλή στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τη χοντροκομμένη προπαγάνδα των χουντικών, των ομοϊδεατών τους, αλλά και αρκετών ακροκεντρώων που αναθάρρησαν από την πρόσκαιρη εκλογική άνοδο της εγκληματικής οργάνωσης ΧΑ και θέλησαν, για τους δικούς τους λόγους, να συνδράμουν στη διάχυση του ακροδεξιού δηλητηρίου.
Top of the top. Πέντε αστέρια από μένα, ασυζητητί!
July 21, 2022
Εξαιρετικό βιβλίο, βασισμένο σε πρωτογενείς πηγές και επίσημες στατιστικές του ελληνικού κράτους, αλλά και σε ντοκουμέντα ή παραδοχές γνωστών insiders της ίδιας της επταετίας. Πολλά οικονομικά (φυσικό αυτό), αλλά και γλαφυρό ύφος που δεν αφήνει το βιβλίο να γίνει καθόλου βαρετό ή κουραστικό.
August 4, 2022
Τα
Λαμόγια στο χακί
του Διονύση Ελευθεράτου είναι ένα βιβλίο που καταρρίπτει με στοιχεία τον αστικό μύθο του οικονομικού θαύματος της χούντας και αποδομεί πλήρως την οικονομική, εισοδηματική και κοινωνική πολιτική της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Μια έρευνα με έντονο άρωμα εποχής, δεν φοβάται να καταφύγει σε συγκρίσεις των αμέσως πριν με τα αμέσως μετά, τις επιδιώκει μάλιστα με ζήλο και αναδεικνύει συστηματικά τις ποιοτικές διαφορές. Στο βιβλίο παρελαύνουν στοιχεία και σκάνδαλα όλων των ειδών, ιλιγγιώδη θαλασσοδάνεια, κερδισμένοι και χαμένοι, τζάκια και καμένοι. Μια διεισδυτική ματιά στα οικονομικά της μαύρης επταετίας.
June 9, 2022
Καταπληκτικός ο λόγος και η έρευνα του Διονύση Ελευθεράτου, όπως και η δημοσιογραφική παρουσία του!
October 30, 2022
Βιβλίο με αρκετό χιούμορ και σκωπτική διάθεση, ξεγυμνώνει την "εθνοσωτήριο" από κάθε μανδύα προσφοράς, προόδου, ευημερίας, βελτίωσης συνθηκών που έχει "ενδυθεί" κατά καιρούς από τους πρωταίτιους, απολογητές, νοσταλγούς, σταγονίδια, ακροδεξιούς, δεξιούς, φιλελέδες και λοιπούς καλοθελητές. Επίκαιρο και χρήσιμο, ειδικά στην μεταμνημονιακή εποχή που διανύουμε.
May 14, 2016
Ποτέ μα ποτέ δεν θα αγοράσω βιβλίο Έλληνα πριν διαβάσω μερικά πράγματα για το συγγραφέα.
Δεν αμφισβητώ την έρευνα του, αλλά είναι αλγεινό να συγκρίνει τη χούντα με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Σήμερα άραγε αν είναι ακόμα παραγωγός στο ΚΟΚΚΙΝΟ τι λέει για την εθνοσωτήριο;
Δεν αμφισβητώ την έρευνα του, αλλά είναι αλγεινό να συγκρίνει τη χούντα με την προηγούμενη κυβέρνηση.
Σήμερα άραγε αν είναι ακόμα παραγωγός στο ΚΟΚΚΙΝΟ τι λέει για την εθνοσωτήριο;
November 5, 2019
Το διάβασα σχετικά γρήγορα και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Περιλαμβάνει στοιχεία από εφημερίδες και μελέτες τόσο της εποχής όσο και σύγχρονα για τις οικονομικές δοσοληψίες του καθεστώτος με εφοπλιστές και άλλους παρατρεχάμενους.
Κουράζει λίγο το γεγονός πως σχεδόν σε κάθε δισέλιδο παρεμβάλλεται πίνακας με αριθμητικά στοιχεία. Επίσης, με ξένισε το γεγονός πως αρκετά συχνά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί φράσεις της προφορικής καθομιλουμένης που δε θα έλεγα πως ταιριάζουν σε τέτοιου είδους μελέτη.
Συνολικά όμως αξίζει τον χρόνο σας εάν θέλετε να διαβάσετε για την εποχή που ακόμα παραμένει ταμπού για τους περισσότερους συγγραφείς. Θα δείτε πράγματα που δεν είχαν βγει στην επιφάνεια και που καταρίπτουν τον μύθο περί "καθαρών χεριών" του καθεστώτος.
Κουράζει λίγο το γεγονός πως σχεδόν σε κάθε δισέλιδο παρεμβάλλεται πίνακας με αριθμητικά στοιχεία. Επίσης, με ξένισε το γεγονός πως αρκετά συχνά ο συγγραφέας χρησιμοποιεί φράσεις της προφορικής καθομιλουμένης που δε θα έλεγα πως ταιριάζουν σε τέτοιου είδους μελέτη.
Συνολικά όμως αξίζει τον χρόνο σας εάν θέλετε να διαβάσετε για την εποχή που ακόμα παραμένει ταμπού για τους περισσότερους συγγραφείς. Θα δείτε πράγματα που δεν είχαν βγει στην επιφάνεια και που καταρίπτουν τον μύθο περί "καθαρών χεριών" του καθεστώτος.
January 3, 2023
Μιλάνε τα στοιχεία ,οι αριθμοί και τα επίσημα έγγραφα.
Οποιαδήποτε άλλη αρνητική κριτική είναι απλά νοσταλγική κραυγή της χούντας και τίποτα παραπάνω
Οποιαδήποτε άλλη αρνητική κριτική είναι απλά νοσταλγική κραυγή της χούντας και τίποτα παραπάνω
January 22, 2021
Το βιβλιο γενικα μου αρεσε, καθως παρουσιαζει μια πτυχη της ελληνικης ιστοριας, που δεν ειναι ιδιαιτερα φωτισμενη.
Δεν μου αρεσε, πολλες φορες, το ειρωνικο υφος γραφης και το κρυο χιουμορ. Πιστευω οτι δεν θα ειχε σε τιποτα να χασει το βιβλιο, αν απεφευγε αυτο το υφος
Δεν μου αρεσε, πολλες φορες, το ειρωνικο υφος γραφης και το κρυο χιουμορ. Πιστευω οτι δεν θα ειχε σε τιποτα να χασει το βιβλιο, αν απεφευγε αυτο το υφος
June 12, 2019
Δυστυχώς είναι ένα βιβλίο προπαγάνδας, με πηγές δευτερογενείς και τριτογενείς, συνήθως του 1975 και μετά όπου η προπαγάνδα πάει σύννεφο.
Διαβάστε όλοι το βιβλίο του Μάνου Χατζηδάκη "Λαμόγια χωρίς χακί" από τις εκδόσεις Πελασγός, το οποίο είναι απάντηση στα ψέματα του Ελευθεράτου. Στο βιβλίο του Μάνου Χατζηδάκη θα δείτε μέσα αδιαμφισβήτητες πηγές όπως Ο.Ο.Σ.Α., Δ.Ν.Τ. , Οικονομική Επιτροπή του ΟΗΕ, Τράπεζας Ελλάδος κτλ κτλ....
Για να δείτε την ποιότητα του κυρίου Χατζηδάκη γράφει στο τέλος του βιβλίου
<< Υποκινούμε τους α��αγνώστες να διαβάσουν και το βιβλίο του κ. Ελευθεράτου και την δική μας απάντηση. Να μελετήσουν τα στοιχεία και την τεκμηρίωση σε αντιπαραβολή με τα δικά του. Είναι σίγουρο ότι θα εξαγάγουν τα συμπεράσματα τους. Θα κρίνουν και θα συγκρίνουν, χωρίς παρωπίδες και πέραν από πολιτικές εμπάθειες και κομματικές σκοπιμότητες...>>
Διαβάστε όλοι το βιβλίο του Μάνου Χατζηδάκη "Λαμόγια χωρίς χακί" από τις εκδόσεις Πελασγός, το οποίο είναι απάντηση στα ψέματα του Ελευθεράτου. Στο βιβλίο του Μάνου Χατζηδάκη θα δείτε μέσα αδιαμφισβήτητες πηγές όπως Ο.Ο.Σ.Α., Δ.Ν.Τ. , Οικονομική Επιτροπή του ΟΗΕ, Τράπεζας Ελλάδος κτλ κτλ....
Για να δείτε την ποιότητα του κυρίου Χατζηδάκη γράφει στο τέλος του βιβλίου
<< Υποκινούμε τους α��αγνώστες να διαβάσουν και το βιβλίο του κ. Ελευθεράτου και την δική μας απάντηση. Να μελετήσουν τα στοιχεία και την τεκμηρίωση σε αντιπαραβολή με τα δικά του. Είναι σίγουρο ότι θα εξαγάγουν τα συμπεράσματα τους. Θα κρίνουν και θα συγκρίνουν, χωρίς παρωπίδες και πέραν από πολιτικές εμπάθειες και κομματικές σκοπιμότητες...>>
May 22, 2019
Πολύ καλή δουλειά αλλά τα υπερβολικά πολλά και αναλυτικά οικονομικά νούμερα κουράζουν λίγο. Μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του δεν θα υποβάθμιζε καθόλου την ουσία και θα το καθιστούσε πιο ευανάγνωστο. Στα θετικά του σημεία η αρκετά οξυδερκής χρήση του χιούμορ.
June 21, 2019
Το βιβλιο του Ελευθερατου ειναι μια φουσκα που τους μονους που μπορει να πεισει, ειναι ειτε τους εμπαθεις και ηδη προκατειλημμενους απεναντι στην 21η Απριλιου "υπερδημοκρατες", ειτε διαφορους καλοπροαιρετους μεν, αλλα ασχετους με οποιαδηποτε μορφη επιστημονικης τεκμηριωσης και ιστοριογραφικης μεθοδολογιας και δεοντολογιας! Και εξηγουμαι. Οταν θες(Ελευθερατε) να αντικρουσεις την επιχειρηματολογια της "χουντας" περι "οικονομικου θαυματος" η εστω οικονομικων επιτευγματων, παιρνεις το βασικο συγγραμμα-οπλοστασιο επιχειρηματων του καθεστωτος(το βιβλιο του Μακαρεζου), το ξεψαχνιζεις, αναζητεις τις πρωτογενεις πηγες τεκμηριωσης και το ξεσκιζεις αμα μπορεις! Ο ιδιος ο Ελευθερατος το παραθετει το βιβλιο του Μακαρεζου στην βιβλιογραφια, το αναφερει και καποιες φορες μεσα στο κειμενο και κατα τ'αλλα αντικρουση μηδεν! Παρα μονο ειρωνεια, εμπαθεια και εξυπνακιστικες ατακες! Τι σχεση μπορει να εχει η τεκμηριωση που κανει ο Μακαρεζος, παραθετοντας δελτια, εκθεσεις κλπ στοιχεια απο ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Τραπεζα της Ελλαδος, Εθνικη Στατιστικη Υπηρεσια, Υπουργειο Συντονισμου, ξενες τραπεζες με διεθνη κυκλο εργασιων, ξενες οικονομικες εφημεριδες κλπ, με την "τεκμηριωση" που κανει ο Ελευθερατος? Απολυτως καμια! Τρεις ειναι οι "πηγες" που αντλει τα επιχειρηματα του ο Ελευθερατος. 1) Δευτερογενεις αποκλειστικα πηγες, γενικα εργα τυπου "Οικονομικη Ιστορια της Ελλαδος"(κατα βαση απο αριστερους συγγραφεις) 2) Ρεπορταζ εφημεριδων και κυριως ενα συγκεκριμενο ρεπορταζ του Οικονομικου Ταχυδρομου το 1975... 3) Κουτσομπολια, φημες και ψιθυρους με καμια πηγη τεκμηριωσης. Συν η μονιμη ειρωνεια στον τροπο γραφης του, καθιστουν το εργο του, βιβλιο πολεμικης και προπαγανδας, παντως οχι νηφαλιας αποτιμησης οικονομικης πολιτικης.Αν ειναι μαγκας ας παει να αναζητησει τα ιδια τα στοιχεια απο ΟΟΣΑ, ΔΝΤ κλπ που ανεφερα παραπανω και ας αποδειξει οτι ο Μακαρεζος εκανε λαθροχειριες και πλαστογραφησεις σε αυτα! Οχι να μας παραθετει την καθε δευτερογενη και τριτογενη πηγη λεγοντας μας "συμφωνα με τον ταδε συγγραφεα"...Στα δε υποτιθεμενα σκανδαλα, παρακαμπτει επιδεικτικα τις επισημες δικαστικες αποφασεις!
Συνοψιζοντας, θα ελεγα οτι προκειται για εμπαθεστατο βιβλιο απο εναν συγγραφεα μετρ της μισης αληθειας, επιλεκτικη παρουσιαση στοιχειων και "στοιχειων", εντουτοις αριστο δειγμα προπαγανδας! Ευτυχως ηρθε πολυ προσφατα στην δημοσιοτητα ενα βιβλιο που απαντησε λεπτομερως και με συντριπτικα στοιχεια απο πρωτογενεις πηγες(και οχι την βιβλιογραφια της πλακας που χρησιμοποιει ο Ελευθερατος) στα μυθευματα του Ελευθερατου. Οι αναγνωστες λοιπον του "Λαμογια Στο Χακι" ας μελετησουν και το "Λαμογια Χωρις Χακι" του Μανου Χατζηδακη και ας βγαλουν μετα τα συμπερασματα τους...Απο τον ιδιο συγγραφεα(Μανος Χατζηδακης) μπορουν να μελετησουν και το βιβλιο "Το Εργο Του Γεωργιου Παπαδοπουλου 1967-1973" για να εχουν πληρη εικονα! Εχει πλακα παντως μια κριτικη που γραφτηκε παραπανω απο καποιον κυριο, που λεει οτι στο βιβλιο του Ελευθερατου "Θα δείτε πράγματα που δεν είχαν βγει στην επιφάνεια"...!!! Ενω η αληθεια ειναι οτι το βιβλιο του Ελευθερατου δεν ειναι καν καποια πρωτοτυπη ερευνα, αλλα μια συλλογη ολων των κατηγοριων που εχουν εκτοξευσει οι αντιπαλοι της 21ης Απριλιου απο το 1974 και μετα, υπο μορφη ειτε βιβλιων, ειτε αρθρων!
Συνοψιζοντας, θα ελεγα οτι προκειται για εμπαθεστατο βιβλιο απο εναν συγγραφεα μετρ της μισης αληθειας, επιλεκτικη παρουσιαση στοιχειων και "στοιχειων", εντουτοις αριστο δειγμα προπαγανδας! Ευτυχως ηρθε πολυ προσφατα στην δημοσιοτητα ενα βιβλιο που απαντησε λεπτομερως και με συντριπτικα στοιχεια απο πρωτογενεις πηγες(και οχι την βιβλιογραφια της πλακας που χρησιμοποιει ο Ελευθερατος) στα μυθευματα του Ελευθερατου. Οι αναγνωστες λοιπον του "Λαμογια Στο Χακι" ας μελετησουν και το "Λαμογια Χωρις Χακι" του Μανου Χατζηδακη και ας βγαλουν μετα τα συμπερασματα τους...Απο τον ιδιο συγγραφεα(Μανος Χατζηδακης) μπορουν να μελετησουν και το βιβλιο "Το Εργο Του Γεωργιου Παπαδοπουλου 1967-1973" για να εχουν πληρη εικονα! Εχει πλακα παντως μια κριτικη που γραφτηκε παραπανω απο καποιον κυριο, που λεει οτι στο βιβλιο του Ελευθερατου "Θα δείτε πράγματα που δεν είχαν βγει στην επιφάνεια"...!!! Ενω η αληθεια ειναι οτι το βιβλιο του Ελευθερατου δεν ειναι καν καποια πρωτοτυπη ερευνα, αλλα μια συλλογη ολων των κατηγοριων που εχουν εκτοξευσει οι αντιπαλοι της 21ης Απριλιου απο το 1974 και μετα, υπο μορφη ειτε βιβλιων, ειτε αρθρων!
November 14, 2019
A book of propaganda
May 18, 2020
Ένα ενδεικτικό άρθρο για το τι είδους βιβλίο είναι το πολυδιαφημισμένο "Λαμόγια στο Χακί"
"ΛΑΜΟΓΙΑ ΣΤΟ ΧΑΚΙ" - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΛΑΘΡΟΧΕΙΡΙΑ & Η ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
https://epok1973.com/%CE%B1%CF%81%CE%...
"ΛΑΜΟΓΙΑ ΣΤΟ ΧΑΚΙ" - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΛΑΘΡΟΧΕΙΡΙΑ & Η ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
https://epok1973.com/%CE%B1%CF%81%CE%...
August 21, 2025
Το πιο κουραστικό βιβλίο που έχω διαβάσει. ΠΟΛΥ σημαντικά στατιστικά και οικονομικά στοιχεία, που δυστυχώς παρουσιάζονται με τον χειρότερο αφηγηματικό λόγο που έχω δει σε γραπτή μορφή. Είναι προφορικός με την κάκιστη σημασία.
Θα μπορούσε να είναι ο μισός αριθμός σελίδων. Τόσο φλύαρο. Όχι ότι έχει άδικο, αλλά επαναλαμβάνεται στο άπειρο.
Θα μπορούσε να είναι ο μισός αριθμός σελίδων. Τόσο φλύαρο. Όχι ότι έχει άδικο, αλλά επαναλαμβάνεται στο άπειρο.
Displaying 1 - 30 of 32 reviews