Los últimos días de Stefan Zweig

by Laurent Seksik

El 22 de febrero de 1942, exiliado en Petrópolis, Stefan Zweig pone fin a sus días con su mujer, Lotte. Este gesto desesperado del gran humanista ha fascinado desde entonces a los millones de lectores de sus obras más conocidas: El mundo de ayer, Veinticuatro horas en la vida de una mujer o las biografías de Montaigne o María Antonieta, entre muchas otras. Combinando lo real y la ficción, Los últimos días de Stefan Zweig restituye la última época de su vida, la nostalgia de los fastos de Viena y la atracción de las tinieblas. Después de huir de Austria, después de Inglaterra y los Estados Unidos, la pareja cree encontrar en Brasil un país de futuro. Pero el horror de la guerra los arrastrará hacia la tormenta. Lotte, enamorada hasta el sacrificio, y Zweig, inconsolable testigo, vagabundo del absoluto.

Genres: Fiction, Historical Fiction, Historical, French Literature, World War II, France

176 pages, Paperback

First published January 6, 2010

Reviews

[TBV (on hiatus) · Rating 5 out of 5]

In this poignant biographical novel Laurent Seksik* imagines how Stefan and Lotte Zweig's last days may have played out.

Having fled Austria, the Zweigs had already been fugitives from WWII in Belgium, England and the U.S.A. Now they were on the last leg of their journey; a physical journey but also the last leg of their life's journey as this would be their last stop in every way. It is here in Petrópolis, Brazil, that the famous author and his wife committed suicide shortly after mailing the manuscript of his book The World of Yesterday: Memoirs of a European to his editor in February 1942. (This is not a spoiler as it is historical fact, and mentioned in the opening lines of the book's blurb.). This memoir was very dear to his heart; it was a memorial to what had been, as well as a reminder to future generations that there had been a better life.

Stefan Zweig married his secretary Elizabeth Charlotte (Lotte) Altmann in Bath, England. Lotte, who was much younger than her famous husband, had in fact been introduced to Zweig by his first wife Friderike Maria von Winternitz when he was still married to the latter and living in Austria.

However, this novel does not focus on their marital or extra-marital goings-on, but on what Zweig thinks and feels when he reflects on the past and the present. He thinks of his beloved country Austria which is no longer what it was - the world he knew is lost. Zweig, who was Jewish, thinks about friends and family lost in the holocaust. He thinks about his own works burned, banned and no longer published in Germany. Once a loved and respected author; now a pariah - and through no fault of his own. He, a pacifist, has the despicable words "enemy alien" stamped on his hard fought for British passport, impelling him to leave England where he recently married Lotte. And so they finally find themselves in Petrópolis where he hopes to find peace and to be able to continue writing. It is in Petrópolis that he spends time reading Montaigne and where he decides to write a biography of the latter in the hope of making some sense of a world gone mad. Have they found peace at last?

And Lotte? She hopes and dreams, and she supports Zweig and stays by his side to the very end. They died holding hands.

#
*Laurent Seksik is an award winning French author. This novel (Les derniers jours de Stefan Zweig) was a bestseller in France, and has been translated into ten languages.

###
As there are but 161 pages to this book I’ll refrain from including any extracts, much as I am tempted to. There are many lovely passages in these pages, and there are other aspects that I’d like to comment on, but let’s stop here.

[Ana Castro · Rating 3 out of 5]

Uma nova biografia de Zweig escrita agora pela mão do francês Laurent Skesik.
A mesma história mas descrevendo em detalhe a sua vida íntima que na “Autobiografia “ Zweig não abordou .
Um romance baseado em documentos e na imaginação do autor.
A leitura deste angustiante percurso do grande escritor que foi considerado “verme” na Alemanha e em seguida “ Alien enemy” em Inglaterra e que teve que fugir para Nova Iorque e depois para Petrópolis no Brasil leva-nos a quase compreender o seu suicidio juntamente com a sua mulher .

[Antje · Rating 5 out of 5]

Laurent Seksik schildert in seinem ergreifenden Roman die letzten sechs Lebensmonate Stefan und Charlotte Zweigs. Dazu entführt er uns ins brasilianische Petrópolis, der letzten Station des österreichischen Schriftstellers, sowie auch den zuvor verlassenen exilen Aufenthaltsorten wie New York und London. In der englischen Hauptstadt waren sich sieben Jahre zuvor Stefan und Charlotte begegnet und sollten später in Bath heiraten. Sie ist es, die ihn bis zum Schluss begleiten wird und gemeinsam mit ihm aus dem Leben scheiden wird, wenngleich sie ihn gefühlsmäßig nie gänzlich erreicht und er sich in den Jahren seiner Flucht aus der verlorenen Heimat immer stärker in die Schatten der Vergangenheit verliert, der Gegenwart überdrüssig mit seinem nationalsozialistischen Terror und seiner Zerstörungswut und aus Angst vor dem Kommenden.

Diesen Roman würde ich in erster Linie Zweig-LiebhaberInnen empfehlen. Erst durch dieses Buch konnte ich beispielsweise Zweigs Motive für sein Dahinscheiden wirklich begreifen. Außerdem erhält die junge wie unscheinbare Charlotte einen würdevollen Nachruf. Natürlich kann es sich nur um einen tieftraurigen Roman handeln, der dennoch niemals sentimental oder schwülstig wirkt. Besonders genoss ich das von Seksik gezeichnete Bild Zweigs, wie er in Petrópolis angekommen, seine Bücherkiste öffnet, jedes der vierzig geretteten Werke in die Hand nimmt, zärtlich über Einband und Seiten streicht und den Geruch der Erinnerungen und vergangenen Lesevergnügen in sich aufnimmt. Anschließend verliert er sich in Traumbilder, die ihm seine umfassende Bibliothek in Salzburg wieder vor Augen führen, mit den zu hunderten gesammelten autographischen Schätzen von Mozart, Beethoven und vielen anderen großen Persönlichkeiten. Ein jeder Buchliebhaber unter uns wird diese Traurigkeit und schmerzende Erinnerung verstehen können. Ein wunderbares Buch, Monsieur Seksik!

[Delphine · Rating 5 out of 5]

Un très beau roman, à la fois profond, intelligent et plein d'émotion, sur la fuite de Zweig et de sa seconde femme Lotte d'Autriche, dès 1934. Zweig était un visionnaire et savait que l'avenir ne lui réservait rien de bon dans son pays après l'Anschluss. Mais, en Angleterre comme aux Etats-Unis où les Zweig séjournèrent, ils étaient avant tout non des juifs à protéger, mais des Autrichiens, donc des ennemis potentiels à surveiller de près.

Le roman commence quand Stefan et Lotte échouent au Brésil où le couple mettra fin à ses jours le 22 février 1942, sombre écho de la biographie que Zweig avait consacrée à Heinrich von Kleist, écrivain disparu dans des circonstances similaires, lui aussi aux côtés de sa seconde épouse.

Laurent Seksik fait à la fois oeuvre de romancier en redonnant vie à des figures du passé, d'historien et de passeur. En effet, il donne envie de relire Zweig, mais aussi ses amis Jules Romains par exemple. Lorsqu'un roman vous fournit une liste de lecture de 10 pages, je pense qu'il a atteint un but formidable.

Par ailleurs, Seksik fait un sort au mythe qui voudrait que Zweig ait refusé de se battre, ait baissé les bras, soit allé vers la mort comme un agneau vers l'abattoir au lieu de se battre. Ce double suicide apparaît ici à la fois comme un acte d'amour et comme une révolte. Comme une façon d'attirer l'attention sur la barbarie nazie, sur la condition juive et sur un monde occidental pas beaucoup plus accueillant envers les réfugiés dont la vie était vraiment menacée chez eux. Pas une cinquième colonne, juste des hommes et des femmes qui voulaient vivre en paix. Zweig qui traînait partout une partie de sa bibliothèque ainsi que les notes de son travail sur Balzac représentait-il vraiment un danger aux yeux des alliés?

[Vishy · Rating 5 out of 5]

Beautiful, poignant, haunting.

[Mustafa Özgür · Rating 1 out of 5]

Kitabın ilk yüz sayfası başka bir üslupla, son altmış dört sayfası ise başka bir üslupla yazılmış. İlk bölümü (ilk yüz sayfayı) okuduktan hemen sonra, tam da Zweig okuyormuşsunuz hissine kapılmaya başladığınız anda, yazar size ne yapıp ne edip, bunun doğru olmadığını vurgulamak için elinden geleni ardına koymuyor.

Yazar, kendi hayal ettiği Zweig'i, okuyucuya empoze etmeye başlıyor, ikinci bölümle beraber. Hatta daha da ileri giderek, Lotte ve Zweig'in birlikteliğine, Zweig'in eski eşinin gölgesini de düşürmeyi ihmal etmiyor, doğru mu yalan mı artık bilmiyoruz tabii ki. Ben inanmadım açıkcası, olsa bile o kadar abartılı değildir sanırım. Laurent Seksik'in, Zweig'in eski eşinin bir akrabası olduğunu düşündüm okurken. Lotte'yi bir hayaletmiş gibi anlatıyor okuyucuya, silik bir karaktermiş gibi ve Zweig'in Lotte'ye biçtiği tek görev ise, sanki onunla beraber intihar etmekmiş düşüncesini dolaylı yoldan size aktarıyor yazarımız; bunu yaparken de öyle bir teknik kullanıyor ki insan hayretler içinde kalıyor (Zweig'in Kleist için yazdığı satırlardan alıntılar yapıyor; buradaki benzerliği keşfettiğinde Laurent Seksik ne kadar sevinmiştir kim bilir, işte kitabın sonunu bunla getiririm diye :) ).

Kitabın sonunda bir sayfa ile de, yazarın günah çıkarma seansı başlıyor; yazar yazmış olduğu eserin "kurmaca" olduğunu vurguladıktan sonra, başvurulan kaynakların "seçmeli" listesini sunuyor. Verilen "seçmeli" kaynaklarım sığlığı ise, herşeyi göz önüne seriyor.

Kitap tam olarak gerçeği vermek için değil de, Laurent Seksik'in kafasındaki Zweig modelini öne çıkarmak için yazılmış.
Elbette yazardan, Zweig'ın kendi yazdığı biyografiler gibi bir eser beklemiyordum, ama bu kadar kötü yazılabileceğini tahmin de etmiyordum doğrusu.

Stefan Zweig gibi büyük bir yazar ve büyük bir insan hakkında bir şeyler "karalama"ya "cesaret etme"den önce çok fırın ekmek yemek gerekiyor, benim zaafım ise bir kitabın üzerinde Zweig ismini görmek sadece, görünce dayanamıyorum alıyorum.

[Aurélie · Rating 3 out of 5]

Laurent Seksik relate dans ce livre les derniers jours de l'écrivain juif autrichien Stefan Zweig. Après avoir fui l'Autriche et des séjours en Angleterre et aux Etats-Unis, Zweig débarque avec sa jeune épouse au Brésil. Là-bas ils décideront tous deux de se donner la mort en février 1942.
J'avais envie de lire ce livre pour tenter de comprendre pourquoi ce merveilleux écrivain avait décidé de ne pas continuer à vivre. Et je l'ai aimé car Seksik parvient à entrer dans la tête de Zweig et à nous faire partager sa détresse, sa tristesse, son horreur et son désespoir.

[Sylvie P · Rating 4 out of 5]

En septembre 1941, Stefan Zweig (bientôt 60 ans) et sa jeune 2e épouse Lotte (33 ans) arrivent à Petropolis au Brésil. Ils continuent leur errance entamée depuis 1934, lorsque Sweig a dû quitter l'Autriche face à la montée du nazisme et de la persécution des juifs. Après une période à Londres (où il reçoit en 1941 une notification d'"alien ennemy" du fait de sa nationalité) et quelques mois à New York (où sa femme malade respire mal), les voilà dans un nouveau pays où de nombreux intellectuels européens ont déjà trouvé refuge.

L'auteur français Laurent Seksik imagine les 6 derniers mois du couple en un court roman de 183 pages (en format poche). On voit la détresse croissante de l'ex-ecrivain parmi les plus adulés de la 1e partie du 20e siècle, qui perd progressivement tout espoir de lumière et d'amélioration du monde et de l'humanité. Ce qui le conduira à son suicide en compagnie de son épouse pour l'éternité en février 1942.

C'est triste et c'est beau d'entrevoir les pensées de chacun des personnages : Stefan Zweig, sa jeune épouse (qui souffre d'être la 2e et voit bien bien que Stefan a gardé des liens d'amitié et connexion avec la 1e), les relations qu'il entretient lors de ces derniers mois avec d'autres "errants" comme lui, fuyant le nazisme (un journaliste, un éditeur, l'écrivain français Bernanos, un rabbin...). Certains portent encore l'espoir d'un changement, Sweig devient lui de plus en plus sombre. C'est un roman qui paraît bien documenté (cf les références en fin d'ouvrage), donc j'imagine un scénario possible de ce qu'a pu vivre et ressentir l'auteur.

J'ai bien aimé aussi en savoir plus sur les conditions d'écriture (état d'esprit, conditions de travail,...) de certains livres de Sweig que j'ai lus il y a quelques années (24h de la vie d'une femme, Magellan, le joueur d'échecs,...). Cela m'a donné envie d'en relire d'autres.

Je n'ai mis que 4 étoiles car je n'ai pas tout de suite accroché au livre (il m'a fallu une 50aine de pages je pense, le temps que le mois de septembre se passe), et c'est un peu dommage sur un roman aussi court.

[Melih · Rating 5 out of 5]

"Kendi dilinde artık okunamaz olduğunda hâlâ bir yazar sayılabilir mi insan? Hayattayken artık yazmaz olduğunda hâlâ yaşıyor sayılabilir mi"
Kitap ölümün de dahil olduğu bir kaçış öyküsü aslında. Laurent Seksik o kadar güzel kaynaklar bulup yazmış ki Satranç, Bilinmeyen bir kadının mektubu gibi efsane kitapların yazarı Zweig'ı son günlerinde resmen yanında hissettiriyor. Zweig'ın ve eşinin hayatlarının son altı ayına tanık olduğumuz kitapta işgal altında olan kendi ülkelerinden kaçıp brezilyaya da gelseler savaşın seyriyle yine kendilerinin yakalanacağını düşündükleri için, esir olmaktansa eşiyle birlikte ölümü kabullenişi çok etkileyiciydi. Çok bilinmeyen ve Zweig severlerin mutlaka okuması gereken bir kitap.

[Tessa · Rating 3 out of 5]

Laurent Seksik aborde la nature sensuelle de Zweig, son côté enjôleur (en nous incitant à lire Lettre d’une inconnue comme étant très autobiographique). Il exploite davantage les sentiments, les incidences sur son caractère des événements qui l’accablent. Prochnik cite également quelques commentaires de Hannah Arendt, exilée en même temps de Zweig à New York. Mais nous aurons l’occasion d’y revenir prochaine rencontre avec la lecture de la bio de Arendt.

L’inluence de Zweig se fait sentir de plus en plus de ce côté-ci du continent depuis une dizaine d’années. Les éditions américaines traduisent ses nouvelles et romans. Wes Anderson s’est largement inspiré de Zweig dans The Grand Budapest Hotel pour son personnage de concierge, avec sa moustache impeccable et ses manières affables, ressemble énormément à l’auteur : le monde dans lequel il évolue, raffinement littéraire, aventures sexuelles, luxe aristocratique, etc. nous explique A. O. Scott dans le New York Times du 12 juin 2014. En 2013, le Nouvel Observateur publiait un papier de Anne Crignon : Pourquoi Stephan Zweig est-il l’écrivain étranger le plus lu en France?

La mort de Stephan Zweig est survenu un mois après la Conférence de Wannsee pour mettre au point l'organisation administrative, technique et économique de la « solution finale de la question juive », voulue par Hitler et ensuite mise en œuvre, sur ses instructions, par Göring, Himmler, Heydrich et le collaborateur de ce dernier : Eichmann.
On peut comprendre le découragement de cet exilé qui n’attendait plus rien de la vie et qui avait tout perdu sauf sa compagne, une femme timide, malade, entièrement dédiée aux idées et à l’œuvre de son mari.

George Prochnik et Laurent Seksik, deux spécialistes de Zweig, analyse son écriture et sa personnalité dans son environnement intellectuel sans jamais mentionner Robert Musil.
Pourtant, les relations des deux hommes sont les mêmes : Joseph Roth, Thomas Mann, Frank Kafka, Arthur Schnitzler, etc. Aucune mention non plus de Wittgenstein, même époque, même ville, Vienne.

[Myriam · Rating 4 out of 5]

Ce roman biographique montre un homme rempli de doute, terrifié par l'avancée inexorable de l'Allemagne nazie, apeuré au souvenir de l'autodafé de son œuvre, dévoré par l'angoisse de celui qui a compris que tout était perdu. L'écrivain autrichien dont le monde entier avait célébré le talent a fui le nazisme avec Friderike, sa femme. L'errance a commencé. A Londres, il laisse Friderike et poursuit sa fuite en avant avec Lotte, une jeune femme rongée par l'asthme. Elle a 25 ans de moins que lui. Le livre commence lorsque Zweig et Lotte trouvent refuge à Pétropolis, sur une colline non loin de Rio. Malgré cette halte bienheureuse, l'univers de Zweig est un univers d'absents et de morts. La nuit, il converse avec eux. Lotte est à ses côtés, comme un ombre. Elle reprend son souffle mais va peu à peu découvrir qu'elle a un gros défaut, "elle n'appartient pas au monde d'hier". Au contraire de Friderike qui est restée un repère. Jour après jour, Zweig glisse vers la mort. Lotte est-elle prête? Lorsqu'un matin, Singapour plie sous la botte allemande, leur heure est venue. Lotte sera l'accompagnatrice de son mari. Une dose de véronal pour chacun et Lotte devient la compagne de Zweig pour l'éternité. En conclusion, beaux portraits d'un homme et d'une femme bousculés par l'Histoire qui n'ont trouvé dans leur couple que silence et solitude. A lire et méditer...

[Blazz J · Rating 5 out of 5]

Seksik se je lotil podobnega pisanja kot njegov portretiranec, le da so pri slednjemu opisani zadnji dnevi oz. meseci, tj. od septembra 1941, ko slednji preko Londona in New Yorka odpluje v brazilski Petropolis, kjer s svojo ženo februarja 1942 družno in predčasno končata svojo življenjsko pot. Zweigu, večnemu humanistu in pacifistu, življenjsko agonijo krajša zatekanje k nostalgiji, ki jo ubesedi v Včerajšnjem svetu, pisma še ne konfiniranih ali begunskih prijateljev pa ga opogumijo, da le dokonča najobsežnejšo biografijo Balzaca. Romaneskni zapis propada humanista, ki je prerokoval propad dovčerajšnje Evrope.

[Zeren · Rating 4 out of 5]

Söz konusu biyografi olunca gerçeklik ile yazarın bakış açısı arasındaki uyuşmaya şerh koyarak belirteceğim fikrimi. Laurent Seksik'in özellikle dünyanın geldiği hali, barbarlık çağını, Zweig'in umutsuzluğunu anlattığı bölümleri çok sevdim. Zweig'in son dönemlerini anlamak için ne kadar doğru bir kaynak emin değilim ama Hitler Almanya'sının dünyayı sürüklediği ruh halini görebilmek adına etkileyici bir çalışma olmuş.

[Surymae · Rating 4 out of 5]

RECENSIONE PUBBLICATA ANCHE SUL BLOG "DUSTY PAGES IN WONDERLAND"

Stefan Zweig, nato nel 1881 e morto nel 1942, nella sua epoca è stato uno degli autori più famosi e tradotti nel mondo, con amici celebri come Herman Hesse o Sigmund Freud. Le sue opere sperimentano diversi generi narrativi, dai romanzi (tutti caratterizzati da protagonisti sull'orlo della follia e la fine infelice) alle numerose biografie, in cui nonostante tutto emergono sempre elementi della personalità del biografo.
Tale gloria è stata bruscamente interrotta nel 1933 quando i suoi volumi sono stati bruciati per ordine del regime nazista. Pur essendo fiero di condividere lo stesso destino di altri grandi della letteratura, nel 1934 fuggì dall'Austria senza la sua famiglia; nel 1939 divorziò dalla prima moglie Friederike, a favore l'anno successivo della giovane Lotte Altmann. Con quest'ultima, dopo un breve soggiorno in America, si trasferì in Brasile, dove i due si suicidarono agli inizi del 1942.
Proprio su quest'ultimo periodo della sua vita si sofferma il pluripremiato scrittore Laurent Seksik, con il romanzo “Gli ultimi giorni di Stefan Zweig”.

Settembre 1941: Stefan Zweig e la sua seconda moglie Lotte, dopo una fuga di anni dall'Austria nazista, approdano a Petropolis, in Brasile. I due sperano di trovare una seconda casa nel paese e di passare i loro giorni sereni, lui finendo le opere lasciate in sospeso, lei coltivando la loro unione e cercando di superare la gelosia per la prima moglie dello scrittore, Friederike.
Nel corso dei sei mesi successivi, però, la speranza si tramuta lentamente in disperazione: la nostalgia della patria è tanta, la sorte degli amici rimasti in Europa è sconosciuta od infausta, e tutte le notizie danno Hitler come vincitore indiscusso della guerra.
Ventidue febbraio 1942: Stefan e Lotte Zweig vengono trovati morti nella loro casa, suicidi.

“Gli ultimi giorni di Stefan Zweig” appartiene al genere delle biografie romanzate, ma l'impegno di documentazione di Laurent Seksik è evidente, tant'è che in appendice viene elencata una bibliografia selettiva.
L'autore si dimostra efficiente nel prendere soltanto i punti di forza dei generi d'appartenenza: ne risulta quindi un romanzo dotato dell'esaustività della biografia e della fluidità di un'opera narrativa. Molti fatti citati hanno un effettivo riscontro storico, soprattutto quelli che riguardano la produzione letteraria di Zweig, ma non mancano scene chiaramente inventate. Il confine tra realtà e fantasia, comunque, non è così netto. Il romanzo è quindi molto scorrevole da leggere, anche se in alcuni frangenti un editing più incisivo non sarebbe guastato.
Abbiamo, in sostanza, un libro adatto sia a chi già conosce Zweig sia a chi vorrebbe saperne di più, come la sottoscritta. Senza dubbio per quest'ultima categoria è un ottimo punto di partenza.

Da un punto di vista narrativo, poi, Seksik ha colto una storia senza dubbio interessante, che si apre su parecchi temi. Il più notevole è il dolore dell'esiliato che rimane in bilico tra la patria d'adozione e quella originaria, e perciò non riesce a sentirsi a casa in nessun posto; il non sapere come stiano gli amici; perdere i beni più preziosi – Stefan è amareggiato nel sapere che la sua collezione di scritti autografi sarà sicuramente nelle mani di qualche gerarca. La conseguenza principale è la depressione, trattata con esaustività: soprattutto nel descrivere il repentino passaggio tra momenti di felicità e disperazione.
Un altro tema dominante è la gelosia di Lotte nei confronti di Friederike, la prima moglie dello scrittore, che sente ancora più acceso il confronto perché l'altra non è presente fisicamente. Gioca un ruolo minore nell'economia del romanzo perché appartiene alla parte più romanzata, ma è comunque presente e, soprattutto, ben reso.

Dal punto di vista dell'introspezione psicologica Laurent Seksik dimostra molta cura. Stefan e Lotte non sono trattati come dei distanti personaggi storici ma come i protagonisti di un romanzo vero e proprio.
E' resa con efficienza il dolore dello scrittore austriaco, il cercare invano una ragione per vivere e non abbandonarsi alla disperazione, ma anche quanto per lui sia difficile andare avanti quando sa che in Europa i suoi amici stanno soffrendo, e che se Hitler vince la guerra neanche la bella Petropolis sarà al sicuro.
Probabilmente, però, chi beneficia di più di questo trattamento è Lotte, i cui sentimenti sono analizzati con molta lucidità. Il sapere che non sarà mai l'amore della vita di Stefan – non ha nemmeno spazio nei suoi libri - ma allo stesso tempo la voglia di non arrendersi. Il suo desiderio di comportarsi come la giovane che è, di comprare un vestito, andare a ballare, ecc.: insomma, vivere una vita normale.
Tuttavia, anche alcuni personaggi secondari presentano un'ottima introspezione psicologica, soprattutto le comparse. Ad esempio, una fan di Zweig che non solo non ha del tutto chiaro il vero significato dei suoi libri, ma vorrebbe anche che lui l'aiutasse con il romanzo che ha scritto. Oppure l'incontro con un tassista che nonostante dica di essere aperto e tollerante ha delle tendenze antisemitiche. Un'altra ragione in più per cui questo romanzo non è soltanto una biografia.

Lo stile di Seksik è piuttosto maturo. In bilico tra il piglio del biografo e quello del narratore, secondo la necessità è in grado di usare entrambi con la stessa efficienza. Notevole la capacità di capire quali sono i punti che meritano più enfasi e sfruttarli, riuscendo quindi a descrivere sia gli avvenimenti drammatici sia quelli più leggeri con il massimo risultato. L'unico difetto è che a volte sembra che anche lui se ne accorga ed esageri nei virtuosismi, ad esempio in alcuni dialoghi un po' troppo lunghi. Rimangono comunque dei pregi non così comuni nell'affrontare una materia così delicata.

Qualcuno potrebbe stupirsi della scelta di dedicare un libro ad uno scrittore ormai dimenticato, per di più soffermandosi solo sui suoi ultimi giorni. Tuttavia questa decisione ha decisamente ripagato, perché ci troviamo fra le mani un romanzo impegnato, con una vicenda che ha diversi chiavi di lettura e da cui, soprattutto, traspare un profondo rispetto per suoi protagonisti.

[Engin Mavi · Rating 5 out of 5]

GÜNBATIMININ IŞIĞINDA BİR YOLCULUK: ‘’Stefan Zweig’ın Son Günleri’’

Bir Dipsiz Derinliğe Doğru Giden Son: Brezilya Günlükleri…

Lotte’nin Eşi Zweig’a Nazi zulmünden kaçıp Brezilya’ya geldiklerinde söylediği cümle;

“Galiba burası bize iyi gelecek. Muhteşem bir yer. Onca yolculuğun ardından kendinizi toparlayacağınıza, kendinizi yeniden yazmaya vereceğinize eminim… Yaşlılık günlerimizi geçireceğimiz yer burasıdır belki de…”

1941 yılının Eylül ayında kendi ülkesinden kilometrelerce uzaklıktaki bir ülkede, iki yıllık evli olduğu taze eşi Lotte, böyle umut aşılıyordu Zweig’a…Lotte’nin pembe düşler kurduğu bu cennet köşesi ülke Brezilya, bu ikilinin son durağı olacaktı…

‘’Bir İntiharın Anatomisi’’ni incelemeye başlayalım…

Kitabın başlarında Brezilya’nın doğası öyle güzel tasvir edilmiş ki,Avrupa’daki Nazi cehenneminden kurtulup okyanusun öbür ucuna geçmeyi başaran Zweig ve eşi Lotte adeta yeşil vadiler ülkesi Brezilya’ya gelerek Dünya içindeki cennete ulaşmışlardır. Avrupa’daki dehşetin boyutları düşünüldüğünde okyanusun diğer ucundaki bu doğa harikası Brezilya, bir cennet köşesi olarak karşılarında durmaktadır. Distopikleşen Avrupa kıtasından bir Ütopyaya - Brezilyaya - gelmişlerdir. Ancak dışarıda her ne kadar cenneti yaşasalar da, içlerinde geride bıraktıkları Nazi cehennemin yarattığı derin psikolojik çöküntünün eşliğinde ‘’Günbatımının ışığında’’ bir yolculuğa doğru ilerlemektedirler.

İntiharına öykündüğü Alman Şair Kleist’ın dizeleri intihar konusunda onun motivasyonunu maalesef hep yüksek tutmuştur;

‘’Dünyayı seyre dalmanın sevincini
Artık hiçbir arzusu kalmayan tadabilir bir tek…
Gözler hiç olmadığı kadar ışıltılı ve hür
Günbatımının ışığında.’’

İntihara doğru giden bu yolda 60.yaş doğum günü kutlamasına bu dizeler damgasını vurmuştu. Doğum günü kutlaması yapan adam, doğum gününe sevineceği yerde intihar eden Alman Şairin ölüm temalı bu şiirini herkesin önünde okuyarak kendi intiharının ilk sinyalini vermektedir..

* * *

Bu kitapta her ne kadar Zweig’ın hayatının son dönemlerini anlatsa da esere Zweig kadar etki eden bir karakterden bahsetmemek, büyük bir eksiklik olur. ‘’Ebedi Saf Aşkın Sembolü Olan Kadın’’: Elizabeth Charlotte Altmann.. Nam-ı diğer ‘’LOTTE’’…

‘’Hastalıkta ve sağlıkta, iyi günde ve kötü günde, yoksullukta ve bollukta, sadece ölüm bizi ayırana kadar değil ÖLÜM BİZİ AYIRDIKTAN SONRA DA seni seveceğime yemin ederim…’’

‘’Evlilik Yemini’’ diye geçen o meşhur metnin Lotte için uyarlaması olsa olsa sanırım böyle bir şey olurdu. Şimdi esere damgasını vuran ‘’Lotte’’ karakterine bir göz atalım;

EBEDİ EŞ: Elizabeth Charlotte Altmann (Lotte) (1908-1942):

Zweig’ın Londra’da tanışıp uğruna karısın�� terk ettiği 2.eşidir. İlk eşi Frederike ile beraberken asistanı olarak Zweig’ın yanında Londra’da kalmaya başlar ve zamanla bu ilişki, evlilikle sonuçlanır. Onlar gibi Lotte’de Nazi zulmünden kaçanlardan biridir. Kaderleri ortaktır. Kendisinden 25 yaş küçük olan Lotte, astım hastasıdır. Brezilya’nın doğası ona ilaç gibi gelmiştir. Kötü günlerin geride kalacağına dair bir umut aşılamıştır Ona Cennet Brezilya.

Lotte, Zweig’ı tüm ruhuyla sahiplenir, varlığıyla yeniden aklını başına toplayacağına, kendisinin de o günü göreceğine dair ümidi olan bir kadındır.

Lotte, Zweig’dan önceki hayatında etrafındaki insanların uzaktan seyreden, hayatı akışına müdahil olmadan hayatı uzaktan bakarak yaşayan mizactadır. Herhangi bir mekâna girdiğinde hiç dikkat çekmeyen sönük bir karakterdir. Ancak korkuyu bilir. Hem de her türlüsünü... Acıyı tatmışlığı, yaşanmışlığı vardır. Kocası Zweig’ın karanlık görüşlerine de hiç yabancı değildir.

Zweig, Ona aşktan ziyade daha çok ‘’Acıma Duygusu’’ besliyordu. Ancak bu duygu, Onun için tehlikeli bir duyguydu. Sahiplendiği bir öz evladına benzer bir his vardı sanki içinde. Lakin evlendikleri gün Belediye binasının basamaklarından inerken, kızını evlendiren bir baba gibi hissetmişti kendini Zweig.’’ Zweig’ın derdi başkaydı. Kendi iç dünyasının karanlığıyla mücadele ediyordu; Lotte ise Onun hayatının her anının seyircisi olmayı arzulayan biridir. Kendini tamamen ona adayan ruhuyla seven bir karakterdir. Onunla yaşadığı her andan heyecan duymaktadır. İlk defa aşık olmuş bir genç kız gibi heyecanlıdır. Zweig konuştuğunda Onu büyük bir ciddiyetle dinler. Onun ağzının içine dalarcasına bakar, ağzında çıkan kelimeleri ile mest olan bir hali vardır.

Lotte, Zweig ile beraber intihar edecek kişidir. Onunla her yere gitmeye hazırdır Lotte. Stefan Zweig kendisini zorlamasa bile, hatta “benimle gelmek zorunda değilsin” dese bile, ölüme de kocasıyla birlikte gidecek kadar ruhuyla sever bu adamı, Lotte. Verdiği sözü tutmuş ve onu hiç yalnız bırakmamıştır. Oysa yalnız olmamak böyle bir şey değildi, Stefan Zweig hep yalnızdı…

Zweig, Alman Şair Kleist’ın, eşini ve kendisini silahla vurarak intihar etmesinden çok etkilenmiştir ve eşi lotte’nin bu benzerliği kendilerinde de görmek ister. Bir soda şişesinin içine “veronal” denilen zehri ilave eder ve bu şişeden 3 büyük yudum alır. Eşine şişeyi uzatırken “yanıma gelmek arzusundaysan eğer bunu istediğin zaman yapabilirsin…” der. Eşi lotte ona son olarak şu soruyu yöneltir: “beni seviyor musun?” Zweig, ‘’Evet’’ cevabını veince Lotte, şişenin tamamını içip, çiçekli elbisesiyle eşinin yanına uzanır ve ölüme beraber yürürler. Bu yürüdükleri yol; ‘’Dipsiz Derinliğe Giden Karanlık Bir Yol’’ dur. (22 Şubat 1942)

LOTTE: ‘’Bir Sabırsız Yürek’’

Lotte karakterinden geriye kalan şey, Zweig’ın ‘’Sabırsız Yürek’’ adlı eseridir. Bu eseri, eşi Lotte’nin ilhamıyla yazmıştır. Kitap, “Tehlikeli Merhamet” ve “Acımak” adlarıyla da basılmıştır.
Konusu kısaca; Merhamet duygusu ağır basan, bu uğurda kendi arzularından feragat eden bir Teğmen ile merhamet gösterilen felçli bir kızın içinde bulunduğu durum sebebiyle karşındakilere eziyet etmesini konu alan ben merkezli yaşanılan olaylar örgüsünü içine alır.

Stefan Zweig'ın tamamlayabildiği tek roman olarak kabul edilen ‘’ Sabırsız Yürek’’1938 yılında yayınlanır (Orijinal adı: Ungeduld des Herzens). Zweig, bu romanınn ana temasına merhamet duygusunu yerleştirir, merhamet gibi saf/temiz bir duygunun bir insanın yaşamını nasıl harap eden bir güç haline geldiğini anlatır. Hiçbir art niyet gütmeden tamamen safça masumca yapılan bir iyiliğin yol açtığı ölümcül sonuçlarına değinir. İyi niyetli yapılan bir eylemin dahi olumsuz sonuçlar doğurabileceğini gösteren çok yönlü bir roman, ‘’Sabırsız Yürek’’

Lotte karakteri, bir romana çok rahat ilham verebilecek yapıda bir karakter.

* * *

ZWEIG’IN İNTİHARI PSİKOLOJİSİNİN PSİKANALİZ ÇÖZÜMLEMESİ:

SONU ŞANLI BİTEN FİNAL: ‘’İntihar’’

‘’İntiharı Yüceltmek’’… Kafasında sürekli intiharı yücelten düşünceler gezinmektedir. Kendi hayatının romanını yazan Zweig, bu romanın baş kahramanı olarak kendi final sahnesini hazırlar gibidir. Onun bu intihar düşüncesini besleyen, taçlandıran ise Alman Şair Kleist’tır. Kleist’a öykünür. Adeta Kleist, kendine hayat arkadaşı olarak bellediği kadına kurşun sıkarak öldürür. Ardından aynı şekilde kendi yaşamına son verir. Almanya’nın en büyük şair olarak göklere sığdıramadığı Kleist’ın bu hazin sonunu, ‘’Sonların En Güzeli’’ olarak niteler. Zweig, kahramanlarının kaderini betimlerken kendi kaderini yazma yeteneğine mi sahipti? Ya da Zweig kendini Kleist mı zannediyordu? Bu kısmı muamma… Ancak Kleist’ın ölüm şekli, onun intihar konusundaki motivasyonunu oldukça arttırdığı kesindir.

Ölümü ve ölüme götüren aracı eylemi – intiharı – yüceltir. Adeta intihar eylemine paye verir. İntiharı metheden, intihar eylemine bir aşkla tutunan ondan büyülenen bu tavırları bir dostunu çileden çıkarır. Artık dostu Feder’in Zweig’ı kendine getiren sert bir tokat atma zamanı gelmiştir;
Tarih: 21 Şubat, sabah saatleri…(intihardan bir gün önce)

Zweig kararını vermiştir, Tek yol, intihardır. Sabah postaneye gider, bir zarf gönderir Amerika’ya. Bu zarfın içinde öldükten sonra Aralık 1942’de yayınlanacak olan son novellası vardır: ‘’Satranç’’. O gece evde karısı dışında başka biri daha bulunmaktadır – çok yakın dostu Gazeteci Ernst Feder… Bu, beraber geçirecekleri hem son gece, hem de dostu Feder’in onu son gördüğü an olacaktır. Karşılıklı son bir satranç maçı yapar iki dost. Bu maçta kimin kazandığı bilinmese de Zweig’ın kafasında hayat ona Şah-Mat çekmiştir. Feder, oynadıkları satranç maçında gergindir. Zweig’ı çocuk gibi azarlar, gerçek dostu olmanın gereği olarak ona acı sözler söyler lakin onu omuzlarından tutup kendine gelmesi için silkelemesi gereklidir. Zweig, intiharından hemen önce dostu Feder’den sert bir tokat yemiştir;

FEDER’İN TOKADI:
‘’Sende sevdiğim şey,’’ diyordu Feder, ‘’senin Freudcu tarafın. Evet, Freudcu. Sen bir hikâye anlatmıyorsun. Bir hikâye anlatmak için anlatıcı kullanıyorsun. Bir hikâye anlatıcı, itiraflarını dinleyen üçüncü bir kişiyle söyleşiyor. Sen hikâye içinde hikâye tekniğini en üst seviyesine taşıdın. ‘’Psikanalitik roman stili’’ni icat ettin. Freud’un ikizi, Schnitzler değil sensin. Bana göre, kitaplarının önemi, anlatıcı ile muhatabı arasındaki o ilişkinin sırrında yatıyor. Beni kahramandan çok, itirafları dinleyen o kişi büyülüyor, gölgede kalan ve asla yargılamayan o varlık. Yazarların çoğunun aksine, sen romanlarının kahramanı değilsin, senin birinci tekil şahsın dünyadaki bedbahtlıkların hikâyesine duygudan azade bir şekilde maruz kalan o varlığın içinde geziniyor… Senin öykülerinden kalacak olan şey, eski dünyanın, senin o yitip gitmiş sevgili dünyanın anlatısı değil, bir tahribatın günü gününe tarihe kayıt düşülmesi. Eski şahane günlerin büyük anlatıcısı, eskiye özlemin ozanı olarak kalmayı ümit ediyorsan, bu yanılgıdan kurtul. Kitaplarının kahramanları dünyanın parçalanışına tanıklık ediyorlar… Bir de, açıksözlülüğümü bağışla, kahramanlarının yaptığı şey senin kendi yaranı anlatmaktan, akıntıya kapılıp oradan oraya sürüklenişinin dökümünü çıkarmantan ibaret. Mücadele etmeye, dilekçelerimizi imzalamaya, sürgündekilerin oluşturdukları hareketlerde kavga vermeye yanaşmıyorsun, bir ara Chamberlain’e bile ümit bağladın, ne diyeyim yani! Ama senin mücadeleciliğin başka alanda, dünyanın yok edilmesi sürecine katılmış durumdasın. O Viyana dünyasını, o merhum Orta Avrupa kültürünü o kadar özümsedin ki Naziler onu ortadan kaldırmakla seni de mahvettiler. Senin bir çeşit önseziyle tasvir ettiğin, kahramanlarının deliliği aracılığıyla kitaplarının yansıttığı şey, kendi yok oluşunun anlatısı. Bu o kadar derin, o kadar açık seçik ki, sen ve eserin bir bütün oluşturuyorsunuz. Kişilerine hiç şans tanımıyorsun. Daha ilk kelimede, ilk bakışmada, onlar için yapılacak bir şey olmadığı belli. Senin ezelden beri yaşadığın yere sürüklüyorsun onları… yıkıntıların altında kalmış bir yere. Bu bir Tanrı vergisi mi, yoksa lanetlerin en kötüsü mü bilmiyorum. Naziler Kötülük’ün vücut bulmuş hali, sense yıkımı kişiselleştiriyorsun. Yıkımın yazarısın… Pekâlâ, nerede kalmıştım? Filini d6’ya sürdün, değil mi? Vezirim c7’ye ilerliyor ve …Şah mat!’’
(Feder’in konuşması, Sy 100)

Tik tak tik tak tik tak…. Zaman ilerler…

Arkadaşı Feder’i uğurladıktan bir süre sonra, 61 yaşındaki Zweig, henüz 33 yaşında olan karısıyla beraber yatağa geçerler. Veronal adlı uyku ilacını aşırı bir doz maden suyuna karıştırıp içer ve Lotte ile son konuşmalar yapılır;

- ‘’Önce ben gideceğim,Sen arkamdan gelirsin…arzu edersen.’’
+ ‘’Beni Seviyor musun?’’
- ‘’Evet.’’

Lotte, şişenin tamamını içer ve eşinin yanına uzanır. Son ve ebedi uykularına yatarlar…

* * *

ZWEIG’IN İNTİHARINDAN GERİYE KALANLAR:

Zweig, son mektubunu 20 yıla yakın bir süre evli kaldığı eski eşi Frederike’ye yazar ve ilk eşine şunları söyler:

“Hayata kendi dileğimizle başlamıyoruz, oysa ölümü seçmekte özgürüz. Bu kararı aldığımdan beri ne denli rahatladım, bilemezsin.”
Geride bir mektup bırakır ve her ne kadar kendi intiharı seçmiş olsa da yine de mektubun son cümlelerinde bir umudun ışığı parlamaktadır:

“Bütün dostlarımı selamlarım! Umarım, uzun gecenin ardından gelecek olan sabahın ışığını görebilirler! Ben, çok sabırsız olan ben, onların önünden gidiyorum.”

Bir yanda intiharı seçmiş bir yazar, diğer yanda yazdığı hayata dair umut dolu mektubu…
Karşıtlıkların içinde vuku bulan bir son…

“Artık güneşin doğmasını bekleyecek gücüm kalmadı ama siz yeni doğacak güneşi mutlaka bekleyiniz." - - - Stefan Zweig…

* * * SON * * *

ALINTILAR:

‘’Salzburg’daki evin salonunun kokusunu yayıyorlardı. Bu koku yıllar içinde sayfalarına sinmişti: köknar, odun ateşi, sonbahar yaprakları, sağanak sonrası toprak kokusu, puro dumanı, elma, eskimiş deri, kadın parfümü ve Acem halılarının kokusunun karışımı.’’
(Seyahat sandığını açtığında ortaya yaydığı koku, sy.18)

‘’Kendi kitapları vardı, bakışlardan uzak ama onu gururlandıran kitapları, çünkü varoluşunun tek semeresi onlardı, hiç çocuğu olmayacak biri olarak onun biricik oğullarıydı bir anlamda.’’
(Zweig’ın Kütüphanesi, sy 21)

‘’Zweig metni yeniden ele alıyor, günler geceler boyu düzeltiyor, düzeltiyordu. Her versiyondan sonra, hala tatmin olmamış halde, bıkıp usanmadan metne baştan başlıyordu; yok diyordu, görüp yaşadığım şeye layık değil bu. Mesele aydınlığı ve karanlığı, savaşı ve barışı, yüceliği ve çöküşü anlatmaktı. Bu yüzden sağlığını kaybediyordu, biraz da aklını.’’
(Dünün Dünyasını Yazarken, sy58)

‘’ Geleceği tahmin etmekle ilgili Tanrı vergisi bir yeteneğe sahipti. Avusturya’dan ne zaman gitmek, İngiltere’den ne zaman ayrılmak gerektiğini bilmişti. Altıncı hissi vardı, dünyanın yöneldiği karanlık ufuklara aşinaydı. Dolayısıyla, nereye doğru yelken açmak gerektiğini tayin edebiliyordu.’’
(Zweig Önsezisi)

‘’Corcovado Dağı’ndaki Kurtarıcı İsa heykeli. Hiçbir şeyin ucu bucağı ve hiçbir şeyin gölgesi yoktu. Tren ilerledikçe, dünyanın sınırları genişliyordu. Toprağın her köşesini güzellik kuşatmıştı. İnsanoğlu, bu yerlerin ihtişamı karşısında ezilmek şöyle dursun, bu yükseliklerde o da büyüyordu.’’
(Brezilya Tasviri)

‘’ Yeni bir roman yazma fikri takılmıştı aklına; yüzyılın yarısını kapsayan, tüm bir devri kucaklayan, iki savaşı anlatan, otobiyografisine eşdeğer olan ama kurgusal nitelikte, iddialı bir şey. Birkaç hafta önce kaleme almaya girişmişti. Hikâye 1902’de başlıyordu. Anlatıcısı ve kahramanı bir kadındı. İlk bölümden hoşnut kalmıştı. Evet, 1902’den 1914’e, kitap kendi içinde tutarlıydı. Clarissa canlı, seven, acı çeken, ete kemiğe bürünmüş bir kadın olarak çıkmıştı ortaya. Roman genel bir şekil almaya başlıyordu. Yazmış olduğu yüz kadar sayfa bir şeylerin habercisiydi.’’
(Satranç eseri hakkında)

‘’ Ümitsizliği, onunla insanların dünyası arasında köprüleri yakmıştı. Yorgunluktan bitap düşmüştü, hiçbir şeye inancı yoktu, Jules Romains’in savaşma şevkini nasıl kıskanıyorsa, kendisini ağırlayan ev sahibinin bitmez tükenmez enerjisine de öyle imreniyordu. İnsanlığın onların ruh yapısına sahip insanlara ihtiyacı vardı. Ama kendisi gibiler? Ayak bağından öte bir şey değildi. Temsil ettiği, sevdiği her şeyin silinip süpürülmüş olması belki de haksız yere değildi. Ortadan kalkmaya mahkum bir semboldü ve yok olup gitmesi daha iyiydi. Zaferin bedeli buydu belki. Şu anki talandan doğacak olan yeni dünyada yeri yoktu. Ne yazmaktan zevk alıyordu artık ne de sohbet etmeye hevesi vardı. Sesini duyurmak ha? Artık hoşuna giden tek şey sessizlikti.’’
(Tükenmişlik Sendromu)

‘’….Ve ölüm korkusu, onlarda, çaresiz bir tevekkül ve itaat halini aldı.’’
(20 yaşındayken yazdığı bir metin)

‘’Kleist’ı Goethe’ye tercih ediyorsa, kudretlilerden ziyade lanetliler ona çekici geliyorsa ne yapabilirdi? Sonu trajik biten şairlere sınırsız bir hayranlık besliyordu…. Nietzsche ve Hölderlin’in ruhlarına musallat olmuş azapların benzerinin pençesinde hissediyordu kendini.’’
(Kleist, sonu intihar… Sy 139)

‘’Ruhum öylesine yaralı ki, hani neredeyse burnumu pencereden çıkarsam, yüzüme vuran gün ışığı bana acı verecek.’’
(Kleist)

‘’…Gölge karanlığın içine saklanıyor, koyu karanlığa dalıyor. Gün gece oluyor. Yeryüzü biçimsiz ve boş. Lotte, dipsiz derinlikte Zweig’a kavuşuyor. Ve açık pencereden, perdeleri dalgalandıran rüzgârın esintisi bu dipsiz derinliğin üzerinde dolaşıyor.’’
(İntihar anı- Dipsiz Derinlik)

[Dalbir Singh]

Dalbir Singh

Review of The Last Days by Laurent Seksik
The Last Days
By Laurent Seksik
Translated from French by Andre Naffis-Sahely
Pushkin Press (2013)
Pages 148

The Last Days is a novel written by Laurent Seksik. Seksik, also a practicing radiologist, writes originally in French. The Last Days was translated into English by Andre Naffis- Sahely. It is an account of the last six months of famous German-Jewish writer Stefan Zweig. After his six months stay in a Brazilian city named Petropolis, Zweig had committed suicide on February 22, 1942 along with his wife Lotte. His final days in Petropolis are preceded by eight years of exile in different countries. Before coming to Petropolis, he had always been on run to escape witch-hunt by Nazi authorities. As the world war two intensifies, Zweig manages to leave Salzburg in Austria for London. His stay in London turns out to be rather short one since British spy agencies begin to grow wary of every German living in exile after the outbreak of war. Thereupon, he migrates to America before finally settling down in one of the remotest corners of Brazil. In the secluded air of Petropolis, Zweig silently prepares for his death. It is in Petropolis that novel begins in the month of September 1941. Factual details given in this novel are based on Stefan Zweig’s own writings including his correspondences during that time. As a blend of fact and fiction, it is quite right to call the novel a historical fiction.
Though nestled in a distant country supposedly away from Nazi terror, Zweig feels restless. His musings on the events of Holocaust and life at large are set against the unfolding of Hitler’s barbarity. These last days are marked by dismal hopes of returning to one’s country even when one’s faith in the very idea of humanity is shaken. He is witness to his own books and those of his fellow writers being banned and burnt in public by Nazis. As a historical fact, books of Albert Einstein, Thomas Mann, Sigmund Freud, Stefan Zweig, Walter Benjamin and other Jewish writers had been set ablaze publicly. Adding to this are the suicides of his fellow Jewish writers such as Sigmund Freud, Walter Benjamin and others. Such was the extent of violence that Zweig feels relieved on hearing the news of his mother’s death who had stayed put in Austria for now she would no longer be subjected to inhuman tortures. Struggles of well-known Jewish figures to flee Germany can be guessed by anecdotes from Zweig’s life. One such incident is his difficulty in obtaining British passport even after recommendations from H.G. Wells and Bernard Shaw. All these factual details, mentioned briefly in the novel, serve as a background to the final months of Zweig.
. The novel also enquires into the issue of race and identity. Any identity, the novel shows, imposed socially and culturally, belittles human significance. As it happens in the case of Stefan Zweig. Despite his incredulity of Jewish faith and his aversion to nationalistic impulses, his stature as a well-known jewish writer had rendered him vulnerable to Nazi forces. Ironically, “an ardent humanist, Zweig had become an enemy of human race” because of his Jewish faith (39). The terror spreads and threatens to engulf Zweig too.
Right from the beginning of the novel, Zweig could foresee his destiny. This is evident in Zweig’s apathy towards life as he remains stuck in his past. Nazi forces’s fixation with the idea of wiping out the whole Jewish race in the name of Aryan superiority had made Zweig indifferent to his own existence. He was to join the league of those who could not put up with life when it showed its senseless side in the form of terror unleashed by Hitler. Like many of his fellow writers, he too chooses exile over dishonour and embraces death eventually.
. The novel also delves into an artist’s struggle with his creative faculty. Despite being hailed as a writer of the century by press, Zweig always favoured the opinion of his fellow writers for whom he lacked creativity. He did not hesitate to confess himself to be an inferior writer when compared to the likes of Rilke, Thomas Mann and Joseph Roth. Nevertheless, his love for books, his associations with Rilke, Freud, Thomas Mann and others had not only humbled him but enriched his literary life also. That is why as he sits down to write Balzac during his last days, he feels more and more humbled by the greatness of the French novelist.
. More importantly, art as a vision that affords esoteric sights penetrating deeper into human soul, artist has its accursed share too; share of looking at the dark side of life; of sensing things more deeply; of looking death in the face. This is a vision in which death is no longer seen as an anomaly. Attached to this accursed share is the guilt of knowing too much. In the same vein, Lotte too observes in Zweig what Nietzsche calls a “Socratic wisdom” in which death is seen as a logical end to a sequential life. Zweig is appalled at the absurdity of existence as countless Jews had been murdered in sweeping violence. He feels guilty for his failure to stand up to the Nazi oppression. At the the same time, however, he sees the folly of human existence too. Lotte tries to alleviate his feeling of guilt. She tells him that he is a writer who thinks things more deeply. Probably, thinking deeply about his identity as a Jew and a German brings him closer to Hamlet like inaction. It reveals to him the hollowness of the concepts of identity which are incapable of standing the ontological and epistemological queries of human nature. He feels intellectually paralyzed to justify anything. In the end, only death seems a logical way out.
. As a keen observer and a known biograher of Nietzsche, Holderlin and Kleist, Zweig “had nursed an unbounded admiration for poets who’d met tragic ends” (124). In fact events of his Kleist are strikingly similar to Zweig’s own life. Feder; a Berliner, one of Zweig’s few remaining friends, living as exile in Brazil, can see this anomaly. It shocks Feder to find that events laid out in Kleist seem to be tracing Zweig’s own life. In the work that Zweig had written fifteen years ago, the famous German poet and his wife commit suicide. Feder hints obliquely at the course that Zweig had pre-planned for himself and for his wife. Here, Feder contrasts Zweig with Thomas Mann. While the latter had embraced new life as an exile in New York, earning a celebrity’s status, the former had turned his back on life like almost all the characters of his novels. Laurent Seksik draws attention to the choice of their characters linked intimately to their own lives and as such art’s relationship to artist in general.
Significant portion of the novel is as much about his wife Elizabeth Charlotte Altmann or Lotte as it is about Stefan Zweig. Half his age and ignorant of his past romantic relationships, Lotte revers him like a deity. Even unsure of her husband’s loyalty, her reverence for her husband verges on father/daughter like relationship. Zweig’s intellectual and existential indifference to life turns a blind eye to the life blooming in Lotte. She suffers silently sacrificing all her aspirations. Zweig often suffers from this guilt too as he wonders why he had subjected “this youth to the ruins of a beautiful past” (9). Zweig’s “bottomless anguish” had sapped laughter from her life (26). Other than Lotte’s incurable asthma, it is the reverence for her husband’s creative vocation that keeps her from being effusive about her emotions. She feels neglected but finds solace in the fact that she was still in his company.
Lotte, full of devotion and love for her husband, never foresees the end of her life until she reads the very book she had been dissuaded from reading. On reading it, Zweig’s seemingly psychic arrangement comes to the surface. Zweig clearly identifies himself with Kleist but Lotte is disappointed to find that she is not the one whom Zweig thinks worthy of being his companion in that last moment. She decides not to desert her husband whom she had revered all her life without the consolation of getting his love in return. The very last moments leading to suicide have been described beautifully by Seksik. Having dressed as one does for a special occasion, Zweig carries out the suicide with immaculate precision. Exhausted by the long years of homeless wanderings both choose life over death by consuming overdose of sleeping pills. In the abyss of death, Lotte joins Zweig; who “knew better how to die than to live” (129).

[Sakura87 · Rating 3 out of 5]

Stefan Zweig fu uno scrittore, drammaturgo e saggista – soprattutto biografo – austriaco, attivo principalmente tra gli anni Venti e Trenta del secolo ventesimo. Nato e cresciuto a Vienna, Zweig fu un grande viaggiatore, pienamente inserito nel mondo intellettuale del primo dopoguerra tanto da divenire l’autore più tradotto del suo tempo.
Nel 1933 le opere di Zweig, da sempre promotore della non violenza, furono bruciate dai nazisti, così come quelle degli amici e modelli Thomas Mann, Sigmund Freud e Albert Einstein. Abbandonata l’Austria, si trasferì senza la sua famiglia a Londra, chiedendo la cittadinanza inglese in seguito all’Anschluss. Ivi conobbe la giovanissima Lotte, che sposò dopo aver divorziato dalla moglie Friderike (sposata nel ’20), e con cui si trasferì a New York e successivamente a Petrópolis, sua ultima residenza. E’ dall’arrivo della coppia nella cittadina brasiliana che prende avvio Gli ultimi giorni di Stefan Zweig, biografia romanzata che accompagna l’intellettuale austriaco negli ultimi mesi di vita, fino al tragico doppio suicidio avvenuto il 23 febbraio 1942.

L'autore francese Laurent Seksik ricostruisce la riservatissima personalità di Zweig, già incline al pessimismo prima dell'avvento nazista e talmente profetico da abbandonare l'Austria prima di cadere preda delle persecuzioni antisemitiche. Il ritratto che ne emerge è quello di un anziano intellettuale disilluso che sperimenta il declino delle forze e soprattutto dell'inclinazione leteraria, sradicato dal paese natale – che d’altronde ha smesso di esistere per come lo ha sempre conosciuto -, dal mondo intellettuale e dagli affetti. Lo Zweig di Seksik non è un mostro sacro della letteratura europea della prima metà del Novecento, ma un uomo come tanti, oppresso dalle miserie della vita, per nulla orgoglioso del proprio lavoro, e che tenta invano di ritrovare una ragione d'esistere. Tuttavia appare una figura evanescente, e la ragione della sua scelta estrema è più narrata che mostrata: di semita, in Zweig, di fatto c'è ben poco, e semmai la sua depressione, perfettamente riflessa dalle pagine del romanzo, è originata non dalla tragedia pubblica del suo popolo ma dal suo fallimento privato come intellettuale.
Maggiormente vivida, piuttosto, è la figura di Lotte, ispezionata grazie al frequente cambio del punto di vista, e che riflette una giovane donna piegata da una malattia del corpo e trascinata verso la malattia della mente dall'amore troppo intenso verso un marito anziano e afflitto, che per di più le proietta davanti fin troppo frequentemente la figura dell'ex moglie.
Gli altri personaggi, reali o fittizi, agenti o evocati, sono pure comparse.
L'impeccabile accuratezza stilistica di Seksik, va detto, riscatta una narrazione spesso piatta che non consente un vero e proprio coinvolgimento del lettore. Il romanzo rimane una lettura scorrevole che se non altro possiede il merito di interessare alla personalità del grande autore austriaco e di invogliare alla lettura delle sue opere.

[Joe · Rating 4 out of 5]

Unfortunately I couldn't find the English title on Goodreads, but the book is in English called "The Last Days" For those who know of Stefan Zweig, this gives a glimpse of what his final days were like before ending his life and his wife who joined him.

"He looked long and deep into her eyes. "I'll go first," he said. "You'll follow me... if that's what you want."

On the 22nd February 1942 Stefan Zweig, one of the most popular authors of his generation, committed suicide with his wife Lotte. The final, desperate gesture of this great writer has fascinated ever since.

Zweig was an exile, driven from his home in Austria by the Nazis. Fleeing first to London, then New York, trying always to escape both those who demonised him and those who acclaimed him, he eventually took his young bride to Brazil, where they were haunted by the life they'd been forced to abandon and by accounts of the violence in Europe.

. Blending reality and fiction this novel tells the story of the great writer's final months. Laurent Seksik uncovers the man's hidden passions, his private suffering, and how he and his wife came to end their lives one peaceful February afternoon.

[Anthelia Amazes · Rating 4 out of 5]

""Est-il vrai que vous apprenez le portugais ?" demanda Koogan.
Il acquiesça. IL parlait le français et l'anglais. Il avait tenu son cycle de conférences en Amérique du Sud en espagnol. Il avait cet espoir un peu fou qu'un jour, ayant parlé tellement de langues, les mots de l'allemand se dissoudraient dans le bain des mots étrangers. La langue allemande serait une langue morte dans sa bouche. Il l'évacuerait dans un mouvement de toux. Peut-être, alors, la vie reprendrait-elle. Mais l'allemand était tenace. Les mots lui coulaient dans la bouche comme du miel, alors que cette langue était devenue le poison de l'univers. "

"Il s'était mis à lire avec ferveur. Et ce fut comme s'il entendait la voix d'un frère murmurant à son oreille : "Ne te préoccupe pas de l'Humanité en train de se détruire, construis ton propre monde." Une voix consolatrice, emplie de sagesse et de douceur."


"Oui, hélas, il pouvait faire sienne cette phrase de Kleist : "Mon âme est si meurtrie que lorsque je mets le nez à la fenêtre, la lumière du jour me fait presque mal. ""

[Alcesti · Rating 4 out of 5]

Probabilmente mi è piaciuto molto perché parla di uno scrittore che amo particolarmente. Ma anche perché l'autore riesce a riprodurre l'atmosfera di un mondo che crolla, la nostalgia dello scrittore austriaco per i fasti della sua giovinezza... E quel profumo di Mitteleuropa che impregna tutti i romanzi di Zweig stesso.
Per quanto riguarda i personaggi è certo la (seconda) moglie Lotte a emergere come figura più finemente cesellata nelle pagine di Seksik rispetto allo scrittore... Ma in fin dei conti non è l'approfondimento psicologico che interessa in un romanzo come questo, bensì il riflesso, nella vita di un singolo, per quanto grande sia, della fine di un'epoca. Un'epoca alla quale, per quanto ad essa completamente estranei, continuiamo a guardare con nostalgia ed ammirazione.

[Christopher Walker · Rating 5 out of 5]

Laurent Seksik's novel 'The Last Days' follows the final months in the life of the great writer Stefan Zweig, who fled Austria when the Nazis came to power in neighbouring Germany, and who, in 1942, committed suicide along with his wife Lotte.

'The Last Days' is a tremendously moving book. It interweaves fact and fiction, makes real characters out of Zweig, his wife, and their friends, and brings the crushing reality of the Holocaust down on the reader in a most shocking way.

In short, this book is a masterpiece, written with empathy but a critical eye - this is no hagiography of the master writer - and with a novelistic touch all its own.

[Dina Batista · Rating 4 out of 5]

I found it very sad and very nostalgic. Set in 1941/1942, it tells the story of the lasts months of life of the writer Stefan Zweig and is wife, exiled in Brésil, until their suicide. He's always remembering the old times, a Vienna that don't exist anymore and can't deal with the world in war. I believe he suffered from depression, he thought that there was no light at the end of the tunnel, that the despicables nazis would control the world. It's quite unsettling the way is mind works, so defeatist!

[C.N.L. · Rating 4 out of 5]

A travers ce court roman sur la fin de vie de Stefan Zweig, Laurent Seksik a su préserver l'ambiance mélancolique et dramatique des récits de l'auteur autrichien. On ne peut en ressortir sans une fascination particulière pour l'écrivain et l'homme qu'il fut et la sensibilité visionnaire qui le mena jusqu'au désespoir et au suicide.
Son histoire est celle de la déchéance d'un peuple européen intellectuel, anéanti par l'idéologie nazi et l'antisémitisme. Il est l'archétype d'une Vienne d'autrefois et disparaît avec elle. Si vous ne le connaissez pas encore, cet auteur gagne à être lu.

[Clementine · Rating 4 out of 5]

Difficile de juger ce genre de livre en tant que tel. J'ai l'impression que Laurent Seksik a adapté son style (un peu plat il est vrai) à la désespérance de son principal protagoniste. En même temps, je trouve que ça sert parfaitement le sujet et que tout effet de style aurait été presque obscène. Ici on ne tombe jamais dans le pathos, mais l'auteur n'essaye jamais non plus d'injecter ne serait-ce qu'une lueur d'espoir. In fine, le résultat est bouleversant.

[Kay · Rating 4 out of 5]

A wonderful novel about the last few months of Stefan Zweig and his wife before they "went into free death". The longings for and memories of the life they had lived in Vienna were powerfully expressed, as were their initial hopes and then growing fears as the situation in Europe became worse, with news stories of the fate of the Jews making a return to their past life impossible. Seksik also includes references to various of Zweig's previous works linking them in with his life in Brazil.

[Amal · Rating 3 out of 5]

"Décidément, ce monde au milieu des mots aura été le seul univers où vivre était supportable. Tourner ou écrire des pages aura été l'unique geste qu'il aura accompli avec légèreté. Avec les hommes, jamais il ne sera parvenu à la moindre insouciance. Heureusement, le rideau allait tomber. Il avait fini de jouer sa comédie humaine, d'interpréter le rôle de Stefan Zweig."

[Padmin · Rating 4 out of 5]

Bella biografia romanzata d’un grande autore di biografie romanzate.
Il libro ricostruisce gli ultimi mesi di vita di Stefan Zweig, fino al tragico doppio suicidio (la moglie Lotte si uccise insieme a lui) avvenuto il 23 febbraio 1942 a Petrópolis, in Brasile.
Consiglio di affiancare questa lettura a "Kleist" della trilogia "La lotta col demone" dello stesso Zweig.

[Barbara Ab · Rating 4 out of 5]

Un bellissimo romanzo sull’ultimo periodo della vita di Stefan Zweig. Non c’è da aspettarsi niente di tipo documentaristico/biografico perchè il romanzo "si basa liberamente sulla vita interiore" di Zweig e della seconda moglie. Bello, ben scritto, ma un pò pesante...

[Emma · Rating 3 out of 5]

3/5
Court mais j’ai eu du mal à rentrer dedans. Je n’ai pas accroché à l’écriture, ces phrases courtes et sèches, je me suis ennuyée. J’ai fini par m’y faire et m’intéresser plus pleinement au destin tragique de cet auteur génial !

[Elizabeth · Rating 5 out of 5]

Excellent roman sur la fin du fameux Autrichien juif. Très bien écrit