What do you think?
Rate this book
We Slaves of Suriname
We Slaves of Suriname tells the history of the formation of the former Dutch colony of Suriname in South America from the perspective of Anton De Kom, the son of a slave who became a tireless resistance fighter and a member of the Communist Party after the German occupation of the Netherlands in 1940. A key account of decolonialist history, We Slaves of Suriname integrates the experience of Suriname’s oppressed, multiethnic people into the greater history of South America and adds to the narrative of struggles against slavery, imperialism, and racism. In his scathingly defiant account, De Kom translates his personal anger at the brutal legacy of the Dutch into a beautiful, passionate history and call-to-arms.
First published in Dutch in 1934, and later translated into Russian, German, and Spanish, the book now finally sees its English translation at a time when the people of Suriname are still struggling against the vestiges of colonialism.
First published in Dutch in 1934, and later translated into Russian, German, and Spanish, the book now finally sees its English translation at a time when the people of Suriname are still struggling against the vestiges of colonialism.
192 pages, Hardcover
First published January 1, 1934
394 people are currently reading
4126 people want to read
About the author
Anton de Kom
6 books19 followersCornelis Gerhard Anton de Kom (Paramaribo, 22 februari 1898 – Kamp Sandbostel (Neuengamme), 24 of 29 april 1945) was een Surinaamse anti-koloniale schrijver en nationalist. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij verzetsstrijder in Nederland.
Cornelis Gerhard Anton de Kom was born in Suriname and died in April 1945 (either the 24th or 29th) during WWII.
Cornelis Gerhard Anton de Kom was born in Suriname and died in April 1945 (either the 24th or 29th) during WWII.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 416 reviews
June 8, 2020
Indrukwekkende aanklacht tegen slavernij en het koloniale bewind in Suriname - 4 sterren
De avonturier, de zeerover en de grote koopman gaan ongemerkt in elkander over.
Anton de Kom laat in Wij slaven van Suriname zien dat het op grote schaal onmenselijk behandelen van mensen niet alleen iets van de Tweede Wereld Oorlog is. Het boek is opvallend vlot en goed leesbaar geschreven, zeker wanneer je rekeninghoudt met de verschijningsdatum in 1933, hoewel ik de inhoud van dit boek maar langzaam tot me kon nemen.
De wreedheid, niet alleen van de slavenhandel maar ook vooral hoe er met de slaafgemaakten omgegaan werd in Suriname, wordt door de Kom ijzingwekkend helder en aan de hand van historische bronnen beschreven. Zo wordt een plantagehoudster aangehaald die “geen glad stukje zwarte huid” wil zien op haar erf. De afschuwelijke omstandigheden worden ook door een Brit uit de tijd omschreven en vergeleken met de (in vergelijking) betere behandeling van slaafgemaakten in de Engelse Caribische gebieden. De reactie vanuit Holland is zeer negatief, niet wegens feitelijke onjuistheden maar omdat een bezoeker de vuile was durft te publiceren. De enorme rijkdom die de kolonie oplevert lijkt direct evenredig aan de onderdrukking van de slaven.
De koloniale overheid probeert straffen te temperen, maar voornamelijk vanuit een gedachte dat werkpotentieel verloren gaat als een slaafgemaakte overlijdt bij geseling (waarbij meespeelt dat de overheid zich tegenover de plantagehouders verplichtte tot het jaarlijks aanvoeren van nieuwe slaven). Tweemaal met een heet ijzer brandmerken op de schouders is voor het hof van politie en criminele justitie “geen zware straf”. Voeten, benen en stukken van oren afsnijden waren ook reguliere represailles. Een werkelijk ijzingwekkende gebeurtenis, waarbij vingers, tenen en oren afgesneden en opgegeten moesten worden door een slaafgemaakte, wordt ook door De Kom beschreven en deden me dit boek even weg leggen. De martelingen die plantagehouders toepassen gaan het voorstellingsvermogen en de horror voorbij. En ook de koloniale overheid kocht slaven op, sneed hen de tong uit, castreerden hen en brandmerkte ze op beide wangen voor hen in te zetten voor een leven van dwangarbeid aan publieke werken.
Doodstraf door ophanging aan ijzeren haken, verbranding of radbraking; alles wat je je kan voorstellen uit de middeleeuwen werd op de slaafgemaakten tot ver in de 19e eeuw gebotvierd.
Nog in 1833 wordt een 14 jarige en een 18 jarige slaafgemaakte levend verbrand en in 1861 zijn nog opstanden met veel geweld onderdrukt, terwijl omliggende Franse en Engelse koloniën al in 1833 en 1848 slavernij afgeschaft hadden.
De vergelijking die kolonialen maakten tussen Athene als beschaving gegrondvest op slaven en hun eigen bewind in Suriname wordt vakkundig door De Kom onder vuur genomen in het tweede deel van het boek.
De overheid probeerde onder meer nieuwe gewassen en andere arbeiders te importeren na de afschaffing van de slavernij, met in het algemeen catastrofale gevolgen en economische uitbuiting tot gevolg.
Het verslag van de incompetentie en corruptie rondom de invoer van bananenteelt (bacove) is exemplarisch. Hoe grote bedrijven zich verrijken en hoge salarissen en dividenden aan zichzelf uitkeren met geld verkregen uit staatssteun doet in 2020 wrang maar bekend aan; 70% van de begrote ontvangsten van de kolonie gaan op aan administratie en goed betaalde baantjes.
Een boek met nog steeds enorme, ijzingwekkende zeggingskracht en vol van gerechtvaardigde woede over historisch onrecht.
De avonturier, de zeerover en de grote koopman gaan ongemerkt in elkander over.
Anton de Kom laat in Wij slaven van Suriname zien dat het op grote schaal onmenselijk behandelen van mensen niet alleen iets van de Tweede Wereld Oorlog is. Het boek is opvallend vlot en goed leesbaar geschreven, zeker wanneer je rekeninghoudt met de verschijningsdatum in 1933, hoewel ik de inhoud van dit boek maar langzaam tot me kon nemen.
De wreedheid, niet alleen van de slavenhandel maar ook vooral hoe er met de slaafgemaakten omgegaan werd in Suriname, wordt door de Kom ijzingwekkend helder en aan de hand van historische bronnen beschreven. Zo wordt een plantagehoudster aangehaald die “geen glad stukje zwarte huid” wil zien op haar erf. De afschuwelijke omstandigheden worden ook door een Brit uit de tijd omschreven en vergeleken met de (in vergelijking) betere behandeling van slaafgemaakten in de Engelse Caribische gebieden. De reactie vanuit Holland is zeer negatief, niet wegens feitelijke onjuistheden maar omdat een bezoeker de vuile was durft te publiceren. De enorme rijkdom die de kolonie oplevert lijkt direct evenredig aan de onderdrukking van de slaven.
De koloniale overheid probeert straffen te temperen, maar voornamelijk vanuit een gedachte dat werkpotentieel verloren gaat als een slaafgemaakte overlijdt bij geseling (waarbij meespeelt dat de overheid zich tegenover de plantagehouders verplichtte tot het jaarlijks aanvoeren van nieuwe slaven). Tweemaal met een heet ijzer brandmerken op de schouders is voor het hof van politie en criminele justitie “geen zware straf”. Voeten, benen en stukken van oren afsnijden waren ook reguliere represailles. Een werkelijk ijzingwekkende gebeurtenis, waarbij vingers, tenen en oren afgesneden en opgegeten moesten worden door een slaafgemaakte, wordt ook door De Kom beschreven en deden me dit boek even weg leggen. De martelingen die plantagehouders toepassen gaan het voorstellingsvermogen en de horror voorbij. En ook de koloniale overheid kocht slaven op, sneed hen de tong uit, castreerden hen en brandmerkte ze op beide wangen voor hen in te zetten voor een leven van dwangarbeid aan publieke werken.
Doodstraf door ophanging aan ijzeren haken, verbranding of radbraking; alles wat je je kan voorstellen uit de middeleeuwen werd op de slaafgemaakten tot ver in de 19e eeuw gebotvierd.
Nog in 1833 wordt een 14 jarige en een 18 jarige slaafgemaakte levend verbrand en in 1861 zijn nog opstanden met veel geweld onderdrukt, terwijl omliggende Franse en Engelse koloniën al in 1833 en 1848 slavernij afgeschaft hadden.
De vergelijking die kolonialen maakten tussen Athene als beschaving gegrondvest op slaven en hun eigen bewind in Suriname wordt vakkundig door De Kom onder vuur genomen in het tweede deel van het boek.
De overheid probeerde onder meer nieuwe gewassen en andere arbeiders te importeren na de afschaffing van de slavernij, met in het algemeen catastrofale gevolgen en economische uitbuiting tot gevolg.
Het verslag van de incompetentie en corruptie rondom de invoer van bananenteelt (bacove) is exemplarisch. Hoe grote bedrijven zich verrijken en hoge salarissen en dividenden aan zichzelf uitkeren met geld verkregen uit staatssteun doet in 2020 wrang maar bekend aan; 70% van de begrote ontvangsten van de kolonie gaan op aan administratie en goed betaalde baantjes.
Een boek met nog steeds enorme, ijzingwekkende zeggingskracht en vol van gerechtvaardigde woede over historisch onrecht.
January 8, 2024
Indrukwekkend. Enorm indrukwekkend. Ik ben er stil van. Stil van mijn eigen onwetendheid, van de enorme ongelijkheid (die er 2020 ook nog steeds is) en van het enorme gebrek aan informatie/kennis die niet gegeven wordt.
Dit boek moet een verplichte worden om te lezen voor je lijst op de middelbare school. Maar ook de kennis die wel wordt gegeven over de VOC, of Michiel de Ruyter, maar niet over ons slavenverleden. En met ons bedoel ik onze witte voorouders die tot slaaf gemaakte mensen ‘hadden’, die daar zo enorm slecht mee omgingen en uitbuitten. Ook (of misschien wel juist) die verhalen moeten verteld.
Dat doet de Kom op een confronterende, maar respectvolle manier. Daar waar zoveel geweld is gebruikt tegen de tot slaaf gemaakten, zo zorgvuldig kiest de Kom zijn woorden.
Lees dit als je meer wilt weten over de kolonalisatie van Suriname, over het Nederlandse slavernij verleden. Lees het ook als je onzin vindt dat Zwarte Piet (om maar even actueel thema te noemen) gewoon traditie moet blijven.
Kortom... lees dit!
Dit boek moet een verplichte worden om te lezen voor je lijst op de middelbare school. Maar ook de kennis die wel wordt gegeven over de VOC, of Michiel de Ruyter, maar niet over ons slavenverleden. En met ons bedoel ik onze witte voorouders die tot slaaf gemaakte mensen ‘hadden’, die daar zo enorm slecht mee omgingen en uitbuitten. Ook (of misschien wel juist) die verhalen moeten verteld.
Dat doet de Kom op een confronterende, maar respectvolle manier. Daar waar zoveel geweld is gebruikt tegen de tot slaaf gemaakten, zo zorgvuldig kiest de Kom zijn woorden.
Lees dit als je meer wilt weten over de kolonalisatie van Suriname, over het Nederlandse slavernij verleden. Lees het ook als je onzin vindt dat Zwarte Piet (om maar even actueel thema te noemen) gewoon traditie moet blijven.
Kortom... lees dit!
April 15, 2020
Wij slaven van Suriname verscheen voor het eerst in 1934. Dit boek van Anton de Kom is het eerste geschiedenisboek over Suriname geschreven vanuit een niet-wit perspectief. De Kom schrijft over het ontstaan van Suriname, haar verschillende kolonisators en hoe die een rol hebben gespeeld in de vorming van het land en haar cultuur. Ook de slavernij en de periode nadat de slavernij werd afgeschaft spelen een belangrijke rol in het boek.
Dit krachtige pamflet van mensenrechtenactivist Anton De Kom mag absoluut niet in de vergetelheid geraken. Ik vind het erg belangrijk dat boek een plaatsje krijgt in het onderwijs. Ook deze zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis moet verteld worden.
Wij slaven van Suriname is een nog altijd relevant boek over een pikzwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis. De Kom heeft met dit boek een introductie tot de koloniale geschiedenis van Suriname geschreven, toegankelijk en eerlijk tegelijkertijd. Het bijzonder mooi geschreven essay nodigt de lezer uit om meer kennis te vergaren over het Nederlandse koloniale verleden. En dat is belangrijk.
Mijn complete recensie lees je op Boekvinder.be.
Dit krachtige pamflet van mensenrechtenactivist Anton De Kom mag absoluut niet in de vergetelheid geraken. Ik vind het erg belangrijk dat boek een plaatsje krijgt in het onderwijs. Ook deze zwarte bladzijde uit de Nederlandse geschiedenis moet verteld worden.
Wij slaven van Suriname is een nog altijd relevant boek over een pikzwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis. De Kom heeft met dit boek een introductie tot de koloniale geschiedenis van Suriname geschreven, toegankelijk en eerlijk tegelijkertijd. Het bijzonder mooi geschreven essay nodigt de lezer uit om meer kennis te vergaren over het Nederlandse koloniale verleden. En dat is belangrijk.
Mijn complete recensie lees je op Boekvinder.be.
February 3, 2021
Must read. Een superbelangrijk boek over de geschiedenis van Nederland en van Suriname. En de erfenis van kolonialisme in beide landen.
In de VS zijn boeken van Malcolm X, Martin Luther King jr., Angela Davis e.a. verplichte leeskost voor scholieren. Ook Anton de Kom hoort in dat rijtje thuis van zwarte intellectuelen en vrijheidsstrijders. Schrap Vestdijk en andere clichés van de lijst, kom maar op met De Kom!! 💪🏿
In de VS zijn boeken van Malcolm X, Martin Luther King jr., Angela Davis e.a. verplichte leeskost voor scholieren. Ook Anton de Kom hoort in dat rijtje thuis van zwarte intellectuelen en vrijheidsstrijders. Schrap Vestdijk en andere clichés van de lijst, kom maar op met De Kom!! 💪🏿
April 28, 2024
Het kostte me wat tijd, maar ik heb eindelijk het boek uit. Het voelt wat vreemd en ongemakkelijk om een 'review' te schrijven over een boek met zo'n zwaar en belangrijk thema. Daarom wil ik eigenlijk gewoon iedereen aanmoedigen om dit boek zelf te lezen. Het zou eigenlijk verplichte kost moeten zijn voor alle Nederlanders. Het boek behandelt een groot en essentieel deel van de Nederlandse geschiedenis dat vaak bewust wordt genegeerd. Ik ben echt diep geraakt en geschokt door wat ik heb gelezen. Het was soms moeilijk en emotioneel zwaar, maar ik ben blij dat ik het boek helemaal heb gelezen!
October 4, 2020
Het is niet vaak dat een historisch boek uit 1934 je perspectief weet te veranderen en je te raken, maar deze doet dat. Ik ben heel blij dat het in de canon opgenomen is - iedereen zou hiervan moeten weten. Het is niet makkelijk om te lezen maar heel waardevol.
March 14, 2021
In 2020 werd kreeg Google ineens vanuit Nederland veel meer zoekvragen naar de Surinaams-Nederlandse auteur Anton de Kom te verwerken dan voorheen. Vanuit Suriname neemt de belangstelling overigens jaar na jaar af.
De verklaring ligt voor de hand: in juni 2020 werd Anton de Kom opgenomen in de Canon van Nederland. Aan het eind van het jaar werd zijn boek Wij slaven van Suriname, dat wel wordt gezien als de eerste anti-koloniale geschiedenis van Suriname vanuit Surinaams perspectief, heruitgegeven. Wat hebben De Kom en zijn bijna negentig jaar oude boek (het verscheen voor het eerst in 1934) het 21ste-eeuwse Nederland te bieden?
De ontstaansgeschiedenis van Wij slaven van Suriname
Cornelis Gerard Anton de Kom werd in 1898 geboren in Paramaribo. Zijn vader was nog net als slaaf geboren, zijn moeder kwam uit een familie van vrijgemaakten. In 1920 vertrok Anton naar Nederland. Daar kwam hij in aanraking met communisten en Indonesische nationalisten. Hij verdiepte zich in de koloniale geschiedenis van Suriname, en begon aan de eerste versie van Wij slaven van Suriname. In 1932 ging De Kom terug naar Paramaribo, omdat zijn moeder ziek was. Hij schrok van de situatie die hij aantrof en besloot om zich in te zetten voor de arbeiders. De koloniale autoriteiten aldaar waren zeer bevreesd voor de (in hun ogen) communistische activist en zette hem gevangen. Nadar er dodelijke onlusten uitgebroken waren, werd hij voor de keuze gesteld: verbannen worden of nooit meer de gevangenis verlaten. De Kom koos voor het eerste. Terug in Nederland besloot hij Wij slaven van Suriname af te maken . In 1934 verscheen de eerste druk. Het boek werd een redelijk succes, maar verdween ook al snel uit de aandacht. Tot 1990 kwam er geen herdruk (al gingen er in de jaren ’70 roofdrukken rond onder Surinaamse studenten in Nederland).
Het leven van De Kom kende intussen een dramatisch einde: in de oorlog ging hij schrijven voor illegale bladen. Hij werd gearresteerd en overleed in april 1945 in een Duits concentratiekamp. De chroniqueur van het ene schrikbewind werd vermorzeld door een ander schrikbewind.
De opbouw van Wij slaven van Suriname
Wij slaven van Suriname bestaat uit vier delen. Het begint met een korte lofzang op ‘Sranang, ons vaderland’ (Suriname) en de poging van de westerling om tot haar door te dringen. Het eindigt (in ‘Weerzien en afscheid’) met een verslag van De Koms tijdelijke terugkeer naar Suriname, en besluit met de woorden
Het boek heeft echter zijn impact vooral te danken aan het tweede deel, ‘Het tijdperk der slavernij’. Op uitgebreide en indringende wijze beschrijft De Kom de impact van de slavernij in Suriname. De ene gruwelijkheid stapelt hij op de andere. Onontkoombaar wordt het beeld dat het geen incidenten betrof, maar structurele wreedheid. De ontmenselijking van de slaven, de heerschappij van de knoet, het afschrikken door marteling.
Aan dat afschrikwekkende verhaal voegt De Kom een element toe. Hij geeft veel aandacht aan het verzet van de slaven, en met name van de Marrons, die de plantages ontvlucht waren en zich in de binnenlanden hadden gevestigd. Hij legt hiermee de geschiedenis van Surinaamse helden vast. Voorheen
In het derde deel, ‘Het tijdperk der ‘vrijheid’’ beschrijft De Kom de periode na de afschaffing van de slavernij in 1863. Hoewel hij het woord niet gebruikt, gaat het over de loonslaven. De slavernij mocht dan wel niet meer bestaan, de arbeiders waren zo afhankelijk van hun bazen en de arbeidsomstandigheden zo slecht, dat ze er amper op vooruit gegaan waren. Daarbij zag De Kom dat het land er in 1932 slechter aan toe was, dan toen hij het in 1920 verlaten had. Er moest wat gebeuren.
Wat had Anton de Kom voor ogen?
Wat er kon gebeuren was nog niet zo duidelijk. Maar een ding wist De Kom wel: de Surinamer moest af van zijn slavenmentaliteit. Zolang hij zich ondergeschikt bleef voelen aan de Hollanders, was er geen verbetering mogelijk.
Daarom stelde De Kom de geschiedenis van zijn vaderland op schrift , want
De Kom geeft de Surinamers de helden en een geschiedenis om trots op te zijn. En daarmee de ruimte om voor hun eigen belangen op te komen.
Er is echter nog een laag in het boek. Waar hij meestal de Surinaamse lezer aanspreekt, richt hij zich ook regelmatig tot de Hollandse lezer. Niet met smeekbeden om betere behandeling, maar om hem in te wrijven dat zijn verheven gevoel op niets gebaseerd is. Zo beschrijft hij een situatie waarin Marrons de gevangen genomen Hollanders het leven spaarden. Ze waren namelijk te kort in Suriname om te veel verschrikkelijks gedaan te kunnen hebben, en verdienden dus niet gedood te worden. Dan schrijft De Kom:
De Surinamers stonden dus ethisch boven de Hollanders. Niet alleen dat. De Hollanders faalden niet alleen als dominee, als koopman stelden ze ook niets voor.
Ook wrijft De Kom de Hollander dat hij niet alleen faalde als dominee, maar ook als koopman. De economie was een ramp, zowel in de slaventijd als daarna. Het lukte de Hollander niet om het vruchtbare Surinaamse land tot bloei te laten komen. Zelfs niet met uitbuiting van slaven en arbeiders.
Geen wonder overigens, want de Hollanders zijn maar slampampers. Zie maar hoe De Kom de Hollanders ten tijde van de Franse revolutie te kakken zet:
Al lezende kreeg ik steeds meer de indruk dat De Kom niet alleen de Surinamer een geschiedenis wilde geven, maar ook de Hollander een onflatteuze spiegel wilde voorhouden. Dit tweede doel noemt hij niet expliciet, maar tussen de regels is het alom vertegenwoordigd. Zou het kunnen dat De Kom aanvankelijk voor de Surinamers bedoeld had, maar toen hij de pen weer na 1932 oppakte, de Hollanders voor ogen had.
Wat betekent Wij slaven van Suriname nu nog?
Wie nu Wij slaven van Suriname leest moet wel onder de indruk zijn van de onbarmhartige beschrijving van de slavernij. De gebeurtenissen gaan door merg en been, juist ook omdat het De Kom lukt om de slaven een gezicht te geven.
Daarbij is het wel belangrijk om je te realiseren dat Wij slaven van Suriname als historische werk achterhaald is. Je kunt ook niet meer verwachten van een werk van bijna een eeuw oud, en al helemaal niet als je weet hoe De Kom het werk tot stand heeft moeten brengen.
De kracht van het boek schuilt naar mijn idee dan ook niet zozeer in de geschiedschrijving, maar in de retorica. De bevlogenheid spat van de pagina’s af. De Kom weet precies die gebeurtenissen naar voren te brengen die de Surinaamse trots kan ondersteunen. Daarin is De Kom nog steeds een inspiratie.
En voor mij wordt het extra krachtig als je ook kijkt naar de tweede laag: het beeld van de benepen Hollander.
Langzamerhand begint hier ten lande door te dringen dat de Nederlandse geschiedenis gitzwarte bladzijden kent. Het verzet dat dat her en der oproept bevestigt alleen maar het gelijk van de boodschap.
Maar we blijven we het beeld houden dat we als de besten kunnen organiseren (al doet de corona-crisis daar wel afbreuk aan). De Kom laat daar ook weinig van over. De Hollander is niet allen ethisch, maar ook praktisch niet verheven boven de Surinamer. Alle reden om het heft in eigen hand te nemen (als zegt De Kom dat niet expliciet. Waarschijnlijk is die oproep door de uitgever uit de eerste editie gehaald.)
Wij slaven van Suriname draagt dan ook niet alleen bij aan zwarte trots, maar ook aan witte nederigheid. En dat maakt het nog steeds een schrijnend boek.
----
Deze bespreking verscheen eerder op https://www.janwillemswane.nl/2021/03...
De verklaring ligt voor de hand: in juni 2020 werd Anton de Kom opgenomen in de Canon van Nederland. Aan het eind van het jaar werd zijn boek Wij slaven van Suriname, dat wel wordt gezien als de eerste anti-koloniale geschiedenis van Suriname vanuit Surinaams perspectief, heruitgegeven. Wat hebben De Kom en zijn bijna negentig jaar oude boek (het verscheen voor het eerst in 1934) het 21ste-eeuwse Nederland te bieden?
De ontstaansgeschiedenis van Wij slaven van Suriname
Cornelis Gerard Anton de Kom werd in 1898 geboren in Paramaribo. Zijn vader was nog net als slaaf geboren, zijn moeder kwam uit een familie van vrijgemaakten. In 1920 vertrok Anton naar Nederland. Daar kwam hij in aanraking met communisten en Indonesische nationalisten. Hij verdiepte zich in de koloniale geschiedenis van Suriname, en begon aan de eerste versie van Wij slaven van Suriname. In 1932 ging De Kom terug naar Paramaribo, omdat zijn moeder ziek was. Hij schrok van de situatie die hij aantrof en besloot om zich in te zetten voor de arbeiders. De koloniale autoriteiten aldaar waren zeer bevreesd voor de (in hun ogen) communistische activist en zette hem gevangen. Nadar er dodelijke onlusten uitgebroken waren, werd hij voor de keuze gesteld: verbannen worden of nooit meer de gevangenis verlaten. De Kom koos voor het eerste. Terug in Nederland besloot hij Wij slaven van Suriname af te maken . In 1934 verscheen de eerste druk. Het boek werd een redelijk succes, maar verdween ook al snel uit de aandacht. Tot 1990 kwam er geen herdruk (al gingen er in de jaren ’70 roofdrukken rond onder Surinaamse studenten in Nederland).
Het leven van De Kom kende intussen een dramatisch einde: in de oorlog ging hij schrijven voor illegale bladen. Hij werd gearresteerd en overleed in april 1945 in een Duits concentratiekamp. De chroniqueur van het ene schrikbewind werd vermorzeld door een ander schrikbewind.
De opbouw van Wij slaven van Suriname
Wij slaven van Suriname bestaat uit vier delen. Het begint met een korte lofzang op ‘Sranang, ons vaderland’ (Suriname) en de poging van de westerling om tot haar door te dringen. Het eindigt (in ‘Weerzien en afscheid’) met een verslag van De Koms tijdelijke terugkeer naar Suriname, en besluit met de woorden
Sranang, mijn vaderland.
Eenmaal hoop ik u weer te zien.
Op den dag waarop alle ellende uit u weggewischt zal zijn.
Het boek heeft echter zijn impact vooral te danken aan het tweede deel, ‘Het tijdperk der slavernij’. Op uitgebreide en indringende wijze beschrijft De Kom de impact van de slavernij in Suriname. De ene gruwelijkheid stapelt hij op de andere. Onontkoombaar wordt het beeld dat het geen incidenten betrof, maar structurele wreedheid. De ontmenselijking van de slaven, de heerschappij van de knoet, het afschrikken door marteling.
Aan dat afschrikwekkende verhaal voegt De Kom een element toe. Hij geeft veel aandacht aan het verzet van de slaven, en met name van de Marrons, die de plantages ontvlucht waren en zich in de binnenlanden hadden gevestigd. Hij legt hiermee de geschiedenis van Surinaamse helden vast. Voorheen
In het derde deel, ‘Het tijdperk der ‘vrijheid’’ beschrijft De Kom de periode na de afschaffing van de slavernij in 1863. Hoewel hij het woord niet gebruikt, gaat het over de loonslaven. De slavernij mocht dan wel niet meer bestaan, de arbeiders waren zo afhankelijk van hun bazen en de arbeidsomstandigheden zo slecht, dat ze er amper op vooruit gegaan waren. Daarbij zag De Kom dat het land er in 1932 slechter aan toe was, dan toen hij het in 1920 verlaten had. Er moest wat gebeuren.
Wat had Anton de Kom voor ogen?
Wat er kon gebeuren was nog niet zo duidelijk. Maar een ding wist De Kom wel: de Surinamer moest af van zijn slavenmentaliteit. Zolang hij zich ondergeschikt bleef voelen aan de Hollanders, was er geen verbetering mogelijk.
Daarom stelde De Kom de geschiedenis van zijn vaderland op schrift , want
Geen beter middel om het minderwaardigheidsgevoel bij een ras aan te kweeken, dan dit geschiedenisonderwijs waarbij uitsluitend de zonen van een ander volk worden genoemd en geprezen. Het heeft lang geduurd voor ik mijzelf geheel van de obsessie bevrijd had, dat een neger altijd en onvoorwaardelijk de mindere zijn moest van iederen blanke.
[…]
Geen volk kan tot vollen wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft. Daarom wil dit boek trachten het zelfrespect der Surinamers op te wekken en voorts de onjuistheid aantoonen van de vredesbedoelingen der Hollanders ten tijde der slavernij.
De Kom geeft de Surinamers de helden en een geschiedenis om trots op te zijn. En daarmee de ruimte om voor hun eigen belangen op te komen.
Er is echter nog een laag in het boek. Waar hij meestal de Surinaamse lezer aanspreekt, richt hij zich ook regelmatig tot de Hollandse lezer. Niet met smeekbeden om betere behandeling, maar om hem in te wrijven dat zijn verheven gevoel op niets gebaseerd is. Zo beschrijft hij een situatie waarin Marrons de gevangen genomen Hollanders het leven spaarden. Ze waren namelijk te kort in Suriname om te veel verschrikkelijks gedaan te kunnen hebben, en verdienden dus niet gedood te worden. Dan schrijft De Kom:
Wij dagen een ieder uit om ons aan te toonen, dat in de heele geschiedenis van Suriname ooit blanken op dergelijke wijze tegenover gekleurden hebben gehandeld!
De Surinamers stonden dus ethisch boven de Hollanders. Niet alleen dat. De Hollanders faalden niet alleen als dominee, als koopman stelden ze ook niets voor.
Ook wrijft De Kom de Hollander dat hij niet alleen faalde als dominee, maar ook als koopman. De economie was een ramp, zowel in de slaventijd als daarna. Het lukte de Hollander niet om het vruchtbare Surinaamse land tot bloei te laten komen. Zelfs niet met uitbuiting van slaven en arbeiders.
Geen wonder overigens, want de Hollanders zijn maar slampampers. Zie maar hoe De Kom de Hollanders ten tijde van de Franse revolutie te kakken zet:
De Fransche sansculotten bestormen de Bastille en Hollandsche patriotten loopen op een sukkeldrafje mee, ondertusschen omkijkende of niemand het gek vindt.
Al lezende kreeg ik steeds meer de indruk dat De Kom niet alleen de Surinamer een geschiedenis wilde geven, maar ook de Hollander een onflatteuze spiegel wilde voorhouden. Dit tweede doel noemt hij niet expliciet, maar tussen de regels is het alom vertegenwoordigd. Zou het kunnen dat De Kom aanvankelijk voor de Surinamers bedoeld had, maar toen hij de pen weer na 1932 oppakte, de Hollanders voor ogen had.
Wat betekent Wij slaven van Suriname nu nog?
Wie nu Wij slaven van Suriname leest moet wel onder de indruk zijn van de onbarmhartige beschrijving van de slavernij. De gebeurtenissen gaan door merg en been, juist ook omdat het De Kom lukt om de slaven een gezicht te geven.
Daarbij is het wel belangrijk om je te realiseren dat Wij slaven van Suriname als historische werk achterhaald is. Je kunt ook niet meer verwachten van een werk van bijna een eeuw oud, en al helemaal niet als je weet hoe De Kom het werk tot stand heeft moeten brengen.
De kracht van het boek schuilt naar mijn idee dan ook niet zozeer in de geschiedschrijving, maar in de retorica. De bevlogenheid spat van de pagina’s af. De Kom weet precies die gebeurtenissen naar voren te brengen die de Surinaamse trots kan ondersteunen. Daarin is De Kom nog steeds een inspiratie.
En voor mij wordt het extra krachtig als je ook kijkt naar de tweede laag: het beeld van de benepen Hollander.
Langzamerhand begint hier ten lande door te dringen dat de Nederlandse geschiedenis gitzwarte bladzijden kent. Het verzet dat dat her en der oproept bevestigt alleen maar het gelijk van de boodschap.
Maar we blijven we het beeld houden dat we als de besten kunnen organiseren (al doet de corona-crisis daar wel afbreuk aan). De Kom laat daar ook weinig van over. De Hollander is niet allen ethisch, maar ook praktisch niet verheven boven de Surinamer. Alle reden om het heft in eigen hand te nemen (als zegt De Kom dat niet expliciet. Waarschijnlijk is die oproep door de uitgever uit de eerste editie gehaald.)
Wij slaven van Suriname draagt dan ook niet alleen bij aan zwarte trots, maar ook aan witte nederigheid. En dat maakt het nog steeds een schrijnend boek.
----
Deze bespreking verscheen eerder op https://www.janwillemswane.nl/2021/03...
June 23, 2024
Dit zou inderdaad verplichte kost op de scholen moeten zijn. Anders dan de geschiedenis die ik 45 jaar geleden moest leren.
April 6, 2023
Indrukwekkend, eerlijk, pijnlijk boek maar wat mij betreft een absolute verplichting om op school bij Nederlands te lezen.
October 13, 2023
"Kakalaka no abie litie na fowroe movo. (De kakkerlak kan zijn rechten niet doen gelden in de bek van een vogel.)"
May 23, 2020
In 1934 verscheen de eerste, gecensureerde, editie van 'Wij slaven van Suriname' door Anton de Kom (1898-1945) en nu 157 jaar na de officiële afschaffing van de slavernij en 86 jaar na de oorspronkelijke verschijning bevat het boek nog steeds een maatschappelijk relevante boodschap die gelezen en gedeeld moet worden.
Wegkijken van deze gitzwarte pagina in de Nederlandse geschiedenis is een te makkelijk excuus om de confrontatie uit de weg te gaan en doet zoveel onrecht aan de sporen die het kolonialisme heeft achtergelaten en die in de vele generaties die volgden nog steeds pijnlijk voelbaar is. Anton de Kom schrijft vanuit een niet-wit perspectief over de geschiedenis en het ontstaan van Suriname, de diverse kolonisators en de impact die dit heeft gehad op het land als geheel, zowel op micro- als op macroniveau. Aansluitend beschrijft hij het wrede Nederlandse bewind en de moed van de Surinaamse bevolking om daartegen in opstand te komen. De manier waarop Anton de Kom schrijft over de erbarmelijke omstandigheden, de afbreuk van het zelf, het land, de eigen identiteit en de enorme onderlinge contrasten maken de wanhoop en de grootste impact pijnlijk invoelbaar. Dit maakt het des te opmerkelijker dat Anton de Kom de witte bevolking niet compleet verantwoordelijk hield voor deze gruwelijkheden, maar hen zelfs zag als mogelijke bondgenoten in de strijd voor een vrijer en betekenisvoller leven voor iedereen.
Deze nieuwe editie bevat inleidende bijdragen van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum. Ik vond dit een ontzettend mooie en waardevolle toevoeging hebben, omdat juist deze persoonlijke bijdragen nogmaals het belang en de actualiteit van dit boek onderstrepen. Vooral het essay van Mitchell Esajas en het aanvullende artikel in de Trouw waarin hij beschreef waarom Anton de Kom voor veel generaties zo'n inspererende en belangrijke historische positie inneemt raakte me.
Wegkijken van deze gitzwarte pagina in de Nederlandse geschiedenis is een te makkelijk excuus om de confrontatie uit de weg te gaan en doet zoveel onrecht aan de sporen die het kolonialisme heeft achtergelaten en die in de vele generaties die volgden nog steeds pijnlijk voelbaar is. Anton de Kom schrijft vanuit een niet-wit perspectief over de geschiedenis en het ontstaan van Suriname, de diverse kolonisators en de impact die dit heeft gehad op het land als geheel, zowel op micro- als op macroniveau. Aansluitend beschrijft hij het wrede Nederlandse bewind en de moed van de Surinaamse bevolking om daartegen in opstand te komen. De manier waarop Anton de Kom schrijft over de erbarmelijke omstandigheden, de afbreuk van het zelf, het land, de eigen identiteit en de enorme onderlinge contrasten maken de wanhoop en de grootste impact pijnlijk invoelbaar. Dit maakt het des te opmerkelijker dat Anton de Kom de witte bevolking niet compleet verantwoordelijk hield voor deze gruwelijkheden, maar hen zelfs zag als mogelijke bondgenoten in de strijd voor een vrijer en betekenisvoller leven voor iedereen.
Deze nieuwe editie bevat inleidende bijdragen van Mitchell Esajas, Tessa Leuwsha en Duco van Oostrum. Ik vond dit een ontzettend mooie en waardevolle toevoeging hebben, omdat juist deze persoonlijke bijdragen nogmaals het belang en de actualiteit van dit boek onderstrepen. Vooral het essay van Mitchell Esajas en het aanvullende artikel in de Trouw waarin hij beschreef waarom Anton de Kom voor veel generaties zo'n inspererende en belangrijke historische positie inneemt raakte me.
September 1, 2022
Ik ga deze nog een keer moeten lezen want het taalgebruik plus de hoeveelheid aan informatie is lastig op te slaan maar godverdomme wat een boek man. Ook echt beschamend als nederlander hoe weinig hiervan algemene kennis is (ofja voor zover mijn ervaring dat heeft gehad dan, school instanties bijv.) Namen van surinaamse helden, gore en verachtelijke valstrikken die nederland schaamteloos gebruikte. Tering man...
Read
April 28, 2021Indrukwekkend. Dit mag naast Max Havelaar op de leeslijsten voor de middelbare school staan, wat mij betreft.
August 12, 2020
Ik geloof dat ik nooit eerder een boek heb gelezen dat bijna 90 jaar geleden werd geschreven. Dit boek zou verplichte kost moeten zijn op de middelbare school. Heel naar om er op mijn 43e achter te komen dat wij het Nederlandse slavenverleden zo wegstoppen.
Natuurlijk is dit niet een boek dat je voor je plezier leest. De expliciete (veelal op historisch gedocumenteerde feiten gebaseerde) beschrijvingen van lijfstraffen zijn weerzinwekkend. Maar wat misschien wel veel erger is dat in 1863 de slavernij niet eindigde. Suriname heeft nooit meer een écht serieuze kans gekregen om er bovenop te komen (dit geldt ook voor mijn geliefde Curaçao). En daarom ook is Anton de Kom zijn boek nu nog actueel. We hebben nog steeds te maken met dit verschrikkelijke hoofdstuk uit de vaderlandse geschiedenis zolang we niet beseffen dat er witte privileges bestaan en ze proberen uit te roeien.
Natuurlijk is dit niet een boek dat je voor je plezier leest. De expliciete (veelal op historisch gedocumenteerde feiten gebaseerde) beschrijvingen van lijfstraffen zijn weerzinwekkend. Maar wat misschien wel veel erger is dat in 1863 de slavernij niet eindigde. Suriname heeft nooit meer een écht serieuze kans gekregen om er bovenop te komen (dit geldt ook voor mijn geliefde Curaçao). En daarom ook is Anton de Kom zijn boek nu nog actueel. We hebben nog steeds te maken met dit verschrikkelijke hoofdstuk uit de vaderlandse geschiedenis zolang we niet beseffen dat er witte privileges bestaan en ze proberen uit te roeien.
May 5, 2022
180 pagina's, maar zoveel informatie.
Dit is een stuk geschiedenis waar de laatste jaren gelukkig meer aandacht voor komt. Maar zolang er nog zoveel weerstand is om te erkennen wat voor gruweldaden er zijn verricht en de achterstand die Surinamers en Surinaamse Nederlanders die veelal in de Bijlmer wonen hierdoor hebben, is dit een boek en een verhaal wat veel duidelijker verteld moet worden op scholen, in huizen etc.
Dit is een stuk geschiedenis waar de laatste jaren gelukkig meer aandacht voor komt. Maar zolang er nog zoveel weerstand is om te erkennen wat voor gruweldaden er zijn verricht en de achterstand die Surinamers en Surinaamse Nederlanders die veelal in de Bijlmer wonen hierdoor hebben, is dit een boek en een verhaal wat veel duidelijker verteld moet worden op scholen, in huizen etc.
October 4, 2024
Zo, de laatste 50 pagina's kostten me een half jaar terwijl het eerst zo rap ging. Vond met name de stukken waarin hij de lezer via literaire ingrepen meeneemt in de ervaringen van (ontsnapte) tot slaaf gemaakten/marrons erg krachtig en ontroerend. Maakt de limieten en oneerlijkheid van 'de wet' kraakhelder, alsook hoe kolonialisme doorwerkt. Vandaag helaas nog steeds erg relevant.
January 11, 2022
Weerzinwekkend koloniaal bewind in Suriname. Waarom wordt hier zo weinig/niet bij stilgestaan wanneer onze geschiedenis wordt verteld?
Soms wat worstelingen met de wijze van schrijven, maar wat wil je als het boek uit 1934 komt.
Soms wat worstelingen met de wijze van schrijven, maar wat wil je als het boek uit 1934 komt.
March 12, 2023
Heel belangrijk! De audioversie is ook een aanrader.
September 17, 2022
Heeft veel indruk gemaakt. Weet verder niet wat te zeggen behalve dat ik me niet per se een trotse Nederlander voel hierdoor, sodeknetter.
January 15, 2025
Hartverscheurend maar zo belangrijk en raak. Prachtig en meesterlijk geschreven, je voelt en weet dat het boek uit 1934 komt, maar tegelijkertijd is het alsof De Kom je in de ogen aankijkt en bij je is terwijl je ademloos luistert. Met terecht sarcasme en ironie, maar ook poëtische en schilderachtige beschrijvingen brengt De Kom de pijnlijke geschiedenis van Hollanders in Suriname tot leven, hoe de tentakels van het koloniale bewind en de onderdrukking in elk aspect van de samenleving genesteld waren en hun zuignappen tot lang na 1 juli 1863 nog niet loslieten. Ik vind dat iedereen dit zou moeten lezen. Anton de Kom, ware held des vaderlands.
“Suriname is het land der bloemen. Als de vaja lobie, de bloem der vurige liefde die jonggeliefden elkaar schenken, bloeien de rode wonden op haar zwarte lichaam. Als de anga lampoe hangt de rode lamp der ellende voor het huis der armen. Tussen bloeiende kana’s en geurende popokaie tongo’s bloeien filaria en lepra mede. Waar het mos geurt onder de palmen, ligt een jonge moeder vier dagen in barensnood en sterven op de vijfde, moeder en kleine.”
February 19, 2023
Krachtig, antikoloniaal, historisch essay van Anton de Kom. Zijn tijd ongetwijfeld ver vooruit in 1934 na Suriname uit te zijn gezet het jaar daarvoor. Zowel begin als einde zijn fraaie, lyrische hommages aan vaderland Sranang. Het middenstuk leest als een ooggetuigenverslag van de rol van de Nederlandse kolonist in Suriname. Het is feitelijk geschreven met veel bronnen en concrete voorbeelden. Juist het ietwat droge, opsommende karakter maakt het des te indringender, met name de hoofdstukken over lijfstraffen en seksuele uitbuiting. De Kom is het meest bevlogen als hij schrijft over opstand. Sterk zijn bijvoorbeeld de passages over de marrons in de binnenlanden die zich met hand en tand verzetten tegen de bezetter.
February 8, 2024
finished 75% so i will call it and say that’s enough
August 23, 2021
IEDERE inwoner van Nederland moet dit lezen! We hebben een gedeelde geschiedenis die tot op heden doorwerkt in de samenleving en die daarbij nog altijd ten nadele van de zwarte mens is. Dit moet veranderen! Daarom: lees over (de wortels van) deze ongelijkheid, ken de geschiedenis zodat we samen een nieuwe toekomst tegemoet kunnen gaan, te beginnen vandaag! Laten we NU beginnen met een nieuwe tijd waarin je geboorteplek, je huidskleur en afkomst niet meer bepalen of je al dan niet een goed leven mag leiden.
July 5, 2024
Een echt indrukwekkend stuk literatuur, gek dat het me zo lang duurde om het te lezen.
August 22, 2022
Werd na verloop van tijd wel een beetje kierewiet van het ouderwetse taalgebruik, maar dat geeft wel goed weer hoe er destijds werd gesproken. 'Woke' bestond toen nog niet. Maar aangezien dit boek eerder als belangrijke geschiedschrijving moet worden gezien in plaats van een literair meesterwerk zou een moderne vertaling een toevoeging zijn. Ik denk dat veel van mijn leerlingen dit zouden willen lezen, maar niet met al het 'reeds' en 'trachten te' en wat zo meer. Onze geschiedenis in Su is zeker niet mooi en dat leert dit boek je wel. Ai.
March 30, 2022
Mooi, zwaar en belangrijk boek. De Kom schrijft op een prachtige manier over de geschiedenis van zijn sranan.
July 31, 2024
Enorm indrukwekkend omdat ik nauwelijks iets van deze geschiedenis weet. Wat me vooral trof was de onmenselijke manier waarop de tot slaaf gemaakten behandeld werden. Geen verrassing maar toch zo vele malen wreder dan je je kan voorstellen. Toen de slavernij eenmaal was afgeschaft was het leed ook nog lang niet geleden. Schokkend hoe diep dit systeem verankerd was en hoeveel leed er is aangericht.
Ik las het als luisterboek.
Ik las het als luisterboek.
August 26, 2025
Dit boek zou elke Nederlander moeten lezen.
“Slechts de natuur schijnt zich om deze tentoonstelling van ellende niet te bekommeren. Vrolijk als altijd geven de vogeltjes elkander rendez-vous in de manjaboom, de mooi getekende grietjiebies, de hemelsblauwe blavoortjies en de muskleurige gado-frowoes. Alten en bassen geven concert in get zonlicht, dat de veren van graspijltje en klaroen doet fonkelen.
Onder de boom echter, langs mijn tafeltje, passeert de parade der ellende.”
“Slechts de natuur schijnt zich om deze tentoonstelling van ellende niet te bekommeren. Vrolijk als altijd geven de vogeltjes elkander rendez-vous in de manjaboom, de mooi getekende grietjiebies, de hemelsblauwe blavoortjies en de muskleurige gado-frowoes. Alten en bassen geven concert in get zonlicht, dat de veren van graspijltje en klaroen doet fonkelen.
Onder de boom echter, langs mijn tafeltje, passeert de parade der ellende.”
July 24, 2020
3,5e ster.
January 25, 2021
“Van 2 tot 6 graden zuiderbreedte, van 54 tot 58 graden westerlengte, tussen het blauw van de Atlantische Oceaan en het ontoegankelijke Toemoek-Hoemakgebergte, dat de waterscheiding vormt met het Amazonebekken, die ons van Brits- en Frans-Guyana scheiden, rijk aan ontzaglijke bossen, waar de groenhart, de barlak, de kankantrie en de kostbare bruinhart groeien, rijk aan brede rivieren, waar reigers, wieswiesies, ibissen en flamingo's hun broedplaatsen vinden, rijk aan natuurlijke schatten, aan goud en bauxiet, aan rubber, suiker, banaan en koffie... arm aan mensen, armer aan menselijkheid.
Sranang - ons vaderland.
Suriname zoals de Hollanders het noemen.
Nederlands twaalfde en rijkste, nee, Nederlands armste provincie.”
De langste zin ever. De mooiste eerste alinea ever. Het geeft de schrijfstijl weer waarin Anton de Kom beelden illustreert met zijn woorden.
Zo illustreert hij een prachtig land. Een bruut verleden. De onmenselijke behandeling van dappere mensen. Hij vertelt hier over, omdat men er van moet weten. De andere kant van het koloniale verleden.
Hij vertelt over heldhaftige Marrons, de tot slaaf gemaakten (hij noemt ze nog slaven) die hebben weten te ontsnappen en in de binnenlanden leven, zoals Flora en Séry. En de opperhoofden Joli Coeur, Bonni en Baron.
“Dappere Séry, dappere Flora. Wij zullen uw namen steeds in eerbied gedenken.”
De decennialang durende afschaffing van de Nederlandse slavernij komt ook aan bod. En de zgn arbeidscontracten voor de duizenden Chinezen, Javanen en Hindostanen die naar Suriname zijn verscheept.
Dit is zo'n goed boek! Gepubliceerd in 1934. Toentertijd wilde men er niet aan. Het heeft even geduurd (net als met wel meer foute Nederlandse tradities 😉), maar ik denk dat Nederland er inmiddels wel aan toe is. Ik ben blij dat Anton de Kom in de Canon is opgenomen. Iedereen moet weten wie hij is en zijn boek kennen!
Het boek eindigt met:
“Sranang mijn vaderland.
Eenmaal hoop ik u weer te zien.
Op de dag waarop alle ellende uit u weggewist zal zijn.”
Helaas heeft het nooit zo mogen zijn. Anton de Kom is vanwege zijn verzetswerk opgepakt en afgevoerd naar Neuengamme, waar hij in 1945 is overleden.
Sranang - ons vaderland.
Suriname zoals de Hollanders het noemen.
Nederlands twaalfde en rijkste, nee, Nederlands armste provincie.”
De langste zin ever. De mooiste eerste alinea ever. Het geeft de schrijfstijl weer waarin Anton de Kom beelden illustreert met zijn woorden.
Zo illustreert hij een prachtig land. Een bruut verleden. De onmenselijke behandeling van dappere mensen. Hij vertelt hier over, omdat men er van moet weten. De andere kant van het koloniale verleden.
Hij vertelt over heldhaftige Marrons, de tot slaaf gemaakten (hij noemt ze nog slaven) die hebben weten te ontsnappen en in de binnenlanden leven, zoals Flora en Séry. En de opperhoofden Joli Coeur, Bonni en Baron.
“Dappere Séry, dappere Flora. Wij zullen uw namen steeds in eerbied gedenken.”
De decennialang durende afschaffing van de Nederlandse slavernij komt ook aan bod. En de zgn arbeidscontracten voor de duizenden Chinezen, Javanen en Hindostanen die naar Suriname zijn verscheept.
Dit is zo'n goed boek! Gepubliceerd in 1934. Toentertijd wilde men er niet aan. Het heeft even geduurd (net als met wel meer foute Nederlandse tradities 😉), maar ik denk dat Nederland er inmiddels wel aan toe is. Ik ben blij dat Anton de Kom in de Canon is opgenomen. Iedereen moet weten wie hij is en zijn boek kennen!
Het boek eindigt met:
“Sranang mijn vaderland.
Eenmaal hoop ik u weer te zien.
Op de dag waarop alle ellende uit u weggewist zal zijn.”
Helaas heeft het nooit zo mogen zijn. Anton de Kom is vanwege zijn verzetswerk opgepakt en afgevoerd naar Neuengamme, waar hij in 1945 is overleden.
Displaying 1 - 30 of 416 reviews