Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα

by Γιάννης Κάτρης, Βασίλης Βασιλικός (Foreword)

«Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας δεν είναι γραμμένο για να καταπλήξει. Σαν το αντίστοιχο βιβλίο του Ιταλού πολιτικού εξορίστου στα χρόνια του Μουσολίνι Άγγελο Τάσκα Η γέννηση του φασισμού, περιγράφει τη μαθηματική πολιτική εξίσωση που οδηγεί νομοτελειακά στη δικτατορία. Φυσικά εδώ δεν έχουμε την "πορεία προς τη Ρώμη", ούτε το λαϊκό έρεισμα του ιταλικού φασισμού του 1922. Είμαστε στα 1967 και τα πράγματα, με τους ηλεκτρονικούς εγκεφάλους, έχουν πολύ αλλάξει. Ωστόσο, νομίζω πως ο συσχετισμός των δύο βιβλίων δεν είναι άσχετος: πηγή τους είναι η ίδια γωνιά της Μεσογείου. Μήνυμά τους (καθώς έλεγε κι ο Τάσκα στα 1926): αυτό που έγινε στην Ιταλία μπορεί να ξαπλωθεί παντού. Η ιστορία τον δικαίωσε. Ελπίζουμε να μη δικαιώσει τον Κάτρη». – Βασίλης Βασιλικός


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
- Πρόλογος
- Εισαγωγή
- Η νύκτα των τανκς
- Οι υπερδυνάμεις
- Ανατομία του δημόσιου βίου
- Αντινομίες και αντιφάσεις
- Το εκλογικό πραξικόπημα
- Έγκλημα και τιμωρία
- Η άνοδος της δημοκρατίας
- Κωνσταντίνος ο μικρός
- Οι πρόδρομοι της δικτατορίας
- Η μπαλάντα της φρίκης
- Στρατιωτική διακυβέρνηση
- Τραγωδία χωρίς λύτρωση
- Επίλογος
- Η συνέχεια

Genres: History, Nonfiction

406 pages, Paperback

First published December 1, 1974

About the author

Ο Γιάννης Κάτρης, κορυφαίο στέλεχος της ελληνικής δημοσιογραφίας, γεννήθηκε στο Άργος, μεγάλωσε στην Πάτρα και από το 1940 έμεινε στην Αθήνα. Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-41 πήρε μέρος σαν απλός στρατιώτης, τραυματίστηκε και παρασημοφορήθηκε, ζώντας από κοντά την έξαρση της νίκης, αλλά και την προδοσία της συνθηκολόγησης. Στην Κατοχή πήρε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση και δούλεψε στον παράνομο Τύπο. Για τις αταλάντευτες δημοκρατικές αντιφασιστικές αρχές του υπέστη πολλές διώξεις, ενώ στον Εμφύλιο Πόλεμο για πέντε χρόνια δοκίμασε τις πιο απάνθρωπες εμπειρίες από το κολαστήριο της Μακρονήσου και τις "πειθαρχημένες διαβιώσεις" της Ικαρίας και του Αϊ-Στράτη. Μόλις έγινε το απριλιανό πραξικόπημα, διέφυγε στο εξωτερικό και έζησε τέσσερα χρόνια στις ΗΠΑ και τρία στην Αγγλία. Στην περίοδο της αναγκαστικής αυτοεξορίας του έγραψε το βιβλίο "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα, 1960-1970", τη σημαντικότερη ίσως μελέτη για τα πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα που οδήγησαν στη γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα και στην εκδήλωση της απριλιανής χούντας. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1971 στα ελληνικά (Δυτική Ευρώπη) και στα αγγλικά (Αμερική, Καναδάς). Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1974. Στις 2 Φεβρουαρίου 1976, κι ενώ έχει επέλθει η Μεταπολίτευση, ο Γιάννης Κάτρης και ο εκδότης του Βίκτωρ Παπαζήσης θα δικαστούν στο Α΄Τριμελές Πλημμελειοδικείο για "περιύβριση Αρχής", επειδή στο βιβλίο καταγγέλλονται τα βασανιστήρια και οι βασανιστές της Γενικής Ασφάλειας στη διάρκεια της δικτατορίας. Η σχετική διαδικασία ανακινήθηκε από τον υπουργό Δημοσίας Τάξεως Σόλωνα Γκίκα. Μαζί με τη δίωξη των υπευθύνων, συγγραφέα και εκδότη, θα ζητηθεί και η κατάσχεση του βιβλίου διότι υπάρχει "κίνδυνος" να δημιουργηθούν για το Αστυνομικό Σώμα "εσφαλμέναι και βλαπτικαί εντυπώσεις"! Μάρτυρες κατηγορίας θα καταθέσουν οι βασανιστές και φύλακες της Χούντας Καραπαναγιώτης, Μπάμπαλης, Λάμπρου και άλλοι γνωστοί χαμαιλέοντες του Παπαδόπουλου και του Ιωαννίδη. Ο τίτλος του επόμενου δίτομου έργου του, "Ο προδομένος λαός - Το χρονικό μιας πενταετίας (1975-1980)", που εκδόθηκε το 1979, αποδίδει απόλυτα το πνεύμα της εποχής.

Reviews

[Katerina Charisi · Rating 5 out of 5]

Πρέπει να με τσάκωσα πάνω από 20-30 φορές με γουρλωμένα μάτια και ορθάνοιχτο στόμα. Σοκ και δέος η αναγνωστική τούτη εμπειρία.

Κάποιος ρωτάει γιατί αυτό το βιβλίο δε διδάσκεται στα σχολεία.

Εχμ. Αν το διαβάσεις, θα δεις γιατί.

Για να υπάρξει βαθιά πολιτική και ιστορική συνείδηση στην Ελλάδα θα έπρεπε όλοι να μεγαλώνουν με Κατρη και Ραφαηλίδη (μεταξύ άλλων).

Κάπου κάπου αναρωτιόμουν αν διαβάζω ιστορία ή κάποιο ευφάνταστο πολιτικό θρίλερ. Ντροπή και αηδία.

Κι είναι αλήθεια.

[Stratos · Rating 3 out of 5]

Ενδιαφέρει βασικά αυτούς που ερευνούν την σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Γραμμένο μέσα στην χούντα αναδύεται ο παλμός της επικαιρότητας και σαφώς είναι ένα ντοκουμέντο. Πλην όμως η ιστορία ως γνωστός έχει πολλές οπτικές γωνίες οι οποίες πρέπει να εξετάζονται με το ψυχρό μάτι του ιστορικού.

[Margarita · Rating 5 out of 5]

Έμαθα για το βιβλίο αυτό από τις αναφορές του Β. Ραφαηλίδη ,στο "ΙΣΤΟΡΙΑ (ΚΩΜΙΚΟΤΡΑΓΙΚΉ) ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ".
Ένα εξαιρετικό έργο που κατά τη γνώμη μου πρέπει να διαβάσει ο καθένας μας. Ο Κάτρη με τον αφηγιματικό τρόπο που περιγράφει τα γεγονότα από τον Απρίλη του 67 κι έπειτα, κάνει πολύ έυκολο στον αναγνώστη να καταλάβει τι συνέβαινε, τι ήταν η δικτατορία και τι είναι ο φασισμός. Κι όχι μόνο. Όλες οι δυνάμεις, οι άνθρωποι και και οι καταστάσεις που οδήγησαν εκεί, και συντήρισαν την δικτατορία.
Συγκονιστικότερη στιγμή το γράμμα της Ηλέκτρας Παππά.
Το προτείνω σε κάθε άνθρωπο που σέβεται την ύπαρξη του και κουβαλάει ένα καλό κεφάλι.

[Pinko Palest · Rating 3 out of 5]

η πασοκική εκδοχή της ιστορίας της δεκαετίας του 60 και της χούντας αλλά και της ελληνικής ιστορίας εν γένει. Εδώ διαπιστώνει κανείς ότι η υποτιθέμενη συνέχεια μεταξύ Τρικούπη και Βενιζέλου είναι πασοκική εφεύρεση (όπως όλοι γνωρίζουν, οι βενιζελικοί προέρχονταν κυρίως από το κόμμα του Δεληγιάννη). Επίσης, πολλά από τα στοιχεία που αναφέρονται είναι αναπόδεικτα, ιδίως σε ότι αφορά τις σχέσεις με ξένες χώρες. Παρ' όλα αυτά, είναι πολύ καλογραμμένο κείμενο, πράγμα σπάνιο για τον πολιτικό χώρο που καλύπτει

[Νεκτάριος Καλογήρου · Rating 5 out of 5]

Οφείλει ο κάθε ένας που θέλει να αποκαλείται Ελληνας, να διαβάσει αυτό το πόνημα που δείχνει με γλαφυρότητα όλα τα πολιτικά γεγονότα, τις παρεμβάσεις των ξένων συμφερόντων, τη Χούντα, τα βασανιστήρια και όλα όσα καταδυνάστευσαν το λαό μας επί δεκαετίες.

[Nomzamo Kathy · Rating 1 out of 5]

Οταν ο ιστορικος συγγραφεας Σολων Γρηγοριαδης, του οποιου την αντικειμενικοτητα και το δημοκρατικο φρονημα ουδεις ποτε αμφισβητησε, αναφερει το βιβλιο του Κατρη ως χαρακτηριστικο παραδειγμα βιβλιου που βριθει μυθοπλασιων και αναποδεικτων εικασιων-θεωριων, τοτε τι επιπλεον χρειαζεται να σχολιασουμε εμεις;

[Nikino · Rating 5 out of 5]

Στις 21 Απριλίου 1967, τα τανκς των συνταγματαρχών έκαναν την εμφάνιση τους στους δρόμους της Αθήνας. Ο Γιάννης Κάτρης εκθέτει την αλληλουχία των πολιτικών εξελίξεων που επέτρεψαν στη χούντα να βάλει την Ελλάδα στο "γύψο" για εφτά χρόνια. Με τη δημοσιογραφική του έρευνα φώτισε εκτενώς το πολιτικό παρασκήνιο της εποχής και αν τα γεγονότα δεν ήταν δυστυχώς αληθινά, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα αξιόλογο πολιτικό θρίλερ. Το στρατιωτικό πραξικόπημα δεν ήταν ουρανοκατέβατο. Ήταν παρενέργεια της πολιτικής ασυδοσίας της Δεξιάς και του Παλατιού, που κατέλυσαν πάμπολλες φορές βασικότατες πτυχές της δημοκρατίας, και της αμερικανικής κηδεμόνευσης που δεν θα επέτρεπε τη διατάραξη της "ομαλότητας" στην αποικία της. Ο φασισμός είναι μια Λερναία Ύδρα με πολλά κεφάλια. Κάποτε ήταν εκλογές βίας και νοθείας, άλλοτε Χούντα και άλλοτε Χρυσή Αυγή. Στο χέρι μας είναι να μην αργήσει η μέρα της ελληνικής άνοιξης.

[George · Rating 5 out of 5]

Συγκλονιστικο..!! Ένα αίσθημα αηδίας με διακατεχει, αυτή είναι η ιστορία μας και κανένας δεν μιλάει για αυτήν παρά για το απαράμιλλο ελληνικό γένος και ιστορία, για την δημοκρατία και την Μακεδονία. Κανένας δεν μιλάει για την προδοσία σε κάθε δυνατή περίπτωση, είτε από την δεξιά, είτε από το κέντρο είτε από τον Συριζα και δεν ξέρω εγώ τι.. Ένα μάτσο προδοτες και στην μέση η εθνική μας περηφάνια!

Λεπτομέρειες που δεν είναι γνωστές στους πολλους και θα πρέπει να μνημονευονται και να διδάσκονται στα παιδιά μας. Είμαστε υπεύθυνοι για την επομενη γενιά και δεν χρειάζεται να περιμένουμε από τους θεσμους (σχολείο) να εκτιμήσει αυτά τα διαμάντια.

Θα πρότεινα και Τα παιδιά της δικτατορίας σαν βιβλίο που ασχολείται με τα χρόνια εκείνα και περιγράφει τα φοιτητικά κινήματα και το πολυτεχνείο.

[Christos Volos · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικό ανάγνωσμα για το πώς φτάσαμε στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Παρά τις, πολλές και εξακριβωμένες/εμπεριστατωμένες λεπτομέρειες (λόγω της δημοσιογραφικής ιδιότητας του συγγραφέα), το βιβλίο έχει συνοχή και διαβάζεται εύκολα χωρίς να μπερδεύει τον αναγνώστη.

[Nikos Pappas · Rating 5 out of 5]

λίγα, αποσπασματικά και σε μορφή συνθημάτων μαθαίνουμε στο σχολείο για τη νεότερη ελληνική ιστορία και απολύτως τίποτα για το πιο πρόσφατο τμήμα αυτής, από την απελευθέρωση της Αθήνα (12.10.1944) μέχρι σήμερα (ή έστω μέχρι την πτώση της Χούντας, αν δεχθούμε ότι χρειάζεται μια στοιχειώδης χρονική απόσταση για την οποιαδήποτε ιστορική επεξεργασία). κι έτσι δε θα απαλλαγούμε ποτέ από τα μετεμφυλιακά μας σύνδρομα, αφενός γιατί δεν τα συζητάμε (κι έτσι οι πληγές δεν κλείνουν), αφετέρου γιατί δε διδασκόμαστε από αυτά. και ξέρετε τι λένε για τον λαό που δε μαθαίνει (από) την ιστορία του.

οι έχοντες στοιχειώδη περιέργεια έχουμε συνθέσει ένα παζλ από ντοκιμαντέρ και αναγνώσματα, κομβικών ημερομηνιών της υπό εξέτασης (από τον Κάτρη) περιόδου. με αυτό το συγκλονιστικό βιβλίο η αλληλουχία των γεγονότων ετυμολογείται, ταξινομείται, αιτιολογείται, εμπλουτίζεται και...προφητεύεται. προβλέπει, για παράδειγμα, ο συγγραφέας ότι το χαλί θα τραβηχτεί πιθανότατα κάτω από τα πόδια των σ/χηδων (που λέγαμε και στον ΕΣ) μόλις χαθεί η Κύπρος. θα 'δινα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα, αλλά δεν είμαι και τόσο κουτοσεσημασμένος. πάρτε εσείς την ευθύνη, να 'χετε και την απόλαυση.
συστήνεται.

υγ. συντριπτική (αλλά απαραίτητη) η σχεδόν εικοσασέλιδη περιγραφή βασανιστηρίων μια κοπέλας της μεγαλοαστικής τάξης.

[Manos Velivasakis · Rating 5 out of 5]

Ακραία ενδιαφέρουσα εξιστόρηση και ανάλυση των γεγονότων της δεκαετίας του 60 με έμφαση στα χρόνια της δικτατορίας, από έναν άνθρωπο που είχε ζήσει όλη την ιστορία της Ελλάδας στον 20ο αιώνα και με την δημοσιογραφική του ιδιότητα είχε πρόσβαση στους πρωταγωνιστές. Αν και ίσως σε 2-3 σημεία μπορεί να υπάρχει μια υπερβολή ως προς την επιρροή των ΗΠΑ, η ιστορική ουσία δεν αλλάζει. Συγκλονιστικό το ημερολόγιο της Ηλέκτρας Παππά που περιέχεται στις σελί��ες του βιβλίου και περιγράφει τα απάνθρωπα βασανιστήρια που υπέστει.

[Evangelos Krikelis · Rating 4 out of 5]

Γλαφυρή περιγραφή , καλογραμμένο , μία πιο 'κεντρώα' ματιά αλλά με συγκλονιστικές μαρτυρίες.

[Ο χρήστης τάδε · Rating 4 out of 5]

Με καταληκτικό τρόπο περιγράφει το <<πρόσωπο >> του φασισμού στην Ελλάδα. Οι σκηνές βασανιστηρίων είναι απλά ανατριχιαστικές.